Morgunblaðið - 22.09.1957, Blaðsíða 3

Sunnudagur 22. sept. 1957
MORGVTSBIAÐÍÐ
Í
Fisksaiinn á Crímsstaðaholtinu
cr stoinandi Unattspyrnuiélags
Samtal við Halldór Sigurðsson, sextugan
í DAG er Halldór Sigurðsson
fisksali á Grímstaðaholti sextug-
ur. Hann er einn hinna ötulu sí-
vinnandi manna, en um leið hug-
sjónamaður, sem þrátt fyrir erf-
iða lífsbaráttu hefur komið hug-
sjónum sínum í framkvæmd, þó
síðar yrði en vilji stóð til. Hall-
dór hefur alla tíð þurft að vinna
og vinna mikið fyrir sínu daglega
brauði. En hann átti þá hugsjón
að starfa á sviði íþrótta og leika
og þó hann mest alla sína ævi
væri, þrátt fyrir ótvíræða hæfi-
leika, útilokaður frá iðkun
íþróttanna, þá kom að því að
hann átti því láni að fagna er
hann var 52 ára gamall að stofna
íþróttafélagið Þrótt, og á þann
hátt að sjá draum sinn rætast —
að gefa ungu fólki kost á því,
sem hann fór að mestu á mis við
sjálfur.
Halldór er fæddur 1897 á ísa-
firði, sonur Sigurðar Jónssonar
fiskimatsmanns og konu hans. Er
Halldór var 7 ára m'issti hann
móður sína og leystist heimilið
upp. Halldór fór til Hálfdáns
Hálfdánssonar í Hnífsdal og ólst
þar upp til 15 ára aldurs.
Síðan fór hann suður og var
eitt ár á skútunni Sigull er Duus
kaupmaður átti. En að því búnu
lagði hann 1 langferð fór til Eng-
lands og réðist í siglingar og var
um 7 ára skeið ýmist á sænskum
eða norskum skipum.
Þannig sagði Halldór mér frá
æskuárum sínum er ég í gær-
morgun heimsótti hann í fiskbúð-
ina að Fálkagötu 21. Það var eril
samt — húsfreyjurnar streymdu
til hans í stríðum straum — salt-
fisk fyrir 5 kr., lúðu fyrir 10 kr.,
eitt band af siginni ýsu og einn
bita af nýju með, því einn vill
ekki signa fiskinn.
Þessi sífelldi hljómur barst til
min í bakherbergið og samtal okk
ar varð slitrótt. En hvernig Hall
dór afgreiddi fólkið sýndi bet-
ur en orð, hvert Ijúfmenni hann
er, og hversu vel hann vill allt
fyrir aðra gera. Líf hans hefur
líka orðið meira fyrir aðra en
hann sjálfan — en hann hefur
haft ánægjuna af því.
— Já, ég er búinn að vera hér
í fiskbúðinni síðan 1936 eða í
21 ár, sagði hann. Steingrímur
í Fiskhöllinni á þessa búð. Mér
líkar vel við hann, mjög vel.
En það er dálítið erfitt að vera
svona í millihönd, erfitt að gera
kaupmanninum og viðskiptavin-
unum til hæfis. En ég breyti ekki
til úr þessu.
— Árin sem ég var í siglingum
úti í fyrri heimsstyrjöldinni og
ári þar á eftir, sagði
sagði hann þegar hlé varð næst
á aðsókn húsfreyjanna í fiskinn,
voru góður tími og yndislegur.
Ég var fljótur að læra tungumál-
in og félagarnir á skipunum voru
ágætismenn. Við komum oft til
hafna og þá fórum við í íþróttir
og höfðum reyndar glímu og
og hnefaleika um borð. Ég
kenndi þeim glímu. Það hafði
alltaf verið draumurinn að iðka
jþróttir. En þó gaman væri að
þessum árum úti slær þó okkar
land allt út. Hér er alltaf bezt
að vera.
Síðan sagði Halldór mér frá
ýmsu, m.a. að skip þrjú er hann
var á voru skotin niður, og þó
alltaf færust menn, slapp hann
alltaf. Eitt sinn lenti hann í
strandi í Portugal og var meðal
þeirra sem komust á bát til lands
frá skerinu. Svo sagði hann frá
snjóflóðinu i Hnífsdal, sem tók
heimili stjúpföður hans og í flóð-
inu lenti Halldór og var grafinn
upp 3 klukkustundum síðar. f
því snjóflóði fórust yfir 20 manns.
Fimm sinnum hefur Halldór því
lent í lífshættu, en sloppið alltaf.
Gæfumaður er Halldór í raun og
sannleika.
Er hann kom heim úr sigling-
uuum var hann við ýms störf,
unz hann kom í fiskbúðina sína.
Hann er kvæntur Jósefínu Eyj-
ólfsdóttur og hafa þau alið upp
6 börn, sem eru öll komin til
fullorðinsára.
Þórír Þórðarsson, dósent
Sigur krossins
Og það var fisksalinn á Fálka-
götu 21, sem var forystumaður
í íþróttamálum Grímshyltinga.
Hann hafði löngum þótt liðtækur
vel í knattspyrnu og nú beindi
hann unglingunum í sömu átt.
Það varð til samstillt lið á Holt-
inu sem keppti við ýmis starfs-
mannafélög og síðar fyrir til-
stilli Halldórs við brezku setu-
liðsmennina á striðsárunum.
Svo var það 2. ágúst 1949 að
Halldór stofnaði ásamt Eyjólfi
Magnússyni, Drangeyjarsund-
manni, en hann er frændi Jóse-
fínu konu Halldórs, knattspyrnu-
félagið Þrótt. Var ekki flanað að
neinu, en áður þrautprófaður
vilji unglinganna til samstarfs
með æfingjaleikunum. 37 mættu
á stofnfundinum, en nú eru fé-
lagar Þróttar 400 talsins. Þar er
æfður handknattleikur karla og
kvenna og knattspyrna í öllum
aldursflokkum. Halldór var kjör-
inn formaður og var í 3 ár og
síðar aftur um 1 árs skeið og nú
síðast varaformaður.
— Ég lifi í þessu eins og ung-
ur maður, sagði Halldór mér.
Ef það koma menn fullir áhuga
þá fá þeir tækifæri til að starfa,
og ég verða alltaf með þeim. Ég
fékk strax 1951 að taka á móti
fyrstu sigurlaunum Þróttar. Það
var fyrir handknattleik á fslands
móti. Þá unnu ungu drengirnir
öll gömlu félögin, sagði Halldór,
og hrifningin og gleðin leyndi
sér ekki.
Þannig hefur líf Halldórs verið.
Hann hafði þrá til íþrótta og
hafði að dómi annarra mikla
hæfileika til að verða afburða-
maður. En vinnan og skyldustörf
in útilokuðu hann frá því áhug-
máli. 52 ára varð hann til að
stofna knattspyrnufélag í Reykja
vík (og það hafði þá ekki skeð
í rúm 35 ár að knattspyrnufél.
sem lifði, væri hér stofnað) og
þetta félag vex og dafnar með
Halldór meðal forystumanna. Það
eru engin ellimörk á Halldóri.
Hann á ungt félag, unga félaga
sem til hans streyma.
„Ef æskan vill rétta þér
örvandi hönd,
þá ertu á framtíðar vegi“.
— A. St.
í NÝÚTKÓMINNI bók (Jesus
Christ the risen Lord) sýnir próf.
Floyd V. Filson fram á það, að
upprisa Krists er þungamiðjan í
hinni frumkristnu prédikun, eins
og hún birtist í Postulasögunni, og
í túlkun guðspjallamanna og höf
unda bréfanna á lífi og dauða
Krists. Byggir hann sér í lagi á
ritum próf. C. H. Dodd um fram
setningu sína á frumkristinni
prédikun.
Ræður Péturs í Postulasögunni
og hinar fyrri ræður Páls í sama
riti gefa ljósa mynd af prédikun
hinnar fyrstu aldar eftir Krist.
Síðari ræður Páls t.d. í 22., 24., og
26. kafla Postulasögunnar
aftur á móti tengdar tilefni stund
arinnar í lífi hans sjálfs.
Próf. Filson sýnir fram á, að
þungamiðja prédikunarinnar er
hvorki krossinn, kraftaverkin né
kenningin. Þessir þættir eru
vissulega miðlægir en samt ekki
í sjálfum sér. Þeir fá merkingu
sína af upprisunni. Upprisan er
sem litglerið sem þessir þættir
eru skoðaðir í gegnum. Kross
Jesú er tákn niðurlægingar hans
og ósigurs málefnisins þar til upp
risan breytir ósigri í sigur. K"oss-
inn er burðarásinn í augum Páls
fyrir afturhvarf hans. Krossinn
sýnir og sannar, að Jesús beið
ósigur — þar til hinn upprisni
Kristur birtist honum á leiðinni
til Damaskus. Kraftaverkin eru
ekki almenn lækningaverk, því
síður almenn furðuverk. Þau eru
Þekkingarleit sagnfrœð-
ingsins hefst vegna tor-
vitni en endar í guðstrú
— segir Arnold J. Toynbee
BREZKI sagnfræðngurinn Arn-
old J. Toynbee flutti fyrirlestur
á vegum Ríkisútvarpsins í há-
skólanum í gær og talaði um sagn
fræðinginn, persónuleika hans og
viðfangsefni. Toynbee sagði:
Áhugi fyrir rás atburðanna,
breytingum mannlegs lífs, er öll-
um sagnfræðingum sameiginleg-
ur.
En þeir líta á rás atburðanna
frá ýmsum sjónarhornum — sum
ir velta fyrir sér líðandi stund,
aðrir löngu liðnum tíðum, sumir
kanna einstaka atburði, aðrir
draga upp heildarmyndir.
Hin mismunandi sjónarinið eru
ekki ósamrýmanleg, — mannlífið
er eitt og hið sama, þó að það sé
skoðað í mismunandi ljósi. En
hitt er jafnvíst, að allir sagnfræð-
ingar þurfa að kunna skil bæði
á hinum einstöku atriðum og
heildarmyndinni.
Sagnfræðingar eru forvitnir.
Og forvitnin knýr þá áfram í leit
að skilningi á hinu ógurlega og
dulúðga mannlífi. Það er mín
skoðun — en þar eru ekki allir
mér sammála — að gáta mann-
lífsins, sem sagnfræðingurinn tek
ur að fást við vegna forvitni,
verði ekki ráðin nema í anda trú-
arinnar.
En lítum nú á þau vandamál,
sem sagnfræðingarnir þurfa að
glíma við í leit sinni. — Liðnir
atburðir breytast ekki, en sagn-
fræðingurinn berst áíram með
straumi tímans. Þess vegna er
saga Grikkja og Rómverja endur-
rituð á hverjum mannsaldri, ekki
fyrst og fremst vegna nýrra upp-
lýsinga heldur nýrra sjónarmiða
samtímans.
Þessu næst verðum við að minn
ast þess, að bæði sagníi æðingur-
inn og það fólk, sem hann ritar
um, eru mannlegar verur, og
hann myndar sér skoðanir á pví,
sem eru háðar persónulegum
smekk, siðaskoðun og skapgerð.
Sagnfræðingnum ber skylda til
að gera sér þetta Ijóst, og við
verðum að muna, að algerlega
hlutlæg túlkun sögunnar er óhugs
andi.
Sálfræði nútímans segir okkur,
að öfi undirvitundarinnar ráði
miklu um mannlega breytni. Mér
virðist sagan sýna okkur, að
mannlegt samfélag sé eins og
mannssálin: hvorki alfrjálst né
algerlega háð óbreytanlegum
lögmálum náttúrunnar. _ r og
ósigrar skiptast á. Ósigrarnir
hafa aldrei verið óhjákvæmilegir,
fullnaðarsigrar eru aldrei unnir.
Það er aðeins í ævintýrum, sem
öllum þrautum og þjáningum er
lokið, þegar konungssonurinn
hefur fundið sína Mjallhvít eða
Þyrnirósu. Enginn er dæmdur til
ófara, en þær verða þó hlutskipti
hvers þess, sem ekki er brenn-
andi í andanum. Það er skoðun
mín, en hún er vissulega ekki
óumdeild, að í sögu þeirra menn-
ingarskeiða, sem hafa liðið undir
lok, megi greina sameiginlega
höfuðdrætti Hrunið er á næsta
leyti, ef mannlegur vilji lætur
reka á reiðanum og hin duldu lög
mál náttúrunnar fá að ráða.
En verða þessir lærdómar sög-
unnar notaðir til spásagna um
framtíðina? Svar mitt er neit-
andi. Ef skilning og vilja brestur
ekki, geta menn siglt skipi sínu
gegnum alla boða. Að þessu leyti
er ég ósammála þeim mikla snill-
ingi Oswald Spengler. Hann líkir
mannlegum samfélögum við
mannlegan líkama, sem hlýtur að
eldast og deyja. En þessi kenning
er ekki sönnuð að því er ég tel.
Mannfélagið er ekki lífvera.
Þau öfl, er ráða rás sögunnar,
eru að mínu áliti hin ótöldu sam-
skipti einstaklinganna, sem ráða
sjálfir ákvörðunum sínum innan
vissra takmarka. Þau takmörk
stafa af því, að mannlegt sálarlíf
er háð lögmálum undirvitundar-
innar, og svo því, að átök milli
einstaklinga geta valdið því, að
lögmál náttúrunnar taka fram
fyrir hendur þeirra. ísraelsmenn
sögðu, að vilji Guðs væri öllu ráð
andi, hann notaði mennina til að
koma yilja sínum fram. Mér virð'
ist, að til sé sjálfstæður mannleg-
ur vilji, sem eigi í sífelldri bar-
áttu við óbreytanleg lögmál. En
leitin að vilja Guðs á að vera tak
mark mannlegs lífs.
„Fegursta stúlka
kvöldsins"
Tekið hefir verið upp það
skemmtiatriði á laugardags-
dansleikum i Iðnó að velja
„fegurstu stúlku kvöldsins". —
Síðan verður „fegursta stúlka
mánaðarins“ valin og að vori
„fegursta stúlka ve(rarins“ úr
hópi þeirra. — Hér er mynd af
fyrstu fegurðardísinni, sem
vaiin var s.1. laugardag, ung-
frú Sigurbjörgu Einarsdóttur.
Úr
vermu
FRÉTTAYFIRLITH) „Úr ver-
inu“ verður að bíða vegna
þrengsia í blaðinu til þriðjudags.
að vísu tákn um kærleika Krists
og samúð með líðandi meðbi æð»-
um. En þau eru annað og ineua
í innsta eðli sínu. Þau eru tákn
þess, að ný öld er hafin, guðsríkið
er komið þótt í leyndum sé. Kenn
ing Jesú er ekki grundvöllurinn.
Jesús er ekki kennarinn, speking-
urinn, vitringurinn. Væri svo,
skipti það ekki máli, þótt hann
hefði aldrei verið uppi. vér ætt-
um þó kenninguna. Höfundur
Postulasögunnar, sem þekkir þó
kenningu Jesú, vitnar ekki ttt
neins þess, er Jesús sagði utan
einu sinni (20,35), Jóhannesar-
guðspjall leggur harla litla
áherzlu á kenningu Jesú um
vandamál daglegs lífs. Enn minni
er áherzlan í öðrum ritum Nýja
testamentisins. Aftur á móti er
eru fjórðungur hvers guðspjalls helg
aður frásögninni um þá atburði,
sem fóru á undan og eftir dauða
Jesú. Upprisan er hápúnkturinn,
sem frásögn allra guðspjallanna
stefnir að. Hún er þungamiðjan,
hverfipúnktur alls, möndull trú-
ar Nýja testmentisins.
Frá sjónarhóli upprisunnar er
skyggnzt aftur og fram. Að baki
liggja fyrirheiti Guðs í Gamla
testamentinu um sendiboðann,
Mannssoninn, Messías, er hann
muni senda, hinn líðandi Þjón,
er bera muni syndir margra og
gjörður verða að ljósi fyrir þjóð-
irnar og Guðs hjálpræði til endi-
marka jarðarinnar. Og horft er
fram til þess tima, er Manns-
sonurinn muni koma í skýjum
himins að dæma lifendur og
dauða. Upprisan er hið æðsta og
leyndardómsfyllsta kraftaverk
Guðs, fyrir upprisuna er Jesús
„kröftuglega auglýtur að vera
sonur Guðs“ (Rómverjabréfið,
1,4).
Próf. Filson telur upp höfuð-
þætti prédikunarinnar um Krist
á þennan veg: Guð hefir fram-
kvæmt fyrirheit sín í Kristi, þau
er hann gaf feðrunum. Kristur
er sá depill, þar sem mætast allar
línur í hinni stórfenglegu mynd
Gamla testamentisins. Hinir
fyrstu kristnu skoðuðu því Gamla
testamentið af sjónarhóli upprisu
Krists. Hin nýja öld, hinir síðustu
tímar, hið nýja tímabil, sem spá-
menn höfðu spáð, er nú upp-
runnið með upprisu Krists. Fram
tíðarvonir Hebreanna og gyðing-
dómsins síðar um hina nýju öld,
er Guð muni ríkja, eru fram
komnar. (Albert Schweitzer og
C. H. Dodd hafa manna bezt kann
að þennan þátt kenningar Nýja
testamentisins). Hin nýja öld er
upprunnin með starfi Jesú meðal
manna. í Kristi er Guð starfandi
mönnum til heilla og hjálpræðis.
Hann er Messías, sem spáð hafði
verið um, og fyrirrennarinn, sem
gjöra átti beinar brautir hans, er
Jóhannes skírari. Hinn upprisni
frelsari er Drottinn, hann er herra
síns safnaðar, kirkjunnar, upp
.hafinn til æðstu tignar. (Þessi er
merking orðanna „steig upp til
himna“ í trúarjátningunni). Hann
starfar í kirkju sinni í anda sín-
um, fyrir andann. Andi Guðs og
andi Jesú eru samheiti, herra
kirkjunnar er nálægur á anda
sínum á sama hátt og talað er um,
að andi Guðs starfi í Gamla testa-
mentinu. Pétur segir í ræðu sinni
á hvítasunnudag, að Kristur hafi
úthellt anda sínum yfir kirkjuna
(Postulasagan 2,33). Kristur mun
að lokum koma aftur til þess að
fullna dáðir Guðs. Hann mun
dæma og frelsa, útrýma öllu illu
og frelsa Guðs lýð. Að lyktum
merkja dáðir Guðs í sögunni og
hin æðsta þeirra og mesta allra
annarra, upprisa Krists, að fyrir-
gefning syndanna veitist öllum
mönnum. Synd merkir einkunn
þess lífs, sem fjarlægzt hefir upp-
haflega ætlun þá, er Guð setti i
sköpuninni. Nú er reyiinn brotni
aftur við réttur, sárið grætt, hið
bogna gjört beint og rofið sam-
félag Guðs og manns aftur heilt
orðið.