Morgunblaðið - 11.10.1957, Blaðsíða 10

10
MORCVlSBT 4Ð1Ð
Föstudagur 11. október 1957

Otg.: H.í. Arvakur. Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigíús Jónsson.
Aðairitstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarnj Benediktsser-
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Emar Asmundsson.
Lesbók: Arni Öla, sími d3045
Auglýsingar: Arnj Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðaistræti 6.
Auglýsingar og algreiðsia: Aðaistræti 6. Sími 22480
Askriftargjaia kr 30.00 á mánuði ínnaniands.
I lausasölu kr i.50 eintakið.
RAUÐA TUNGLIÐ
FYRIR 6 vikum tilkynntu
Rússar að þeim hefði
heppnast að finna upp
flugskeyti, sem hægt væri að
skjóta hvert á land, sem vera
skyldi. Enginn dró í efa að þessi
tilkynning væri rétt. A undan-
förnum árum hafa stórþjóðirnar
keppst við að smíða slíkt skeyti
og vitanlegt var að Rússar legðu
ekki minni áherzlu á það en aðr-
ir, enda hafa þeir allra þjóða
mestan vígbúnað og láta ófrið-
lega við hvert tækifæri, sem
gefst.
í framhaldi af þessari tilkynn-
ingu um hið langdræga flugskeyti
kom svo það, að Rússar skutu með ;
því á lofti tungli því, sem mjög
hefur verið umtalað og jafnvel
hefur sézt hér á landi. Það er eng-
in nýlunda að rætt hafi verið um
þess háttar gervitungl og Banda-
ríkjamenn hafa um skeið unnið
að smíði slíks nývirkis. En hing-
að til er talið að þeim hafi ekki
tekist að smíða svo aflmikið flug-
skeyti, að það gæti flutt gervi-
tunglið 6—900 kílómetra út í
geiminn.
Samkvæmt því, sem erlendar
fregnir bera með sér, hafa rúss-
neskir sérfræðingar ekki farið
dult með þá hernaðarþýðingu
sem hið langdræga flugskeyti
þeirra hefði, ef til styrjaldar
kæmi. Slíkt flugskeyti gæti flutt
kjarnorkusprengju til hvaða stað-
ar, sem vera vildi á allri jörð-
inni. í þessu sambandi er sér-
staklega vert að benda á ummæli
Rússans, G. I. Pokrovski, í Is-
vestia, en hann er bæði general-
major í Rauða hernum og préfess-
or. Hann segir í grein sinni að eft-
ir að kjarnorkusprengja væri
laus frá slíku flugskeyti, færi
hún síðustu 300 km. á aðeins 50
sekúndum. Það væri því naum-
ast tími til að gefa loftvarnar-
merki, hvað þá að gera einhverjar
varnarráðstafanir. Þess vegna,
sagði Pokrovski, gerist slik loft- j
árás að heita má fyrirvaralaust i
og þar af leiðandi munu áhrifin
líka verða enn voðalegri.
Það virðist vera staðreynd, að
eins og nú stendur, ráði Rússar
yfir háskalegri kjarnvopnum en
aðrar þjóðir. Rússneska herveld-
ið hefur a. m. k. í bili komist fram
úr hinum frjálsum þjóðum í þessu :
efni, en sú staðreynd hlýtur eð j
hafa víðtæka þýðingu á mörgum
sviðum og verða mönnum í vest-
rænum heimi alvarlegt umhugs-
unarefni. Á það má líka minna
að Rússar tilkynntu fyrir fáum
dögum, að þeir hefðu reynt
vetnissprengju af „nýrri gerð“ og
mun það eiga að þýða að sú
sprengja sé enn háskalegri en
hinar fyrri.
Af hálfu kommúnista hefur
rauða tunglið orðið hið mesta
áróðursefni. Kommúnistar hvar-
vetna um heim telja að smíði
þessa gervihnattar sýni yfirburði
rússneskra vísindamanna. Og
bera ekki slíkir vísindalegir yfir-
burðir vott um ágæti sovétskipu-
lagsins sjálfs, hrópa kommúnist-
ar. Þar, sem slíkt vísindaafrek
gerist hlýtur að vera vel búið að
mönnum andans, segja þeir enn-
fremur. Hér er fyrst af öllu rétt
að minna á, að það voru vísinda-
menn í nazistaríki Hitlers, sem
fyrstir fundu upp flugskeyti og
notuðu þau í hernaði. Þegar
styrjöldinni lauk, höfðu þeir lagt
grundvöllinn að þeim vísindum,
sem nú hafa lyft hinu rauða
tungli á loft. Ekki hefur því þó
verið haldið fram hingað til, að
þessi staðreynd beri vott um
ágæti nazismans. Við þetta má
svo bæta því, að á síðustu dögum
styrjaldarinnar náðu Rússar á
sitt vald flugskeytastöð Þjóðverja
í Peenemúnde og tóku þar til
'fanga stóran hóp af vísindamönn-
um, sem talið er að þeir hafi síð-
an haft í haldi. Það er einnig
talið að þessir sömu vísindamenn
hafi unnið, ásamt rússneskum sér
fræðingum, að smíði flugskeyta
og sé hið nýja flugskeyti og
rauða tunglið árangur af því
samstarfi. Þó bent sé á þetta, er
sízt af öllu verið að gera lítið
úr rússneskri vísindatækni. En
það er táknrænt fyrir þróun
rússneskrar tækni að á sama
tíma, sem þeir framleiða bila, sem
taldir eru að mestu stælingar á
eldri gerðum frá Vesturlöndum,
eins og raunar er þekkt hér á
landi, eru Rússar, að því er virð-
ist, komnir fram úr vestrænum
mönnum í gerð hinna flóknustu
og háskalegustu drápstækja.
UTAN UR HEIMI
Greta Garbo vill leika á ný
Hún elskaði Mauritz Sfiller með leynd
GRETA GARBO ætlar að leika
í kvikmynd aftur. Við flýtum
okkur að koma fram með þá af-
sökun, að slík.ur orðrómur hefur
raunar komið fram a. m. k. tíu
Helena
Modjeska
sinnum á síðustu tíu árum. En
nú er munurinn bara sá, að dísin
hefur sjálf komið með yfirlýs-
ingu í þessa átt. Það er ákveðið
hluíverk, sem á að hafa komið
hinni gamalfrægu stjörnu til að
i rjúfa einangrun sína og byrja að
starfa aftur. Hún er bara að leita
að leikstjóranum, , sem mundi
geta sannfært hana um möguleik-
ana á þessu.
Bók um pólska leikkonu
f þetta skipti koma upplýsing-
arnar frá sænska tímaritinu
„Bild“. Hinn pólskfæddi rithöf-
undur Antoni Gronowicz hefur
birt samtal við hina mjög hlé-
drægu kvikmyndadrottningu, og
þar segir hún blátt áfram, að hún
gæti vel hugsað sér að leika í
kvikmyndum aftur. Bakgrunnur-
inn er bók, sem Gronowicz hefur
ritað um pólsku Shakespeare-
leikikonuna Helenu Modjeska og
tileinkað Gretu Garbo. í viðtai-
inu segir hann, að hann sé nú að
gera kvikmyndahandrit úr bók-
inni í samráði við Gretu Garbo.
Það eru ekki nema fá ár, síðan
að völdum sat í Rússlandi sá mað-
ur, sem Rússar sjálfir hafa lýst
yfir að hafi verið „vitskertur
blóðhundur“. Stalin er úr sögunni
en fyrri samverkamenn hans og
lærisveinar sitja þar nú að völd-
um og berjast um þau innbyrðis.
Krúsjeff var þægur þjónn Stalins
og eftir að hafa unnið á bændum
og búaliði i Ukraníu og bælt nið-
ur þær frelsishreyfingar, sem þar
gerðu vart við sig, var þessi
mesti núverandi valdamaður
Rússa, blóðugur upp til axla.
Hann er líka sá maður, sem hef-
ur í hendi sinni þetta nyja flug-
skeyti sem hægt er að skjóta
hvert á land sem vera skal
og drepa og eyðileggja á þann
hátt að engri vörn verður við
komið. En svo er annað, sem
vert er að vestrænir menn hafi
í huga. Baráttan um völdin í
Rússlandi hefdur áfram. Engum
dettur í hug að henni sé lokið.
Hver ofan á verður endanlega
veit enginn. Nýr Stalin gæti hve-
nær sem er risið þar upp, nýr
„vitskertur blóðhundur“ með
voðalegustu vopn, sem sagan
greinir, i hendi sér.
Frjálsum þjóðum hefur ætíð
riðið á miklu að standa saman
en aldrei fremur en nú. Ef þær
hefðu ekki stöðvað framrás Rússa
méð samtökum sínum, hefði öll
Evrópa hlotið sömu örlög og
járntjaldsþjóðirnar, sem misst
hafa frelsi sitt. Samtök vest-
rænna manna gegna tvíþættu
hlutverki. Annars vegar er að
hafa sameiginlegn viðbúnað gegn
hverri þeirri ógn sem rússnesk
heimsvaldastefna og hertækni get
ur fært þeim að höndum. Á hinn
bóginn er svo öflug viðleitni til
að tryggja varanlegan heimsfríð
— ekki með fölskum friðardúf-
um — heldur af einlægni, því
undir þeirri viðleitni er framtíð
mannkynsins komin.
veraldar í lok 19. aldar. Fegurð
hennar og persónulegir töfrar. á
leiksviðinu þóttu með ólíkindum.
En líf hennar myrkvaðist af
hörmulegum atburðum, og hún
lézt í Kaliforníu árið 1909, ein-
mana og bitur.
Elskaði Stiller
f yiðtalinu hefur Gronowicz
þau orð eftir Gretu Garbo, að
hún hafi elskað Mauritz Stiller,
Hættulegur leikur
Og nú er eftir að sjá, hvað úr
þessu verður. Margir eru van-
trúaðir á fyrirtækið og benda á,
að í rauninni hafi Greta Garbo
öllu að tapa og sáralítið að vinna.
A. m. k. geti þetta orðið mjög
hættulegur leikur fyrir hana. Af
þeim sökum er það alls ekki und-
arlegt, að hún vill framar öllu
öðru styðjast við góðan leikstjóra,
sem trúir jafnframt á krafta-
verkið, að Greta Garbo geti enn
unnið leiksigra á hvíta léreftinu.
„Ég vil ekki tala við neinn“, sagði Greta Garbo, þegar hún kom
til Bandaríkjanna 1949. Hún skellti bílhurðinni á blaðamenn og
ljósmyndara, en einn þeirra náði samt þessari ágætu rnynd.
Harmleikur
Helena Modjeska var pólsk og
var talin ein af mestu leikkonum
hinn heimsfræga sænska leik-'
stjóra, sem skóp henni heims-
frægð, og að hún hafi aldrei get-
að fyrirgefið sjálfri sér það, að
hún sveik hann eftir að þau voru
komin til Bandaríkjanna. — Hér
þykjast menn sjá samband við
örlög Helenu Modjeska, og það
hefur eflaust vakið áhugann hjá
Gretu Garbo. í samtalinu við
Gronowicz segir hún orðrétt:
„Leikrit byggt á lífi hennar heill-
ar mig. Ég vil gjarna reyna að
gefa henni nýtt líf“.
I
Þessi mynd er tekin í „gamla
aðist með „Gripsholm" milli
daga“, þegar Greta Garbo ferð-
Svíþjóðar og Bandaríkjanna.
Togararnir leggi afla
a
VERKAMANNAFÉLAGIÐ Hlíf S
Hafnarfirði, hélt fund sl. mánu-
dagskvöld (30. sept.) í Verka-
mannaskýlinu.
Eftirfarandi ályktanir voru
gerðar á fundinum:
„Fundur haldinn í Verka-
mannafélaginu Hlíf, mánudaginn
30. sept. 1957 telur það fráleita
ráðstöfun, að láta togarana sigla
með afla sinn á erlenda marlcaði,
á sama tíma og fisk vantar til
vinnslu í hraðfrystihúsum og öðr-
um fiskiðjuverum.
Telur fundurinn það skyldu
ríkisstjórnarinnar, að hindra það,
að togaraútgerðin sé rekin á þann
hátt að hagsmunir fárra einstakl-
inga séu látnir ráða, en bjóðar-
hagsmunir sitji á hakanum.
Verkalýðurinn á kröfu til þess,
að togararnir leggji afla sinn á
land til vinnslu í fiskiðjuverum
og hraðfrystihúsum, þar sem all-
ur almenningur verður að leggja
á sig stórfelldar byrðar til styrkt
ar togaraútgerðinni.
Fundurinn skorar á ríkisstjórn-
ina að banna allar siglingar tog-
aranna með afla sinn á erlenda
markaði“.
„Fundur haldinn í Verka-
mannafélaginu Hlíf, mánud. 30.
sept. 1957, skorar á ríkisstjórnma
að úthluta til Hafnarfjarðar a
m.k. þremur af þeim togurum,
sem stendur til að smíða fyrir
íslendinga erlendis“.
„Fundur haldinn í Verka-
mannafélaginu Hlíf, mánud 30.
sept. 1957, skorar á háttvirta bæj-
arstjórn, að láta nú þegar fara
fram athugun í samráði við stjórn
ir Hlífar og Sjómannafélagsins,
hvort stigar þeir, er verkamönn-
um og sjómönnum er ætlaðir til
notkunar við bryggjurnar fuil-
nægi að öllu leyti lögum um ör-
yggi manna á vinnustöðum“.