Morgunblaðið - 16.11.1957, Page 3

I/augardagur 16. nóv. 1957
MORGJJTSBl4 ÐÍÐ
3
111 S K ÁK 1S1
Jósafat Arngrímsson svorar
rangfærslum „Þjóðviljnns“
Svart: B. Ivkov (Júgósl.)
Hvítt: Friðrik Ólafsson
Enski leikurinn
1. c4 Bf6
2. Rc3 e5
3. g3 c6
Eðlilegasti leikur svarts er hér
3. — d5, en hvítur lendir þá í
Sikileyjarvörri með skiptum lit-
um, og heldur örlitlum þrýsting
á svörtu stöðuna.
4. Rf3 —
Lakara væri 4. Bg2 vegna — d5,
og svartur |ær að festa rætur á
miðborðinu.
4. — e4
5. Rd4 d5
6. cxd5 cxd5
7. d3 —
Hvítur verður að vinna ötullega
gegn miðborðspeðum svarts.
7. — Bc5
8. Rb3 Bb4
9. Rb3 Bb4
10. dxe4 —
Þessi sama staða kom nokkrum
sinnum upp í keppninni U.S.S.R.
—Júgóslafía 1957.
10. — Rxe4
11. Bd2 Db6
Mun betra virðist mér að leika
11. — Rxd2, 12. Dxd2 o-o, 13.
Bg2 Be6, 14. o-o Rc6 og svartur
er. kominn inn á slóðir Tarrach
varnarinnar, þar sem hann hefur
biskupaparið til þess að vega upp
á móti „veikleikanum“ á d5.
12. Rxe4 dxe4
13. Bxb4 —
Ekki 13. Bg2 vegna e3! 14. fxe3
o-o og svartur hefur góða mögu-
leika fyrir peðið.
13. — Dxb4f
14. Dd2 Rc6
Svartur hafnar hér betri mögu-
leika að því er virðist 14. — De7
15. Bg2 o-o og peðið á e4 getur
orðið hvítum þrándur í götu.
15. Bg2 Dxd2f
16. Kxd2! —
Betra en 16. Rxd2 því þá getur
svartur reynt e3 og Rb4.
16. — Bf5
17. Hacl Rb4?
Svartur vill reyna að hindra hvíta
kónginn í að komast til e3, en sú
áætlun er ákaflega hæpin, því
erfitt yrði fyrir hvítan
mikinn usla eftir 17. —
Hc4 He8.
18. Hc4 Hd8f
19. Kcl Ra6
20. Bxe4 Be6
21.Hc3 Rb4
22. Kbl o-o(?)
Svartur gefur annað peð í von
um að ná sókn, en sú tilraun mis-
Bókmenntakynii-
ing stúdenta á
afmæli Jónasar
Hallgrímssonar
EINS og áður hefur verið frá
skýrt, efnir Stúdentaráð Háskóla
íslands til bókmenntakynningar
í dag, laugardag.
Verður bókmenntakynningin
haldin í hátíðasal háskólans og
hefst stundvíslega kl. 5 síðdegis.
Að þessu sinni verða kynnt
verk Jónasar Hallgrímssonar, en
16. nóvember er 150 ára afmæli
hans.
Dagskrá bókmenntakynningar-
innar verður sem hér segir: For-
maður stúdentaráðs setur sam-
komuna. Þá flytur dr. Einar Ól.
Sveinsson prófessor erindi um
kveðskap Jónasar. Loks verður
lesið úr verkum skáldsins, og
gera það Herdís Þorvaldsdóttir
leikkona, Ása Jónsdóttir stud.
philol., Lárus Pálsson leikari,
Þorsteinn Ö. Stephensen leikari
og Sveinn Skorri Höskuldsson
stud. mag.
Aðgangur að bókmenntakynn-
ingunni er öllum heimill og ókeyp
is, en rétt er að ítreka það, að hún
hefst kl. 5 stundvíslega.
heppnast. Betra var 22. — Bd5
23. Bxb7 Hb8
24. Bf3 —
ABCDEFGH
A B C D E F G H
24. — Hfe8(?)
Sjálfsagt var 24. — Rxa2!, 25.
Kxa2 Hxb3!, 26. Hxb3 Hb8.
25. e4 a5
26. Rcl Í5
27. a3 fxe4
28. Bxd4 Rd5
29. Hc5 Rf6
30. Bc2 Ha8
31. f3 —
Leikið til að fyrirbyggja að ridd-
arinn komist til g4. Einnig er
þetta kurteisleg ábending um að
tími sé kominn til uppgjafar fyrir
svartan, sem sagt „ég mun ekki
fara óvarlega."
31. — Bd5
Hvítur-fær nú tækifæri til stór-
felldra uppskipta, en svartur á
enga viðunandi vörn.
32. Hxd5! Rxd5
33. Bb3 Had8
34. Hhdl He5
35. f4 Hf5
36. Re2 a4
37. Bc4 Kf8
38. g4 —
Nú er kominn tími til að hirða
sitt.
38. — Rc3f
39. Rxc3 Hxdlf
40. Rxdl Hxf4
41. Be2 He4
42. Rc3 Hf4
43. h4 —
Hér fór skákin í bið, en Ivkov
gaf án frekari taflmennsku.
SUÐUREYRI, Súgandafirði, 14.
nóv. — Nýlega er lokið við hafn-
argarðinn hér, en vinna við hann
hefur staðið yfir frá því 1 fyrra
vor. Geta nú stór skip eða yfir
3000 lestir lagzt að hafnargarð-
inum en þessi stóru skip hafa
ekki komizt að bryggju hér fyrr.
—Óskar.
ÞAR sem 258. tölublað „Þjóðvilj-
ans“ þann 15. nóvember, 1957,
hefur í stórri rammagrein á for-
síðu, eignað mér ummæli þau er
hér fara á eftir:
„En hitt vil ég segja fundar-
mönnum", sagði Jósafat, „að við
Sjálfstæðismenn erum á móti
styrkjum til útgerðarmanna og
bænda og þess vegna viljum við
efla þann eina atvinnurekstur á
íslandi, sem rekinn er styrkja-
og hallalaus, en það er atvinnan
fyrir varnarliðið á Keflavíkur-
flugvelli", vil ég taka eftirfar-
andi fram:
1. Að einu ummæli mín um
varnarliðið voru orðrétt sem hér
segir:
„Varðandi þau ummæli Inga
R. Helgasonar að vinna fyrir
varnarliðið, eða herinn eins og
hann orðaði það, væri „óarð-
bær“, en seinna í ræðu sinni tal-
aði hann hins vegar um að það
yrði stórkostleg lífsskerðing fyr-
ir almenning ef varnarliðið færi,
vegna þess gjaldeyristaps sem
það hefði í för með sér, vil ég
benda ræðumanni á að fram-
kvæmdir á Keflavikurflugvelli
og tekjur flugfélaganna, er sú
eina styrkjalausa gjaldeyrisöflun
sem fram fer í dag hjá íslenzku
þjóðinni. Hins vegar eru skiptar
skoðanir um hvað sé heppilegt
fyrir þjóðfélagið, en það verður
hver og einn að gera upp við
sjálfan sig. Þó Ingi R. Helgason
kalli þetta „óarðbæra" atvinnu,
eru þetta engu að síður óneitan-
legar staðreyndir, hvort sem hon
um líkar betur eða ver“.
2. Að ég hafi sagt: „Að við
Með þessari yfirskrift birtist í
maí-hefti tímaritsins „Þýzka
söngsambandið“ (Deutsche
Sángerschaft) í Bremen eftir-
farandi grein:
NÚTÍMA-tónsmíðar Norðurlanda
þjóðanna eru enn lítið útbreidd-
ar á meginlandi Evrópu. Það eru
aðeins fá nöfn, auk Sibeliusar,
Kilpinens og Atterbergs, sem öðl-
azt hafa álit, eftir að Grieg og
Sinding leið.
Nýlega blaðaði ég í miklu sam-
safni skandinavískra einsöngs-
laga. Varð ég forviða að rekast
þar á ellimáðan „salón-stíl“, sem
einkenndi flest lögin. Hins vegar
eru líka til ungir höfundar, sem
fylgjast með svipmóti samtíðar-
Sjálfstæðismenn erum á móti
styrkjum til útgerðarmanna og
bænda. ... “ og svo framvegis,
éru ekki mín orð. Virðast komm-
únistar þar feta dyggilega í fót-
spor lærifeðra sinna með sögu-
fölsun og ummælalygar.
3. Þess má geta í þessu sam-
bandi að Lúðvík Jósefsson talaði
um óarðbæra vinnu „svo sem
smáiðnað og húsasmíðar", en
forðaðist að nefna Keflavíkur-
flugvöll á nafn, og virðast vera
skiptar skoðanir með þeim lags-
bræðrum.
4. Það er skiljanlegt að sá
stjórnmálaflokkur, sem vill
hrærast og hugsa í trássi við
þjóðfélagslegar staðreyndir, og
leggur alla áherzlu á blekkingar,
upphrópanir og gífuryrði sem
grundvöll að skoðunum sínum,
eigi erfitt með að fara með rétt
mál, en þó mega þeir minnast að
„eigi veit hvar óskytja ör geig-
ar“, og ef þeir ætla að halda
áfram með upplogin ummæli í
minn garð, mega þeir búast við
að verja hluta af „happdrættis-
ágóða“ sínum til Menningarsjóðs.
5. „Þjóðviljinn" ætti að sjá
sóma sinn í að segja sem minnst
um þennan fund, því vits er
þörf í vangæfu.
6. Til greinarhöfundar:
„Þú hefur snemma lært að ljúga
lært þinn innri mann að dylja.
Jafnvel lært að látast trúa
og lífsins þyngstu gátur skilja“.
. Ytri-Njarðvík, 15. nóv., 1957
Jósafat Arngrímsson.
innar. Má þar nefna Sparre Ol-
sen, Harald Sæverud, Fartein
Valen, Klaus Egge, Moses Perga-
ment, Hermann Koppel og hug-
mjóðfæramúsík,
sönglég og kórverk
Tónleikar á vegum FéL
íslenzkra organleikara
" AÐALFUNDUR Félags ísl. organ
leikara var haldinn 14. okt. sl.
Auk venjulegra félagsmála var
rætt um tónleikaflokk félagsins,
„Musica sacra“ og útgáfu tónlist-
artímarits.
„Musica sacra“
Þrennir tónleikar voru ákveðn
ir á þessu ári og auk þess ráðgert
framhald á þeim síðarihluta vetr
ar.
Tónlistartímarit.
Félagið hefir lengi haft hug á
útgáfu tónlistartímarits, sem
birti almennt tónlistarefni auk
þess að vera málgagn organleik-
ara. Ráðgert er, að blaðið komi
út 3—4 sinnum á ári og að hverju
hefti fylgi eitt sérprentað lag.
Ritstjórn annast stjórn félagsins,
en hana skipa: dr. Páll ísólfsson,
formaður, Páll Kr. Pálsson ritari
og Páll Halldórsson, gjaldkeri.
Buxtehude-tónleikar
Tvennir þeirra tónleika, sem
áður eru nefndir, verða helgaðir
Dietrich Buxtehude, en á þessu
ári er 250. ártíð hans. Hinir fyrri
verða n.k. mánudagskvöld, 18. þ.
m. í Hafnarfjarðarkirkju. Flutt
verða eingöngu verk eftir meist-
arann. Páll Kr. Pálsson leikur
orgelverk og Kristinn Hallsson
syngur einsöngskantötu með að
stoð strengjahljóðfæra og orgels.
Á úndan tónleikunum minnist dr.
Páll ísólfsson tónskáldsins í
stuttu erindi.
Hinir síðari Buxtehude-tónleik
ar verða um næstu mánaðamót í
Kristskirkju, og mun dr. Victor
Urbancic annast þá.
Þriðju tónleikarnir, sem á-
kveðnir eru, áttu raunar að vera
hinir fyrstu í röðinni og fara
fram í október sl., en vegna in-
flúenzufaraldurs og annarra or-
saka varð að fresta þeim, og eru
þeir væntanlegir í þessum mán-
uði. Þessir tónleikar fara fram í
dómkirkjunni, og annast dr. Páll
ísólfsson þá. Honum til aðstoðar
verða: Þorsteinn Hannesson,
söngvari og Einar Vigfússon,
cellóleikari. Flutt verður gömul
kirkjutónlist.
Hallgrímur Helgason
Bentzon. Þeir bíða þó enn allir
almennrar viðurkenningar.
Hallgrími Helgasyni hafði ég
enn ekki kynnzt. Með hliðsjón
af fyrirliggjandi verkum, gefur
hann ungri norrænni músík mik-
ið og gott fyrirheit. Handbragð
hans sýnir fullkomið vald á kór-
bálki fornmeistaranna, sem hann
að nútíðar-hætti auðgar að sam-
seim (mixtúr-korðum) og sér-
kennilegum samstígum tónbila-
röðum. Hann uppfyllir kröfur nú
tímans í lýrískum sönglögum og
þó öllu áþreifanlegar í hljóðfæra-
tónsmíðum sínum. Það sést greini
lega í mjög sjálfstæðu orgelverki
hans og einna bezt í píanóverk-
unum. Hér spennist boginn frá
þjóðlagafræðingnum Bela Bartók
til þjóðlagafræðingsins H. Helga-
sonar. En Bartók fléttaði þekk-
ingu sína og skilning á tónrænu
eðli ungverskrar ættjarðar inn
í hljóðfæra-tónsmíðar sínar og
gaf þeim þannig sérstætt inni-
hald. Hliðstætt eðli íslands birtist
í „Rondo Islanda" og „íslenzkum
dansi“, svo að ekki verður um
villzt. Hjá Hallgrími Helgasyni
er tvímælalaust að verki sterkur
personuleiki, fullur hugkvæmni
og þroska í svipmiklum tónsmíða
st»l. Karl Riebe.
STAKSTEINAR
Vélar og ræktun.
Engum, sem eitthvað þekkir
til landbúnaðarmála, dylst aí
meginástæða hinnar stóraukim
ræktunar í sveitum landsins «C
bættrar afkomu sveitafólksins, er
hagnýting vélaaflsins við rækt-
unina. Á þessu grundvallaratriði,
þýðingu tækninnar fyrir búnað-
arframfarirnar, hafði Pétur heit-
inn Magnússon glöggan skilning,
þegar hann tók við stjórn bún-
aðarmálanna i nýsköpunarstjórn-
inni á morgni lýðveldisins.
Þegar Pétmr Magnússon hvatti
bændur til þess að afla sér véla
til þess að hefja með landnám
hins nýja tíma, tóku Tímamenn
því með fullum fjandskap. Þeir
reyndu að draga sem mest úr
þátttöku bænda í nýsköpun at-
vinnulífsins. En sem betur fór
var sveitafólkið framsýnna en
Tímaliðið. Það hófst handa um
hagnýtingu vélaaflsins.
Ráð margra manna.
Pétur Magnússon var ekki sjálf
ur bóndi, þegar hann var land-
búnaðarráðherra. Eri hann var
kominn af merkum bændaættum
og gjörþekkti hagsmuni bænda-
stéttarinnar og sveitafólksins.
Hann hafði ráð margra manna
um framkvæmdir sínar í þágu
landbúnaðarins. Hann var í nánu
sambandi við bændur í öllum
landshlutum og hafði ágæta sam-
vinnu við ýmsa af merkustu ráðu
nautum bænda. T.d. var þáver-
andi búnaðarmálastjóri Stein-
grímur Steinþórsson, skipaður í
nýbyggingarráð. Þannig var Bún
aðarfélagi íslands gefinn kostur
á því að hafa áhrif á nýsköpunar-
starfið á sviði landbúnaðarins.
Meðal þeirra manna, sem Pétur
Magnússon leitaði ráða til
um nýsköpun landbúnaðarins,
voru tveir af reyndustu búnað-
armálafrömuðum landsins, þeir
Árni G. Eylands og Guðmundur
Jónsson, núverandi skólastjóri á
Hvanneyri.
Þessa menn, sem unnið hafa
bændum af heiluim liug, dugnaði
og viti allt sitt líf, leggur Tím-
inn sérstaka áherzlu á að sví-
virða og rógbera. Seinast í gær
kemst hann að orði á þessa leið í
forystugrein sinni:
„Það þarf meiri karla en Árna
Eylands og Guðmund á Hvann-
eyri til að gera peningakónga
íhaldsins að búnaðarfrömuðum".
Óttinn
við bændaráðstefnuna.
Það er óttinn við bændaráð-
stefnu Sambands ungra Sjálf-
stæðismanna, sem gefur Tíman-
um tilefni til þess að ráðast með
fúkyrðum að Árna Eylands og
Guðmundi skólastjóra á Hvann-
eyri. Þeir fluttu þar fróðleg og
merkileg erindi um hugðarefni
ungra bænda og sveitafólksins.
Ætla mætti að „bændablaði",
eins og Tíminn þykist vera, þætti
fengur að því að ungir bændur úr
öllum landshlutum væru kvadd-
ir saman til þess að ræða hags-
munamál stéttar sinnar og atvinnu
greinar. En svo er þó ekki. Allt
frá því að þessi ráðstefna var
haldin, fyrir frumkvæði þáver-
andi formanns Sambands ungra
Sjálfstæðismanna, Ásgeirs Péturs
sonar, hefur Tíminn ekki getað
tekið á heilum sér. Hann hefur
reynt að hártoga hinar skyn-
samlegu tillögnir ráðstefnunnar
og afflytja hina ungu bændur,
sem hana sóttu, á alla lund.
Tíminn er hræddur við sveita-
æskuna. Þess vegna er hann
liræddur við bændaráðstefnn
Sambands ungra Sjálfstæðis-
manna.