Morgunblaðið - 13.12.1957, Qupperneq 24

■& 'k
■k ■&
k 'k
11
DAGAR TIL JÓLA

f f * 'k
284. tbl. — Föstudagur 13. desember 1957 .
DAGAR TIL JÓLA
Sveitarfélög fái fjórðung söluskattsins
Lagafrumvarp frá Gurmari Thoroddsen
Bókin um NóbelsverB-
launaskáldið komin út
GUNNAR THORODDSEN flytur á Alþingi frumvarp um, a5
sveitarfélög skuli fá hluta af söluskatti þeim, er ríkið innheimtir.
Flutningsmaður leggur til, að fjórðungur af skattinum renni
1 sérstakan sjóð, Jöfnunarsjóð sveitarfélaga, og skiptast þaðan eftir
ákveðnum reglum. Skal skiptingin fara fram tvisvar á ári og mið-
azt við mannfjölda í hverju bæjar- eða hreppsfélagi. Allrei má
þó greiðslan fara fram úr 50% af álögðum útsvörum þar næsta ár
á undan.
Þá er lagt til í frumvarpinu, að ríkið geti tekið hluta sveitar-
félags af söluskattinum upp í skuldir þess við ríkissjóð vegna
ábyrgðarskuldbindinga.
í greinargerð segir flutnings-
maður, Gunnar Thoroddsen:
„Frumvarp samhljóða þessu
var flutt á síðasta þingi, en náði
þá ekki fram að ganga. í grein-
argerð frv. í fyrra segir m. a.:
„Það er kiunnara en frá þurfi
að segja, hversu erfiður fjárhag-
ur ýmissa sveitarféiaga hefur
verið allmörg undanfarin ár.
Hefur hvort tveggja verið, að
tekjustofnar sveitarfélaga hafa
HÚSAVÍK, 12. des. — Flugvél
frá Flugfélagi íslands lenti i dag
í fyrsta skiptið hér á Húsavíkur-
flugvelli. Var það flugvélin Gló-
faxi. Áhöfn hennar var: Snorri
Snorrason, flugstjóri, Haukur
Hlíðberg aðstoðarflugmaður og
Ólöf Sigurðardóttir flugfreyja.
Segja má að með þessu sé brotið
blað í sögu samgöngumála héraðs
ins og fagna Þingeyingar því.
í dag, er flugvélin lenti hér,
voru komnir á flugvöllinn nokkr-
ir forystumenn héraðsins, m.a.:
Jóhann Skaftason, sýsiumaður,
Páll Þór Kristinsson, bæjarstjóri,
Jóhann Hermannsson, varaforseti
bæjarstjórnar Húsavíkur, Jón
Árnason hreppstjóri, Þverá, Frið
þjófur Pálsson, símstjóri og Finn
ur Kristjánsson, kaupfélagsstj. —
Gestir Flugfélagsins í þessari
fyrstu flugferð hingað voru flug-
ráðsmennirnir Gunnar Sigurðs-
son og Kristinn Jónsson, Sigurð-
ur Jónsson, skrifstofustjóri flug-
málastjórnar, Ólafur Pálsson,
verkfræðingur, Júlíus Havsteen;
fyrrum sýslumaður Þingeyinga
og Guðmundur Björnsson verk-
stjóri. Fleiri gestum var boðið,
en þeir gátu ekki komið því við
að fara. Frá Flugfélagi fslands
voru þeir Hilmar Sigurðsson, for
stjóri innanlandsflugdeildar og
Sveinn Sæmundsson, blaðafull-
trúi félagsins.
Bezta veður var þegar flugvél-
in lenti, og gekk lendingin ágæt-
lega. Er heimamenn höfðu heils-
að gestum, flutti Jóhann Skafta-
Kvöldvaka Stefnis
lieíst kl. 8,30
HAFNAKFIRÐI: — Kvöldvaka
Slefnis verður í Sjálfstæðisliúsinu
x kvöld og hefst kl. 8,30. — Fyrst
verður spiluð félagsvist, en síðan
dansað til kl. 1. Einnig verður
bögglaupphoð.
Þær þrjúr eða fjórar kvöldvök-
ur, sem Stefnir liefur lialdið I vet-
ur, Itafa verið injög vel sóttar af
æskufólki hæjaring. Verður þetta
síðasta kvöldvakan fyrir jól, en í
ráði er að hajda Jieim áfrani eftir
áraniótin.
Aðgönguiniðar verða seldir við
innganginn og kosta 12 krónur. —
Öllu æskufólki er heiniil þálltaka
í kvöldvökunni, scm hcfst. stundvís
lega kl. 8,30. — G. E.
hrugðizt og útgjöldum verið
hlaðið á þau. Jafnframt þessu
hefur ríkið svo vanrækt að greiða
lögboðinn hluta sinn af kostn-
aði ýmiss konar framkvæmda,
sem sveitarfélögum er lögskylt
að láta vinna.
Sveitarfélögin og samtök þeirra
hafa hvað eftir annað varað við
þessari stefnu og bent ó, hvern
háska stefnt er í. Þessir aðilar
hafa sýnt fram á það með ljós-
son sýslumaður ávarp og bauð
flugvélina, áhöfn og gesti vel-
komna. Fagnaði sýsiumaður þeim
áfanga sem nú hefði náðzt í sam-
göngumá'um héraðsins. En bætt-
ar samgöngur kvað hann ávallt
hvatningu fyrir fóikið í strjálbýl-
inu að flytja ekki til bæjanna
lieldur halda tryggð við átthag-
sna. Gunnar Sigurðsson svaraði
í nafni flográðs og Kristinn -Jóns
son fulltrúi fyrir iiönd Flugfélugs
íslands cg bauð hann síðan við-
stöddum til hádegisverðar í Hótej
Garðarsbraut. Þar fluttu ræður
Páll Þór Kristinsson, bæjarstjóri,
Finnur Kristjánsson, kaupfélags-
stjóri, Gunnar Sigurðsson og Júlí
us Havsteen fyrrum sýslumaður.
Flugvöllurinn er yzt í Aðal-
dalshrauni um 10 km frá bænum.
Ólafur Pálsson verkfr. mældi fyr-
ir vellinum og hafði með hönd-
um yfirumsjón með framkvæmd
um, en verkstjóri var Guðmund-
ur Björnsson. Ein flugbraut er
fullgerð, 1000 m löng og 50 m á
breidd. Er hún talin góð og
aðflug ágætt.
Áformað mun að hefja fastar
áætlunarferðir til Húsavíkur á
næstunni og verður fyrst um
sinn flogin ein ferð í viku.
— Fréttaritari.
Lifnar yfir
síldveiðinni
ÞAÐ hefur lifnað yfir síldveið-
inni á ný, svo dagurinn í gær var
mjög sæmilegur afladagur og
barst mest af síld á land á Akra-
nesi, 1700 tunnur.
Síldin var uppi út af Eldey, en
hafði verið „nær dauður sjór“ í
Miðnessjó. Síldin sem bátarnir
fengu í gær var ýmist söltuð eða
fryst.
Aflahæsti bátur á Akranesi var
Sigrún með yfir 300 tunnur síldar,
næstur var Ver með 232, þá
Bjarni Jóhannesson 211. í Grinda
vík lönduðu 16 bátar alls 1430
tunnum og var þar aflahæsíur
Fiskaklettur 190, Þorbjörn með
161 og Fjarðarklettur 127. Til
Sandgerðis komu 13 bátar og var
sameiginlegur afli þeirra um 1000
tunnur og var aflahæsti bátur-
inn með 95 tunnur í þessum róðri.
um rökum, að brýna nauðsyn
ber til, að annaðhvort verði létt
af sveitarfélögunum verulegum
útgjöldum, til dæmis og sérstak-
lega kostnaði við löggæzlu,
menntamál og almannatrygging-
er, eða sveitarfélögunum verði
tryggðir nýir, öruggir tekjustofn-
ar.
Alþingi verður að koma til
móts við eðlilegar og sanngjarn-
ar óskir sveitarfélaganna og láta
þeim í té nýjan tekjustofn. Með
þessu frv. er lagt til að sveitar-
félög fái fjórðung söluskattsins.
Þessar röksemdir eru enn 1
fullu gildi. Því fer fjarri að hag-
ur sveitarfélaganna hafi vankazt
á því ári, sem liðið er. Um það
bera ljósan vott sífelldar áskor-
anir þeirra um nýja tekjustofna
og að létt sé af útgjöldum. Er
skemmst að minnast fulltrúa-
fundar- kaupstaðanna á Vestur-,
Norður- og Austurlandi, er hald-
inn var nýlega á Seyðisfirði.
Voru þar gerðar mjög ákveðnar
tillögur í þessum efnunv'
Frv. kom til 1. umræðu í gær.
Fylgdi flutningsmaður því úr
hlaði, en síðan var málinu vísað
til 2. umræðu og nefndar.
Ilafiifirzkii
bátarnir
HAFNARFIRÐI: — Bezti dagur
reknetjabátanna nú um all-lang-
an tíma var í gær, en þá fengu
margir þeirra góðan afla eða frá
-30 og allt upp í 180 tunnur, sem
Fiskaklettur var með. Sumir bát-
anna lögðu afla sinn upp í Sand-
gerði.
Þegar síðast voru hér í blaðinu
sagðar fréttir af mótinu hafði ver
ið sagt frá úrslitum í 9. umferð,
að öðru leyti en biðskák er Frið-
rik og Reshevsky áttu. Henni
lauk með sigri Reshevskys.
í 10. umferð urðu úrslit þessi:
Friðrik — Evans V2Ó/2
Gligoric — Szabo V2Ó/2
Reshevsky — Najdorf 1:0
Larsen — Yanofsky V2G/2
★
Fréttastofa Ríkisútvarpsins átti
í gær samtal við Friðrik Ólafs-
son. Var þá lokið 11. umferð og
urðu allar skákirnar jafntefli, en
saman tefldu: Friðrik — Najdorf;
Gligoric — Reshevsky; Larsen —
Evans; Szabo — Yanorsky. Og
eftir þessa umferð standa leikar
sem að ofan greinir.
Friðrik sagði annars í símtal
inu að þreytu gætti hjá þeim
þremeningum sem frá Wagen-
ingen komu (Szabo, Larsen og
hann sjálfur). Hann sagði að
hann hefði teflt illa í fyrstu um-
ferðunum, en náð sér á strik 1
4.—10. umferð, eða allt þar til
að hann mætti Reshevsky öðru
sinni, í 11. umferð.
Hanr. sagði að sú skák hefði
verið mjög jöfn og farið í bið í
jafnri stöðu. Fi’iðrik sagðiaðhann
hefði átt möguleika á jafntefli,
en þar sem ekki gafst tími til að
rannsaka skákina áður en hún
var tefld áfram, sást honum yfir
tvo möguleika til að ná jafntefli
Hinni fyrri skák sinni við Res-
hevsky (í 2. umferð) lýsti Frið-
rik þannig, að hann hefði ált erf-
KOMIN er út hjá Helgafelli, bók
Peters Hallberg um Halldór Lax-
ness. Er sá hluti verksins, sem'
kominn er út, nær eingöngu byggð
ur á einkabréfum skáldsins og dag
bókum frá klausturárunum, og
eru bréfin og dagbækurnar aðal-
j efni bókarinnar.
Bókin er í fjórum aðalköflum,
en skiptist í um 40 smákafla.
Fyrst er uppeldi og skólaganga.
Fyrstu ritsmíðar. Annar kaflinn
heitir „1 Evrópu eftirstríðsár-
H. K. L. i klaustrinu.
anna". Þriðji kaflinn „Umskifti
til kaþólskrar trúar og klaustur-
iðara í byrýun, en báðir lentu í
tímaþröng. Þá sagðist Friðrik
hafa fengið færi á hróksfórn og
fengið fyrir hann að lokum bisk-
up og 4 peð, og Reshevsky gafst
upp.
Um skák sína við Szabo í síð-
ustu umferð fyrri hlu(p mótsins,
sagði hann að Szabo hefði vahð
slæman leik í byrjun og tapað
peði. Og Friðrik vann í 23 leik-
um með svörtu.
I skákinni við Larsen í fyrri
umferð kvaðst Friðrik hafa náð
betra út úr byrjuninni og haldið
frumkvæðinu. (Skákin er birt á
öðrum stað í blaðinu).
Friðiik sagði að 12. umferð
(Friðrik gegn Larsen) yrði tefld
á fimmtudagskvöld (í gær), 13
umferð á föstudag, biðskákir á
laugardag og lokaumferðin á
sunnudag. Mótslit verða á mánu-
dag.
Friðrik sagði að Reshevsky
hefði átt tapaða stöðu gegn Naj-
dorf í 10. umferð, en Najdorf féll
á tíma, og er Reshevsky líklegast
ur til sigurs. Hann kvað Gligoric
hafa teflt bezt til þessa og hann
ætti ennþá möguleika á að ná
fyrsta sæti.
Fjárlögin rædd í dag
í GÆR var stuttur fundur í Sam-
einuðu Alþingi og fjárlagafrum-
varpinu vísað til 2. umræðu. —
Hefst sú umræða í dag kl. 1,30.
Senn hafið farþegaflng
milli Rvíkur og Húsavíkur
„Sólfaxiu vígði Húsavíkurfíugvöll í gærdag
Skákmótið í Dallas:
Friðrik í 3.-4. sœti að
11 umíerðum loknum
RESHEVSKY hefur nú tekið forystuna á skákmótinu í Dallas, og
eftir eru 3 umferðir, þegar þetta er ritað. Hefur Reshevsky nti 7
vinninga, Gligoric 6V2, Friðrik og Szabo 6, Larsen 5J/2, Yanofsky
4% og Evans 3V2.
vist“ og loks er fjórði kaflinn
„Heima á Islandi 1924—’25. —
Fjöldi einkabréfa skáldsins til
vina hans er birtur í bókinni svo
og dag'bækur hans.
Varla mun hjá því fara að ís-
lendinga fýsi að skyggnast bak við
tjöldin í sálarlífi Nóbelsvei’ðlauna
skáldsins, enda er hér um mjög
opinskáa kynningu á einkalífi
skáldsins að ræða og mun gefa
mörgum nýja hugmynd um mann-
inn og listamanninn. Bókin er
mjög smekklega útgefin.
Flúði Búdapest
- trólofaður
á Akranesi
AKRANESI 12. des. — MÉR er
ekki kunnugt um, að neinn þeirra
Ungverja, sem hér hafa leitað
hælis, hafi staðfest ráð sitt, fyrr
en ég spurði þau tíðindi hér í
bænum í dag. Ung stúlka, Hlíf
Jóhannsdóttir,18 ára, til heimilis
að Akurgerði 18, hefur fyrir
nokkrum dögu heitið Janosi Arva
járnsmið frá Búdapest, eiginorði,
en hann er tvítugur að aldri. Kom
Janos hingað til lands með flótta-
mannahópnum, sem hingað kom
fyrir milligöngu RKÍ á aðfanga-
dag jóla í fyrra. Hingað til Akra-
ness kom hann svo í vor, er leið.
Fyrst vann hann hér í hraðfrysti-
húsunum, en um nokkurra mán-
aða skeið hefur hann unnið í iðn-
grein sinni, járnsmíðinni, hjá
Sementsverksmið j unni.
Janos Arva missti föður sinn
fyrir allmörgum árum, en í Búda
pest er móðir hans og tvö systkin
hans. Er hinn ungi Ungverji geð-
þekkur maður og mannvænlegur
og það er nærri því óþarfi að geta
þess, eftir það sem að framan
segir, að hér á Aranesi hefur
hann unað hag sínum vel.
— Oddur.
JóíaháHð Nonæna
'élagsiiu á sunnudag
JÓLAHATlÐ Norræna félagsins
verður haldin í Tjarnarcafé, niðri,
sunnudaginn 15. des. n. k. og hefst
kl. 20,30. —
Thorolf Smith, fréttamaður, flyt
ur ávarp, Jón Pálmason, alþm.,
segir frá íslenzkum jólasiðum, frú
Jórunn Viðar leikur á píanó ís-
lenzk og norræn lög. Þá verður
„talnahappdrætti“ og að lokum
verður dansað.
Aðgangur að jólahátíðinni er ó-
keypis fyrir meðlimi Norræna fé-
lagsins og gesti þeirra í. meðan
húsrúm leyfir. Nýir félagar geta
látið skrá sig við innganginn.
□--------------------□
Tvö *,jólaskip“
koma í dag
ÞAÐ verður mikið að starfa í dag
við höfnina, því áx’degis koma
tvö „ jólaskip“ hingað til Reykja-
víkur frá Hamborg, Kaupmanna-
höfn og Leith. — Eru það Gull-
foss, sem kemur upp að bryggju
um kl. 8,30 og Dr. Alexanderine,
sem var væntanleg á ytri höfnina
í nótt og átti að leggjast að hafn-
arbakka kl. 7,30. Meðal þess jóla-
varnings sen* skipin munu flytja
eru jólatrén sem gleðja eiga þús-
undir barna á jólunum.
□---------------------□