Morgunblaðið - 24.12.1957, Blaðsíða 15

Þriðjudagur 24. des. 1957
MORGUNBLÁÐIÐ
39
hálendið og suðaustan eru fjall-
garðar a. m. k. 1000 m hærri.
Hinn fjarlægasta þeirra sjáum
við greinilega í 150 km fjarska.
Sléttur dalbotnsins liggja að
Konsó-hálendinu norðan- og
sunnanverðu.
Þennan tíma árs er næturhiti
hér um 20 gráður á C, en upp úr
hádegi er hiti 27—30 gráður
á C. Það er því ekki óskiljanlegt
að fólk getur komist af án annars
rúmfatnaðar en flíkanna, sem það
er í alla daga — af því ekkert
er til skipta.
Nóttin er niðdimm — ef ekki
nýtur tunglsbirtu — og er nokk-
ur veginn jafnlöng allt árið.
Myrkrið skellur á kl. 7—7% á
kvöldin. Varðeldar hirðingja
sjást úr miklum fjarska og vekja
ólíkt meiri athygli en „ljósadýrð"
höfuðstaðarins, Bakauk. Þar sjást
ljós í tveimur gluggum! Þegar
heiðskírt er og tungl í fyllingu
er hitabeltisnóttin töfrandi fögur.
Hér eru nú bjartir morgnar,
steikjandi sólarhiti og skugga-
lausir dagar fram yfir hádegi. Er
líður á daginn leggur upp úti við
sjóndeildarhringinn dökka skýja-
bólstra á takmörkuðm svæðum,
hér og þar kringum Konsóhá
lendið, þeim fylgir er frá líður
úrhelli, eldingar og þrumur. En
í Konsó er venjulega úrkomu
laust.
Langvinnir þurrkar eru eitt
mesta böl Suður-Eþíópíu. Kvik-
fénaður fellur úr hor og jafnvel
mannskepnan líka.
Kvöld eitt gerði hér dynjandi
skúr. í Gidole, 50 km héðan
mældist úrkoman vera 45 mm á
klukkustund. Þannig eru ofsa-
fengnar hitabeltisskúrir. Kristín
segir mér að það hafi komið fyrir
að úrhelli hafi orðið svo mikið
að vatn hafi flóð inn í húsið,
runnið eins og lækur gegnum
íbúðina. Húsið stendur í nokkrum
halia og snýr bakdyrahliðin upp
í brattan. — Það hefur komið
sér vel þá að steingólf er í hús-
inu, en kemmtilegra tilhugsunar
og afspurnar að betur hefði verið
búið að okkur fyrstu kristniboð-
um í Konsó á einu og fyrstu
kristniboðsstöð okkar íslendinga.
— Það var norskt kristniboðs-
félag, sem lét okkur eftir að hefja
starf í Konsó. Félag þetta hefur
á 7—8 árum reist allfullkomnar
kristniboðsstöðvar á sjö stöðum
í Suður-Eþíópíu. Ein þeirra er
í Gidole, 50 km fyrir vestan
Konsó. Þar hafa verið reist 2
íbúaðarhús, skóli, heimavist,
kirkja, íbúð fyrir hjúkrunarkonu
og sjúkraskýli. Sjúkrahús er þar
í byggingu — hið fyrsta í Gama
Gafahéraði. íbúar þess eru um
1 milljón.
Okkur er það bæði happ og
auðmýking að vera í nábýli við
Norðmenn á kristniboðsakrinum.
Þeir höfðu samtals 967 kristni-
boða árið 1956. Það ár voru gjafir
til kristniboðs talsvert á 17. millj-
ón króna. Verkamannastjórnin
mun hafa talið kristniboð gott
verk og þjóðinni til sóma og
leyfði að verulegur hluti þessara
gjafa var sendur úr landi.
Snemma morguns eftir skúrina
miklu sá ég sjö konur í hóp arka
hér framhjá, hver þeirra með tvö
full vatnsker á baki, allar á leið
upp til þorpsins. Aðrar níu voru
á niðurleið með tóm ker, hlupu
við fót og sungu eins konar vixl-
söng. — Svo tilfinnanlegur er
vatnsskorturinn þar sem fólkið
býr í þorpum á efstu hæðunum
í Konsó. Því er svo mikið í mun
að hafa búsetu á hæstu stöðum
hálendisins, að það setur ekki
fyrir sig að bera þangað á bakinu
eða höfðinu allar afurðir, eldivið,
byggingarefni, mestalla aðdrætti
og jafnvel vatn, neðan úr dölum
og hlíðum. — Vatni er hægt að
safna af bárujárnsþökum þegar
rignir — Vatnskaup eru tilfinnan
legur útgjaldaliður á kristniboðs-
stöðinni.
Með þessu er þó ekki nóg sagt
um vöruflutningatæki í Suður-
Eþíópíu eða Konsó.
Múlasnar og úlfaldar eru hafð-
ir til áburðar á langleiðum en
konur innan byggðar. Hjólið mun
Þannig líta akrar Konsó-manna út. Stráskýli þorpsins eru upp
undir efsta hnúk.
í Eþíópiu yfirleitt fyrr en á þess-
ari öld. Tæknileg bróun er enn
mjög skammt komin í þvi mikla
landi. Hjólbörur eru víst ekki
enn til í Konsó hvað þá vagnar.
Nú er litið svo á, að það sé
en að klæða sig í skinnpils að
hætti kvenna.
Auk þess er reginmunur á rétt-
indum og stöðu karls og konu
í þeirra þjóðfélagi.
Varðveizt hafa hjá þeim þjóð
kringlótt, strýtumyndað strá-
skýli, eins konar hreiður sem
menn hafa gert úr strái, tágum
og spýtum — og hvolft yfir sig.
í hverri húsaþyrpingu eða skýla-
samstæðu býr ein fjölskylda, mað
ur með konum sínum, einni í
hverju skýli og hennar bcVnum.
Minnsta skýlið, byggt á stöplum,
er kornbyrða full af hirsi, teff
eða dúrra, algengustu kornteg-
undir Afríku.
Þú gengur inn um lágar dyr
kengboginn og tekur þér sæti á
lágum steini, skinnfóðruðum þín
vegna. Þegar augun fara að venj-
ast dimmu hins ljóralausa kofa
sérð þú þeldökka menn með
shamma yfir sér sitja í hring með
fram veggjum og horfa allir á þig
— og þér finnst óviðkunnanlegt
að þú ert með öðrum litarhætti
en þeir. Á kringlótta moldargólf-
inu sjást merki þess, að þar má
kveikja eld til matreiðslu eða
upphitunar.
— Þannig rættist gamall draum
ur 5. nóv. sl., í D’kottóþorpi, Vá
klukkustundar gang frá kristni-
boðsstöðinni í Konsó. Felix hafði
búið mig undir þessa nýstárlegu
heimsókn. Annars hefði mér kom
ið á óvart að á veggnum andspæn
is kofadyrunum var mynd aí
Kristi og nokkrar minni Biblíu-
myndir, þar sem stóð fyrir rúmu
ári hásæti Saitans þess, sem
Konsómenn dýrka. Kofmn var
upphaflega byggður að boði Sait-
ans og fyrir hann. Og hans þjónn
var Barsja, húsbóndi þessa heim-
ilis, í mörg ár, eða kalikja, unz
hann snerist fyrir rúmu ári til
trúar á Krist, og varð frjáls mað-
ur.
Aldraður maður í hópnum tók
til máls, líkt og hefði hann orð
fyrir hinum. Sjálfboðaliði sneri
máii hans á amharisku, sem svo
Felix túlkaði fyrir mig:
Jesú Krist, til þess að frelsa þá
undan valdi Saitans.
Síðan sagði Barsja sjálfur frá
því hvernig Saitan hefði á sín-
um tíma komið yfir sig, tekið
fyrir kverkar sér og öskrað eins
og naut — þó enginn annar heyrði
til hans: Nú verður þú að þjóna
mér!
Þannig varð Barsja kalikja líkt
og ótal margir aðrir. Hann varð
að færa Saitan dýrar fórnir alltaf
öðru hverju. Fólk snéri sér til
hans í veikindum og hvers konar
vanda og fékk hjá honum vit-
neskju um hvaða fórna óvinur-
inn krafðist hverju sinni, kindar,
geitar, hunangs eða smjörs.
Meðan þessum samræðum fór
fram hafði talsverður hópur
manna safnazt fyrir utan dyrnar.
Boð komu frá tveimur heimilum
með beiðni um aðstoð við að
hreinsa þau af öllu tilheyrandi
Saitan. Fjölskyldurnar höfðu
þegar ákveðið að ganga Kristi á
hönd.
Flestir, sem inni voru, héldu nú
til þessara heimila, en nokkur
spölur var á milli þeirra. Allir
hlustuðu mjög andaktugir meðan
Felix útskýrði hvað í því felst að
vera kristinn maður og sannur
lærisveinn Krists. Þá fóru hús-
ráðendur og nokkrir innlendir
menn kristnir inn í kofann og'
báru út alls konar muni, sem
höfðu verið helgaðir Saitan og
enginn áður hafði dirfzt að
snerta.
Þegar Barsja sagði upp þjón-
ustu við Saitan og fékk Felix í
lið með sér við að bera honum
helguð áhöld á dyr, þorði enginn
að vera nærstaddur. Allir bjugg
ust við að Barsja biði skelfilegur
dauðdagi en kofinn hans fuðra
upp í eldi.
—Hræðslunni við Saitan er að
verða létt af þessu þorpi, segir
Felix. Fólk sækir hjá okkur sam-
komur frá einum 12 þorpum en
kemur alltaf langflest frá D’kottó.
Sunnudagssamkomur á kristni-
boðsstöðinni hafa venjulega sótt
— þann tíma sem ég hef dvalið
hér — talsvert á 2. hundrað
manns fullorðinna og margt
barna. Samkomur hafa staðið
helmingi lengur en venjulegar
guðsþjónustur í Reykjavík. Sam-
komugesti hef ég hvergi séð ver
til fara — ekki heldur í Kína —
né hlusta betur.
Þeir sem til þekkja efa ekki að
hugur fylgi máli hjá þeim, sem
taka kristna trú. Hinn forni átrún
aður tekur til ails er máli skiptir
í lífi einstaklingsins. Trúskipti
eru enginn leikur. Þjóðflokka-
skipulagið hvílir á trúarlegum
grundvelli, sem nú virðist að því
kominn að hrynja hvort heldur
er fyrir múhameðsku eða
kristnu trúboði. — Kristnir söfn-
uðir eða samfélagshópar í trú-
boðsumdæmi Norðmanna hér,
skipta þegar mörgum hundruð-
um eftir fárra ára starf.
Reisuleg afríkönsk íbúðarhús skammt frá Addis Abeba. — Kaktusrunnar til hægri.
ekki hafa verið tekið í notkun
vanvirða fyrir karlmenn að
bera byrðar, með því að
það hefur ævinlega verið
verk kvenna og barna. Nakt-
ar niður á lendar, í stuttu
skinnpilsi og berfættar rogast kon
ur í brennandi sólarhita upp
bratta og grýtta stíga Konsóhá-
lendisins, ekki stöku sinnum held
ur nálega á hverjum degi allan
ársins hring — alla ævi. Tólf eða
fjórtán ára gamla telpu sá ég
með sár á baki undan þungri
viðarbyrði. Það var farið með
blessað barnið eins og hest, sem
hefur særzt undan þungum klyfj-
um.
Verk karla í Suður-Eþíópíu er
að halda búpeningi til haga, verja
hann og heimili sín fyrir árásum
villidýra og ræningja, stunda veið
ar og hætta lífi sínu í hernaði. Öll
erfiðisvinna er hlutskipti kvenna
og barna.
Karlmenn í Oonsó ganga að
vinnu á ökrum úti og kveinka sér
ekki við erfiði. Það er vafalaust
ekki af hlífð við sig eða leti að
þeir bera ekki byrðar líkt og
konur. Orsökin er önnur: Þeim
þætti vanvirða að því engu minni
sögur um skelfilegan yfirgang
kvenna í landi þeirra endur fyrir
löngu. Karlmenn bjuggu þá við
konuríki svo mikið og áþján að
enn fara af því sögur. Karlmönn-
um tókst þó um síðir, eftir sigur-
sæla og hetjulega frelsisbaráttu,
að ná rétti sínum: Gera konuna
að vinnuþræl og réttmætri eign
mannsins — svo þær nú eru jafn
réttindalausar og búpeningurinn.
ÞIG hefur dreymt að þú varst
kominn í afríkanskt þorp — alveg
sams konar þorp og verið hafa í
Afríku svo langt aftur í tíma, að
þau enga sögu eiga. Og draum-
urinn rætist einn sólbjartan dag
— löngu síðar:
Þorpið stendur í hlíðarslakka
ofarlega. Niður af því eru hirs-
og baðmullarekrur. Kringum það
er grjótveggur traustur en hvergi
beinn, og ofan á honum skíðgarð-
ur. Hliðstafir eru úr digrum trjá-
bolum. Rætur þeirra snúa upp
og ná að nokkru leyti saman yfir
höfði þeirra er ganga um hliðið.
Þröngar götur liggja um þorpið
í ótal bugðum milli afgirtra
húsaþyrpinga. En hvert hús er
— Feður okkar stunduðu hér
akuryrkju og gættu búfjár alveg
eins og við. Þeir trúðu að til
væri almáttugur Guð. Menmrmr
lifðu upphaflega í sátt við hann
og friði sín á milli. Þar kom að
þeir syndguðu gegn Guði. Þá
sagði Guð: Nú get ég ekki fram-
ar verið hjá ykkur. — Hvernig
fer þá fyrir okkur, sögðu menn
irnir, yfirgefur þú okkur? —
Vegna synda ykkar fer ég frá
ykkur, en þið megið biðja tii mín,
svaraði Guð. Upp frá því var
Saitan máttugastur allra hér á
jörð og engin úrræði önnur fyr-
ir mennina en að ganga honum
á hönd, láta að vilja hans.
Þessi trú kvað vera þjóðflokk-
um Suður-Eþíópíu sameiginleg.
Þeir eru „fallus“ dýrkendur og
andatrúar en hafa ekki skurðgoð.
Trúbragðafræðingar hafa fundið
greinilegar leifar ævafornrar ein-
gyðistrúar.
— Þessu trúðum við sem hér
erum lika, bætti öldungurinn við,
þangað til Barsja heyrði fyrstur
allra hér í þorpinu gleðitíðindin
um að Guð hefur vitjað mann-
anna og sent þeim son sinn,
Eitt erfiðasta verk kristniboða
hér, með öllu öðru sem hann
verður að sjá um og sjálfur vinna
að, er uppfræðsla barna og trú-
nema og honum ómögulegt að
komast yfir nema með aðstoð inn
lendra samverkamanna.
Karlmenn í Konsó eru stund-
um með sítt hár, en konur snoð-
klippa sig.
Ekki er nóg með það, að kenna
þarf lestur jafnt eldri sem
yngri, heldur og nýtt tungumál
— þeim jafnerfitt og okkur er
enska — ríkismálið, amharisku.
Bannað er samkvæmt landslögum
Framhald á bls. 42.