Morgunblaðið - 24.01.1958, Blaðsíða 19

Fðstudagur 24. jan. 1958
Monnvivnraðið
19
Bókaþáttur
Framh. af bls. 11
sem utan við stendur, án tillits
til staðreynda."
Það er löngum viðkvæði komm
únista, þegar þeir reyna að verja
skipulagið í Austur-Evrópu, að
framtíðin sé þeim hliðholl, hvað
sem líður öllum hörmungum
samtímans. Þeir séu að byggja
upp algerlega nýtt þjóðfélags-
kerfi, sem afsaki hinar miklu
fórnir og svívirðingar kommún-
istaskipulagsins, eins og það er
nú. Djilas bendir á, að í komm-
únistaríkjum sé ekkert nýtt nema
hið algera og ótakmarkaða vald
ráðamannanna, sem er í senn
pólitískt, efnahagslegt og and-
legt. Aftur á móti bendir hann á
þessa athyglisverðu staðreynd:
„Sameignarskipan í ýmsum
myndum hefur tíðkazt í öllum
samfélögum. Öll harðstjórn í forn
öld var grundvölluð á alveldi
ríkisins og eignarrétti konungs-
ins. í Egyptalandi komst ræktan-
legt land í einkaeign eftir lok
fimmtándu aldar fyrir Krists
burð. Áður höfðu einungis heim-
ili manna og hús, sem þeim
fylgdu, verið í einkaeign. Lendur
ríkisins voru afhentar til rækt-
unar, en embættismenn ríkisns
höfðu yfirstjórn með höndum og
heimtu skatt af þeim. Skurðir og
áveitukerfi og önnur helztu mann
virki voru einnig í eigu ríkisins.
Bíkið átti allt, unz það glataði
sjálfstæði sínu á fyrstu öld tíma-
tals okkar.
Þetta gerir skiljanlegra, hvers
vegna egypzku faraóarnir og hin
ir austurlenzku harðstjórar voru
teknir í guðatölu. Þessi eignar-
réttarskipan skýrir einnig, hvers
vegna hægt var að framkvæma
svo stórkostleg mannvirki eins
og musteri, grafhýsi, konungs-
hallir, skipaskurði, vegi og víg-
girðingar."
Það var raunar vitað fyrr, að
fátt er nýtt undir sólinni, en
mönnum er sennilega ekki jafn-
ljost, að fatt mun vera eldra og
afturhaldssamara en efnahags-
kerfið, sem hin nýja stétt hefur
tekið upp í rikjum sínum.
Því fer fjarri, að bók Djilasar
sé eingöngu neitkvætt niðurrifs-
rit. í raun réttri eru skrif hans
um eðli kommúnismans sprottin
af jákvæðum vilja til að opna
augu kommúnista sjálfra fyrir
þeirra hættulegu villu, sem þeir
hafa ánetjazt i góðri trú. En hann
gengur lengra. Hann bendir á þá
mikilvægu staðreynd, að á sama
tíma og hin nýja stétt einangrar
sig og neitar að horfast í augu
við staðreyndir nútímalifs, þá eru
önnur ríki heims á leið til nánara
samstarfs og einingar, sem bygg-
ist á þörfinni fyrir síaukna og
bætta framleiðsluhætti og við-
skipti. Vestræn ríki laga sig eftir
veruleikanum og sækja fram, en
kommúnistaríkin spyrna gegn
broddum sögunnar og leitast við
að stöðva framvindu hennar. „Það
kann að hljóma kynlega, en þetta
er samt rétt: hið svokallaða sam-
eignarskipulag kommúnismans er
meginhindrunin á einingu í heim
inum“, segir hann.
Hins vegar er Djilas eftir sem
áður sósíalisti og gagnrýnir margt
á Vesturlöndum, en hann heldur
þvi fram, að þau hafi efnahags-
lega og menningarlega möguleika
á því að bæta heiminn, þar sem
þau eru ekki xígbundin við úr-
eltar fræðikenningar eða undir
járnhæli valdastéttar, sem á það
markmið eitt að varðveita og efla
völd sín og eiginhagsmuni. Hann
segir að heimur kommúnismans
hafi þegar tekið að liðast í sundur
og engar horfur séu á því, að
komið verði í veg fyrir hrörnun
hans, því sjálft kerfið, og þá
einkanlega hin nýja stétt, grafi
sína eigin gröf.
Þessi umsögn er orðin lengri
en góðu hófi gegnir, og hefur
hún þó gert þessari stórfróðlegu
bók mjög fátækleg skil. Enginn
sá, sem lætur sig þróun heims-
mála á þessari öld nokkru skipta,
getur látið undir höfuð leggjast
að kynna sér rit Djilasar, hvort
sem hann verður sammála öllum
niðurstöðum höfundar eða ekki.
Þýðingin er gerð eftir banda-
rísku útgáfunni, sem kom út í
fyrrasumar. í eftirmála segja þýð
endur, að Djilas sé talinn mikill
stílsnillingur í heimalandi sínu
og enska þýðingin sé af miklum
vanefnum gerð. Er það skaði, en
hitt verður að játa, að ekki hefur
íslenzka þýðingin bætt þar neitt
um nema síður sé. Þýðendum er
það þó til nokkurrar afsökunar,
að um þessi efni hefur lítið verið
fjallað á íslenzku og orðaforðinn
þvi takmarkaður. Frágangurinn
á bókinni er góður, en prófarka-
lestur slælegur. Verð bókarinnar
er ótrúlega lágt; innbundin kostar
hún 60 krónur til félagsmanna
Almenna bókafélagsins, en 90
krónur í bókabúðum.
Sigurður A. Magnússon.
Mesti landskjálfti
í sögu Noregs
OSLÓ, 23. jan. — Mestu land-
skjálftar, sem sögur fara af í
Noregi, áttu sér stað í dag á
norðvestanverðu Vestlandinu og
í Norður-Noregi sunnanverðum.
Fyrstu hræringanna varð vart
kl. 2,36 e. h. eftir norskum tima.
Þeirra varð vart jafn sunnarlega
og í Sogni og jafn norðarlega og
í Mosjöeen. Kippirnir urðu harð-
astir í Mosjöeen og á Fröya, en
alllangt er þar á milli, og segj-
ast sérfræðingar eiga erfitt með
að skýra þetta fyrirbæri.
Mannskaði varð enginn og tjón
á eignum smávæmilegt, nokkrar
brotnar rúður og röskun í hús-
um.
Innbyrðis átök á Kýpur
Einraeðisherra Vene-
zuela steypt al stóli
CABACAS, 23. jan. — Einræðis- I daginn með allsherjarverkfalli.
herrann í Venezuela, Perez Jim-
enez, flúði í dag land ásamt fjöl-
skyldu sinni, eftir að stjórn hans
hafði verið steypt af stóli.
Byltingarmenn hafa sett á stofn
fimm manna herforingjastjórn
undir forsæti Wolfgangs Larraza
bals sjóliðsforingja. Að svo
komnu máli verður ekkert um
það sagt, hvort hin nýja stjórn
muni veita landinu lýðræðislega
stjórnarskrá og haida frjálsar
kosingar.
Fréttastofan AFP skýrir frá
því, að 20 manns hafi látið lífið
og fjölmargir særzt, þegar um
3000 manns réðust á ríkisfang-
elsið í Caracas og leystu 500 póli-
tíska fanga úr haldi. Talið er,
að einræðisstjórn Jimenez hafi
fangelsað um 4000 manns af póli-
tískum ástæðum. Fyrsta verk
hinnar nýju stjórnar var að gefa
út tilskipun um. að allir þessir
menn skyldu látnir lausir.
Þegar þessir atburðir gerðust
var Juan Peron, fyrrum einræð-
isherra Argentínu, á flótta til
Iandamæra Colombíu, þar sem
hann mun leita hælis sem „póli-
tískur flóttamaður“. Hann hefur
búið í Caracas undanfarið ár, en
flúði í skyndi, þegar ljóst var,
að Jimenez mundi ekki halda
velli. Hins vegar sagði formæl-
andi herforingjaklíkunnar, sem
fer með völd í Colombíu, að Per-
on fengi ekki að koma til lands-
ins, þar sem hann hefði ekki
vegabréf. Er því talið, að Peron
verði stöðvaður við landamærin.
Fagnandi manngrúi streymdi
um götur Caracas og lét í ljós
gleði sína yfir því, að 10 ára
einræðisstjórn er nú á enda.
Mikill fjöldi manna lét lífið í
byltingunni, sem hófst á þriðju-
NÍKÓSÍU, 23. jan. — Átökin milli
vinstri og hægri manna innan
verkalýðshreyfingarinnar á Kýp-
ur leiddu í dag til fyrsta árekstr-
arins í þorpinu Tricomo, eftir að
vinstri öflin höfðu látið boð út
ganga um 48 tíma verkfall. Verk
fallið var fyrirskipað í mótmæla-
skyni við það, að tveir af með-
limum vinstri armsins höfðu ver
ið drepnir aðfaranótt miðviku-
dags.
Stjórnarvöldin segja, að margir
menn hafi særzt í átökunum í
Tricomo, sem er fæðingarþorp
Grivasar, foringja EOKA-sam-
takanna, sem berjast fyrir sam-
einingu Kýpur og Grikklands. í
öðrum þorpum eyjarinnar kom
einnig til árekstra, en þeir voru
ekki jafnalvarlegir.
Makaríos erkibiskup hét í
kvöld á Kýpur-búa að lifa í sátt
og samlyndi og taka höndum sam
an í baráttunni fyrir frelsi sínu.
ustu daga gætu bent til þess, að
eyjarskeggjar væru innbyrðis
sundraðir.
r
Arásarmenn negra
fá þungan dóm
GREENVILLE, N-CAROLINA, 23
jan. — Fjórir meðlimir í glæpa-
mannafélagsskapnum „Ku Klux
Klan“ fengu í dag þunga fang-
elsisdóma fyrir að hýða 58 ára
gamlan blökkumann. Blökku-
maðurinn, sem umgekkst hvíta
þjónustustúlku sína frjálslega,
varð fyrir árás 11 meðlima glæpa
félagsins í júlí í fyrra og hýddur
í augsýn sjö hvítra barna. Leið-
togi árásarmannanna var dæmd-
ur í sex ára þrælkunarvinnu, en
félagar hans í þriggja ára fang-
elsi. í kviðdómnum voru hvítir
Hann benti á. að atburðirnir síð- bændur.
Einar Iírist jánsson
fær lirós í Höfn
KAUPMANNAHÖFN, 23. jan. —
Dönsku blöðin bera mikið lof á
meðferð Einars Kristjánssonar
óperusöngvara á hlutverki Cajus
ar í „Falstaff“ í Konunglegu óper
unni í gærkvöldi. T. d. segir gagn
rýnandi „Information": „Af karl-
mönnunum stóð Einar sig bezt og
sýndi merkilega listræn tilþrif".
★
„Information" skýrir frá því í
morgun, að Bandaríkjamenn séu
að leita að svæðum í Norður-
Grænlandi, þar sem hægt sé að
nauðlenda flugvélum. Þeir hafa
þegar fundið ágætan flugvöll í
Opeary-landi, og mun hann stór-
lega auka öryggi flugsamgangna
milli Thule-flugvallarins og
dönsku veðurathugunarstöðvar-
innar nyrzt í landinu. Um 400
bandarískir vísindamenn og að-
stoðarmenn þeirra munu vinna í
Norður-Grænlandi í surnar með
það fyrir augum að auka öryggi
flugsins á þessum slóðum.
— PálL
Nákvæmar tölur um fjölda
þeirra, sem misstu lífið, verða
ekki til fyrr en eftir nokkra
daga.
Samkvæmt útvarpssendingum,
sem heyrðust til New York kom
Jimenez og fjölskylda hans til
Ciudad Trujillo í Dóminíska lýð-
veldinu eftir hádegi í dag. í för
með honura voru þrír ráðherrar
úr stjórn hans.
Bæði lofther, landher og floti
tóku þátt í uppreisninni í
Venezuela, og eru yfirmenn
þeirra í herforingjaklíkunni, sem
nú stjórnar landinu. Jimenez tók
völdin árið 1952 með tilstyrk her-
afla landsins, en þá ríkti önnur
einræðisstjórn. í desember var
valdatími hans lengdur um fimm
ár með „þjóðaratkvæði", en þá
bauð sig enginn fram gegn hon-
um. Á nýjársdag kæfði hann upp-
reisnartilraun í fæðingunni, en
forspralckar hennar flúðu úr
landi. Þeim hefur nú verið leyft
að snúa heim aftur.
SÍÐUSTU FRÉTTIB
Frá því var skýrt seint í kvöld,
að hernaðarástand ríkti nú í öllu
Iandinu. í kvöld réðst óð>ur mann-
fjöldi á ríkisfangelsið, eftir að
það hafði kvisazt, að leynilögregl
an hefði myrt þá fanga, sem enn
voru í haldi. Lögregla og her áttu
fullt í fangi með að hemja
mannfjöldann. — Herforingja
klíkan lýsti þegar yfir hernað-
arástandi um gervalit landið og
bannaði mönnum að vera á ferli
frá klukkan níu á kvöldin til kl.
tíu á morgnana. Þá segir og í
siðustu fréttum, að alls hafi um
400 manns látið lífið í bylting-
unni en um 2000 særzt.
Vilja Rússar beita
sér fyrir friðsam-
legri sambúð ?
TEL AVIV, 23. jan. — ísraels-
stjórn fór þess á leit við Sovét-
stjórnina í dag, að hún beitti áér
fyrir því að Arabarikin tækju
upp samningaviðræður við fsra-
elsmenn með það fyrir augum að
gera friðarsáttmála. Var þessi
beiðni borin fram í svarbréfi
ísraels við bréfi Búlganins. Seg-
ir í bréfinu, að Sovétríkin geti
lagt álitlegan skerf til eflingar
friðarins með því að fá Araba-
ríkin til að virða núverandi landa
mæri ríkisins og taka þátt í frið-
samlegu samstarfi allra ríkja við
austanvert Miðjarðarhaf. fsrael
krefst ekki annars af Arabaríkj-
unum en friðsamlegrar sambúð-
ar á þeim forsendum, sem Sovét-
ríkin hafa svo mjög prédikað,
segir í bréfinu.
Berlín, 21. jan. — Nýlega hafa
Rússar gefið Austur-Þjóðverjum
þrjá tundurspilla. Með þessu er
efldur „alþýðu-floti“ Austur-
Þýzkaiands.
TiSboð
óskast í finnska flutningaskipið ,,VALBORG“, eins og það
nú liggur á strandstaðnum Garðskagaflös, ásamt öllu því
er í skipinu er og því tilheyrir og í núverandi ástandi þess.
Væntanleg tilboð afhendist í skrifstofu okkar við
Klapparstíg 26, Reykjavík, fyrir kl. 12 á hádegi þriðju-
daginn 28. janúar 1958.
F. h. eigenda og vátryggjenda skipsins
TROLLE & ROTHE HF.
Ég þakka hjartanlega öllum þeim, er glöddu mig með
skeytum, heimsóknum og gjöfum á 70 ára afmæli mínu.
Sérstaklega þakka ég sóknarpresti og frú, sóknarnefnd,
kirkjukór Útskálasóknar, kvenfélaginu Gefn, og sam-
starfsmönnum mínum í hreppsnefnd, höfðinglegar gjafir.
Guð blessi ykkur öll.
Þorlákur Benediktsson.
Faðir okkar
SÆMUNDÚR TRYGGVI SÆMUNDSSON
fyrrum skipstjóri frá Stærra-Árskógi andaðist á heimili
sonar síns á Akranesi 23. janúar.
Systkinin.
Jarðarför móður okkar, tengdamóður og ömmu
ÖLAFfU ÖLAFSDÓTTUR
Gerði, Sandgerði, fer fram frá Útskálakirkju laugardag-
daginn 25. þ. m. og hefst með húskveðju frá heimili
hinnar látnu klukkan 2 e. h.
Guðrún Eyþórsdóttir,
Guðjón Guðjónsson,
Helga Eyþórsdóttir,
Óli Þór Iljaltason.
i .....
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð og vinarhug
við andlát og útför
HELGU HANSDÓTTUR,
Oddhól, Rangárvallasýslu
Marta Sigurðardóttir,
Frímann íslcifsson.
Þökkum sýnda samúð og rausn einstaklinga og félags-
samtaka vegna andláts og útfarar
ÁGÚSTS STEINGRÍMSSONAR
byggingarfræðings
Vandamenn.
Innilegar þakkir vottum við öllum þeim nær og fjær, sem
sýndu okkur samúð og vinarhug við andlát og jarðarför
eiginkonu minnar
GUÐRÚNAR KLAHN
Fyrir mína hönd og ættingjanna.
Albert Klalui.