Morgunblaðið - 20.06.1958, Síða 2

2
MORCinXBT 4 ÐIÐ
Föstudagur 20. júní 1958
Lögfrœðingar um heim aíian mótmœla
ungversku aftökunum
HAA.G, 19. júní. — Alþjóðlega lögfræðinganefndln, sem hefur að
setur Haag sendi í fyrradag út eftirfarandi yfiriýsingu í sani
bandi við aftökuna á Imre Nagy,
íuu ieiðtogum:
„I þeirri skelfingu og and-
styggð sem grípur menn um all-
an heim vegna fréttanna af líf-
láti Imre Nagys, Pal Maleters
og annarra ungverskra leiðtoga,
er mikilvægt að ieggja áherzlu
á nokkrar meginstaðreyndir, sem
kunna að hafa farið fram hjá
mönnum:
1) Ungversku stjórnarvöldin
hafa kosið að skýra frá aftökun
um á sama tíma og athygli
heimsins beínist að mörgum öðr-
um viðsjárverðum vandamálum,
t. d. á Kýpur og í Líbanon. Þau
taka tillit til og óttast almenn-
ingsálitið í heiminum, þegar það
beinist gegn þeim.
2) Ráðstafanir þær sem gerð-
ar hafa verið gegn Imre Nagy
og hinum leiðtogunum, sem
dæmdir voru til lífsláts eða fang
elsisvistar, eru ekki einstæð eða
afbrigðileg dæmi um pólitíska
hefnd. Ungverska valdaklíkan
hefur haldið uppi pólitískum rétt
arhöldum fyrir luktum dyrum
allt þetta ár, en fregnir af þeim
hafa aðeins verið birtar á tím-
um, þegar talið er að almenn-
ingur sé of önnum kafinn eða
óvirkur til að mótmæla kröftug-
lega. Til dæmis var tilkynnt að
hefjast ættu réttarhöld 6. maí
sl. gegn allmörgum merkum Iög-
fræðingum, þeirra á meðal fyrr
verandi forscta Alþjóðlega lög-
mannasambandsins (Union Inter-
nationale des Avocats), en úr-
slit þessara réttarhalda eru ó-
kunn, að því bezt er vitað. 17.
maí sl. tilkynnti ungverska frétta
stofan að fjórir dauðadæmdir
menn hefðu verið teknir af lífi.
Þeir voru í hópi 16 manna sem
höfðu þegar verið dregnir fyrir
rétt og dæmdir í október 1957.
Þá voru þrír úr hópnum dæmdir
í fangelsi, en aðeins einn til
dauða. Þeir fjórir sem fréttastof-
an sagði frá voru líflátnir eftir
ný réttarhöld í „alþýðudeild
hæstaréttar“, en þar hafa leikm.
án nokkurrar lögfræðimenntunar,
sem skipaðir eru af flokknum,
sama atkvæðamagn og hinir
lærðu dómarar. Fyrir þessum
dómstóli fær hinn ákærði ekki
að velja sér verjanda.
3) Af þessu leiðir að ekkert
nema ákveðin og þolgóð sókn
almenningsálitsins um gjörvallan
heim getur dregið úr þeim ásetn-
ingi ungverskra stjórnarvalda að
halda fast við og herða á þeirri
villimannlegu kúgun, þar sem öll
grundvallaratriði réttlætis og
Þjóðhátíðiii
í Hveragerði
HVERAGERÐI, 19. júní — 17.
júní hátíðahöldin hér hófust með
skrúðgöngu kl. 1,30. Var gengið
frá skólahúsinu og gegnum þorp-
ið að sundlauginni, þar vn aðal-
hátíðahöldin fóru fram. Þórður
Snæbjörnsson setti samkomuna
og stýrði henni. Fyrst var guðs-
þjónusta. Sr. Helgi Sveinsson
messaði, en kirkjukórinn söng.
Aðalræðu dagsins flutti Úlfar
Ragnarsson læknir. Minni fjall-
konunnar flutti Hildur Björns-
dóttir. Að því loknu var sungið
Guð vors lands.
Þá var tekin upp léttari dag-
skrá, sem byrjaði með boðsundi
milli goifklúbbsins og afgreiðslu-
kvenna. Næst fór fram göngu-
keppni á grönnum planka, sem
lagður var þvert yfir sundlaug-
ina. Það voru garðyrkjumenn og
iðnaðarmenn, sem áttust við og
kom það sér vel fyrir garðyrkju-
mennina að volg laugin var til að
detta í! Þá var eggjaboðhlaup,
en síðasti liður á skemmtuninni
var knattspyrna milli giftra og
ógiftra, sem lauk með stórsigri
ógiftra. Um kvöldið hófst svo
samkoma í veitingahusinu
Pal Maleter og öðrum ungver.sk-
mannúðar eru að engu höfð.
4) í þessu sambandi hafa lög-
fræðingar sérstaka skyldu til að
halda á Ioft þeirri ögrun sem
ungverska valdaklíkan sýnir öll-
um viðteknum reglum um rétt-
læti og saksókn, sem hvert ein-
asta menningarþjóðfélag heldur
í heiðri. Fangelsun um langan
tíma án réttarhalda, leynileg
réttarhöld fyrir dómstólum í
beinni þjónustu við valdaklíkuna,
synjun frumstæðustu rétt-
inda til varnar, grimmilegar og
villimannlegar refsingar. alit
þetta særir samvizku og grefur
undan sameiginlegri hefð lög-
fræðingastéttarinnar um allan
heim.
Norman S. Marsh,
framkvæmdastjóri".
Markmið lögfræðinga-
nefndarinnar
Alþjóðlega lögfræðinganefndin
er óháð stofnun, sem á óbeina
aðild að Efnahags- og félagsmála-
ráði Sameinuðu þjóðanna. I
nefndinni eru lögfræðingar frá
rúmlega 30 löndum í Evrópu,
Ameríku og Asíu. Helzta mark-
mið nefndarinnar er að skyra
og efla lögin í þjóðfélögum
heimsins og varðveita þær hefð-
ir sem leggja megináherzlu á
virðingu og réttindi hvers ein-
staklings gagnvart ríkisvaldinu.
Alþjóðlega lögfræðinganefndin
hefur birt þrjár ýtarlegar skýrsl-
ur um ástandið í Ungverjalandi,
þá fyrstu í apríl 1957, þá næstu
í júní 1957 og hina síðustu í febrú
ar 1958.
Margar skýrslur
Nefndin hefur einnig í sam-
vinnu við önnur samtök sent
áheyrnarfulltrúa tii landráða-
réttarhaldanna í Suður-Afríku,
og varaforseti hennar fór til
Júgóslavíu til að gefa skýrslu um
réttarhöldin yfir Milovan Djilas.
Þá hefur nefndin birt ýtarlegar
skýrslur um réttarfarið í ríkjum
eins og Sovétríkjunum, Portúgal
og Spáni. Skýrslur nefndarinnar
og önnur rit á vegum hennar eru
gefin út á fjórum tungum, ensku,
frönsku, þýzku og spænsku.
• •
Ofugmœlakennd gagn-
rýni kommúnista
„Kropp" Þórðar og „businessfyrir-
tækið" SÍS
REIKNINGAR Reykjavíkurkaup
staðar voru til annarrar umræðu
á bæjarstjórnarfundi í gær. Full-
trúar kommúnista og Framsókn-
ar héldu uppi bragðdaufu mál-
þófi fram á kvöld, eða eins og
Framsóknarmaðurinn Þórður
Björnsson orðaði það, er hann
hóf ræðu sína og sagðist „kroppa
í einstaka liði“ reikninganna. —
Taldi borgarstjóri „kropp“ Þórð-
ar tilviljanakennt sem fyrr, en
Þórður brá því þá fyrir sig, að
Framsókn ætti engan fulltrúa í
hópi endurskoðenda bæjarreikn-
inga og væri því lítt á sínu færi
að kryfja málin til mergjar.
Voru ræður Þórðar í miklum
kvörtunartón. Fyrst og fremst
var hann kommúnistum sár yfir
því að þeir hefðu borið fram
ýmsar tillögur, sem hann hefði
fundið upp og borið áður fram,
en þá verið feildar Kvartaði
hann og yfir of litlum rekstrar-
hagnaði Reykjavíkurbæjar götur
hefðu ekki verið lagðar sem
skyldi og almenningsnáðhús
hefðu ekki verið reist nógu mörg.
Þá fannst honum lítið hafa verið
unnið að fegrun Hljómskálagarðs
ins svo og Skólavörðuholts. —
Fannst honum óhæfa að telja
óinnheimt fé bæjarins til eigna,
lítið væri um sparnað — og vildi
láta fara fram eins konar skoð-
anakönnun meðal fólks um hvað
betur mætti fara í bæjarrekstr-
inum — og „taka þar til fyrir-
myndar vel rekin „businessfyrir-
tæki“ eins og Samband íslenzKra
samvinnufélaga og General Mot-
ors“, eins og Þórður orðaði það.
Ingi R. Helgason, fulltrúi
kommúnista, gagnrýndi vaxandi
útsvör og lagði til að útsvars-
skylda Hitaveitu, Vatnsveitu og
Rafmagnsveitu yrði afnumin. Þá
bar hann fram tillögu um aukna
fjárhagsaðstoð til einstaklinga,
sem hygðust kaupa íbúðir þær,
betur yrðu samræmc’ innkaup
bæjarins en hann sagði að gert
hefði verið.
Sagði hann og, að hvergi örlaði
á sparnaði og hagsýni — og eng-
in stórvirki í rekstri bæjarins á
síðasta ári.
Gunnar Thoroddsen, borgar-
stjóri, svaraði og sagði ummæli
Inga R. Helgasonar um bæjar-
reksturinn hin mestu öfugmæli,
sem fram hefðu komíð á fundum
bæjarstjórnar um árabil — að
ræðum Þórðar Björnssonar und-
anskildum. Ingi R. Helgason vildi
minnka útsvörin, fella niður út-
svarsskyldu þriggja fyrirtækja
og auka framkvæmdirnar jafn-
framt að stórum mun á
tíma og ríkisstjórn sú, sem hann
styddi, hefði aukið álögur á al-
menning geysimikið og ýtt undir
verðbólguna. Benti borgarstjór-
inn á margvíslegar sparnaðarráð-
stafanir, sem gerðar hefðu verið,
m. a. í sambandi við sorphreins-
un og bókhald. Ráðizt hefði verið
í mörg stórvirki, svo sem útrým-
ingu heilsuspillandi húsnæðis,
skólabyggingar og byggingu bæj-
arsjúkrahúss o. fl. Benti hann á
hvílík firra það væri í málflutn-
ingi Þórðar Björnssonar, að ekki
mætti telja útistandandi skuldir
til eigna. Bærinn ætti nú t. d.
tæpar 18 millj. hjá ríkinu og 38
millj. útistandandi veðskuldir.
Vildi Þórður strika þetta út?
Þá gat hann þess, að verið
hefðu nær 40 braggaíbúðir á
Skólavörðuholti, nú væri búið að
útrýma nær öllum — og hafizt
yrði handa um fegrun holtsins,
þegar braggarnir yrðu með öllu
lagðir niður. Skýrði hann jafn-
framt frá því, að í undirbúmngi
væru miklar framkvæmdir varð-
andi framræslu skólps — mundi
skólpinu verða veitt langt fram
í sjó í miklum leiðslum fyrir heil
hverfi.
Fiskveiðar NorBmanna
bíða hnekki við víkkun
landhelginnar
segja norskir
útgerðarmenn
OSLO, 19. júní. — Morgenbladet
skýrði frá því nú um helgina að
samband útgerðarmanna i Nor-
egi hefði sent sjávarútvegsmála-
ráðuneytinu í Osló orðsendingu
þar sem svo er til orða tekið,
að verði fiskveiðilögsagan al-
mennt færð út í 12 sjómílur, þá
sé það rothögg fyrir þann hluta
norska flotans, sem sækir á fjar-
læg mið.
Sambandið telur upp þau fiski-
mið, sem um sé að ræða, og seg-
ir m. a. að þá sé úti um síld-
veiðar Norðmanna við Island,
bæði með snurpunót og netum og
með með hinni nýju veiðitækni
sem svo miklar vonir séu bundn-
ar við. Ennfremur verði þorsk-
veiðar Norðmanna með línu ó
íslandsmiðum úr sögunni.
Þá er bent á, að við Vestur-
Grænland muni 12 mílna fisk-
veiðilandhelgi hafa það í för með
sér, að fiskveiðar Norðmanna
kringum Kap Farvel, á Juliane-
flóanum, að nokkru á Frederiks-
habsmiðunum eg umfram allt á
Holsteinborgsvæði verði með
öllu úr sögunni. Fiskimiðin á
þessum slóðum rýrna svo stór-
kostlega, að það verður miklum
erfiðleikum bundið að veiða þar,
jafnvel þótt fiskurinn kæmi út
fyrir 12 mílna landhelgina.
Einnig við Nýfundnaland mun
víkkun landhelginnar verða
norskum fiskimönnum mjög ó-
hagstæð, einkum á þeim tímabil-
um þegar fiskurinn gengur ná-
lægt landi. Einnig munu selveið-
arnar við Nýfundnaland verða úr
sögunni. Sambandið er mjög
svartsýnt á framtíðina og fer
þess á leit við ráðuneytið að
það geri allt sem í þess valdi
stendur til að girða fyrir slíkan
skaða á þeim ráðstefnum sem
haldnar verða um þessi mál.
Sambandið bendir á það í orð-
sendingu sinni, að fiskveiðar við
strendur Noregs muni ekki
græða á víkkun landhelginnar.
Það verði nefnilega að gera ráð
fyrir því að þröngt verði á mið-
unura þegar allur fiskiflotinn frá
fjarlægu miðunum keppi um
heimamiðin við bátana sem þar
hafa stundað veiðar.
Norðmenn verða að
bjarga eigin miðum
OSLO, 18. júní — Lange, ulanrík-
isráðlierr-a INorðmanna, lét svo um
inælt í nor.ska þinginu i dag, að
ef ekki næðist sanikoinulag uni
útvíkkun fiskveiðilandliclginnar,
Sama mundu Norðmenn neyddir til þess
að gera ráðstafanir til að vernda
fisikimiðin við strendur Noregs.
Höfuðásla^ðan væri sú, að svo gæti
farið, að togarar margra þjóða
yrðu að hverfa af mið-
um, sem þeir hefðu veill á I NV-
Atlantshafi í áralugi. Norðnienn
17. júní á Húsavík
HÚSAVlK, 18. júní. — 17. júnl
hátíðahöldin hófust kl. 10,30 með
því að fánum skreyttir bílar óku
með börn um bæinn. Klukkan 1,30
var messa I Húsavíkurkirkju.
Sóknarpresturinn, séra Lárus
Halldórsson, predikaði. Kl. 2,30
hófst hátíðasamkoma á Höfðan-
um. Aðalræðuna flutti bæjarfó-
getinn, Jóhann Skaftason. Guð-
rún Karlsdóttir og Sigurður Hall
marsson lásu upp ættjarðarljóð
og karlakórinn Þrymur söng.
Siðar um daginn hófust íþrótt-
ir. M.a. kepptu Mývetningar og
Reykdælir annars vegar og Völs-
ungar í Húsavík í knattspyrnu.
Leik lauk méð sigri Völsunga 5:1.
Um kvöldið var dansað í
komuhúsinu. —Fréttaritari.
yrðu að gera ráðstafanir til að
afleiðingarnar bitnuðu ekki á fiski
nuðum þeirra. En I.ange sagði, að
slíkar . iðslaf tnir yrði að fram-
kvæma án þess að stofna vináttu-
böndum við grannþjóðirnar í
voða. Sagði hann stjúrii sína hafa
séð fyrir, að fiskveiðitakmörkin
yrði að færa u' — og þess vegnu
hefði fulltrúi Noregs á sjóréttar-
ráðstefnunni í Genf fengið fyrir-
mæli um a . styðja 12 mílna fisk-
veiðilandhi‘igi.
Akureyringar kveðja
Stein Steinsen bœjarstj.
AKUREYRI, 16. júní: — í gær
hélt bæjarstjórn Akureyrar sam-
sæti að Hótel KEA til heiðurs
fyrrverandi bæjarstjóra sínum,
Steini Steinsen. Hóf þetta sátu
íulltrúar bæjarstjórnar, starfslið
bæjarins og ýmsir samstarfs-
er bærinn hefur bvggt. Þá, aS. steing fyrr og slðar> auk
fleiri gesta. Margar ræður voru
fluttar. Minntust allir ræðumenn
hins fráfarandi bæjarstjóra með
vinsemd og virðingu. Stjórnmála
skoðanir skiptu i þvi sambandi
engu máli. Ræðumenn voru sam
mála um að Steinn Steinsen hefði
rækt starf sitt í þagu bæjarins af
stakri alúð og kostgæfni sýnt
festu og aukið traust bæjarms
út á við. Aldrei hefði kennt hlut-
drægni í starfi hans. Sem Sjálf-
stæðismaður hefði hann sætt
pólitískrj. gagnrýni. Hins vegar
hefði hann aldrei verið borinn
þeim sökum að hann hefði ekki
haldið fullkomlega málefnalega
á verkefnum bæjarins. Hann
hefði jafnan verið vinsæll, enga
óvildarmenn átt enda ekki sjálfur
borið kala til eins eða neins —
Steinn Steinsen var kjörinn bæj
arstjóri á Akureyri ári, 1934 og
gegndi því starfi samfleytt í 25
ár. Hefur enginn maður hér á
landi setið jafnlengi í bæjar-
stjóraembætti. Bæjarstjórn til-
kynnti að Steinsen myndi afhent
málverk eftir Kjarval, sem heið-
ursgjöf frá bænum, en þar sem
myndin væri ekki enn fullgerð
yrði afhendingin að bíða. Stemn
Steinsen er á förum héðan frá
Akureyri og mun flytjast til
Reykjavíkur.Fylgja honum hlýj-
ar kveðjur bæjarbúa og þakkir
fyrir gifturíkt starf. —vig.
Bjarrai frá Hofteigi
hlaut Saravinnu-
verðlaunin
SMÁSAGNAKEPPNI Samvinn-
unnar lauk á þann veg, að Bjarni
Benediktsson frá Hofteigi bar
sigur úr býtum fyrir söguna
„Undir dómnum“. Hlýtur hann í
verðlaun för með Sambandsskipi
til meginlandsins og vasapeninga
til fararinnar að auki.
Önnur verðlaun hlaut Guðný
Sigurðardóttir, Hringbraut 43 í
Reykjavík, fyrir söguna „Tveir
eins—* tvær eins“ og þriðju verð
laun hlaut Ási í Bæ í Vestmanna-
sam- eyjum fyrir söguna „Kosninga-
dagurinn”.
Alls bárust 152 sögur og er það
mun meiri þátttaka en í hinum
tveim fyrri smásagnakeppnum
Samvinnunnar. Dómarar voru
Andrés Björnsson, Andrés Krist-
jánsson og Benedikt Gröndal.
Töldu þeir sögurnar nú yfirleitt
betri og jafnari að gæðum en
áður. Verðlaunasögurnar munu
birtast í næstu heftum Samvinn-
unnar og auk þeirra birtast síðar
allmargar sögur úr keppninni.
Af þessum 152 sögum voru 53
eftir konur, 97 eftir karlmenn, en
2voru nafnlausar og óauðkenndar
með öllu. Úr Reykjavík bárust 53
sögur, 6 úr Árnessýslu. 6 úr
Rangárvallasýslu, 2 úr Skaftafells
sýslum, 9 ur Múlasýslum, 8 úr N-
Þingeyj arsýslu, 7 úr S-Þingeyjar
sýslu, engin úr Eyjafirði, en 13
frá Akureyri, 6 úr Skagafirði, 7
úr Húnavatnssýslu, 1 úr V-Húna
vatnssýslu, 1 úr Dalasýslu, 6 af
Vestfjörðum, 1 úr Snæfells- og
Hnappadalssýslu, 1 úr Mýrasýslu,
1 frá Akranesi, 10 úr Gullbringu
og Kjósarsýslu, 4 frá Hafnarfirði,
5 úr Kópavogi og 3 frá Vest-
mannaeyjum. (Frá SÍS).