Morgunblaðið - 02.11.1958, Síða 20

20
M O n C V TS B L A Ð I Ð
Sunnudagur 2. nóv. 1958
ans, þar sem önnur skyldustörf
biðu þeirra. Brautarlagningunni
var lokið. Athöfnin, sem Hans
Keisaralega Hátign í Tokyo hafði
náðarsamlega fyrirskipað og boð-
ið öllum flokkunum í Burma og
Síam að taka þátt í, hafði verið
haldin til að fagna vel unnu verki.
Hún hafði f-arið fram með mik-
illi viðhöfn í Kwai-búðunum. Nic-
holson ofursti hafði séð um það.
Japanskir liðsforingjar, hershöfð-
ingjar og ofurstar höfðu flutt
óteljandi ræður, húkandi í ræðú-
stólum, með •svört leðurstíg*. él á
fótum og gráa hanzka á höndum,
baðandi handleggjum út í loftið,
um leið og þeir gerðu viðvanings-
legar tilraunir til að eftirlíkja
tungu hins vestræna heims fyrir
framan hersveit hvítra manna —
manna sem voru lamaðir, sjúkir,
þaktir fleiðrum og kaunum og enn
miður sín á sál og líkama, eftir
margra mánaða líf í víti.
Saito hafði að sjálfsögðu talað
nokkur orð og látið svo lítið að
tjá föngunum þakkir sínar og
Hans Keisaralegu Hátignar 'fyrir
þá hollustu og löghlýðni er þeir
hefðu sýnt.
Clipton, sem vikum saman
hafði horft á sjúka og dauðvona
menn dragast til vinnunnar, til
þess að Ijúka brúarsmíðinni, hefði
getað grátið af einskærri reiði.
Svo hafði hann orðið að hlusta á
stutta ræðu hjá Nicholson of-
ursta, þar sem hann óskaði mönn
um sínum til hamingju og lofaði
mjög sjálfsfórn þeirra og hug-
rekki. Ofurstinn hafði lokið ræðu
sinni með því að segja að þrautir
þeirra og þjáningar hefðu ekki
orðið til einskis og að hann væri
hreykinn af því að hafa jafngóóa
og hugprúða drengi undir sinni
stjórn. Hegðun þeirra og breytni
í mótlæti og hörmungum myndi
verða öllu landinu hið fegursta
fordæmi.
Eftir þetta hófust svo hin eig-
inlegu hátíðahöld. Ofurstinn hafði
veitt aðstoð og tekið virkan þátt
í þeim. Hann vissi að ekkert var
jafnhættulegt fyrir mennina og
aðgerðaleysi og hafði því fyrir-
skipað mörg og margháttuð
skemmtiatriði. Það var ekki ein-
ungis margvísleg tónlist, heldur
einnig gamanþáttur, leikinn af
hermönnum í alls konar hjákát-
Iegum gervum og jafnvel ballet-
sýning sem vakti almennan og
innilegan hlátur.
„Sjáðu nú til, Clipton", hafði
hann sagt — „þú gagnrýndir mig
einu sinni, en ég hvikaði samt ekki
hársbreidd frá stefnu minni fyr-
ir það. Ég hef haldið siðferðisvit-
und mannanna vakandi og óskertri
og það er aðalatriðið. Þeir hafa
þolað þrekraunina".
Þetta var satt. Það hafði hald-
izt heilbrigður andi í Kwai-búðun-
um. Clipton varð að viðurkenna
það, þegar hann horfði á menn-
ina umhverfis sig. Það var ber-
sýnilegt að þeir nutu barnslegrar,
saklausrar skemmtunar í þessum
hátíðahöldum og hin einlæga
gleði þeirra útilokaði allan efa
viðvíkjandi siðferðisvitund þeirra.
Daginn eftir höfðu fangarnir
lagt af stað. Aðeins hinir lömuðu
BAZAR
Félag Austfirzkra kvenna, heldur bazar í Góðtempl-
arahúsinu, uppi, þriðjudaginn 4. nóvember kl. 2 sd.
Allt góðir og eigulegir munir.
Ný sending
Amerískir greiðslusloppar
Fjölbreytt úrval.
£
*roó
Hafnarstræti 4 — Sími 13350.
og dauðsjúku höfðu orðið eftir.
Það átti að flytja þá til Bangkok
með næstu lest frá Burma. Liðs
foringjarnir höfðu farið með
mönnunum. Beeves og Hughes
höfðu neyðzt til þess að fara líka
oj gátu því ekki séð þegar fyrsta
lestin fór yfir brúna, sem hafði
kostað þá svo mikið erfiði og
árenyslu. Nicholson ofursta hafði
hins vegar verið leyft að fylgjast
með hinum sjúku. Vegna hinnar
mikilvægu þjónustu sem hann
hafði innt af höndum, hafði Saito
ekki séð sér fært að neita honum
um þennan greiða er hann hafði
beðið um á sinn venjulega virðu-
lega hátt.
Nú gekk hann áfram, löngum,
ákveðnum skrefum sem bergmál-
uðu sigri hrósandi á brúarpall-
inum. Hann hafði unnið sigur
dagsins. Brúin var fullgerð og til-
búin. Hún var afrek sem nægði til
að auglýsa yfirburði og hæfileika
hins vestræna heims. Hérna var
það sem hann verðskuidaui að
vera yfirforingi sem kannaði lið
sitt áður en glæsileg sigurganga
þess hæfist. Það var óhugsandi að
hann væri annars staðar. Návist
hans bætti að nokkru upp brottför
hinna tryggu aðstoðarmanna hans
og drengjanna allra sem undan-
tekningarlaust hefðu .verðskuld-
að að hljóta sinn skerf af þessari
sæmd. Brúin var vel og traustlega
gerð. Það vissi hann betur en
nokkur annar. Þar var hvergi
veikur blettur. Hún myndi þola
það sem henni var ætlað að bera.
En ekkert getur komið í staðinn
fyrir endanlega athugun þess
manns sem alla ábyrgðina ber. —
Það var hann líka jafnviss um.
Aldrei var hægt að sjá öll hugsan
leg atvik fyrir. Beynsla margra
ára hafði kernt honum það að
alltaf getur eitthvað óvænt komið
í ’J-s á síðasta andartaki, að það
er alltaf einhver fluga í smyrsl-
unum. Komi slíkt fyrir, þá er jafn
vel hinn bezti undirforingi ekki
fær um að gera þær ráðstafanir
sem nauðsynlegar eru. Það er
óþarfi að taka það fram, að hann
treysti alls ekki á skýrslu jap-
önsku varðmannanna sem Saito
hafði sent í eftirlitsför niður að
brúnni þá um morguninn. Hann
varð að sjá þetta allt með eigin
augum. Hann varð að fullvissa
sig um styrkleika hvers máttar-
viðs og öryggi hverra samskeyta.
Þegar hann var kominn út á
miðja brúna, laut hann fram yf-
ir handriðið, eins og hann hafði
gert með stuttu millibili. Athygli
hans beindist óðar að einum stólp-
anum og hann stóð eins og stirðn-
aður af undrun.
Hin æfðu augu hans höfðu þeg-
ar uppgötvað gárana á vatnsborð
inu sem ein plastik-hleðslan olli.
Við nánari athugun fannst Nichol
son ofursta hann sjá einhvern
brúnan flekk á viðnum. Hann hik-
aði eitt andartak, gekk svo lítinn
spöl áfram og staðnæmdist fyrir
ofan annan stólpa. Þar laut hann
aftur út yfir handriðið.
„Þetta er undarlegt", tautaði
hann fyrir munni sér.
Hann hikaði aftur, gekk svo
þvert yfir brúarpallinn og leit út
fyrir handriðið þeim megin. Ann-
ar brúnn flekkur var sýnilegur
rétt undir yfirborði vatnsins. —
Honum varð hálf-gramt í geði, lík
ast því sem hann hefði uppgötvað
eitthvert lýti á annars vel unnu
verki. Hann ákvað að halda
áfram, gekk yfir á enda brúar-
pallsins, sneri svo við og gekk
sömu leið til baka, eins og varð-
maðurinn hafði gert á undan hon
um, staðnæmdist svo enn í þung-
um þönkum og hristi höfuðið. —
Loks yppti hann öxlum og gekk
alveg yfir á hægri fljótsbakkann.
Hann talaði allan tímann við
sjálfan sig.
„Þetta var ekki þarna fyrir
tveimur dögum“, tautaði hann
fyrir munni sér. — „Yfirborð
vatnsins var þá að vísu hærra. —
Sennilega einhver aurklessa sem
hefur klínzt utan á stólpann. —
Samt. .. .“
Vofa tortryggninnar skaut
upp kollinum innra með honum,
en hin raunverulega staðreynd
var honum of fjarlæg til þess að
hann gæti þegar skilið hana .—
Samt var hann ekki lengur í góðu
skapi. Morguninn hafði verið eyði
lagður fyrir honum. Hann leit aft-
ur um öxl, til þess að virða betur
fyi-ir sér þetta fyrirbrigði, fann
enga fullnægjandi skýringu á því
og gekk loks frá brúnni, gersam-
lega ráðþrota.
„Það getur ekki staðizt", t-aut-
aði hann um leið og hann velti fyr
ir sér hinum óljósu efasemdum
sem vaknað höfðu í huga hans. —
„Nema því aðeins að hér sé ein-
hver af þessum kínversku kom-
múnistaflokkum að verki“.
1 huga hans var öll skemmdar-
starfsemi í órofa tengslum við
slíkan óaldarlýð.
„Nei, það getur ekki staðizt",
endurtók hann áhyggjufullur og
kveið því er koma átti.
Nú sást til ferða lestarinnar,
enda þótt hún væri enn í all-mikl
um fjarska. Ofurstinn gizkaði á
að hún myndi eiga eftir tíu mín-
útna akstur til brúarinnar. Saito,
sem skálmaði fram og aftur, milli
brúarinnar og flokksins, fylgdist
með ferðum hans og fann til
óþægilegrar óframfærni, eins og
alltaf í návist enska ofurstans. —
Nicholson ofursti tók skyndilega
ákvörðun.
„Saito ofursti", sagði hann
myndugum rómi. —• „Það er eitt-
hvað undarlegt á seyði. Við ætt-
um að athuga það nánar, áður en
lestin fer yfir fljótið".
Án þess að bíða eftir svari sneri
hann við og gekk hröðum skrefum
niður brekkuna. Hann ætlaði sér
að taka litla eintrjáninginn sem
lá bundinn undir brúnni og at-
huga brúarstólpana. Þegar hann
kom niður í fjöruna renndi hann
ósjálfrátt augunum eftir henni og
tók eftir rafmagnsvírnum sem lá
yfir glitrandi mölina. Nicholson
ofursti hleypti brúnum og gekk
þangað.
24.
Það var einmitt þegar hann var
á leiðinni niður brattann með
: a
r
</.
ú
, ó
æfðum hreyfingum eftir daglega
æfingu, að Shears sá fyrst til
ferða hans. Japanski ofurstinn
fylgdi honum fast á eftir. Það
var fyrst þá sem Shears skildi
að ógæfan átti enn leik á borði.
Joyce hafði vitað þetta í nokkra
stund. Hann hafði fylgzt með
háttalagi ofurstans án þess að
finna til nokkurs sérstaks kvíða.
En jafnskjótt og hann sá til ferða
Saitos á eftir honum, greip hann
heljartaki um skaftið á rýtningn-
um.
Shears tók eftir því að það var
eins og Nicholson ofursti drægi
japanska herforingjann *— jafn-
vel nauðugan — á eftir sér og
hann tautaði fyrir munni sér:
„Hann er að teyma japanska
apann þangað. Það er okkar eig-
in ofursti sem fylgir honum þang
að. Ef ég gæti bara útskýrt það,
talað við hann, aðeins eitt orð. .“
Stynjandi blástur eimvagnsin*
heyrðist í fjarska. Allir Japanirn-
ir höfðu nú sennilega fylkt liði.
Mennirnir tveir í fjörunni sáust
ekki frá herbúðunum. Númer Eitt
gerði gremjuþrungna hreyfingu
um leið og honum varð ástandið
fyllilega Ijóst og hann gerði sér
grein fyrir því, hvaða verknað
yrði að framkvæma, verknað sem
hver maður í Herdeild 319 var
skyldugur að leysa af höndum,
þegar þörf krafði. Hann greip
1) „Andi! Andi! Þarna er
hann, Sirrí, hann hlýtur að vera
meiddur“. „Sjáðu Markús. Hann
hefur drepið draugaljónið!“
2) „Hann er ekki beinbrotinn.
Hjálpaðu mér að lyfta honum,
Monti. Við skulum koma honum
heim“.
„Við ættum heldur að fela
hann, Markús. Ef Göngugarpur
kemst að þessu, þá lætur hann
verða af hótun sinai og drepur
hann“.
3) „Markús, fjárhirðirinn hlýt
ur að hafa séð bardagann“.
4) „ . . . og hundurinn drap
heilaga ljónið!“ segir fjárhirðir-
inn við Göngugarp. — „Vektu
þorpsbúa! Við verðum tafarlaust
að koma þessum óláns hundi
fyrir kattarnef“.
SlJlItvarpiö
Sunnudagur 2. nóvember:
Fastir liðir eins og venjulega.
11,00 Messa í Dómkirkjunni —
(prestur: séra J. Auðuns, organ-
leikari: Páll Isólfsson). 13,15 Er-
indi: Kirkja og skóli (Þórarinn
Þórarinsson skólastjóri á Eiðum).
14,00 Miðdegistónleikar (plötur).
15.30 Kaffitíminn. 16,30 Tónleik-
ar: Hljómsveit Bíkisútvarpsins
leikur lög eftir Johann Strauss.
Hans Antolitsch stjórnar. 17,00
Einsöngur: Hilde Gueden syngur
lög eftir ýmsa höfunda. (plötur).
17.30 Barnatíminn (Helga og
Huld-a Valtýsdætur). — 18,30 Á
bókamarkaðnum (Vilhjálmur Þ.
Gíslason útvarpsstjóri). — 20,20
Skáldið og ljóðið: Jóhannes úr
Kötlum (Knútur Bruun og Njörð-
ur Njarðvík sjá um þáttinn). —
20,45 Þorsteinn Hannesson óperu-
söngvari spjallar við hlustendur
og leikur hljómplötur. 21,25 Fram
tíóarlandið, frásaga eftir Vigfús
Guðmundsson gestgjafa (Þórar-
inn Guðnason læknir flytur). —
22,05 Danslög (plötur). 23,30
Dagskrárlok.
Mánudagur 3. nóvember.
Fastir liðir eins og venjulega.
13,15 Búnaðarþáttur: Um búfjár-
tryggingar (Gunnar Þðrðarson,
fyrrum bðndi í Grænumýrar-
tungu). 18,30 Barnatími: Tónlist
fyrir börn (Jórunn og Drífa Við-
ar). 18,50 Bridgeþáttur (Eiríkur
Baldvinsson). 19,05 Þingfréttir
og tónleikar. 20,30 Einsöngur: Á
vængjum söngsins. — Dorothy
Warrenskjold syngur vinsæl lög.
20.50 Um daginn og veginn Bann-
veig Þorsteinsdóttir lögfræðing-
ur). 21,10 Tónleikar. 21,34 Ut-
varpssagan: Útnesjamenn, VII.
(séra Jón Thorarensen). 22,10
Hæstaréttarmál (Hákon Guð-
mundsson hæstaréttarritari). —•
22.30 Kammer^ónlist (pl-). 23,10
Dagskrárlok.
Þriðjudagur 4. nóvember:
Fastir liðir eins og venjulega.
18.30 Barnatími: Ömmusögur. —
18.50 Framburðarkennsla í esper-
anto. 19,05 Þingfréttir og tónleik-
ar. 20,30 Daglegt mál (Árni
Böðvarsson cand. mag.). 20,35 Er-
indi: Heimsóknir Jóns Sigurðs-
sonar í kjördæmi sitt (Lúðvík
Kristjánsson ritstjóri). 21,00 Er-
indi með tónleikum: Baldur Andr-
ésson talar um danska tónskáldið
Weyse. 21,30 íþróttir Sigurður
Sigurðsson). 21,45 Tónleikar:
Fernado Valente leikur á harpsi-
kord verk eftir Searlatti. 22,10
Kvöldsagan: Föðurást, eftir
Selmu Lagerlöf, VIII. Þórunn
Elfa Magnúsdóttir rith.). 22,30
Islenzkar danshljómsveitir: Hljóm
sveit Jónatans Ólafssonar leikur.
23,00 Dagskrárlok.