Morgunblaðið - 23.12.1958, Page 6

6
MORGVNttLAÐlÐ
Þriðjudagur 23. des. 1958
Carsten Nielsen ritstjóri 50 ára
í DAG er einn virðulegasti og
kunnasti blaðamaður í Dan-
mörku, Carsten Nielsen, fimm-
tugur. Hann hefur um iangt skeið
verið formaður blaðamannafé-
lagsins danska, brautryðjandi
bættra kjara, og nýjunga, í þe:m
félagsskap dáður af íéiögum sín-
um, ekki sízt af þeim yngri. Tal-
inn er hann vera sá, er einna bezt
hlustar eftir viðburðaklið líðandí
stundar.
Faðir hans var skáld, kunnur
blaðamaður, og ritstjóri merkra
blaða. Einnig var hann kunnur
vinur fslands og íslendinga. Þess-
ir sterku eiginleika föðurins,
virðast hafa verið syninum í blóð
bornir, á þeim tímum, sem íslands
vinir voru fáir í Danmörku.Vissu-
lega eru Danir merkileg þjóð, og
öðrum til fyrirmyndar, á mörg-
um sviðum, ekki sízt í athafnalífi,
góðgjarnir og engir stríðsmenn,
en sambúðin við íslendinga var
sem kunnugt er um aldaskeið
frekar erfið. Við kröfðumst frels-
is, en Danir vildu eigi slaka á
kiónni.
Og skildu hvorugir aðra. Mun
sú skoðun hafa verið ríkjandi i
Danmörku, sérstaklega eftir síð-
ustu aldmót, að við værum erfiðir
í taumi. Þó voru til Danir, og
máske fleiri en við vissum, sem
vildu að mál þessi væru athuguð
af gætni og sanngirni. Og einn
þeirra var Carsten Nielsen, þá
ungur að árum. Á unga aldri tók
hann strax djarflega málstað okk
ar, og vakti athygli á því. að úr
því sem komið væri, myndi heppi
legast að skilja að fullu í vináttu,
og bindast tryggðaböndum. Hef-
ur reynslan sýnt, að þar
var stefnt í rétta átt
og að einmitt með því einu, hafi
lífið fengið gildi, í sambúð þess-
ara náskyldu þjóða.
Að námi loknu ákvað Carsten
að ná því markí, er hann ungur
hafði sett sér, að læra blaða-
mennsku, af beztu getu, bæði
heima og erlendis. Starfaði hann
um langt skeið við ýms dönsk
blöð, fór því næst til New York
og vann þar við nokkur stórblöð.
Var nú farið að veita honum at-
hygli heima fyrir, ekki sízt vegna
athyglisverðra greina hans um
möguleika á útflutningi danskra
landbúnaðarvara til Bandaríkj-
anna. Bauð stórblaðið Berlingske
Tidende honum atvinnu. Tók
hann því tilboði og settist að í
Kaupmannahöfn. Hefur hann sem
kunnugt er verið meðritstjóri
blaðs þessa, en er nú hættur að
vinna þar, vegna sívaxandi anna
í þágu blaðamannafélagsins.
Tilkynning
frá Hitaveitu Reykjavíkur
Ef alvarlegar bilanir koma fyrir um hátíðarnar,
verður kvörtunum veitt viðtaka í síma 153 59 kl.
10—14.
Hitaveita Reykjavíkur
NÝ SENDING
Þýzkar
baðvogir
bláar — grænar — hvítar
GÓÐ JÓEAGJÖF
VEKÐ kr. 340,00.
Helgi Magnússon & Co.
Hafnarstræti 19, símar 13184 og 17227.
Tilkynning
um fjárfestingarumsóknir 1959
Umsóknir um fjárfestingarleyfi fyriir næsta
ár, bæði ný leyfi og endurnýjuð, þurfa að
berast Innflutningsskrifstofunni fyrk 15.
janúar eða vera póstlagðar þann dag í síð-
asta lagi.
Eyðublöð undir umsóknir fást hjá Inn-
flutningsskrifstofunni í Reykjavík og hafa
verið póstlögð til oddvita og byggingairnefnd-
ar utan Reykjavíkur.
Innflutningskrifstofan,
19. des. 1958.
I grein þessari verða ekki talin
nein sérstök æviatriði, enda
óþarft. En hitt langar mig til að
minnast á: Ijúfmennið, höfðingj-
ann og Islandsvininn, sem aldréi
bregst okkar málstað Minnist ég
í því sambandi á hversu oft hann
hefur leiðrétt alls konar mis-
hermi í blöðum heimalands síns,
vegna landhelgismálsins og hald-
ið okkar málstað fram.
Það er hugnæmt að minnast
þess, á þessum tímum, þegar vart
sést nýtt ættjarðarljóð frá okk-
ar skáldum, að til skuli vera mik-
ilsmetinn menntamaður, erlend-
ur, er telur fsland vera land feg-
urðar og töfra, og þjóðina ein-
stæða, bæði fyrr og nú, jafnt í
blíðu sem stríðu, er aldrei glat-
aði hug, er mest á reyndi.
Af litlum efnum tók hann sér
ferð á hendur til íslands, nokkru
fyrir síðustu heimsstyrjöld. Það
átti að verða skyndiferð, en úr
varð langt ferðalag, þar sem ferð-
azt var jafnt um sveitir landsins
sem öræfi. Bæði í bílum og eins
gangandi á slitnum skóm. Því
ferðalagi segist Carsten Nielsen
aldrei gleyma, svo óviðjafnanlegt
hafi það verið. Þá kynntist hann
nokkrum af okkar listamanna-
snillingum, sem hann telur alveg
einstaka, hvar sem leitað er eftir í
veröldinni. Meistarann Kjarval
telur hann hiklaust heimsmeist-
ara, og skrifast þau oft á kona
Carstens, hin mikla listakona í
dráttlist Sys Gauguin, með teikn-
ingum, og veit ég ekki hvort
þeirra hefur betur. Eru sem kunn
ugt er margar af beztu teikn-
ingum, sem birtast i Berlingske
Tidende, eftir hana. Síðustu árin
hefur Carsten Nielsen oft komið
til íslands, meðal annars undir
bjó hann fyrir B. T. komu forseta
vors til Danmerkur, er hann heim
sótti Danakoung, og ritaði þá lista
greinar um land og þjóð, er vöktu
hina mestu athygli, jafnt á Norð-
urlöndum, sem víða í álfu vorri.
Að endingu árna ég svo afmæl-
isbarninu og fjölskyldu hans allra
heilla. Jónas Sveinsson.
★
Já, eigum við ekki að skrifa
um Carsten? segir Jónas Sveins-
son — já, Carsten Nielsen á merk-
isafmæli. — — Nú, er hann nú
orðinn hálfthundrað ára, bless-
aður? — — Eins og þegar list-
vinir okkar höfðu sýninguna í
menntaskólanum. Það var mikið
átak! Já, Carsten er yndislegur
maður — — hann er líka upp-
alinn í landi mannvísindalegrar
borgarmenningar, — við mörg
Þeir komu jafnsnemma til blaffsins meff afmæliskveffjur til
Carstens Nielsens, Jónas Sveinsson læknir og Jóhannes S.
Kjarval. — Kom þá í ljós, aff Jónas hafffi glataff mynd af
Carsten, sem fylgja átti greininni. „Ja, ég verff aff bæta úr
því“, sagði Kjarval, greip umslag, sem var á borffinu og gerði
í snatri meðfylgjandi teikningu.
hundruð ára listháskóla og þegn
skap. — Já, sannarlega hefir hann
Carsten ekki látið sitt eftir liggja
með að lyfta listum á hin hærri
menningarsvið — í sínum vold-
uga blaðamannaheimi. Guð blessi
Cartsen Nielsen, hér og annars
staðar, alla tíma, og Jónas Sveins-
son fyrir þetta smáskrif. — —
Verst að myndin, sem ég gaf hon-
um Carsten, í vor, af Móskarðs-
hnjúkunum, er ekki alveg viss
mér enn sé búin. — Eg þarf að
tala við hann Svavar um þetta
Guðnason. Móskarðshnjúkarnir
eru nefnilega stórmerkilegir —
en erfiðir í myndbyggingu. —
Það er bezt að þakka fyrir gamla
árið í millitíð.
Og blessaðir. Gleðileg jól.
Jóhannes S. Kjarval.
★
ÉG hef það fyrir sitt, að vinur
minn Carsten Nielsen ritstjóri
eigi merkisafmæli í dag og þykir
mér vænt um að mega að því
tilefni senda honum beztu kveðj-
ur mínar og árnaðaróskir.
Ég hygg það ekki ofmælt, að
Carsten Nieisen hafi, á sömu
stundu og hann kom hingað fyrst,
tekið ástfóstri við land vort og
þjóð, og hann hefur æ síðan unn-
ið ósleitilega að kynningu ís-
lenzks menningarlífs óg íslenzks
málstaðar. Einlægari og velvilj-
aðri talsmann á erlendum vett-
vangj getur ísland ekki kosið sér.
En hinir fjölmörgu vinir Carst-
ens Nielsens kunna einnig um
hann aðra sögu, sem veit nánar
að þeim sjálfum, og eflaust er
hann þeim minnistæðastur fyrir
óbilandi tryggð og drengskap.
Hann er einnig allra manna ljúf-
astur í umgengni, sífelldlega
glaður og reifur, og lifandi áhugi
hans fyrir fjarskyldustu greinum
mannlegrar hugsunar sér fyrir
því, að engum þarf að leiðast i
návist hans. Sennilega munu þó
listir og bókmenntir eiga í honum
ríkust tök, svo sem hann á kyn
til, enda nýtur hann ekki hvað
sízt mikilla vinsælda í hópi þeirra
manna, sem þau efni eru hug-
leikin.
Það ætla ég, að aldrei geti
vinur vor Carsten Nielsen orðið
svo önnum kafinn í dag, að hann
gefi sér ekki ráðrúm til að láta
hugann hvarfla til íslands. Það
er inniíeg ósk mín, að hann megi
að sama skapi finna fyrir því, að
þar verður hann ávallt aufúsu-
gestur. Tómas Guðmundsson.
skrifar ur
dqgiegq liíínu
IDAG er Þorláksmessa, en
þennan dag andaðist Þorlák-
ur helgi. í „Sögu Þorláks bisk-
ups“, segir svo:
„Þorlákur biskup andaðist á
Þórsdag einni nótt fyrir jóla-
aftan, sextíu vetra gamall, og
hafði fimmtán vetur biskup ver-
ið. Þá var iiðið frá burði Krists
eitt þúsund eitt hundrað níutíu
og þrír vetur“.
í hugum þeirra, sem aldir eru
upp í Reykjavík á síðustu ára-
tugum, er Þorláksmessan allt
annað. Það er dagurinn þegar
verzlanir eru opnar til klukkan
12 á miðnætti, og allir, sem vettl-
ingi geta valdið fara í búðir. —
Margir munu minnast þess, þegar
þeir fengu í fyrsta sinn að fara
með pabba og mömmu að velja
jólagjafir handahinu fólkinu, seint
um kvöld, búðirnar voru skreytt-
ar og mannmergð á götum, og
þetta var allt svo „spennandi".
Þeir, sem vinna við verzlanir
minnast Þorláksmessu, sem erf-
iðasta dagsins á árinu, og í vit-
und verzlunareigenda er Þorláks
messa sennilega „bezti“ dagurinn
á árinu.
Víða er það að verða siður að
starfsfólk fyrirtækja óski hvert
öðru gleðilegra jóla og kveðjist
fyrir jólahátíðina á Þorláksmessu,
og þá ber það við að dreginn er
tappi úr flösku í síðasta sinn fyrir
jólin, því að jólin sjálf eru hátíð
barnanna og þá eru allar flöskur
aðrar en kóka kóla-flöstur og
appelsín-flöskur alger bannvara.
Þetta vill því oft setja sinn svip
á götulífið á Þorláksmessu.
Vonandi verður betra veður í
kvöld en síðastliðinn laugardag,
þegar verzlanir voru opnar til kl.
10. Aldrei hef ég séð færra fólk
á götunum þann dag en í þetta
sinn. Menn rétt skutust á milli
búða, rauðnefjaðir og gráir í
gegn, og margir hreinlega gáfust
upp og frestuðu öllum frekari
kaupum fram yfir helgi og þá
helzt fram á Þorláksmessu. Þann-
ig hefur þetta verið um langan
tíma hér á Suðurlandi, sífellt rok
og kuldar, þangað til í gær og
Veðurstofan gefur okkur vonir
um óbreytt veður. Nú ríður á að
veðrið verði sæmilegt í kvöld, því
að ekki er lengur hægt að fresta
j ólag j af akaupunum.
Skemmstur sólargangur.
Iþessari viku tekur hver merk-
isdagurinn við af öðrum. í gær
voru vetrarsólstöður. Þá var
skemmstur sólargangur hér á
landi. Sennilega hefur „dagur-
urinn“ staðið í rúmlega þrjá tíma
hér í Reykjavík. En nú fer hann
aftur að lengjast.
Áður fyrr hefur það verið ís-
lendingum mikið gleðiefni, þegar
aftur var haldið mót hækkandi
sól. Nú á öld rafljósanna veit-
um við því tæpast eftirtekt, hvort
bjart er klukkutímanum lengur
eða skemur.
Suðurlandabúum, sem heyra
um þessa stuttu vetrardaga okk-
ar, finnst þetta fyrirbrigðj svo
óhugnanlegt, að þeir eiga erfitt
með að skilja að hægt sé að búa
við það. Þó varla 'sé hægt að
segja að við séum sérlega hrifin
af skammdeginu sjálf, þá býst
ég varla við að við vildum
skipta og fá alla daga jafnlanga.
Þar með mundum við missa af
björtu, löngu sumarnóttunum.
Áður fyrr var því trúað að
áhrif sólstöðudagsins entust leng-
ur en þessa þrjá fjóra tíma,
sem getið var um. Eftir því
hvernig viðraði á sólstöðudaginn
og þrjá daga fyrir hann og eftir,
þannig átti veðnð að vera það,
sem eftir var vetrar. Við skulum
vona að ekki reynist það satt á
þessum vetri.