Morgunblaðið - 11.01.1959, Blaðsíða 3

SuAudagur 11, jan. 1959
MORGUNBLAMÐ
Úr verinu
-Eftir Einar Sigurðsson
Togararnir
Á heimamiðum hefur síðustu
viku verið hvöss norðanátt með
allmiklu frosti. Samt hafa togar-
ar þeir, sem þar eru, en það eru
eingöngu þeir, er veiða fyrir er-
lendan markað, getað stundað
veiðar nokkurn veginn viðstöðu-
laust. Þeir eru enn flestir á sömu
slóðum og áður, til og frá fyrir
Vestfjörðum, en einstaka skip
hefur leitað suður og austur fyr-
ir land, þar sem eitthvað er að
lifna við. Aflinn hjá þessum skip-
um hefur verið sáratregur. Sem
dæmi upp á það má nefna, að
Karlsefni kom inn í vikunni með
70 lestir eftir 10 daga á veiðum
til og frá úti fyrir Vestfjörðum
og ætlaði að reyna fyrir sunnan
og austan land í leiðinni út.
Á Nýfundnalandsmiðum hafa
verið töluverð frátök vegna
storma, skipin hafa verið 5—6
daga að fylla sig í stað 3—4 daga
áður. Aflinn er óbreyttur, ágæt-
ur. Sem dæmi má nefna, að skip
hafa verið að fá 9 poka sem eru
við 25 lestir í drætti og tekur
lVz til 2 tíma.
Fisklandanir sl. viku
Jón Þorláksson .. 290 t. 16 dag
Þorkell máni .... 372 t. 17 dag
Söl<ur erlendis í vikunni
Surprise .. 145 t. DM. 86.245
Júní....... 130 t. DM. 77.000
Reykjavík
Einmuna tíð hefur verið síðustu
viku, hááttarkul.
Fyrsti báturinn, Svanur, dróg
út fimmtudaginn 8. jan. og fékk
þá 8*4 t. Daginn eftir fékk hann
10% t. Nú eru 4 bátar byrjaðir
með línu, sem róa daglega. Þá
eru einnig 4 útilegubátar byrj-
aðir, en hafa ekki enn landað.
Litlu línubátarnir landa í
Grindavík og afla vel, mest ýsu.
Er aflanum ekið til Reykjavíkur
fyrir bæjarmarkað.
Keflavík
Vélbáturinn Andri varð til þess
að fara fyrsta róðurinn á ver-
tíðinni. Var það á miðvikudag-
inn 7. janúar, og var þá ekki bú-
ið að semja. Fékk hann 8 lestir
af fiski. Daginn eftir réru svo
4 bátar og öfluðu svipað. Síðan
hefur bátunum farið fjölgandi
daglega og eru nú orðnir 11, sem
eru byrjaðir. Bezti róðurinn í
vikunni var hjá Vilborgu, sem
fékk 11 lestir. Að vísu fékk Ólaf-
ur Magnússon einn daginn 12
lestir, en hann dró nokkur bjóð
frá öðrum, vegna þess að línu-
vindan bilaði.
Það eftirtektarverðasta við afla
brögðin er, hve mikið er af stórri
og feitri ýsu í aflanum, þó er
hún ekki öll jafnstór og sýni-
lega nokkrir árgangar.
Leggst vertíðin vel í menn,
þegar hún fer svona vel af stað.
Bátar eru nú almennt að verða
tilbúnir, en heldur hefur það
seinkað öllu, hvað samningar
drógust fram yfir áramót.
Akranes
Fyrsti báturinn fór í róður
þriðjudaginn G. janúar, og var
það Sigurvon. Fékk hún 8V2 lest.
Daginn eftir fóru 6 bátar á sjó,
og nú eru þeir orðnir 12, sem
eru byrjaðir róðra.
Aflinn hefur verið frá 5—9%
lest, var það Sæfari, sem fékk
stærsta róðurinn í vikunni. Helm-
rngur af aflanum er ýsa. Sjó-
menn búast við, að hún dragist
fljótt upp, eins og oft vill verða,
þegar almennt er farið að róa og
allur bátafjöldinn kominn á mið-
in.
Enn er ekki fullráðið á alla
bátana, en þeir geta orðið 19
talsins, ef allir komast af stað.
V estmannaey jar
Fyrstu 3 línubátarnir drógu út
á fimmtudaginn. Aflinn var um
3 lestir á skip. Á föstudaginn
voru 10 bátar á sjó, og enn fjölg-
aði bátunum í gær. Meirihluti bát
anna er nú tilbúinn, en enn þá
vantar menn á marga.
Nokkrir handfærabátar réru í
vikunni og öfluðu ágætlega,
fengu allt upp í 12 lestir af ufsa
á skip yfir daginn. Eru yfirleitt
5 menn á, og hafa þeir ágætan
hlut með slíkum afla.
Lamast fiskiðnaðurinn?
Fátt hefur verið glæsilegra í
íslenzku atvinnulífi en hin mikla
gróska, sem verið hefur í fisk-
iðnaðinum, og þá einkum fryst-
ingunni. íslendingar standa þar
framar öllum öðrum Evrópuþjóð-
um að undanskyldum Rússum.
Það að fullvinna fiskinn í land-
inu, en senda hann ekki óunninn
úr landi sem ísfisk eða blautsalt-
aðan fisk, eins og mikið bar á
áður, hefur fært þjóðinni hundr
uði milljóna króna í gjaldeyri og
stórbætt lífsafkomuna. En þótt
glæsilegum árangri hafi verið
náð í þessari atvinnugrein, má
sækja á fjarlægari mið en nokkru
sinni, ættu þeir að fá sér hrað-
skreiðari og stærri skip. Eins og
sést á aflamagni þeirra tveggja
skipa, sem lönduðu í sl. viku,
munar við 80 lestum, eða verð-
mæti 160 þúsund krónur. Það er
fjárhæð, sem er ef til vill nægi-
leg til þess að greiða allri skips-
höfninni hlutinn. Þetta eru þó
ekki minnstu og stærstu skipin,
munurinn á þeim er enn meiri.
Stærstu togararnir eins og Þor-
móður goði geta sjálfsagt komið
með um 100 lestir meira af karfa
en nýsköpunartogararnir, eða
verðmæti, sem nemur nálægt 200
þús. króna.
Það hlýtur að vera hagkvæm-
ara að hafa stór skip, þegar vega-
lengdirnar eru orðnar eins og til
Nýfundnalands. Sjálfsagt ættu
skipin að taka 600 lestir af karfa
minnst og ganghraði þeirra að
vera 17—18 mílur. Þá þyrftu þau
ekki að vera lengur í veiðiferð-
inni en gömlu skipin.
En er það ekki gamla sagan, að
mönnum eru allar bjargir bann-
aðar, ef ekki er um það að ræða
að fara í haíarófu á eftir ein-
hverri ríkisstjórn, og þá vill nú
verða dráttur á framkvæmdum,
j og víðsýni og áræði ekki úr hófi
I fram. Hér er nú engin lánsstofn-
Sr. Óskar J. Þorláksson
Mótlœti og trúarstyrkur
„Þjónið Drottni, verið glaðir
í voninni, þolinmóðir í þján-
ingunni og staðfastir í bæn-
inni. (Róm: 12,12).
SORGIR vonbrigði, böl og þján-
ingar eru vissulega mikil vanda-
mál hverju mannshjarta. Menn
hafa oft reynt að gera sér grein
fyrir því, hversvegna mótlætið
yfirleitt skuli fylgja lífi vor mann
anna, og hversvegna gæfu og
ógæfu skuli vera svo misskipt
milli mannanna barna sem raun
ber vitni.
Sennilega fáum vér aldrei leyst
þá gátu til fulls, á þessu stigi til-
verunnar, en vér hljótum samt
ailtaf að hugsa um þetta vanda-
mál. Mannsandinn vill gera sér
grein fyrir öllum hlutum, og oft
getum vér lært mikið af því, sem
vitrustu menn hafa um þetta
hugsað á liðnum öldum.
Hvert sinn sem vér heyrum
um sorglegar og óvæntar slysfar-
ir, eða einhver ógæfa hendir oss
sjálf og samborgara vora, þá
hugsum vér allaf að nýju um
þetta vandamál, og hvernig vér
eigum að bregðast við því.
Störf sjómannanna skapar gjaldeyri.
hér ekki láta staðar numið. Fisk-
iðnaðurinn þarf að geta haldið
áfram að vaxa jafnhliða útgerð-
inni, því að ekkert er betur fall-
ið til þess að auka almenna vel-
megun.
En því er ekki að leyna, að nú
syrtir í álinn hjá fiskiðnaðinum,
þótt samningum sé enn ekki lok-
ið við ríkisstjórnina. Það væri
illa farið, ef fram undan væri
hnignunar- og sérstakt erfiðleika
tímabil hjá fiskiðnaðinum, eins
og var hjá togurunum allt fram
að síðasta ári, að þeir réttu við
af tvennum ástæðum: Þeir fengu
svo til sama starfsgrundvöll og
bátarnir og þó miklu fremur
fundur hinna fengsælu fiskimiða
við Nýfundnaland.
En undirrótin að því, að þann-
ig var búið að togurunum ár-
um saman var sú sama og nú,
hvað fiskiðnaðinn snertir: Óttinn
við kjósendur. Enn er rekið upp
harmakvein í blöðunum og þeim
er sízt skyldi, um, að útgerðinni
hafi verið rétt stórfé, þótt að-
eins sé verið að bæta henni sann-
anlegar hækkanir frá því síðast
var samið. Og þá er hikað. En
afleiðingin að búa verr að fisk-
vinnslunni en verið hefur verður
sú sama og með togarana: Allt
dregst saman. Þá var ekki unnt
að halda skipunum við og ekki
var hægt að búa að þeim með
veiðarfæri eins og þurfti. Það
var ekki hægt að greiða skips-
höfnunum sem skyldi og því
erfitt að manna þau vel. Skulda-
slóðinn var í milljónum á eftir
hverju skipi. Alveg eins myndi
fara um fiskverkunina, ef svona
illa þyrfti að takast til. Hún
myndi skríða inn í skelina, þeg-
ar kreppti að og bjarga því, sem
bjargað yrði, til óbætanlegs tjóns
fyrir fólkið, yfir hvers velferð
ríkisstjórnin þó á að vaka.
Stærri togara
Nú þegar íslendingar þurfa að
un, sem telur sér skýlt að lána til
togarakaupa.
íslendingar ekki með
í Morgunblaðinu í fyrradag
var skýrt frá því, að stofnað
hafi verið í Accra í hinu nýja full
valda ríki Ghana í Afríku félag
til að byggja frystihús. í stjórn-
inni eru auk þarlendra manna 1
Norðmaður og tveir Danir. Fyrir
Afríkuströndum er mikil fisk-
veiði, og er ætlunin, að frysti-
húsið fullnægi fyrst innanlands-
þörfinni, en síðar á að byggja
annað, sem á að taka við mat-
vörum frá Norðurlöndum, t.d.
norskri síld, og eru miklar mark-
aðs vonir tengdar við þetta.
Fáar þjóðir eru eins vakandi
og Norðmenn fyrir nauðsyn þess
að byggja trausta markaði fyrir
útflutningsvörur sínar. Er algengt
að þeir setji sig niður í öðrum
löndum til þess að greiða fyrir
slíkum viðskiptum. Mjög lítið er
um, að íslendingar geri slíkt nú
orðið. Það var þó nokkuð um
það, en ófrelsið, sem hefur hel-
riðið þjóðinni síðustu áratugina
og árlega farið versnandi, hefur
girt fyrir slíkt.
Þó er merkileg starfsemi Sölu-
miðstöðvar hraðfrystihúsanna í
Bandarikjunum í þessu efni, en
það er ekki ætlunin hér að ræða
það. •
En þótt einhverjir einstakling-
ar eða félög vildu ryðja brautina
á sama hátt og um getur í þess-
ari frétt, verður ekki komizt
hænufet. Engum fslendingi er
heimilt að leggja fé í neitt er-
lendis, nema hann flýi land. Hvað
skyldu Bretar, Norðmenn og
Danir, sem eiga fyrirtæki um
allan heim, segja, ef þeir byggju
við slíkt ófrelsi, en einmitt slík
fyrirtæki gefa þessum þjóðum ó-
grynni fjár í gjaldeyri.
Tekið úr öðrum vasanum
og látið í hinn
Frá fornu fari hefur útgerð
og fiskverkun haldizt í hendur,
og svo er enn. Gizka má á, að
85—90% útvegsmanna verki afla
sinn sjálfir, að undanskyldri
síld, þótt þar sé líka mikið um,
að menn salti sjálfir.
Nú er á hverju ári háð hörð
barátta við ríkisvaldið um starfs-
grundvöll fyrir útgerðina, eins
og það er kallað. Hefur félag
útgerðarmanna orðið að taka upp
sömu aðferð og önnur stéttarfélög
og stöðva til að koma fram sín-
um málum. Mörgum þóttu harka-
legar aðfarir verkalýðsfélaganna,
þegar þau beittu slíkum aðferð-
um. En er nú ekki orðið lítið
öðru vísi á slíkt en áður. Gegnir
nokkru öðru máli með útgerð-
ina?
Allur tilkostnaður við fiskverk
un og útgerð hefur mjög vaxið
frá því síðast var samið, og það
var það, sem verið var að bæta
útgerðinni. Verður nú búið að
fiskverkuninni þannig í ár, að
hún fái ekki bættan þennan
aukna tilkostnað? Þá stæði útgerð
armaðurinn, sem verkar aflann í
sömu sporum og áður en hann
fékk réttan hlut bátsins, því auk-
inn tilkostnaður við verkunina
myndi meira en svelgja það upp.
Þetta er mál, sem útgerðar-
menn, sem verka afla sinn sjálf-
ir, mættu gefa meiri gaum, ekki
aðeins nú, heldur og í framtíð-
inni. í samningum við ríkisvald-
ið á ekki að aðskilja útgerðina
og fiskverkunina, heldur leysa
beggja vanda samtímis.
Verðlag á fiski í U.S.A.
hefur farið hækkandi undan-
farin 8 ár eins og vöruverð yfir-
leitt á heimsmarkaðinum. Miðað
við árið fyrir Kóreustyrjöldina,
1950, lítur þessi hækkun þannig
út:
Nýr fiskur........ 45%
Niðursoðinn fiskur 20%
Frystur fiskur .... 35%
Það er athyglisvxert, að verð
á fiski, sem Ráðstjórnarríkin
byrjuðu aftur að kaupa af ís-
lendingum 1953, hefur staðið í
stað, nema hvað lítilsháttar hækk
un, 2%%, varð á karfa 1954.
Vörur þær, sem íslendingar
kaupa af Ráðstjórnarríkjunum
eru seldar á heimsmarkaðsverði,
sem, eins og áður segir, hefur yf-
irleitt farið hækkandi.
Rússar ráðgera aukna frystingu
Ráðstjórnarríkin fyrsta nú yfir
400.000 lestir af fiski árlega. Til
samanburðar má geta þess, að
fslendingar frysta við y5 hlutann
af þessu magni. Er það geysi-
mikið af jafnfámennri þjóð. Norð
menn eru t.d. ekki með nema
Vi hlutann af því, sem íslending-
ar frysta.
Rússar eru nú með á prjónun-
um að stórauka frystingu á fiski.
Sjalfsagt hefur höfundur lífs-'
ins ákveðinn tilgang með mót-
lætinu yfirleitt, þó að það sé
sjaldan á voru valdi að rekja þar
sundur alla örlagaþræði.
Oft geta óvænt vonbrigði í líf-
inu opnað augu vor fyrir mikils-
verðum sannindum, sem oss hafa
dulizt, eða leyst úr læðingi öfl í
vorri eigin sál, sem ekki fengu
notið sín, meðan allt lék í lyndL
Þess vegna er mikill sannleikur
í þessum orðum: )
„Ei vitkast sá, sem verður
aldrei hryggur hvert vizku-
barn á sorgarbrjóstum ligg-
ur“. (St. Th.).
Margt af böli lífsins er að vísu
þess eðlis, að vér fáum litlu um
það róðið, en sumt á beinlínis
rætur sínar í vorri eigin vilja-
stefnu, sem fer í bág við þau lög-
mál, sem Guð hefur settt tilver-
unni.
Það er fráleitt að hugsa sér, að
allar slysfarir, sorg og þjáningar
mannlífsins séu Guðs vilji. Þess
vegna er það skylda vor að forða
slysum, lækna mein, lina þjáning
ar og bæta úr margvíslegu böli
lífsins eftir því, sem í voru valdi
stendur. Og það er einmitt á
þann hátt, sem vér lærum mest
af mótlætinu yfirleitt. ^
Áður fyrr voru menn oft varn-
arlausir gegn náttúruöflunum, ef
þau gengu úr skorðum, gegn
drepsóttum og öðrum válegum
hlutum. Nú kunnum vér betri
tök á öllu þessu,. þó að mörg
vandamál séu enn óleyst. s
Og það er sannfæring vor, að
Guð ætlist til þess af oss, að vér
berjumst gegn öllu böli lífsins og
séum samverkamenn hans, að
skapa bjartari og betri heim. v
II.
En með þessu er ekki allur
vandi leystur. Sorg og mótlæti
er persónulegt. Ástvinamissir get
ur verið mikið reiðarslag. Hjón,
sem missa tvo • efnilega syni,
óvænt á einum degi, eru lostin
þyngra harmi en vér fáum metið.
Og vér vér spyrjum oss sjálf:
hvernig fengjum vér afborið
slíkt, ef það yrði vort hlutskipti?
En þá kemur trúin til hjálpar.
Þegar maðurinn getur leitað
sem barn til síns himneska föður.
Reynslan hefur sýnt það, að
guðstraust og trúarstyrkur lyftir
mörgum yfir örðugasta hjallann
og hjálpar oss mönnunum til þess
að sjá tilveruna i öðru ljósi, en
vér sjáum hana oftast frá degi
til dags. ,j
Og einmitt í ljósi trúarinnar
fær dauðinn annan svip, hann er
fæðing til nýs lífs, flutningur á!
æðri svið. í innsta eðli sínu ætti
því dauðinn ekki að vera oss sorg
arefni, þó að vér getum ekki ann
að en fellt saknaðartár yfir þeim,
sem vér elskum. ^
Það er svo margt í lífinu sjálfu,
sem er miklu meira sorgarefni en
dauðinn, þótt út í það verði ekki
farið hér.
Allt mótlæti kallar á samúð og
hiuttekningu.
„Berið hvers annars byrðar og
uppfyllið þannig lögmál Krists“,
segir postulinn. <j
Það er kannske eitt af fegurstu
táknum vorra tíma, hve mikil
samúð og hjálpsemi er ríkjandi
meðal manna, þegar einhver verð
ur fyrir óvæntri sorg, eða tjóni.
Vér, sem í dag erum meðlætis-
ins börn og horfum með bjartsöni
til framtíðarinnar, vér vitum
ekki hvenær röðin kemur að osa,
að ganga í gegnum erfiðá reynslu
í einhverri mynd.
En til þess að vera viðbúin,
þurfum vér oð þroska með oss
það hugarfar, sem á rætur sínar
í trú og einlægu guðstrausti, og
þá getum vér líka orðið öðrum
til hjálpar, að bera byrðar þeirra.
Þess skulum vér að lokum
minnast í sambandi við allt mót-
læti lífsins:
„Að þeim, sem Guð elska, sam
verkar allt til góðs“.