Morgunblaðið - 27.01.1959, Blaðsíða 16

16
MORGUH BLAÐIÐ
Þriðjudagur 27. janúar 1959
ni ini

„Langvíunni". — _,Þarna inni bíð-
llr fólk, sern búið er að kaupa að-
göngumiða sína. Og fólk sem vinn
nr fyrir brauði sínu með list sinni.
Ég gef ykkur þrjár mínútur til
umhugsunar. Að þeim liðnum læt
ég leiksýningun-a byrja“.
Piltui-inn og stúlkan litu hvort
til annars.
Helen gekk á milli þeirra. —
,_Þetta er óvii-ðulegur leikur“,
hugsaði hún með sór. Svo minntist
hún Morrisons. Hún sá fyrir sér
óánægt augnaráð hans. Hann fyr-
irleit fátæklingana sem greiddu
fianm cent fyrir dagblöðin hans.
— „Hvers vegna ert þú að elta
ólar við þetta fólk“, myndi hann
hafa sagt. — „Þú, í þínum Dior-
klæðum, í anddyri Broadway-leik-
hússins, þar sem hátiðlegir sýn-
mgargestir bíða þess að tjaldið
lyftist og sýningin á leikritinu
þínu hefjist?" En hún hafði hins
vegar ekki fjarlægt sig nógu mik-
ið fólkið_ sem keypti dagblöðin á
götuhornum fyrir fimm cent. Hún
blés á alla tign og virðingu. Hún
horfði beint fraiman í unga mann-
inn. Það væri heldur glæsilegt tii
afspurnar, ef þingfulltrúinn frá
Kaliforníu gæti ekki brotið á bak
aftur mótspyrnu þessarra áhriifa-
lausu kröfugöngumanna, sem held
ur vildu öskra en láta sann-
færast.
„Jæja?“, sagði hún í spurnar-
Tó.mi.
„O.K., ungfrú Cuttler", sagði
.,Langvian“.
Fimm mínútum síðar þyrptust
tuttugu ungar manneskjur inn í
anddyrið, framhjá undrandi, skiln
ingsvana einkennisbúx.a leikhúss-
þjóninum.
Áhorfendasvæðið var þegar
myrkvað, þegar þessir tuttugu síð
komnu gestir smeygðu sér inn á
milli raðanna og settust á stól-
ana, sem komið hafði verið fyrir
beint andspænis leiksviðinu, eins
og Helen Cuttler hafði lagt fyrir.
Og tjaldið lyftist hægt og hátíð-
lega.
Helen hafði verið ætlað sæti í
einkastúku, en hún var of æst til
að geta fylgst sitjandi með atburð
unum á leiksviðinu. Hún stóð hvað
eftir annað á fætur og gekk öðru
hverju nær til þess að geta séð og
heyit betur.
Það var undariegt að ókunnugt
fólk skyldi hér segja þau orð, sem
hún hafði sett á pappír í hótel-
herbergjunum sínum í Berlín og
New York. Það var líkast krafta-
verki að sjá persónurnar, sem hug
myndaflug hennar hafði skapað,
öðlast líf á leiksviðinu og hreyfa
sig og framkvæma eftir eigin geð-
þótta.
Nú kom leikarinn Walter Gohr
. fyrsta skipti fram á sviðið. Leik-
urinn fór fram í amerískum her-
fangabúðum og Walter Gohr lék
fyrrverandi riddarakrosshafa. —
Hann var hár vexti o.g grannur,
með ljósa hárkollu, en hann var
samt ekki líkur Jan Möller í út-
liti. Samt gat hún ekki hugsað um
annað en Jan allan tímann. Orð,
sem hann hafði sagt, hljómuðu í
eyrum hennar: þýdd á ensku og
stílfærð af Helen Cuttler. Hvað
myndi Jan segja, ef hann gæti
heyrt það?
Það var undarlega, næstum í
skyggilega hljótt í áhorfendasaln
um. Táknaði þögnin hátíðl-egt sam
þyki, eða var það hin óhugnan-
lega kyrrð, sem er fyrirboði óveð-
ursins?
Hún gat ekkei-t um það sagt,
jafnvel að loknum fyx-sta þætti. Á
Broadway var sjaldan klappað
eftir fyrsta þátt. 1 þetta skipti
vox-u fagnaðarlætin líka hæversk
og mjög hófleg.
Helen fór inn í búningsherberg-
ið. Hún settist fyrir framan auða
snyrtiborðið. Hún hefði getað
gengið inn til leikaranna, en þeir
voru önnum kafnir við að hafa
fataskipti og breyta andlitsförðön.
Eftir litla stund þoldi hún ekki
lengur einveruna í búningsher-
berginu. Hún gekk fram á leik-
sviðið.
Það var verið að br-eyta því fyr-
ir næsta þátt. Aðstoðaimennii-nir
tosuðu leiktjöldunum fram hjá
henni. Þeir drógu enga dul á það
að unga konan_ sem staulaðist á
milli áhaldanna, væri þeim til
hreinna óþæginda. Loftið var mett
að af ryki, eins og í forngripa-
veralun. Hún varð allshugar glöð,
þegar hún heyrði kunnuga rödd
við hlið sína.
„Þetta gengur allt vel“, sagði
hinn litli hr. Ross. Það hijómaði
líkast því sem hann væri að reyna
að tala kjark í sjálfan sig. —
„Annar þáttur gengur eflaust líka
vel“, flýtti hann sér svo að bæta
við. — „Vonandi hlær fólkið á
réttu stöðunum“. 1 leikhúsi var
ekkert jafnmikilsvert og hlátur á
hinum réttu stöðum.
„Og þriðji þátturinn?" Helen
fann að honum lá eitthvað fleira á
hjarta.
„Breytingin í þriðja þætti. —
Það er undir því komio hvort á-
hor-fendurnir láta sér hana vel
líka. Það er raunverulega satt sem
hr. Mason sagði strax . . . Honum
er borin of vel sagan, þessum
Þjóðverj-a . . .“
Helen reyndi að brosa.
„Nú er það of seint, Ross“.
,_Þetta unga fólk .. . með fyllstu
virðingu fyrir hugrekki yðar . . .
Þér vitið ekki hvað tutu-gu ri-bb-
aldar geta gert af sér í áhorfenda-
salnum“.
„Það bitnar þá á mér, ekki yð-
ur“.
„En þetta eru okkar peningar“.
„Varið ykkur“, hrópuðu að-
stoðarmennii-nir_ sem báru heiian
heimannaskála framhjá þeim.
Ross stökk til hliðar. Hún veifaði
hendinni til hans og snéri aftur til
búningsherbergisins.
Bifreiðastjóri Morri-sons var ný-
búinn að koma með körfu af rauð
um rósum, sem Morrison var van-
ur að senda aðalritstjórum sín-
um: — „Húsbóndinn er hreykinn
af þér“.
Hún hélzt ekki lengur við í her
berginu, þar sem hún var ein með
rósunum. Jafnvel hin dánu bló-m
voru henni ógeðfelld. Þau minntu
hana á grafreit. Þegar hún kom
út á ganginn fyrir framan bún-
ingsherbergið, var annar þáttur
byrjaður.
Hún gekk eftir auðum göngun-
um og opnaði hljóðlega dyrnar að
áhorfendasalnum, flýtti sér áfram
bak við stúkurnar og stanzaði við
bakdyr áhorfendasalarins. Gamli
dyravörðurinn þekkti hana. Hún
-gði vísifingurinn á m-unninn og
opnaði dyrnar varlega.
Hún renndi augunum yfir á-
horfendasvæðið. Hún sá mörg
hundruð mannshöfuð. Sköllótt höf-
uð. Krúnurökuð höfuð. Hárliðuð
kvenhöfuð. Ung höfuð. Gömul
höfuð. Fremst, milli raðanna, stóla
kröfugöngumannanna. Augu henn
ar vöndust fljótt hálfrökkrinu í
salnum. Fremst, til hægri í fyrstu
bakgófsstúkunni, skein á sköllótt
höfuð Morrisons. Hann var einn
í stúkunni sinni. Undraverður
maður, sem gat verið aleinn í
troðfullu-m leikhússal. Til vinstri,
andspænis honum, Ruth Ryan.
Öðru hverju kinkaði hún kolli til
stúkunauta sinna. Hún sagði eitt-
hvað. Hér og hvar hneigðu tvö höf
uð sig hvort gegn öðru, á einu
máli. Ef hún hefði bara vitað
hvað tvær manneskjur sögðu hvor
við aðra. Ef hún hefði bara get-
að mótmælt þeim, sannfært þær.
En fjöldinn var nafulaus. Hann
hafði ekki einu sinni andlit. Hann
'hafði aðeins hauskúpu. Aðeins
hnakka sem blasti við augam
hennar.
Augu Helen hvörfluðu í hjálp-
arleit um leiksviðið. Því meir
sem leið á annan þáttinn, þeim
mun greinilegar hlutu áhorfend-
urnir að finna að skáld-konan reis
öndverð gegn hinni þýzku sam-
sekt, gegn hinni almennt viður-
kenndu samsekt Þjóðverja. Uppi
á sviðinu yfirheyrði amerískur
liðsforingi Joachim, hinn þýzka
fanga. Helen heyrði sín eigin orð
hljóma um salinn.
Liðsforinginn: — „Og fyrst þér
voruð á móti því -— hvers vegna
gerðuð þér þá ekki uppreisn?"
Joachim: — „Það hefði verið
sama og sjálfsmorð“.
Liðsforinginn: — „Þér hafið
hætt lífi yðar í þágu hins illa
málsstaðar — hvers vegna ekki í
þágu hins góða?“
Joachim: — „Það er auðveldara
fyrir milljónir manna að d-eyja
saman fyrir illan málstað, en fyr-
ir einn mann að falla í þágu hins
góða“.
Liðsforinginn: — „Þokkalegur
hetjuskapur, eða hit þó heldur“.
Joachim: — „Eg er engin hetja.
Bf ég slepp einhverntíma héðan
út, þá ætla ég að berjast fyrir
því að hér eftir verði aldrei fram-
ar þörf fyrir hetjur".
Áhorfendur voru teknir að ó-
kyrrast. Menn ræsktu sig. Ruth
Ryan snéri aftur að karlmannin-
u-m, sem sat við hlið hennar. Morri
son ast hreyfingarlaus og starði
á leiksviðið.
Á meðan hélt leikurinn áfram:
Liðsforinginn: — „Þér haimið
það þá ekki, að þér skulið hafa
byrjað striðið. Þér harmið það eitt
að þér skylduð tapa því“.
Joachim: — „Eg hefi ekki byrj-
að það. Eg hefi aðeins tapað því“.
Liðsf oringinn: •— „Og þér álítið
að við ættum að gleyma öllu, fyr-
irgefa allt“.
Joachim: — ,_Fyrirgefa — já.
Gley-ma — nei. Við höfum of hörð
hjörtu og of lina heila. Ef við
hefðu-m betra minni, þá myndutn
við ekki alltaf gera sömu glappa-
skotin aftur og aftur. Og ef við
hefðum betri hjörtu . . .“
Ameríski liðsforinginn greip nú
fram í fyrir honum, en Helen
heyrði það ekki. Hún hafði læðst
á tánum út úr salnu-m. Hún varð
skyndilega gripin þeirri tilfinn-
ingu, að hún hefði framkvæmt
heiimskulega og vonlausa tilraun.
Hún hafði fl-utt hina tortímdu
Berlín hingað á Broadway. En hin
tortímda Berlín varð hér aðeins að
pappírsleiktjöldum. Karlmenriirn-
ir voru í smoking og konurnar í
skrautlegum kvöldkjólum. þetta
fólk skildi Þjóðverjann ekki og
heldur ekki ameríska liðsforingj-
ann. Báðir voru of framandi. Leik-
arar voru ekki færir um að flytja
veruleikann, sem herjaði götur
Berlínar, hingað. Áhorfendurnir
vildu skemmta sér. Eða heyra það
staðfest, sem þeir sögðu sjálfir.
Eða lásu í Morrisons-blöðunum.
Helen fann að hún v-arð að tala
við Morrison. Hún gat ekki verið
ein lengur.
ajtltvarpiö
ÞriSjudagur 27. janúar:
Fastir liðir eins og venjulega.
18,30 Barnatími: Ömmusögur. —■
18,50 Framburðarkennsla í esper-
anto. 19,05 Þingfréttir. — Tónleik
ar 20,30 Daglegt mál (Árni
Böðvarsson kand. mag.). 20,35 Er-
indi: Um ættleiðingu; síðari hluti
(Dr. Símon Jóh. Ágústsson
prófessor). 21,00 Erindi með tón-
íeikum: Baldur Andrésson talar
um íslenzk tónskáld; III: Svein-
björn Sveinbjörnsson. 21,30 íþrótt-
ir (Sigurður Sigurðsson). 21,45
Tónleikar (plötur). 22,20 Upplest-
ur: Steingerður Guðmundsdóttir
leikkona les úr ljóðabókinni ,Dögg
í grasi“ eftir Bjöm Braga. 22,35
Islenzkar danshjómsveitir: Tríó
Jóhanns Péturssonar leikur. 23,05
Dagsskrárlok.
Skrifsiofuhúsnæði
Til leigu, nú þegar, er skrifstofuhúsnæði rétt við
miðbæinn.
Upplýsingar í síma 13190 milli ki. 2 og 6 e.h.
HENDZBERG
píanó fil sölu
Upplýsingar á Bergstaðastræti 52
eftir kl. 5.
Nýkomið
g Sími 15300
| Ægisgötu 4
£
N ý k om i ð :
VIFTUR fyrir verksmiðjur og sam-
komuhús.
BLÁSARAR fyrir loftræstikerfi
SMIÐJU BLÁSARAR
f r o t t e baðhandklæði
Smekkiegt úrval
f r o t t e þvottapokar
Lítið í gluggana.
Þér eigið alltaf leið um Laugaveginn.
Clausensbúð
Snyrtivörudeild
1) Sússana hefur hleypt Anda
ét úr hundastíu Franke varð-
nokkuð um það, og nú skipar hún | gullhringum.
bon-um að víaa aér leiðina til stað!“
„Af atað, Andi,
af
9-) „Ekki í þeesa átt, Andi . . .
»ei, ekki þangað!"
•tjóm, án þees «ð Markúe viti mannsins, sem merkir enéux moð
Miðvikudagur 28. janúar:
Fastir liðir eins og venjulega.
12.50—14.00 Við vinnuna: Tón-
Ieikar af plötum. 18.30 Útvarps-
saga barnanna: „í landinu, þar
sem enginn tími er til“ eftir Yen
Weng-Ching; VIII. (Pétur Sum-
arliðason kennari). 20.30 Lestur
fornrita: Mágus-saga jarls; XII.
(Andrés Björnsson). 20.55 Ein-
leikur á orgel: Þýzki organleik-
arinn Wilhelm Stollenwerk leik.
ur á orgel Dómkirkjunnar í Rvík.
21.15 íslenzkt mál (Ásgeir Blön-
dal Magnússon kand. mag). 21.30
„Milljón mílur heim“; geimferða
saga, III. þáttur. 22.20 Viðtal Vik-
unnar (Sigurður Benediktsson).
22.40 í léttum tón (plötur). 23.10
Dagskrálok.