Morgunblaðið - 13.02.1959, Blaðsíða 6

6
MORGVHni. ÁÐtÐ
Föstudagur 13. febr. 195*
Þessi niynd er tekin af grímudansleik barna á öskudaginn. (Ljósm. Mbl. Ól. K. M.)
Akureyringar vöknuðu
við luðrablástur kl. 6
að morgni
Öskudagurinn var upp runninn
AKUREYRI, 11. febr. — í morgun
voru borgarar Akureyrar vaktir
kl. 6 með lúðrablæstri og „her-
ópum“. — Litskrúðugar fylkingar
barna og unglinga gengu í röðum
um göturnar og sungu við raust.
— Öskudagurinn var runninn
upp, en hvergi á landinu mun
sá dagur breyta bæjarbrag jafn-
mikið, eða vera jafnmikill tylli-
dagur hjá börnum, eins og hér.
Veður var milt og úrkomulaust
í morgun, og hélzt svo fram um
hádegi. — Hundruð barna fylktu
liði víðs vegar um bæinn, klædd
hinum margvíslegustu búningum,
er báru margs konar svip — allt
frá austurlenzkum soldánum til
Grasa-Guddu og Bárðar á Búr-
felli. Hvert lið átti sér konung og
drottningu, karl og kerlingu,
prinsa, prinsessur, álfa og púka.
Þannig var liðum skipað eftir
tign og vegsemd — og síðan farið
um strætin með lúðrablæstri
miklum, verzlanir og opinberar
stofnanir heimsóttar og þar kyrj-
aðir söngvar, nýir og gamlir, en
sælgæti eða peningar þegið að
launum. — Þau liðin, sem saman-
stóðu af þroskuðustu unglingun-
um, slógu köttinn úr tunnunni.
Sú er venjan, að er líða tekur
á daginn, fara börnin stuttar
skemmtiferðir í bílum hér um
nágrennið fyrir „tekjur dagsins"
og heimsækja þá t. d. kvenna-
skólann á Laugalandi eða heilsu-
hælið að Kristnesi
Síðari hluta dags í dag gerði
hér slyddu og síðan muggu
nokkra, og varð því minna um
dýrðir hjá börnunum en venja er.
Nutu þeir mestrar ánægju af
deginum, sem fyrstir voru á fæt-
ur, en þeir voru líka nokkuð
margir, því að segja má, að er
fólk gekk til vinnu sinnar kl.
9—10 í morgun hafi vart verið
hægt að þverfóta á aðalgötum
bæjarins fyrir börnum og ungling
um í hinum litskrúðugu ösku-
dagsgervum sínum.
Ekki má gleyma því græsku-
lausa gamni, að fullorðna fólkið
var miskunnarlaust látið bera
ösku og steina um bæinn þveran
og endilangan. — Voru sumir af
virðulegri borgurum bæjarins
mjög skreyttir öskupokum aftan
fyrir, er þeir höfðu lokið morgun-
göngu sinni um bæinn. — vig.
það óaðgengilegt. Enn eigum við
hrynhendu og tröllalag. Enn tíðk-
ast sléttubönd og hagkveðlinga-
háttur, en ef við látum frægð og
fé fyrir graðhestaskyr það, sem
mér og mörgum öðrum finnst
ókvæðaskáldskapur Jóns úr Vör
og hans nóta vera, að minnsta
kosti um suma þá þætti forms, er
vel ber að gæta, þá þurfum við
að sækja handrit okkar, ef ekki
andrit til geymnari manna í aðr-
ar heimsálfur innan tíðar og ó-
víst að þá verði þau þar lausari
en Flateyjarbók hjá Dönum. Til-
raunir ókvæðaskálda til nýrrar
bragagerðar eru góðra gjalda
verðar, ef þeir athuga nægjan-
lega hvort strangarnir þeirra
muni að innihaldi og áhrífum
vera skyldari fúkalyfjunum, sem
nú gefa bezta raun við sumum
meinum manna eða hampvindl-
ingum þeim, sem talið er að
þurrki út ábyrgðartilfinningu
neytendr rna, en á þá rannsókn
finnst mér hafa skort, og ég tel
eftir undangengna tollskoðun að
þarna sé eitur boðið, óhollusta ís-
lenzku máli og menningu, en
mennina, sem slíka vöru bjóða
held ég spellvirkja, ef þetta er
viljaverk þeirra en ögunarlausa
trassa, ef skeytingarleysi veldur.“
Það væri synd að segja að
menn væru hér á sama máli, og
sýnist mér lítil von til þess að
þeir sem hér hafa deilt verði
sammála. Væri því viturlegt að
láta hér staðar numið.

L skrifar úr daglega lífinu ,
HÉR í dálkum Velvakanda hef-
ur verið deilt að undanförnu
um rímuð og órímuð ljóð. Hér
koma enn fram skoðanir tveggja
ljóðunnenda, sem ekki eru alveg
sammála.
Myndræn meðferð, tak-
mörkun efnisins og líking-
arnar skapa ljóðið.
Þórunn Guðmundsdóttir, sú
sem vann til 10.000 króna verð-
launanna með kunnáttu sinni í
Eddukvæðum, hefur látið hafa
eftirfarandi eftir sér:
„Ég get hrifizt bæði af rímuð-
um og órímuðum Ijóðum, aðeins
ef þau eru nógu góð. Eddukvæðin
eru t. d. ekkí rímuð, nema eitt,
sem ég man eftir. Það er mynd-
ræn meðferð, takmörkun efnisins
og líkingarnar, sem mest skapa
ljóðin — en samt hef ég ef til vill
þegar öllu er á botninn hvolft
meira gaman af rímuðum kvæð-
um.“
Taktsvik og hrynbrjótar
spilla máli
Og svo er hér bréf frá manni,
sem ekki vill fallast á hina
nýju stefnu í ljóðagerð. Bréfið er
skrifað sem svar við bréfi Jóns
úr Vör, sem birtist hér í dálkun-
um.
„Jón úr Vör deilir hart á K.
Halldórsson fyrir meðferð hans
á lauskveðinni framleiðslu Stef-
áns Harðár Grímssonar, talar um
dónaskap, og fleiri stór orð notar
hann. Sennilega er K. H. fær um
að verja hendur sínar og þarf
ekki minnar hjálpar, en ég hefi
hafzt svipað að og vil skýra or-
sakir verksins hjá okkur báðum,
ef um líkan tilgang er að ræða
eða þá mér ef annað hefur vakað
fyrir Karli.
Utanbókar lærðar setningar
móta málfar hvers og eins. Sá
frumleiki er ókunnur og yrði svo
til öllum óskiljanlegur, sem ekki
byggði á þekktum grundvelli. Sé
byggt út af grundvellinum stingst
húsið út yfir tómiö, nema því að-
eins að byggt sé á bjargi. Okkur
Karli er boðin ný gerð Ijóða, —
svokallaðra ljóða. — Við gerum
tilraun með hvort nauðsyn sé að
flytja ómenningu íslands til
þeirrar handar og komumst báðir,
að því er mér skilst, að sömu
niðurstöðu. Þar sé lítill gróði en
mikii áhætta. Og áhættan er sú,
að taktsvik og hrynbrjótar — ef
að vana yrðu — spilli máli þjóð-
arinnar og það allt að einu þótt
eitthvert andstyggilegt hátterni
fengi á þann hátt maklegri fleng-
ingu en með sléttara orðfæri brag
liðum bundnu og unnu á fornan
1 islenzkan hátt. Við höfum breytt
máli áður og fengið i í sléttum
kaupum fyrir ypsilon þar sem þó
ypsilon átti að heyrast. Við höf-
um raskað lengd atkvæða með
þeirri afleiðingu að fegurstu forn
kvæði norræns máls eru nú flest-
um hrasl eitt og skáldfíflahlutur
að minnsta kosti hvað snertir ytra
borð kvæðisins og hve margir
láta ekki þar staðar numið, sé
Bæjarnma um Þverdrhlíð
SKÁLD og hagyrðingar gerðu sér
það oft til dundurs hér áður fyrr,
að yrkja bæjarrímur sem kallað
var, þar sem hver bær og bóndi
sveitarinnar var nefndur í einni
vísu. Þessar bæjarrímur voru
auðvitað með ýmsum hætti og
misjafn sáldskapur ,en þó oftast
vel þeginn, og nokkurn fróðleik
hafði hann að geyma þegar frá
leið um býli sveitarinnar og bú-
endur, og hversu aumur sem þessi
skáldskapur var, fannst næstum
því alltaf einhver til að skrifa
hann upp og halda honum til
haga. Var ég því mjög undrandi
þegar þessi bæjarríma, sem hér
birtist um Þverárhlíðina, og
bændur þar, og til hafði orðið nú
fyrir nær 50 árum, kom í leitirn-
ar í vetur hjá Guðmundi Illuga-
syni lögregluþjóni. Langar mig til
að biðja Morgunblaðið fyrir þessa
rímu til birtingar, eins og ég hefi
nú gengið frá henni.
Ort 1912—13, endurbætt 1958
Til Runólfs vil ég venda nú
virtur sá er maður.
f Norðtungu á blómlegt bú
bóndinn glaðlundaður.
Guðmund vil ég nefna nú
nýtur sá er drengur.
Högnastaða hirðir bú
hann og vel um gengur.
Guðmundi ég greini frá,
garpur vís og fróður.
Helgavatns með sóma sá
sér um jarðargróður.
Guðmann lof hjá lýðum fær
lánið býr með halnum,
rausn með þessi rekkur kær
ræður Örnólfsdalnum.
Einar niður Ásmundar
álits nýtur víða.
Hamars fríðu hæðirnar
hann vil bæta og prýða.
Kvía grundu höndum hlúð
hefur auðs með gnóttir,
merkiskonan mæt og prúð
Margrét Ólafsdóttir.
Guðmund tel ég merkismann
mitt í bænda röðum.
Tún og engi hirðir hann
Hermundar á stöðum.
Lundsins engi erjar Jón
alltaf hress og glaður,
vill sitt bæta feðra frón
farsæll iðjumaður.
Jón ei fæst við slark né slór
slyngur þegn og mætur.
Sigmundar á stöðum stór
stundar jarðarbætur.
Einari ég inni frá
örfafríðum brjóti,
hefur búið blómlegt sá
bóndinn hér á Grjóti.
í Karlsbrekku er kóngur nú
Kjarta'n Bjarnaniður,
Kristín heitir hilmis frú
hún sinn manninn styður.
Sigríði ég segi frá
svo í vísum mínum,
Höfðabúið hirða má
hún með börnum sínum.
Þorsteinn hann fær heiðursorð
hér og góða dóma.
Hirðir fríða Hamarsstorð
hann með rausn og sóma.
Davíð allir þekkja þar,
þjóð er kær sá maður,
yrkir lækinn Arnbjargar
auðsæll, frjáls og glaður.
Magnús glaðan get ég hitt
gamla viður bæinn.
í Lækjarkoti sér um sitt
seggur trúr og laginn.
Glaður er við gesti og hjú
gæðamaðurinn fríði.
Einar hirðir Hallar bú
helzt með list og prýði.
Sigurð dáða dreng ég tel
dug og framtak metur,
þessi bóndi virkta vel
Veiðilækinn setur.
Kjartan Ólafsson.
Ungur Spánverji sýnir
í Listamannaskálanum
JUAN Casadesus heitir ungur
listamaður frá Spáni, sem dvalizt
hefur hérlendis að undanförnu
og gert mikið af teikningum og
vatnslitamyndum úr íslenzku um
hverfi. Sérstaklega hefur hann
leitað eftir fyrirmyndum að
verkum sínum á Þingvöllum og
í nágrenni Reykjavíkur.
Þessa dagana heldur Juan
Casadesus sýningu á verkum sín-
um í Listamannaskálanum, og er
bæði skemmtilegt og fróðlegt að
kynnast, hvernig íslenzk náttúra
hefur haft áhrif á hinn suðræna
listamann.
Málarinn beitir sérstakri lita-
meðferð, sem ég man ekki eftir
að hafa séð áður, þegar íslenzkt
landslag hefur verið sett á léreft
eða pappír. Þar koma fram upp-
runaleg einkenni hjá listamann-
inum, sem virðast falla vel að
hinum framandi fyrirmyndum ís-
lenzks umhverfis. Það er einmitt
þetta atriði, sem virðist einna
eftirtektarverðast við þessa sýn-
ingu og gefur henni skemmtileg-
an blæ.
Að vísu eru myndirnar á sýn-
ingunni nokkuð misjafnar og ým-
islegt, sem betur hefði mátt fara,
en sum þeirra verka, sem Juan
sýnir, bera greinilega með sér, að
hann hefur hæfileika sem mynd-
listarmaður, að hann hefur næmt
auga, sem á stundum grípur hið
síbreytilega litrof fyrirmyndanna.
Þetta er sýning, sem margir
munu hafa ánægju af að kynn-
ast, og þessar línur enda ég með
því að segja: skemmtileg og lát-
laus sýning, en ekki stórbrotin
að sama skapi.
Valtýr Pétursson.