Morgunblaðið - 01.03.1959, Blaðsíða 8

8
MORGTJNRI 4Ð1Ð
Sunnudagur »
ih 1'
1959
,Ég hef ver/ð gæfumaður og
þakka fyrir jbcrð á
kyrrlátum stundum'
Rætt v/ð Sigtrygg Jónsson hrepp-
stjóra frá Hrappsstöbum i Laxárdal
SIGTRYGGUR Jónsson, hreppstj. frá Hrappsstöðum í Laxárd. í Dala
sýslu dvelst hér í borginni um þessar mundir. Hann er sonur
Jóns Jónassonar, hreppstjóra, á Hömrum, sem kominn var af kunn-
; um bændaættum í Dalasýslu og konu hans, Ástríðar Arnadóttur,
| ættaðri frá Húnsstöðum í Húnavatnssýslu. Kvæntur er Sigtrygg-
i ur Guðrúnu ljósmóður Sigurbjörnsdóttur frá Svarfhóli í Laxárdal.
[ — Sigtryggur er nú kominn á áttræðisaldur og hefur um langa
ævi staðið framarlega í félagsmálum sveitar sinnar og sýslu. Hann
hefur verið hreppstjóri frá 1934, í stjórn búnaðarfélags sveitar
: sinnar í 30 ár, átt sæti í hreppsnefnd, sóknarnefnd og sýslunefnd
um og yfir 30 ár og gegnt fjölda annarra trúnaðarstarfa, sem of-
langt yrði upp íð telja. Þá hefur hann gegnt störfum sýslumanns
í 25 ár. Tíðindamaður Mbl. hitti Sigtrygg að máli á dögunum.
Hann er enn vel ern, hress í máli og greinargóður í tilsvörum. —
Gef ég nú Sigtryggi orðið:
Sigtryggur Jónsson
f — Þið hafið óskað eftir viðtali
og mér er ljúft að verða við því.
En ég hef ekki frá mörgu að
segja, því ég hef lifað óbreyttu
lífi alþýðumannsins. En þegar
maður er að klífa á áttræðisaldur
inn er ævin orðin það löng, að
. gera má ráð fyrir, að eitthvað
| hafi á dagana drifið. En þetta
: verður meira til gamans, því allt-
af má gera ráð fyrir að eitthvað
skemmtilegt beri á góma þegar
tveir eða fleiri hittast.
| — Þú vildir kannske byrja
með að segja mér frá æsku þinni
og uppvexti?
Sú gleði var varanleg
— Ég er fæddur og uppalinn
vestur í Dölum, á fjallabýlinu
Hömrum í Laxárdal. Ég ólst þar
upp hjá foreldrum mínum í glöð-
um systkinahópi. Heimilislífið
var eins og nú myndi vera kall-
að „af gamla skólanum“,
reglusemi var hin nákvæmasta
og heimilisguðrækni um hönd
höfð. Þegar maður ber saman
nútímann og þá daga fer ekki hjá
því, að maður finnur að margt
er orðið breytt, en ekki veit ég
hvort unglingarnir eru ánægðari
nú en við vorum í þá daga. Þeg-
ar maður gat farið í kaupstað
og hafði ráð á fimmtiu aurum og
gat keypt fyrir þá ein spil og
vasahníf, þá var maður glaður
og sú gleði var varanleg.
f — Já, mér finnst margt vera
mjög mikið breytt. Ég skal ekki
dæma neina dóma, en mér finnst
æskan ekki vera í eins nánum
tengslum við heimilin og áður
var. Heimilin varpa of mikilli
ábyrgð á skólana, en það eru
heimilin, sem eiga að vera grund-
völlurinn undir framtíð æsk-
unnar. Ein af þeim breytingum,
sem orðið hefur á síðari timum,
er að margs konar stéttarfélög
hafa risið upp, sem berjast fyrir
sínum hagsmunum. Við því er
i í sjálfu sér ekkert að segja. En
: í mínu ungdæmi áttum við okk-
ar framtíðardrauma. Hugurinn
snerist mest um það hvað við
gætum gert fyrir landið og þjóð-
ina. — Ég hef stundum lagt fyrir
mig þá spurningu, hvernig þessu
sé nú varið með íslenzka æsku
í dag. Er þar að finna fyrst og
fremst brennandi áhuga fyrir
velferð lands og þjóðar? Við
skulum vona að svo sé.
1 skóla séra Ólafs
— Unglingarnir áttu ekki
margra kosta völ á þeim árum,
sérstaklega að því er snerti
menntun, sem margir þráðu. Úr
j þessu var þó bætt að verulegu
í leyti þegar séra Ólafur í Hjarð-
j arholti itofnaði unglingaskóla
[ árið 1910, sem hann svo starf-
: rækti í nokkur ár. Það hefur
verið of hljótt um þann skóla.
: Þeir sem sóttu þangað fróðleik
í og menntun, standa í mikilli
þakkarskuld við stofnanda skól-
ans, sem var mikill menningar-
frömuður og æskulýðsleiðtogi.
Mér er kærkomið tækifærið til
að minnast á þetta og það er
mjög bjart yfir minningunni um
þessa skólavist. Ég var tvo vetur
í skólanum. — Þar voru kenndar
allar yenjulegar námsgreinar, en
heimilið var ekki síður mikill
skóli. Skólinn var sóttur bæði af
Dalamönnum og utanhéraðsmönn
um, en jafnvel þó menntaþráin
væri sterk og engu minni þá en
nú, var þó langt frá því, að al-
menningur skildi þörf skólans.
Mætti vera að séra Ólafur hefði
starfrækt skólann lengur ef hann
hefði mætt meiri skilningi, m. a.
af hálfu hins opinbera. En það
má fullyrða, að þessi skóli hefur
komið mörgum unglingi til
manns, sem verr hefði verið sett-
ur án þeirrar undirstöðumennt-
unar, sem hann fékk þar.
— Þú vildir kannski segja
mér frá mannraunum eða ævin-
týrum, sem þú hefur lent í um
dagana?
— Ég hef nú engu sérstöku
að segja frá í þeim efnum. Ég
hef aldrei lent í lífsháska og
enginn ævintýramaður verið. Þá
hef ég heldur aldrei staðið í
braski eða byltingum.
Heimilisstörfin lentu á
húsfreyjunni
— Hvað viltu segja mér af
störfum þínum?
— Eg hef orðið að sinna ýms-
um störfum út á við og kannske
ekki rækt mitt heimili eins af
þeim sökum og heimilisstörfin
lent meira á húsfreyjunni þess
vegna. Um tuttugu ára skeið
stundaði ég barnakennslu bæði
heima og utan heimilis. — Já, það
var lítið launað, og miðað við
nútímann mátti heita að það
væri kauplaust. — Ég þakka
skólanum í Hjarðarholti að ég
gat tekið þetta að mér, en ekki
hefur annað starf veitt mér meiri
ánægju. Eg minnist með ánægju
heimilanna, sem ég kenndi á og
barnanna, sem ég sagði til, sem
nú eru orðin fullorðið fólk í
ábyrgðarstöðum. En svo fóru að
hlaðast á mig ýmis fleiri störf og
heimilið þurfti mín við svo ég
hætti barnakennslunni
Þú hefur gegnt fjöldamörgum
trúnaðarstörfum fyrir sveit þína
og sýslu. Er ekki margs að minn-
ast af þeim vettvangi?
— Ég var settur í ýmsar nefnd-
ir og starfaði í þeim flestum í
30 ár og þar yfir. Þá tók ég við
hreppstjórastarfinu af föður mín-
um, sem hafði verið hreppstjóri
Laxdælinga í 28 ár. Ég er búinn
að losa mig við flest þessi störf,
nema hreppstjórastarfið. Síðustu
árin hef ég unnið á sýsluskrif-
stofunni hjá Friðjóni Þórðarsyni.
Okkar samvinna hefur verið með
Iágætum og ég býst við að ég
hefði getað verið þar áfram. En
ástæðan til að ég fluttist hingað
suður er að börnin eru öll kom-
in hingað til Reykjavíkur og eru
hér í góðum stöðum.
Gott aff minnast Dalamanna
— Svo við víkjum aftur að
opinberu störfunum. Þeim fylgir
ábyrgð og áhyggjur. Err ég minn-
ist með sérstakri ánægju þess
trausts og þess samstarfs, sem
ég hef átt við Dalamenn og hef
ég yfir engu að kvarta í því
sambandi. Ég harma það fremur,
að ég hafi verið of lélegur full-
trúi míns byggðarlags. Að sjálf-
sögðu hef ég haft mestar skyld-
ur og mest að gera fyrir mína
sveitunga, en hins vegar væri
ég minnislítill ef ég myndi ekki
eftir öðrum Dalamönnum en
Laxdælingum. í sambandi við
störf mín á sýsluskrifstofunni
hef ég haft mikil samskipti við
forustumenn í öllum hreppum
sýslunnar.
— Hefurðu ekki lent í mann-
raunum í sambandi við sýslu-
mannsstarfið?
— Nei, ég hef aldrei þurft
að taka mann fastan og á minni
tíð kom hvorki til slagsmála né
óspekta. Þar var mest um að
ræða venjuleg skrifstofustörf.
Dalamenn eru ekkert hneigðir
fyrir að gera sínum embættis-
mönnum erfitt fyrir.
— Svo hefurðu stundað bú-
skap lengst af, er ekki svo? Hafa
sauðfjársjúkdómarnir ekki vald-
ið ykkur þungum búsifjum þar
vestra?
Aukin framleiffsla —
stækkuff bú
— Ég hef búið á Hrappsstöð-
um frá því ég var þrítugur en
þá staðfesti ég ráð mitt og keypti
jörðina. Nú þrjú síðustu árin hef
ég leigt jörðina. — Fjárskiptin
hafa valdið miklum erfiðleikum
með stuttu millibili. Nú er ég
að vona að takist að yfirstíga
þá erfiðleika. Síðustu árin hefur
verið góðæri og furðu litlum
óhug hefur slegið á bændur
Minningarord
ÞAÐ er ekki nýtt fyrirbrigði að
dauðinn geri eigi boð á undan sér.
Um það höfum við íslendingar
æði mörg dæmi, einkum þó, ef lit-
ið er yfir langt tímabil, úr sögu
þeirrar atvinnustéttar, sem sótt
hefur gull í greipar hafsins. Við
þá lífsbjargarviðleitni hefur marg
ur æðisgenginn harmleikurinn
verið háður, og margur átt um
sárt að binda að honum loknum.
Við, sem um alllangt árabil
höfum fengist við sjósókn, munu
flestir hafa orðið þess einhvern-
tíma áskynja, hversu þráðurinn
milli fjörs og feigðar getur stund
um orðið mjór, enda þótt hann
ekki bresti. Þó hlýtur okkur, sem
alla aðra landsmenn, að setja
hljóða við þær helfregnir sem ný-
lega hafa borizt hvor af annarri,
vegna þessara búsifja. Eru varla
dæmi þess að menn hafi gefizt
upp og horfið frá þessum atvinnu
vegi fyrir þessar sakir. Fram-
kvæmdir hafa verið miklar á
síðustu árum, bæði ræktunar-
framkvæmdir og byggingarfram-
kvæmdir, enda eiga bændur nú
kost á mikilli fyrirgreiðslu og
hagkæmum lánum miðað við
það sem áður var. Framleiðsla
hefur aukizt og búin stækkað að
undanförnu þrátt fyrir þessi áföll
sauðfjárveiki og búskipta og það
má þakka aukinni ræktun og
vélanotkun.
— Hverju hinna opinberu starfa
hefur þér þótt ánægjulegast að
gegna?
er togarinn Júlí sökk í djúpið með
þrjátíu manna áhöfn, og skömmu
síðar vitaskipið Hermóður með
tólf mönnum. Með þeim atburð
um mun mörg glæst von hafa
slokknað og margur bjartur fram-
tíðardraumurina orðið að döpr-
ustu martröð.
Einn þeirra manna, er urðu
þessum grimmu örlögum að bráð
með togaranum Júlí, var vinur
minn, Aðalsteinn Júliusson frá
Hítarnesi í Hnappadalssýslu. Mér
hefði flest annað komið fremur í
hug, er ég kvaddi hann um há-
degisbilið burtfarardaginn 31.
jan., en að það yrði okkar hinzta
kveðja, og það þótt ég hefði vit-
að að hann væri að fara út á sjó.
Það virtist svo fjarstætt að láta
sér detta í hug að dauðinn og
hann ættu nokkra samleið í ná-
inni framtíð. Þvert á móti var
hann æfinlega í mínum augum
ímynd þess lífsþróttar og þeirr-
ar djörfungar, sem vekja bjartar
vonir, en bægja frá öllum skugg-
um dökkra viðhorfa.
Aðalsteinn var aðeins 27 ára að
aldri og átti því meginhluta lífs-
ins framundan ef að likum hefði
látið.
Hann var fæddur 20. sept. 1931
að Hítarnesi f Kolbeinsstaðar-
hreppi ,sonur hjónanna Júlíusar
Jónssonar bónda þar og konu
hans, Kristínar Stefánsdóttur.
Hann var næstyngstur 10 syst-
kina og eru hin öll á lífi.
Ég tel hvorki efmælt né á aðra
hallað, þó ég haldi því fram, að
ég hafi eigi öðrum kynnst — og
sízt á hans aldri — sem verið hafi
heilsteyptari 1 skoðunum og
— Það starfið, sem hefur ver-
ið mér mest hugðarefni, er það,
sem ég hef unnið fyrir kirkju og
kristindóm, en ég var í sóknar-
nefnd Hjarðarholtssóknar og
meðhjálpari í Hjarðarholskirkju
í 36 ár.
— Er nokkuð sérstakt, sem þú
vilt segja að lokum?
— Ég tel að ég hafi verið sér-
stakur gæfumaður þegar ég lít
yfir farinn veg. Ég minnist sam-
starfsmanna minna með þökk og
virðingu. í einkalífi hef ég líka
verið gæfumaður. Ég hef átt ást-
ríka eiginkonu og elskuleg og
vel gefin börn. Fyrir þetta þakka
ég á kyrrlátum stundum.
J. H. A.
grandvarari í framkomu allri, og
byggi ég það á nánum kynnum
okkar um nær þriggja ára skeið.
Hann var sá maður, er ævinlega
óx í áliti við nánari kynni, enda
er það svo með alla drengskap-
armenn.
Hvernig mega slíkir hlutir ske,
sem orðið hafa? Mér finnst næst-
um sem grundvöllur sá, er mín
lífstrú hefur byggst á til þessa
hafi gengið úr skorðum. Mér
finnst sem í vitund minni hafi
skapast sú eyða, er seint verði
uppfyllt. En hvað er minn harm-
jur móts við það reiðarslag er faðir
I hans og systkini hafa orðið fyr-
ir ,auk annarra nákominna að-
standenda? Það eitt ber vitni um
kaldhæðni örlaganna, að er hann
fór í þessa hinztu för, var hann
nýlega kominn að heiman, frá því
að fylgja móður sinni til grafar,
en hún andaðist um áramót í
vetur.
Aðalsteinn! Hvort heldur mín
örlög verða sem þín, eða mér
verði langra lífdaga auðið, þá
mun minning þín geymast í vit-
und minni sem lýsandi kyndill
þeirrar birtu og fegurðar, lífs-
gleði og manndóms sem henni er
bezt samboðin. Mun ég æfinlega
telja mér það til hróss, að vita
mig hafa talist til þinna betri
vina meðan leiðir okkar lágu
saman. Ég veit að ég þarf ekki
að óska þér góðrar heimkomu til
hins fyrirheitna lands, því hana
áttir þú vísa. En ég vil í einfeldni
minni mega óska þess, að ég megi
á þeim degi er ég lít það land,
njóta handleiðslu þinnar og hollr
ar vináttu, svo sem ég svo oft
gerði í þeirri alltof stuttu sam-
búð, er við áttum í þessu lífi.
Jakob G. Pétursson.
Aðalsteinn Júlíusson