Morgunblaðið - 05.03.1959, Side 12

12
MORGUISBLAÐIÐ
Fimmtudagur 5- marz 1959
— Hlutdeildar-
fyrirkomulagið
(ríkisins) 5—7%, er áætluð 8%
fyrir árið 1958.
Dr. Friedrich Kramer forstjóri
fyrirtækisins (áður skrifstofu-
stjóri í fjármáiaráðuneytinu)
hefir iátið svo um mælt að kost-
ir þess iiggi í fjölbreytni starf-
seminnar, er geri kleift að mæta
vandræðalítið, tiifallandi vand-
kvæðum í einstaka starfsþáttum.
Fjárfesting eftir styrjöldina hef-
ir numið 650 miilj. Dm. en aukn-
ar framkvæmdir t.d. borun eft-
ir oiiu og uraníumleit þarfnast
enn fjárfestingar.
Þó forstjórunum sé ijóst hve
fyrirtækið er háð rikinu, hafa
þeir reynt að koma því undan
þeim örlögum, er því eru ákveð-
in. Stjórnarformaður þess, Brun-
ing, benti ráðherranum á, að
svipuðu gegni um fyrirtæki og
konur, þvi minna sem rætt væri
um þær opinberlega, því traust-
ara væri mannorð þeirra. En
Lindrath lét engar fortölur á sig
fá „Freuzsag“ fékk leyfi til þess
að auka fjármagn ’sitt, með hluta
bréfum í samræmi við stjórnmála
legar ákvarðanir.
Andúð forstjóranna á þessum
fyrirætiunum, er að vissu leyti
mjög skiljanleg. Aðalfundur
fyrirtækisins í Hannover, hefir
farið fram á hljóðlátan hátt, við
kaffidrykkju í fundarherbergi.
Mættur var fyrir hluthafa, „rík-
ið“, skrifstofustjóri fjármálaráðu-
neytisins, til skrafs og ráðagerða
við stjórnina, og til að taka við
skýrslu og reikningum fyrirtæk
isins. Með hinu nýja fyrirkomu-
lagi fær Kramer óvenjulegt verk
efni í hendur, hluthafarnir verða
60.000 enda hefir hann látið svo
um mælt, að leigja yrði fótbolta-
höllina í Hannover fyrir fundar-
sal!
Sennilega liggur Lindrath það
mest á hjarta allra flokksmanna
CDU, að koma í framkvæmd
hugsjóninni, um hlutdeild al-
mennings í heildarauðlegð þjóð-
félagsins.
Andsíaðan fer minnkandi
Mótstaðan, sem enn gætir í
þýzkalandi gegn þessum áform-
um ríkisstjórnarinnar um hlut-
deild almennings í auðmagninu
er nú ekki eins sterk og áður
frá viðskipta- og fjármálasér-
fræðingum, en kemur þess í stað
frá sérfræðingum á sviði félags-
mála. Höfuðrök þeirra eru, að
almenningur í Þýzkal,, láglauna
og meðallaunafólk sé ekki nógu
félags- og fjármálaiega þroskað,
til þess að skilja eða notfæra
sér þá fjármálalegu möguleika,
sem því eru fengnir með þvi fyr-
irkomulagi, sem stefnt er að með
„alþýðu-auðmagni" (Volkskapi-
tal).
Þeir benda á að um áratuga
skeið hafi sparifjárinnlögin verið
megin einkenni fjármálalífs al-
mennings í Þýzkalandi. Helztu
afbrigðin í því efni hafi aðeins
verið mismunandi vaxtakjör,
eftir því hvort menn hafi safn-
að til kaupa á húsgögnum, bif-
reið, ferðalags eða til öryggis til
elliáranna. Meirihl. sparifjárinn
stæðna sé þó svo lágur, að ekki
megi ætla að almenningur geti
notað þær til kaupo á verðbréf-
um. Af 23 milljónum sparifjár-
reikninga séu innan við 100 Dm.
á 12,5 milljón reikningum og á 6
milljón reikningum séu upp-
hæðirnar milli 100 og 1000 mörk.
Umfram venjulega sparifjár-
reikninga, leggi almenningur fé
sitt í byggingar-sparikerfið og í
lífeyrissjóða-sparikerfið. Sé tekið
meðaltal af ölium venjulegum
sparifjárinnstæðum og þær hæstu
taldar með verður það 770 Dm.
á hvern reikning. Sparisjóða og
Giro-samband V-Þýzkalands!
lýsti þeirri skoðun sinni, að leggja
bæri meiri áherzlu á að rækta
fremur hjá almenningi hag-
kvæmni í heimilisrekstri og
heilbrigðri sparifjársöfnun, held-
ur en áhuga fyrir kaupum á
gengisháðum verðbréfum.
Þá hefir einnig verið á það
bent, að veðlánabankar Þýzka-
iands hafi áður en þeir hófu
sölu margs konar fasteignaveðs
verðbréfa, látið gera skoðana-
könnun á því hvað almenningur
þekkti til verðbréfa. í ljós kom
að 74% töldu sig ekkert vita
hvað verðbréf væri. Þessi reynsla
orsakaði að bankarnir reyndu
ekki sölu þeirra, fyrr en eftir
margra mánaða upplýsinga- og
auglýsingastarfsemi. Ályktun
þeirra er sú, að ef skapa á áhuga
almennings, sé fasta vaxta-
greiðslu fyrirkomulagið, jafn-
hliða sparifjárinnstæðukerfinu
heppilegasta leiðin, því sá, sem
taki þátt í markaðsverðbréfai-
kaupum, verði að þekkja eitt-
hvað til slíks, og fylgjast með
öllum sveiflum á verðbréfa-
markaðnum, og ekki sé hægt
að ætlast til að almenningur geti
það.
Fyrri tilraunir
Þá hefir einnig verið bent á þá
staðreynd, að allt frá 1951 hafi
13 vestur-þýzk stórfyrirtæki,
gert svipaðar tilraunir og
stjórnin sé að leggja út í. T.d.
hafi véla-verksmiðjuhringurinn
DEMAG gert tilraun sumarið
1955 til þess að selja verkamönn-
um sínum og starfsmönnum smá-
hlutabréf fyrir hlutafjáraukn-
ingu að upphæð samtals 2,4 milij.
Dm. En þrátt fyrir að hlutabréf-
in voru seld á nafnverði 100
mörk og kauphallarverð þeirra
var um sama leyti helmingi
hærra, keyptu þessir aðilar að-
eins hlutabréf fyrir 700,000 Dm.
Þó fylgdu tilrauninni einnig sér-
stakir greiðsluskilmálar, sem
áttu að auðvelda fólkinu kaupin.
Sölustjóri DEMAG dr. theol.
Catepoel, fékk þannig staðfest
það, sem hann hafði áður óttazt.
Verkamennirnir virtust sérstak-
lega ekki vita hvað verðbréf var,
og voru þar að auki mjög tor-
tryggnir gegn kaupunum. Eftir
mjög mikla auglýsingastarfsemi
með upplýsingaritum, var gerð
önnur tilraun og hlutabréfin þá
seld á 120 Dm. Þá öðlaðist Cate-
poel aðra reynslu. Menn sögðust
ekki sjá ástæðu til þess að
vera áð kaupa verðbréf, sem
hljóðuðu upp á 100 mörk, fyrir
120 mörk. Á sama tíma var kaup
hallarverð bréfanna 350 mörk,
svo raunverulega fengu menn
gefins 230 mörk með hverju
bréfi! Þrátt fyrir þetta er aðeins
3. hver starfsmaður hjá DEMAG
hluthafi. Við þessar tilraunir kom
einnig í ljós, að i hópi þeirra
manna sem höfðu 400 marka
mánaðarlaun, voru 34% sem
keyptu hlutabréf og þar af hlut-
fallslega aðeins 4% verkamenn. í
hópnum með 600 marka mánað-
arlaun voru það 47% og þar af
hlutfallslega verkamenn aðeins
9%.
ytra formi örbrigðarinnar, þá sé
hin sálræna hlið málsins sú, að
í undirvitund hans sé verðbréfa-
eigandinn sá sami og okrarinn.
Verkamaðurinn óttist undir niðri,
að með því að gerast verðbréfa-
eigandi sé hann að slæva stéttar-
meðvitund sína, að í stað þess að
vera marxisti sé hann að verða
„kapitalisti".
Þessi rök notaði þýzka
verkamannasambandið sér til
hins ýtrasta, til árása á
„Volksaktien“-stefniu stjórnar
innar. Hagfræðisérfræðingur
sambandsins hefir einnig ráð-
izt á Lindrath með mikium
ofsa. En þar býr án efa á bak
við stefna sósíalista í efna-
hagsmálum. Þeir óttast að
ef verkamennirnir færu að
eiga hlutdeild í fyrirtækjun-
um, væri áformum þeirra um
að þjóðnýta stóriðnaðinn
stefnt í hættu.
Markmiðið er afnám
stéttabaráttunnar
• Dr. Erhard, Lindrath og
samherjar þeirra láta allar þess-
ar mótbárur éins og vind um
eyru þjóta. Markmið CDU-
flokksins með þessum ráðstöf-
unum er, að draga smátt og
smátt úr viðskiptalegum afskipt
um ríkisvaldsins. Að því leyti
er hlutdeildarfyrirkomulag
„Preuzsag" upphaf að ákveðinni
þróun. f þessum mánuði (marz)
verður byrjað að selja einstakl-
ingum hin nýju hlutabréf, í bönk
um og sparisjóðum um allt V-
Þýzkaland. Upphæð hvers hluta-
bréfs verður 100 mörk. Aðeins
þeir V-þýzkir borgarar og fjöl-
skyldur er geta sannað, að árs-
tekjur þeirra séu ekki hærri
heldur en 16,000 Dm. geta feng-
ið að kaupa þessi bréf. (Af því er
nafn þeirra dregið „Volksaktien“
alþýðuverðbréf). Þó getur eng-
inn einstaklingur fengið fleiri en
fimm verðbréf.
Lindrath hefir látið í ljós
þá skoðun, að þegar sala þess-
ara bréfa hefir farið fram,
verði í fyrsta skipti í sögunni
hægt að segja, að í Þýzkalandi
séu 60.000 ,Volksaktionáre“
,,alþýðuverðbréfaeigendur“.
Þeir eigi að vera frumherjam
ir í „þjóðfélagslegri umbóta-
starfsemi" er sambandsstjóm
V-Þýzkalands hafi sett í gang
til þess að slá að iokum striki
yfir hina óheillavænlegu stétta
baráttu „framleiðsluþáttanna,
vinnu og fjármagns".
(Þýtt, endursagt og stytt
úr Der Spiegel).
— Utan úr heimi
Framh. af bls. 10
engar smástyrjaldir í reyndinni.
Þar muni herirnir ekki aðeins
berjast með hinum venjulegu
vopnum, heldur verði einnig
beitt bæði kjarnorkuvopnum og
eldflaugum — þótt það verði á
takmörkuðum svæðum.
Að vera viðbúinn styrjöld . . .
Höfundurinn reynir að setja
fram eins konar herstjórnarfræði
geimsins, ef svo mætti segja. —
Hann telur mjög mikilvægt, að
lögð verði áherzla á að fullkomna
flugvélar, sem geta hafið sig lóð-
rétt til flugs. Þær skulu notaðar
til þess að flytja heila herflokka
á örskömmum tíma til staða, þar
sem þeirra kann að vera þörf.
Þá telur hann, að framleiða beri
margs konar sjálfvirk og sjálf-
stýrð vopn — og hraða fram-
leiðslunni eins og mögulegt er
— þar sem slík vopn séu hin
mikilvægustu í nútímahernaði.
— Annars er kjarninn í málflutn
ingi hans sá, að menn verði að
vera viðbúnir styrjöld. Ef menn
eru viðbúnir, þá verður ekkert
stríð, segir hann.
Það er athyglisvert, að hann
er algjörlega sammála þeim vís-
indamönnum, sem vilja láta
1 byggja geimstöðvar sem áningar-
staði á leið manna út í geiminn
— þótt afstaða hans byggist raun
ar á öðrum forsendum. Hann lít-
ur fyrst og fremst á hernaðarlega
kosti slíkra stöðva — og óttast
það mjög, ef Rússar verði fyrri
til en Bandaríkjamenn að byggja
geimstöðvar.
Hann aðvarar landa sina og
bandamenn þeirra með þvi að
visa til ummæla Sjúkovs mar-
skálks, sem sagði á sínum tíma:
— Ef styrjöld brýzt út, verður
barizt með líffræðilegum og efna
fræðilegum vopnum, kjarnorku-
vopnum, eldflaugum og hvers
kyns sjálfvirkum vítisvélum.
Loks vaknaðir af dvala
Ef til vill hefir Gavin verið
fullsvartsýnn, er hann skrifaði
bók sína. Frá því að hún fyrst
kom út í Bandarikjunum sumar-
ið 1958 hafa Bandaríkjamenn
unnið marga þýðingarmikla
sigra í geimkapphlaupinu — eða
a. m. k. tekið stór skref fram á
við á þeirri braut. Þeir hafa kom-
ið allmörgum gervitunglum á
loft, enda þótt þau séu flest
allmiklu minni en gervitungl
Rússa. Og þeir eiga nú ýmsar
Oflugt starf Húnvetn-
ingafélagsins í Rvk
Fordæmi Bandaríkjanna
Dr. Lindrath tekur öllum þess-
um athugasemdum með mestu
ró. Eins og dr. Erhard gerir
stundum, hefir hann í þessu sam-
bandi gripið til fordæma í Banda
ríkjunum. Má sjá það af þeim
ummælum hans, að „Preuzsag-
verðbréfin verður hægt að kaupa
í hverju pósthúsi", og „hugsið
ykkur bara: f Ameríku er hægt
að fá keypt verðbréf nærri því
í hverri einustu lyfjaverzlun!
Þar eru 8 milljónir verðbréfa-
eigenda".
En andstæðingarnir halda á-
fram og segja: Ameríski verð-
bréfamarkaðurinn sýnir einmitt
og sannar, að tilraunin með
„Volkskapitalismus" er a. m. k.
tveimur áratugum of snemma á
ferðinni í Þýzkalandi. í U.S.A.
er grundvöllur fyrir hendi, sem
fyrst þarf að skapa i Þýzkalandi.
Ameríkumaðurinn er tiltölulega
mjög vel upplýstur í ýmsum af-
brigðum viðskiptalífsins.
Einnig verði að gera sér grein
fyrir þeim hugsjónalegu andstæð
um við Ameríku er felast í því,
að í Þýzkalandi er hið marxistiska
hugsjónakerfi ennþá aðal undir-
staðan í þjóðfélagsmálabar-
áttu næst stærsta stjórnmála-
flokksins. Og þó að verkamað-
urinn, a. m. k. í Vestur-Þýzka-
landi, hafi varpað af sér hinu
Á SÍÐASTLIÐNU sumri, réðst
Húnvetningafélagið í Reykjavík
í það að kaupa húsið Miðstræti 3,
Rvík (hæðina og risið). Til að
gera þessi kaup möguleg, varð fé-
lagsstjórnin að leita til Húnvetn-
inga innan félags og utan. Keyptu
margir skuldabréf í húseigninni
Brugðust svo til allir mjög
drengilega við, sem til var leitaö
og gerði það húskaupin möguleg.
Félagið á nokkuð óselt af síð-
ustu bókinni, sem það gaf út
„Búsæld og barningur", sem er
fjórða bókin í bókaflokknum
Svipir og sagnir. Hyggst félags-
stjórnin gangast fyrir því, að
selja þessar bækur, sem eftir eru,
þar sem það er nauðsynlegt fyrir
félagið vegna húskaupanna. Er
bókin til sölu á skrifstofu félags-
ins í Miðstræti 3, sem er opin
alla föstudaga frákl. 20.00 til 22.00
og einnig hjá nokkrum félags-
mönnum og einstaklingum úti á
landi. Enginn Húnvetningur ætti
að láta þessa bók vanta í bóka-
skápinn.
Skemmtanir hafa verið mjög
vel sóttár hjá félaginu í vetur.
Skemmtinefnd félagsins hefur
skipulagt spilakvöld eða skemmt-
anir í hverjum mánuði. Verða
veitt heildarverðlaun að spila-
kvöldunum loknum.
Þá verður árshátíð félagsins í
samkomuhúsinu „Lido“ 13. þ. m.
Aðsókn að árshátíðum féíagsins
hefur farið vaxandi með hverju
ári. Meðal skemmtiatriða á árs-
hátíðinni verður væfftanlega
Húnve.ningakvartett undir stjórn
Ragnars Björnssonar. Verður það
í fyrsta sinn, sem kvartettinn
syngur opinberlega.
Þá hefur stjórnin ákveðið að
athuga um þátttöku í skemmti-
ferð um Suðurnes, sem farin verð
ur í byrjun aprilmánaðar n. k.,
ef næg þátttaka fæst. Er það byrj-
un á skipulögðum skemmtiferð-
um hjá félaginu.
Byggðasafnsnefnd félagsins, er
nú með spjaldhappdrætti fyrir
starfsemi sína auk ýmissaannarra
áhugamála.
Skógræktarnefnd félagsins
hyggst ljúka við að gróðursetja
i land félagsins í Vatnsdalshólum,
Þórdísarlund, á komandi vori.
Félagsstjórnin hefur ýmis mál
í undirbúningi og eitt þeirra er
að fjölga verulega meðlimum fé-
lagsins, og vinna að því að fá sem
flesta Húnvetninga i Reykjavík
og nágrenni til að ganga í félagið
og styrkja á þann hátt þau menn-
ingarmál, sem félagið berst fyrir.
Stjórn félagsins skipa nú: Frið-
rik Karlsson, formaður; Krist-
mundur J. Sigurðsson, varaform.;
Jón Snæbjörnsson ritari; Jón
Sigurðsson, gjaldkeri; Gyða
Sigvaldadóttir, meðstjórnandi t
tegundir langdrægra eldflauga,
þótt þar gildi hið sama — að
eldflaugar Rússa virðast bæði
stærri og langdrægari.
Gavin er ekki einn um skoð-
anir sínar. Hann hefir að bak-
hjarli menn eins og Wernher
von Braun, sem telur að það
muni taka Bandaríkjamenn a.
m. k. fimm ár að ná jafnlangt
Rússum í eldflaugatækni. — En
Gavin getur glaðzt yfir því, að
landar hans eru nú loks vakn-
aðir af dvalanum. Gífurlegt fé
er nú veitt til þess að freista
þess að ná andstæðjngnum á
þessu sviði. Hin mikla „vél“,
sem Bandaríkjamenn geta sett í
gang, þegar mikið liggur við, er
nú komin á fulla ferð.
★
Það sem Gavin segir í upphafi
bókar þeirrar, sem hér hefir ver-
ið drepið á, ætti að geta orðið
þeim, sem berjast gegn eða hafa
litla trú á varnarsamtökum þjóð-
anna, nokkurt umhugsunarefni.
— Honum farast svo orð:
Þú ert fæddur til frelsis. Þú
ert einnig fæddur til þeirrar
skyldu að leggja þinn skerf til
varnar sameiginlegum hagsmun-
um og verðmætum meðbræðra
þinna og þín sjálfs. Á meðan
nokkur neisti öfundar og tor-
tryggni finnst í mannlegum hjört
um, er það brýn nauðsyn, að til
sé einhver vörn fyrir mennina
sjálfa og það, sem þeir fá áork-
að í lífi sínu.
Katrín
Böðvarsdóttir
M I N N I N G
F. 23. marz 1878
D. 20. febrúar 1959
★
Alltaf styrk í starfi og huga
stóðstu, í tímans ölduróti.
Brostir, þót.t þín blæddu sárin.
— Blómin spretta oft hjá grjóti —
Nú er sigruð síðasta þrautin,
sérð þú ljós á vegum nýjum.
Þú sást alltaf glaða geisla
Guðs, í dimmum rauna skýjum.
Felist sól að fjallabaki
finnst mér gleði hugans dvína.
Kalt er mér á kvöldsins leiðum
er kveðja hlýt ég vini mína.
Barst þú til min birtu og gleði,
blóma ilm að huga minum.
Aftur góður Guð nú sendi
geisla að nýjum leiðum þinum.
Fátæk, gazt þú auðgað aðra,
áttir nægan sálarforða. ■
Þeir ei mesta auðlegð eiga,
sem alltaf hafa nóg að borða.
Gimsteinum og gulli dýrri
Guðstrú, jafnan reynast hlýtur.
Það mun betra þrek en auður,
þegar aldan fleygið brýtur.
Bænir þínar blessi Drottinn
birtu svo þær flytja megi,
ástvinina alla þína
auðga af gæðum lífs á vegi.
Drottinn gaf, og Drottinn tekur,
Drottni vil ég þakka af hjarta
fyrir lif þitt látna vina.
— Líkn hans sendir geisla bjarta.
Það mun sælt, er þreyttur hvílist,
þú fékkst hægan síðsta blundinn,
dóttur vafin ástarörmum,
unz að brott leið þrauta stundin.
Helgir englar veg þinn varði
vonaljósum björtum, hlýjum.
Vertu sæl! Við sjáumst aftur
sól Guðs ljómar ofar skýjum.
Guðrún Guðmundsdóttir,
frá Melgerði.
Eldhúshorð
með stálfótum, margar
stærðir.
Eldhúskol/ar
með stálfótum, bólstrað með
plast- og tauáklæði.
Barnarúm, kommóður, úlrarps-
borð, rúmfalaskápar og stofu-
skápar. — Verðið mjög sann-
gjarnt. —
Húsgagnasalan
Klapparstig 17. — Sími 19557.