Morgunblaðið - 08.03.1959, Blaðsíða 13

Sunnudagur 8. marz 1959
MORGVNBLAÐIÐ
13
Börnin fagna snjónum þótt hann sé ekki öllum jufn kærkominn.
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugard. 7. marz
Nýtt afrek
Hin nýja reikistjarna, sem
Bandaríkjamenn hafa skotið út í
himingeiminn, er frækilegt afrek.
Fróðustu menn telja það jafnast
á við, og um sumt fara fram úr,
síðasta geimskoti Rússa, Lunik.
Má ekki á milli sjá, hvorir
fremri eru í þessari grein vísinda
og tækni. En þá rifjast upp sagan
af því, þegar tvö slík geimför,
bandarískt og rússneskt, hittust
úti í himingeiminum. 1 tvö fyrstu
skiptin heilsuðust þau og buðu
góðan daginn, hvort á sínu máli,
ensku og rússnesku. Þegar fjær
jörðinni var komið, svo að ekki
var hætta að í þeim heyrðist,
tóku bæði samtímis svo til orða:
„Ur því að enginn heyrir til okk-
ar, þurfum við ekki að tala þessi
útlendu tungumál. Nú getum við
bara talað saman á þýzku“. Allir
verða að viðurkenna, að í þessum
efnum lögðu Þjóðverjar grund-
völlinn og enn eru það þýzkir
vísindamenn, sem hér skara
fram úr, bæði í Bandaríkjunum
og Rússlandi.
Sumir telja leitað langt yfir
skammt, þegar slík áherzla er
lögð á könnun himingeimsins á
meðan jafnmörgu er áfátt á jörðu
hér og raun ber vitni. Víst fer
ógrynni fjár og orku í þessar
rannsóknir, en þær verða ekki
stöðvaðar. Mannsandinn leitar
ætíð á ókunna stigu, þangað sem
ævintýra er að vænta. Þar fyrir
má ekki vanrækja hin hversdags-
legu viðfangsefni, enda gera
tæknilegar framfarir ólíkt hæg-
ara að ráða bót á ýmsum þeirra
en áður var.
Ferðalok
Macmillans
Rússlandsferð Macmillans lauk
giftusamlegar en horfur voru á.
Þrátt fyrir mikinn skoðanamun
sýnist sem nokkuð hafi þokazt
í átt til sætta, eða a. m. k. betri
skilnings. Ekkert má láta ógert
sem til þess getur leitt. Menn
mega þó ekki láta sér úr minni
falla ferðir Chamberlains fyrir
síðari heimsstyrjöldina. Allar
voru ferðir hans, fyrst á fund
Mussolinis og síðan Hitlers, gerð-
ar í góðu skyni og í þeirri von,
að hann gæti friðað einræðisherr-
ana. Afleiðingarnar blasa við
allra augum.
Þó að illa hafi farið þá, sem
oftar, má það ekki verða til þess
að upp sé gefizt við að koma góðu
til leiðar. Sáttfýsi og þrautseigja
eru þeir kostir, sem' sízt má án
vera. En fölsk bjartsýni er hættu
leg. Rússlandsferð Macmillans er
í auðsæu samhengi við fyrirhug-
aðar kosningar í Bretlandi. Þess
vegna verður hann að láta líta
svo út sem hún hefði heppnazt,
hver sem raunveruleikinn er. —
Vonandi er hann slíkur, að ekki
sé ástæða til svartsýni, en við Is-
lendingar höfum ríka ástæðu til
að trúa varlega stjórnvizku
þeirra, sem bera ábyrgð á her-
hlaupi Breta hingað til lands.
Leikur í hendur
kommúnistum
Með framferði sínu hér við
land, er eins og brezka stjórnin
sé að leika í hendur kommúnist-
um. Islendingar eru ekki fjöl-
mennir eða voldugir, en aðfarir
Breta eru sízt til þess lagaðar að
fá þá til undanhalds í landhelgis-
Vnálinu. Brezka stjórnin afsakar
sig með því, að hún hafi lofað að
vernda fiskveiðar brezkra togara
á hinum fyrri miðum þeirra og
því loforði hafi hún lýst strax á
sl. vori. Islendingar hafi þess
vegna ætíð vitað, hvað þeir áttu
í vændum. Það ey mál fyrir sig,
hvers virði bessi röksemdar-
færsla í eðli sínu er. En hald-
leysi hennar sést þegar af því, að
brezku herskipin hafa orðið og
verða enn að neyða togarana til
að veiða innan hinna nýju fisk-
veiðimarka. Það er kvöð, sem
fylgt er eftir með valdbeitingu,
að skipin séu tiltekinn tíma, að
vísu misjafnlega langan, innan ís-
lenzkrar fiskveiðilandhelgi. Með
því er sannað, að hér er ekki um
að ræða venjulegar fiskveiðar
heldur herhlaup.
Kommúnistar á íslandi skilja
vel, að framkoma þeirra að und-
anförnu, einkum þátttakan í V-
stjórninni, er með þeim hætti, að
íslenzkir kjósendur hafa mjög
misst á þeim traust. Eina von
þeirra nú er sú, að Bretar haldi
áfram heimsku sinni, og geri
glappaskot, sem gefi efni til
nýrra æsinga og öngþveitis. Því
miður er svo að sjá, sem Bretar
í einu og öllu fari í þessu að ósk-
um kommúnista. Jafnframt kepp
ast kommúnistar við að telja
mönnum trú um, að meiri hluti
á Alþingi sé þess reiðubúinn að
svíkja í málinu. Ekkert er lík-
legra til að ýta undir ásókn
Breta en ef þeir trúa slíkum
söguburði.
„Ausa peningum í
Islendinga66
Á fimmtudaginn var birti Þjóð-
viljinn svohljóðandi fregn eftir
brezka stórblaðinu Daily Express
hinn 28. janúar:
„Forustumönnum yfirmanna á
brezkum togurum hefur verið
skýrt frá því í einkaviðtölum að
Bandaríkin, sem umfram allt
vilja halda hinum lífsnauðsyn-
legu radarstöðvum sínum á Is-
landi, muni ausa peningum í ís-
lendinga og stuðla þannig að því
að fá íslenzku stjórnina til að
leysa deiluna um 12 mílna mörk-
in“.
Ljótt er, ef satt er. En viður-
kenna verður, að V-stjórnin sál-
uga hélt þannig á málum, að
skiljanlegt er, að útlendir menn
haldi, að ráðið við Islendinga sé
að „ausa í þá peningum". Það er
á vitorði allra, sem um Islands-
mál fjalla erlendis, að V-stjórnin
tengdi fráfall sitt frá kröfunni um
brottrekstur varnarliðsins við
loforð um lán til íslands. Þjóð-
viljinn sagði hiklaust frá þessu
veturinn 1956, þó að hann síðar
hafi minna viljað úr því gera.
Játning Þjóðviljans þá sýnir að
kommúnistar vissu vel hvað þeir
voru að gera, enda er augljóst
samhengi milli þess, að þeir
fluttu tillögu um brottrekstur
hersins fyrst skömmu eftir að
þeir hurfu úr ríkisstjórn, en
hreyfðu málinu aldrei á Alþingi
meðan þeir sátu í V-stjórninni.
Vegna lánanna töldu þeir sig
bundna á meðan þeir voru í V-
stjórninni en lausa allra mála um
leið og þeir voru komnir aftur í
stjórnarandstöðu.
Parísarför
Hermanns
Kommúnistar vissu og vel um
samskotalánið á árinu 1957. Þá
leitaði ísland fyrst og eitt allra
ríkja ásjár Atlantshafsbandalags-
ins um lánveitingu. Bandaríkin
og Þýzkaland vikust vel við, en
veittu þó að lokum ekki nema
nokkurn hluta þess, sem farið
hafði verið fram á. Bandaríkin
sýndu þá varúð, að þau létu ekki
peningana af hendi, fyrr en
sjálfur forsætisráðherrann, Her-
mann Jónasson, hafði ásamt ut-
anríkisráðherra, farið á fund
Atlantshafsráðsins suður í París
og lýst þar hollustu sinni við
bandalagið og vilja til þess, að
varnarliðið héldi hér áfram dvöl
sinni.
Þetta var hinn sami Hermann
Jónasson og hafði lýst því fyrir
kosningar, að betra væri að
vanta brauð en hafa erlendan her
í landi. Sami maðurinn, sem í
ágúst 1958 neitaði að kæra
Breta fyrir Atlantshafsráðinu
vegna fyrirsjáanlegrar ógnunar
þeirra við íslenzkt landsvæði, og
krefjast ráðherrafundar um mál-
ið, og fara þangað sjálfur til þess
að standa fyrir máli Islendinga.
Þvílíkar aðfarir eru ekki til þess
lagaðar að auka álit annarra
þjóða á Islendingum. Sem betur
fer er þessum tímum lokið og
vonandi koma þeir aldrei aftur.
En ábyrgð V-stjórnarherranna
er þung, og frammistaða þeirra
mun ekki falla íslenzku þjóðinni
úr minni.
Víst eru þessi mál alvarleg, en
þó bregða menn stundum á glens.
Svo var í þingveizlu sl. fimmtu-
dag.
Hjá karlinum í
tunglinu
I þingveizlunni flutti Skúli
Guðmundsson eftirfarandi kvæði,
sem hann nefndi: Hjá karlinum
í tunglinu. Höfundur lét eftir-
farandi skýringar fylgja því.
I tíð fyrrv. ríkisstjórnar var
því haldið fram, að lántökur
hennar í Ameríku væru hneyksl-
anlegar, og að ekki mætti heldur
taka lán í Evrópulöndum, vestan
„tjalds" eða autstan. I tilefni af
þessu var sagt á sl. hausti, að ef
andstæðingar þáverandi ríkis-
stjórnar kæmust til valda, og
þeim yrði fjár vant, myndu þeir
að líkindum leita eftir lánsfé
utan við hnöttinn, sem við bú-
um á:
Vínar-Festival
Víðar eru veizlur og hátíðir en
á íslandi.
Stúdentaráð íslands hefur ný-
lega birt gögn varðandi svokallað
Vínar-Festival, sem halda á
næsta sumar og íslenzkum æsku-
lýð hefur verið boðin þátttaka L
Festival þetta er hreint kommún-
istiskt fyrirbæri. Nýjungin í sam-
bandi við það er, að erlendis hafa
verið birtar falskar skýrslur og
yfirlýsingar um fyrirhugaða þátt-
töku íslendinga. Þar hafa birst
yfirlýsingar í nafni Hannibals
Valdimarssonar ,sem titlaður var
svo, að ætla varð, að hann væri
menntamálaráðherra íslands, og
þar með sá maður, er settur væri
til að hafa æðsta eftirlit með
æskulýð þjóðarinnar. Vera kann
að Hannibal eigi ekki sjálfur sök
á fölsuninni, að aðrir misnoti
nafn hans. En þá hefði hann taf-
arlaust átt að gefa út leiðréttingu,
sem enn hefur ekki sést hér á
landi. Málið er því meira en grun
samlegt. Ekki bætir úr skák, að
einnig er vitnað til Theodórs nokk
urs Gíslasonar, sem sagður er for
seti Kennarasambandsins ,en eng-
inn slíkur maður í trúnaðarstöðu
kennara er þekktur hér á landi.
Hér er því allt á sömu bókina
lært.
Þinghald
Framsóknarmenn ríða ekki við
einteyming í ósvífninni. Nú eru
þeir farnir að fjargviðrast yfir,
hversu þingstörfin gangi seint.
Meðan þeir áttu að heita í for-
ystu, teygðist úr þingstörfum
langt fram á sumar. Þá hafði
stjórnin þó ærinn tíma til að und-
Framh. á bls. 14
Snjólétt var á tunglinu og hláka eins og hér.
Þar hlýjum geislum sól á bæinn stráði.
Þversum upp í rúm sitt karlinn hafði hallað sér.
Þar hjá var kisa og gestaferðum spáði.
Ærsli voru í rakkanum og ákaft gelti hann,
er einhver þéttingsfast að dyrum barði.
Bóndi sendi vinnukonu fram að finna þann
ferðamann, er borið hafði að garði.
Hún kom að vörmu spori og mælti þannig: „Það er hann,
þessi, sem mig hefur verið að dreyma.
Hann segist þurfa að tala við þig sjálfan, húsbóndann,
og segist gleðjast yfir að þú ert heima.
Trúað gæti ég hann væri mikið menntaður.
Mun þó, held ég, ekki vera prestur.
Mér lízt bara vel á hann, en þó er ’ann helzt til þur.
Þetta er, held ég, langtaðkominn gestur".
Húsráðandi skeggið strauk og fór svo fram í dyr,
fagnaði komumanni hýr í bragði.
Enginn þangað honum líkur hafði komið fyr.
Höndina rétti gesturinn og sagði:
„Komdu sæll og blessaður. Bjarni heiti ég,
Benediktsson. Af landi feðra minna,
Islandi á jörðinni, um óralangan veg,
er ég hingað kominn, þig að finna“.
„Já, það mun langt“ kvað bóndi „ hingað, heiman að frá Þé*.
Hefurðu gengið þetta í einni lotu?
Komdu í bæinn. Þér er orðið , mætti segja mér,
mál að hvíla þig og fara úr votu“.
„Þökk“ kvað hinn. Svo gengu þeir í bæinn, báðir tveir.
— Sá bær er traustur, rís á fornum grunni. —
Bjarni heilsaði fólkinu, og síðan settust þeir
við suðurgluggann innst í baðstofunni.
Þeir byrjuðu á að tala um hvað tíðin væri góð.
„Ég tók mig upp“ kvað Bjarni „er fór að hlána,
til að finna þig og vita hvort þú hefðir sparisjóð,
sem hefði nokkrar krónur til að lána.
Þannig er að gjöld hjá okkur eru nokkuð þung,
og æskilegt að ná í lán hið fyrsta".
— Þá tautaði yfir verkum sínum vinnukonan ung:
„Ég vildi ’að húsmóðirin byði ’onum að gista".
„Það fengust lán“ kvað Bjarni „meðan vinstri stjórnin VMj
vestan hafs, sem kunnugt er af fréttum.
Nú höfum við fengið aðra stjórn og annað stjórnarfar,
og ekki munt þú verða fyrir prettum,
því Emil minn úr Hafnarfirði traustan telja má,
og trúverðugan mann á allar lundir.
Þar að auki skrifar minn flokkur aftan á
alla stjórnarvíxla um þessar mundir".