Morgunblaðið - 28.05.1959, Qupperneq 12

12
MORCVWBLAÐ1Ð
Fimmtudagur 28. maf 1959
jntogpnttMaMfr
Utg.: H.t Arvakur. ReykjavílL.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Aðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Asmundsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýs'ngar og afgreiðsla: Aðalstræti 8. Sími 22480.
Askriftargald kr. 35,00 á mánuði innanxands.
í lausasölu kr. 2.00 eintakið.
UPPLJÓSTRANIR ALÞÝÐUBLAÐSINS
EKKI verða brigður á það
bornar, að allt atferli
Hermanns Jónassonar og
Framsóknar var með fullum ólík
indum í sambandi við samvinnu-
slit V-stjórnarflokkanna á sl.
vetri og tilraunir til nýrrar
stjórnarmyndunar þá.
Sannazt hefur, að Hermann
Jónasson sagði af sér án þess að
hafa samráð við samstarfsflokka
sína, ekki einu sinni Alþýðuflokk
inn, sem Framsókn þó fullyrðir,
að þá hafi enn verið henni sér-
staklega bundinn vegna Hræðslu
bandalagsins. Kommúnistar hafa
og skýrt frá því, að þegar til átti
að taka hafi Framsókn verið fús
til að endurreisa V-stjórnina en
þá undir forsæti Emils Jónssonar.
Loks hafa Framsóknarmenn eftir
á mjög haldið á lofti löngun sinni
til myndunar þjóðstjórnar, þvert
ofan í gort Hermanns Jónasson-
ar sjálfs, síðast á Hólmavík í
haust, að búið væri að víkja
Sjálfstæðismönnum til hliðar!
Mönnum hefur að vonum
reynzt erfitt að finna fullnægj-
andi skýringu á þessu framferði.
Þar sýnist eitt rekast á annað
og algert óðagot og ráðleysi hafa
ríkt. En nú hefur Alþýðublaðið
komið með uppljóstranir, sem
varpa nýju ljósi yfir gerðir Fram
sóknarbroddanna. Að svo stöddu
skal ekki fullyrt, hvort skýring
Alþýðublaðsins er rétt, en með
henni fæst samræmi í þær at-
hafnir, sem áður virtust ósam-
ræmanlegar.
Vegna hinna margvíslegu
tengsla, sem voru þá þar á milli,
mega engir vita gerr en Alþýðu
flokksforingjarnir, hvað bjó í
hugum Framsóknarbroddanna
um þessar mundir. Framsókn
sjálf segir Hræðslubandalagið þá
enn hafa staðið, V-stjórnin sat
enn í Stjórnarráðinu, ráðherrarn-
ir hittust því daglega og stöðug-
ar samræður á milli flokkanna
um framtíðarsamstarf áttu sér
stað. Vitnisburður Alþýðublaðs-
ins er þess vegna óneitanlega
mikils virði, svo að fúkyrðamót-
rnæli Tímans stoða þar lítt í gegn.
★
Uppljóstranir Alþýðublaðsins
eru í stuttu máli þess efnis, að
rannsókn sú, sem hafin var á
Keflavíkurflugvelli _á starfssemi
Olíufélagsins og HÍS hafi fyllt
huga Framsóknarbroddanna skelf
ingu. Eins og kunnugt er, þá fer
utanríkisráðherra með allt
stjórnvald á Keflavíkurflugvelli.
Dómsmálastjórnin þar heyrir
þess vegna ekki undir dómsmála-
ráðherra heldur utanríkismála-
ráðherra. Alþýðublaðið telur, að
forystumenn Framsóknar hafi
orðið svo uggandi út af þessari
rannsókn að þeir hafi viljað allt
vinna til að stöðva hana. Þess
vegna hafi þeir umfram allt, hvað
sem það kostaði, viljað ná í em-
bætti utanríkisráðherra. Þar með
voru þeir komnir í aðstöðu tU
að ráða yfir framhaldi þessarar
rannsóknar og gátu stöðvað hana,
þegar þeim sýndist.
Eftir þessu hefur Hermann
Jónasson sagt af sér, og V-stjórn-
inni beinlínis í því skyni, að
manni úr öðrum flokki yrði falið
að gegna forsætisráðherraembætt
inu. En jafnframt hefur það vak-
að fyrir ITermanni að búa svo
um, að Framsókn yrði tryggt em
bætti utanríkisráðherra. Þetta
mátti verða með tvennu móti.
★
Annað hvort á þann veg, að
V-stjórnin yrði endurreist, en þá
ekki undir forystu Framsóknar
heldur Alþýðuflokks. Samkvæmt
viðtekinni venju taldi Framsókn
sig þá eiga utanríkisráðherraem-
bættið víst.
Ef þetta vakti fyrir Framsókn-
arbroddunum gefur það skýringu
á þvi, sem kommúnistar hafa full
yrt og Framsókn ekki borið
nægilega á móti, að þegar á
reyndi vildi Framsókn láta end-
urreisa V-stjórnina en ekki und-
ir forsæti sínu heldur Alþýðu-
flokksins.
Þetta tókst þó ekki og það var
ekki fyrr en það hafði mistekizt
sem Framsókn fyrst hreyfði hinu
úrræðinu, myndun þjóðstjórnar.
Þegar fulltrúar Sjálfstæðismanna
áttu tal við Hermann Jónasson
og Eystein Jónsson um hugsan-
lega stjórnarmyndun í desember,
þá nefndu Framsóknarmennirnir
alls ekki þjóðstjórnarhugmynd-
ina. Þeir sögðu þvert á móti, að-
spurðir af Sjálfstæðismönnum, að
slíkt hefði aldrei komið alvar-
lega til greina í þeirra huga. En
jafnskjótt og þeir sáu, að V-
stjórnin varð ekki endurreist
undir forystu Alþýðuflokksins,
breyttu þeir til og kröfðust þá
og þá fyrst þjóðstjórnar.
Alþýðublaðið skýrir nú frá
því, að ástæðan til þeirra snöggu
umskipta hafi verið sú, að Fram-
sóknarbroddarnir hafi talið, að
Sjálfstæðismenn hlytu að mynda
slíka þjóðstjórn, og mundi þá ut
anríkisráðherraembættið af
sjálfu sér falla í skaut Fram-
sóknar. Hér sem ella hafi allt
verið miðað við að fá vald yfir
olíurannsókninni á Keflavíkur-
flugvelli.
★
Tíminn hefur eins og vænta
mátti brugðizt hið versta við upp
ljóstrunum Alþýðublaðsins. Hann
bregður Alþýðuflokksmönnum
um lubbaskap og segir að ef fyr-
ir komi „að trúnaðarmenn sam-
vinnufélaga gerast sekir um svik
samlegt athæfi, ber að refsa þeim
fyrir brotið“. Þetta er fallega
mælt, en því miður hefur Fram
sókn farið öðruvísi að.
Á shjum tíma beittu Framsókn-
arráðherrarnir ótrúlegri hörku
til að stöðva kæru og málshöfðun
út af olíuokri hinna sömu félaga,
sem rannsókn nú beinist gegn.
Þá lá við stjórnarrofi af þessum
sökum og það þó aö málið heyrði |
á engan veg undir neinn Fram-
sóknarráðherra, Það var ekki
fyrr en fyrir lá álitsgerð tveggja
valinkunnra lögfræðinga um að
full ástæða væri til kæru, að
Framsóknarráðherrarnir vildu
una því, að með málið væri farið
lögum samkvæmt.
Þeir eru því þegar áður staðn-
ir að ofurkappi í hlífð sinni við
lögbrot sömu aðila. Uppljóstran-
ir Alþýðublaðsins lýsa að vísu
meiri óskammfeilni í lögbrota-
hneigð og valdabraski en menn
jafnvel hefðu trúað Framsóknar
broddunum til. En því eftirtekt-
arverðara er, að þeir fá slíkan
vitnisburð einmitt frá forystu-
mönnum flokksins, sem þeir hafa
unnið með um áratugi nánar en
nokkrum öðrum.
IITAN ÚR HEIMI 1
Rannsóknir, sem miða að því
að lækna krabbamein með
bólusetningu
Dr. Jonas Salk, sem nú ferðast um Evrópu,
hefir fundið mótefni gegn krabbafrumum,
en — hingað til hafa þau einnig reynzt
skaðleg heilbrigðum frumum
UINN frægi, bandaríski vís-
indamaður, dr. Jonas
Salk — maðurinn, sem fann
upp lömunarveikibóluefnið,
er nú heldur í skef jum einum
skæðasta sjúkdómi, sem þjáð
hefir mannkynið — er um
þessar mundir á ferðalagi um
Evrópu. Áður hafði hann
heimsótt ísrael. — Um sl.
helgi kom dr. Salk til Kaup-
mannahafnar, og urðu þar
fagnafundir með honum
og forstöðumönnum „Serum-
stofnunarinnar“. — Meðan
hann vann að uppgötvun
sinni, hafði hann allnáið sam-
starf við ' í stofnun, en þar
vann dr. I'ordis von Magnus
einmitt að svipuðum rann-
sóknum. Hún og maður henn-
ar, Preben von Magnus, sem
er viðurkenndur vísindamað-
ur á sviði veirurannsókna,
hafa auk þess oft heimsótt
dr. Salk í Bandaríkjunum.
— Þau hjónin ásamt forstjóra
„ Serumstof nunarinnar “,
Jeppe Örskov, tóku á móti
hinum fræga vísindamanm.
er hann kom til Hafnar frá
Stokkhólmi.
★ ★ ★
Danmörk er það land utan
Bandaríkjanna, þar sem menn
hafa náð einna beztum árangri
í framleiðslu lömunarveikibólu-
efnis — og sumar aðferðir, sem
hinir dönsku vísindamenn hafa
fundið upp í því sambandi, eink-
um hvað snertir að tryggja, að
bóluefnið hafi engin skaðleg
áhrif, hafa Bandaríkjamenn tek-
ið upp.
★ ★ ★
Það er í sjálfu sér ekki svo
undarlegt, þótt Danir standi fram
arlega á þessu sviði. Fyrir styrj-
öldina síðustu var lömunarveikx
óvíða jafnútbreidd og á Norður-
löndum og í Norður-Ameríku, og
var því þörfin þar brýnust að
vinna gegn þessum vágesti. Á síð
ustu tímum hefir sjúkdómurinn
hins vegar breiðzt mjög út. —
Virðist lömunarveikin vera einn
þeirra sjúkdóma, sem stundum
eru nefndir ,pnenningarsj úkdóm-
ar“ og herja harðast, þar sem
heilbrigðisástand og hollustuhætt
ir eru að öðru leyti á hæstu stigi.
★ ★ ★
Á ferð dr. Salks hafa blaða-
menn hvarvetna flykkst að hon-
um og borið fram ýmsar spurn-
ingar um lömunarveikibóluefnið
og hvernig það hafi reynzt. —
Dr. Salk hefir m.a. svarað því til,
að 90% allra þeirra, sem bólu-
settir hafa verið þrisvar, séu
ónæmir fyrir lömunarveiki. Ef
tryggja eigi 100% ónæmi, verði
að bólusetja í fjórða sinn. Þó
sagði hann, að framvegis mundi
nást fullur árangur með þremur
bólusetningum, þar sem hver
skammtur yrði hafður „sterkari"
en áður. Væri nú sannað, að það
væri óhætt, en menn hefðu þurft
að þreifa sig áfram í byrjun —
og fara að öllu sem varlegast.
Aðspurður, kvað dr. Salk ekki
liggja fyrir upplýsingar um, hve
margir hefðu verið bólusettir við
lömunarveiki síðan byrjað var á
því, en taldi að þeir v«ru a.m.k.
eitthvað yfir 100 milljónir, e.t.v.
nær 200 milljónum en víða hefði
fólk reynzt ótrúlega tregt eða
trassafengið um það að láta bólu-
setja sig. V
★ ★ ★
Árið 1945 kom mjög skæður
lömunarveikifaraldur upp í Pitts
Og langur tími fór til einskis —
t.d. gerði hann 13.788 tilraunir
með ýmsar efnalegar samsetning
ar, áður en hann komst á það
spor, er leiddi til hins glæsilega
árangurs. Engin af þessum tæp-
lega fjórtán hundruð samsetning
um kom að' neinu haldi við löm-
unarveiki.
★ ★ ★
Svo var það kvöld nokkurt, er
hann gekk um garða Pittsburg,
að hugmyndinni laust niður: —
Það verður að berjast gegn löm-
unarveikinni með lömunarveir-
unni sjálfri! — Eftir það var meg
invandamálið að veikja veirurnar
svo, að þær yllu ekki sýkingu —
heldur mynduðu mótefni gegn
sjúkdómnum. — Lausnin var For
malin (Formaldehyd-upplausn).
Árið 1953 kom upp nýr lömun-
arveikifaraldur í Bandaríkjun-
um. Dr. Salk vissi þá ekki enn,
hvort hann raunverulega hafði
í höndunum vopn gegn vágestin-
um. En e.t.v. hafði hann það —
og gat hann þá varið það fyrir
sjálfum sér og öðrum að sitja auð
Myndin er tekin, er dr. Salk kom til Lundúna. — Fulltrúi
brezka heilbrigðismálaráðuneytisins tekur á móti honum á
flugvellinum.
burg í Bandaríkjunum. Varð far-
aldur þessi til þess, að kornung-
ur vísindamaður og lítt þekktur,
.Jonas Salk (hann var þá aðeins
þrítugur), tók að velta því fyrir
sér, hvaða leiðir mundu líklegast
ar til þess að bægja þessum vá-
gesti frá dyrum mannkynsins. —
Árið 1947 byrjaði hann rannsókn
ir sínar fyrir alvöru — og 1953
hafði hann náð svo langt, að hann
hætti á að reyna bóluefnið á sjálf
um sér og þrem börnum sínum.
Sagan um það, hvernig dr. Salk
og samstarfsmenn hans náðu þess
um árangri líkist helzt, spenn-
andi“ skáldsögu — alveg eins og
baráttusaga þeirra Pasteurs og
Kochs, er þeir komu fram með
kenningar sínar um tilveru sýkl-
anna. — Enda þótt aðstæður
væru allar aðrar og betri en í tíð
Pasteurs og Kochs, urðu ótelj-
andi erfiðleikar á vegi dr. Salks.
um höndum, á meðan fjöldi
manns lét lífið af völdum þessa
ægilega sjúkdóms og enn fleiri
hlutu ævilöng örkuml? Hann tók
hina ábyrgðarþrungu ákvörðun
— og reyndi bóluefnið á sjálfum
sér og börnum sínum. — Það
verkaði og reyndist óskaðlegt.
★ ★ ★
Danska blaðið „Dagens Nyhed.
er“ átti samtal við dr. Salk, er
hann kom til Hafnar. — Blaða-
maðurinn spurði m.a., hvort löm-
unarveikibóluefnið hefði uppfyllt
vonir vísindamannsins. — Hann
svaraði: Ég gerði mér engar
vonir — maður getur ekki leyft
sér að ala í brjósti vonir um
r.eitt, sem maður gerir tilraunir
með.
— En þér hafið þó gert
yður einhverja hugmynd um
áhrif bóluefnisins, þegar þér
Framh. á bls. 15.