Morgunblaðið - 29.08.1959, Blaðsíða 10

10
MORGlinnL 4fí1Ð
Laugar'dagur 29. ágúst 1959
Utg.: H.f. Árvakur Reykjavlk.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónssca.
UTAN UR HEIMI
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigu>
Matthías Johannessen.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristmsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýíingar og aígreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargald kr 35,00 á mánuði innamands.
1 lausasölu kr. 2.00 eintakið.
SVARTASTI BLETTURINN
FRÁ því að hið íslenzka lýð-
veldi var stofnsett 17.
júní 1944, hafa hinir lýð-
ræðissinnuðu stjórnmálaflokkar
landsins haft með sér náið sam-
starf um utanríkis- og öryggis-
mál þjóðarinnar. Á grundvelli
þessa samstarfs var unnið að því
að móta íslenzka utanríkisstefnu,
og tryggja jafnframt öryggi lands
ins á þeim uggvænlegu tímum,
sem fylgdu í kjölfar heimsstyrj-
aldarinnar.
Óhætt er að fullyrða að yfir-
gnæfandi meirihluti íslenzku
þjóðarinnar hafi fagnað því, að
samstarf tókst um þessi þýðingar
miklu mál milli allra lýðræðis-
flokka hennar. íslendingar gerðu
sér almennt ljóst, að brýna nauð-
syn bar til þess að, utanríks- og
öryggismálin væru sett ofar har
áttunni milli flokka um dægur-
málin. Þjóðinni reið lífið á að
tryggja afatöðu hins unga ís-
lenzk lýðveldis, kynna það meðal
þjóða heimsins, skapa því traust
og gera umheiminum ljóst að hér
byggi lýðræðissinnuð menningar
þjóð.
Glæfraspil Framsóknar
Þetta þýðingarmikla samstarf
lýðræðisflokkanna um utanríkis-
og öryggismálin rauf Framsókn-
arflokkurinn vorið 1956. Til þess
að‘ greiða götu vinstri stjórnar
hljóp hann yfir á snæri kommún-
ista og Þjóðvarnarmanna og
beitti sér fyrir því á Alþingi, að
samþykkt var þingsályktunartil-
lagan, þar sem því var lýst yfir,
að ísland mundi segja upp varn-
arsamningnum við Bandaríkin.
og reka varnarliðið úr landi.
Framsóknarflokkurinn hik-
aði ekki við að stíga þetta
spor til þess að þóknast komm
únistum, án þess að hafa
minnstu samráð við banda-
Iagsþjóðir íslendinga um það.
Þegar svo vinstri stjórnin leit-
aði álits Atlantshafsbandalagsins
um fyrrgreinda ákvörðun flokka
hennar um að reka varnarliðið
úr landi varð niðurstaðan sú, að
bandalagsþjóðir okkar töldu
sízt ástæðu til þess að slaka á
vörnum landsins, eins og ástand-
ið væri í alþjóðamálum.
Nokkrum mánuðum eftir að
Framsóknarflokkurinn hafði haft
forystu um samþykkt tillögunn-
ar um brottrekstur varnarliðsins
var svo samið við Bandaríkja-
menn að nýju um áframhaldandi
dvöl varnarliðsins á íslandi um
ótiltekinn tíma. En í beinu sam-
bandi við þessa ákvörðun ríkis-
stjórnar Hermanns Jónassonar
veittu Bandaríkjamenn íslend-
ingum allverulegt dollaralán.
Þannig framkvæmdi þá Her
mann Jónasson þá stefnuyfir-
lýsingu sína frá vorinu 1956,
að betra væri að „vanta brauð
en þola her í landinu“. Hann
lét ekki við það eitt sitja að
semja um áframhaldandi dvöl
varnarliðsins, heldur lét hann
borga sér fyrir þessa breyttu
afstöðu með álitlegri fúlgu í
dollurum.!!
Þjóðhættulegt ábyrgðar-
leysi
Engum hugsandi manni getur
dulizt að Framsóknarflokkurinn
kom hér fram af einstæðu og þjóð
hættulegu ábyrgðarleysi. Hann
rauf samvinnu lýðræðis-flokk-
anna um öryggis- og utanríkis-
mál þjóðarinnar. Hann gerði sam
komulag um þau við kommún-
ista, sem allt frá upphafi hafa
barizt eins og Ijón gegn allri sam
vinnu íslenzku þjóðarinnar við
hinar vestrænu lýðræðisþjóðir
um utanríkis- og öryggismál.
En verstur verður þó hlutur
Framsóknarflokksins í augum
allra ábyrgra manna þegar það
er ljóst orðið, að hann ætlaði
sér í raun og veru aldrei að
standa við yfirlýsingu þingsálykt
unartillögunnar frá 1956 um
brottrekstur varnarliðsiris,
Hann gerði öryggis- og utan
ríkismálin að verzlunarvöru
til þess eins að byggja brú
yfir í vinstri stjórn.
Öll framkoma formanns Fram-
sóknarflokksins í þessu mál ber
svip einstæðrar hentistefnu og
ábyrðarleysis. Hann hefur for-
ystu um það á Alþingi vorið 1956
að samþykkt er gerð um það að
varnarliðið skuli rekið úr landi.
Hann semur um það nokkrum
mánuðum seinna að varnarliðið
skuli vera hér áfram um ótil-
tekinn tíma, og tekur dollara
fyrir. Eftir hálfs annars árs valda
feril er Hermann Jónasson
kvaddur til Parísar til þess þar,
í viðurvist 60 helztu ráðamanna
vestrænna þjóða að lýsa yfir því,
að honum væri það sízt áhuga-
mál að herinn fari frá íslandi.
Og hann heldur áfram að láta
borga sér í dollurum fyrir yfir-
lýsingar sínar. Nokkru síðar fær
hann lán úr sjóði sem „forseti
Bandaríkjanna ræður yfir og að-
eins má nota til ráðstöfunar,
sem forsetinn telur mikilvægar
fyrir öryggi Bandaríkjanna".
Allur ferill formanns Fram-
sóknarflokksins í þessu máli er
hinn hrapalegasti. Sætir raunar
furðu. að maður, sem þannig
hefur komið fram í einu mesta
stórmáli þjóðar sinnar, utanríkis-
og öryggismálum hennar, skuli
ekki draga sig í hlé og hverfa
frá þátttöku £ opinberum. mál-
um.
Þegar á allt þetta er litið sætir
'það engri furðu þótt framkoma
Framsóknarflokksins í utanríkis-
og öryggismálunum sé nú al-
mennt talin einn svartasti blett-
urinn g skildi hans.
„Hermang“ og brask
Það er svo öllum lýðum ljóst
í þessu landi, að aldrei hefur
brask og „hermang“ staðið með
öðrum eins blóma í sambandi
við dvöl erlends varnarliðs í land
inu og einmitt á valdatímabili
vinstri stjórnarinnar. Þar hefur
hvert hneykslið rekið annað. Er
þó óhætt að fullyrða, að þar séu
ekki öll kurl komin til grafar.
Rannsókn olíumálsins á Kefla-
víkurflugvelli stendur enn yfir.
Er þar um að ræða eitt víðtæk-
asta braskmál, sem um getur
hér á landi.
Verður að krefjast þess að
á því verði tekið með fullri
festu, þannig að þjóðin eigi
þess kost að vita allan sann-
leikann um það, hverjir bera
þar ábyrgðina.
Sigur
ÞAÐ virðist við fyrstu sýn
ósköp venjulegt, hvítt duft —
og flestir munu litlu nær, þótt
þeir sjái hina efnafræðilegu
formúlu: C25 H32 N2 02. En
læknar víða um lönd þekkja
það nú orðið sem lyfið, er
sefar hinar sárustu kvalir. —
Þetta lyf, sem víðast hvar
gengur undir nafninu „Palfi-
um“, hefur þegar linað þján-
ingar margra, og uppfinninga-
manninum, dr. Paul Janssen,
frá litla sveitaþorpinu Beerse
í Belgíu, hafa borizt þakkar-
bréf á mörgum tungumálum.
☆
Þótt dr. Janssen sé aðeins 32
ára gamall, er nafn hans þegar
víðþekkt., og allir, sem fást við
rannsóknir á þágu læknavísind-
anna, þekkja þennan unga Belg-
íumann. — Vafalaust eiga enn
eftir að berast fréttir frá rann-
sóknarstofu hans, sem enginn ut-
an Belgíu þekkti til fyrir fáum
árum.
Byrjaði smátt
• Það var líka byrjað í smáum
stíl. Faðir dr. Janssens átti litla
lyfjaverksmiðju, sem einkum
framleiddi bætiefnalyf. — Þeg-
ar hinn ungi Paul Janssen hafði
lokið læknaprófi, ákvað hann að
helga sig rannsóknum og tilraun-
um í þágu læknavísindanna — og
faðir hans lét honum í té hús-
næði til starfseminnar. Hann
fékk fimm unga efnafræðinga í
lið með sér og hóf rannsóknir á
efnaflokki, sem áður hafði verið
lítill gaumur gefinn, svonefndum
propylaminefnum.
Verkefnið virtist heppilega val-
ið. Rannsóknirnar gáfu fljótlega
vonir um góðan árangur. Dr. Jans
sen varð að auka starfsliðið, og
hið upphaflega húsnæði varð því
brátt of lítið. — Nú er svo komið,
að rannsóknarstofur hans eru ein
hverjar hinar fullkomustu í
Evrópu.
Fyrsta lyfið, sem dr. Janssen
sendi frá rannsóknarstöð sinni
og verulega athygli vakti, var
hið svonefnda „Primamide“, en
það minnkar sýrumyndunina í
maganum og hindrar jafnframt
krampadrætti í meltingarfærun-
um. Það er nú framleitt í Banda-
ríkjunum með sérstöku leyfi og
hefir reynzt svo vel. að það er
í þann veginn að ryðja úr vegi
öðrum, hliðstæðum lyfjum þar.
Verkar ekki sljóvgandi
• Næsta mikla uppgötvun dr.
Janssens var „Palfium“, sem fyrr
er getið. Sjálfur nefnir hann það
R 875, en það númer ber lyfið
í spjaldskrá hans yfir þau rann-
sóknarefni, sem hann hefir tekið
til meðferðar. Þegar á tilrauna-
stiginu höfðu vísindamennirnir
góðar vonir um, að lyf þetta
myndi reynast vel til þess að
stilla kvalir, og tilráunir með
dýr lofuðu góðu. En segja má,
að árangurinn hafi þó- orðið fram
ar vonum, því að það er löngu
komið í ljós, að „Palfium" er að
þessu leyti áhrifameira en morf-
ín. Og það, sem meira er — það
Dr. Paul Janssen
yfir
hefir ekki sljógvandi áhrif, eins
og önnur sterk, kvalastillandi lyf.
Ennfremur hefir það þann mikla
kost, að ekki er nauðsynlegt að
sprauta því inn í líkamann —
hægt er að gefa það sem töflur
með nær jafngóðum árangri.
☆
Víðkunn er þegar sagan um
ítalska rithöfundinn Curzio Mala-
parte, sem kom helsjúkur heim
eftir ferð um Kína — og leið ]
er það ekki notað enn, nema ann-
að komi lítt að haldi. Fyrst og
fremst hefur það verið gefið sár-
þjáðum krabbasjúklingum, einn-
ig í nokkrum tilfellum eftir mikla
uppskurði og loks til þess að
stilla kvalir þeirra, er þjást af
gall- eða nýrnasteinum.
Lyf handa Krúsjeff?
• Nýjasta lyfið frá hendi dr.
Janssens og samstarfsmanna hans
heitir „Galbil“. Það þykir hafa
reynzt hið bezta við ýmiss kon-
ar gall- og lifrasjúkdómum. Þetta
lyf hefir m. a. verið reynt í
sjúkrahúsum í Kaupmannahöfn,
og er þaðan sögð sú saga, að
margir sjúklingar, sem ýmist
hafi verið óvinnufærir urn
lengri eða skemmri tíma eða
þurft að gæta hinnar mestu var-
úðar í mataræði, séu nú orðnir
hinir sprækustu eftir notkun
I þessa ágæta lyfs.
☆
Er dr. Janssen var staddúr i
Kaupmannahöfn á dögunum,
spurði blaðamaður nokkur hann,
hvað hæft væri í þeirri sögu,
sem gengi, að Krúsjeff, forsætis-
ráðherra Sovétríkjanna, hefði
verið gefið „Gabil“ og fengi af
því nokkra bót á lifrasjúkdómi,
sem hann er sagður hafa þjáðst
af. — Vísindamaðurinn kvaðst
ekki hafa heyrt þess getið. Hins
vegar hefði sá orðrómur gengið
á sínum tíma, að hann hefði
reynt „Palfium“ á sjálfum sér,
þegar eftir að hann uppgötvaði
það — og það verkað á hann
eins og kampavín! Það er sem
sé ekki allt satt, sem sagt er,
bætti hann við, því að þetta er
eins og hver önnur fjarstæða.
Þegar við finnum eitthvað nýtt,
þá er fyrsta skrefið að sjálfsögðu
að gera hinar margvíslegustu til-
raunir á dýrum. Síðan taka lækn-
arnir við, gera sínar tilraunir og
sannreyna, hvernig nota skal lyf-
ið, og hversu gagnlegt það er.
Á'ður en það gerist, hélt vís-
indamaðurinn áfram, kann að
vera, að 'við höfum fundið annað
lyf, sem e. t. v. er enn betra
en hið fyrra. — Starf okkar er
ekki unnið til þess að yekja
eftirtekt, eða vera efni í æsi-
fréttir, heldur til þess að freista
þess að hjálpa sjúku fólki — og
við gleðjumst vissulega þegar við
náum árangri í því efni.
sársaukanum
slíkar vítiskvalir, eð ekkert lyf
megnaði að stilla þær. — Læknir
hans tók þá ákvörðun að gefa
honum „Palfium", en það hafði
þá enga reynslu hlotið. Áhrifin
voru undraverð. Kvalirnar hurfu
þegar í stað — en ekki varð þess
vart, að lyfið hefði nein sljóvg-
andi áhrif á sjúklinginn. Þótt
ekki tækist að bjarga lífi rit-
höfundarins, varð íyf belgíska
Lyf við geðsjúkdómum
• Spurningu blaðamannsins um
um það, hvort vænta mætti nokk-
urra nýjunga frá rannsókna-
stofu dr. Janssens á næstunni,
svaraði hinn ungi vísindamað-
ur svo:
— Það er einmitt það, sem
við vinnum að á hverjum degi.
Sem stendur einbeitum við okk-
Ungur, belgiskur vísindamaður
hefir fundið lyf, sem sagt er
áhrifameira en morfín til að
lina hvers konar þjáningar
vísindamannsins a. m. k. til þess,
að hann dó án líkamlegra þján-
ingar. — Hann lýsti sjálfur hin-
um dásamlegu áhrifum lyfsins
skömmu fyrir dauða sinn.
Enda þótt þess hafi mjög sjald-
an orðið vart, að nokkur eftir-
köst fylgdu notkun „Palfiums",
ur einkum að lyfjum, sem verka
á miðstöðvar taugakerfisins, og
vonir standa til, að komi að haldi
til lækningar á geðsjúkdómum.
Á þessu sviði hefir þegar náðst
nokkur árangur — en markmið-
ið hlýtur að vera að fá hjálpað
enn fleirum.