Morgunblaðið - 24.09.1959, Qupperneq 10

10
MORCVNBLAÐ1Ð
Fimmfudagur 24. sept. 1959
Sigurður A. IVEa^nússon: \ L S í R II.
Dansmeyjar og spilarar i Alsír
bland gamla og nýja tímans kem
ur gestinum dáliti'ð spanskt fyrir
sjónir, en fólkið virðist una sér
vel, og börnm eru yfirleitt sælleg
og frjáls í fasí, þó ekki séu þau
tiltakanlega hreinieg. Sóðaskap-
urinn virðist loða við þetta fólk,
enda hefur pað til skamms tíma
vanizt annars kon. r hýbýlum þar
sem ódaunninn var fastur beimil
isgestur. Það ku vera erfitt að
kenna gömlu.r. hundi að ••itja.
f Climat cie France bÚ£ alls
12.000 manns, og hafa þeir íiutzt
þangað á undanförnum fjórum
árum. Þetta fólk klæðist flest
sínum hefðbundna fatnaði, en
flestar konurnar höfðu samt sagt
skilið við andlitsblæj una.
Á útjáðri borgarinnar heimsótt-
um við annað nýtt hverfi fyrir
Múhameðstrúarmenn ,sem ekki
vilja semja sig að nýjum siðum.
í þessu hverfi eru eingöngu lítil
og lágreist einbýlishús, með há-
pm veggjum um húsagarðinn og
gluggalaus með öllu. Þar er líka
stórt markaðstorg, krökkt af
fólki, og hér er blær Austurlanda
miklu áþreifanlegri.
f Casbah eru um 80.000 Múham
eðstrúarmenn ,Qg er ætlunin að
rýma þetta forna hverfi smám
saman og rifa allar byggingar
sem eru yngri er 200 ára gamlar,
en eldri byggingar verða
\ arðveittar sem sögulegar minjar.
í ráði er að flytja þaðan 20.000
manns á næstu tveim árum í ný
hverfi, en fólksfjölgunin er svo
ör að varla sér högg á vatni.
Þúsund og ein nótt
Eftir að við höfðum skoðað
nýju hverfin var farið með okkur
í ráðhúsið þar sem okkur voru
sýnd feiknarmikil upphleypt
líkön af borginni og áætlunia
strönd Evrópu: fátækt, atvinnu-
leysi og offjölgun fólks. Inni í
landi er þróunin aftur á móti á
frumstigi: þar hefur nútímans
tæpast orðið vart. Þó ræktað
land sé daglega aukið um einar
400 ekrur, er fólksfjölgunin svo
mikil og uppblásturinn svo ör,
að landið gerir ekki betur en
standa í stað.
Verk eins manns
Að fyrirlestrunum loknum er
okkur ekið um borgina. Mörg
hverfi hennar eru ný og uppbygg
ingin stórstíg. Maðurinn sem á
hverfi er hlutfallið milli Múham-
eðstrúarmanna og Evrópumanna
öfugt. Þar býr efnaðra fólk, enda
er meiri glæsibragur á því.
Loks heimsækjum við hverfi
sem nefnist Climat de France og
er eingöngu byggt af Múhameðs-
trúarmönnum frá Casbah (elzta
hverfi Algeirsborgar). Þetta
hverfi er miklu stærra og með
talsvert öðrum hætti en hin tvö
Hér er reynt að sameina þarfir
og siðvenjur Múhameðstrúar-
manna nýtízkulegum lifnaðarhátt
um. Gluggaskipun og innréíting
þessara fjölbýlishúsa er með ein-
„Borg efndu loforðanna"
KLUKKAN var langt gengin sjö
og sólin að ganga undir þegar við
flugum inn yfir Alshstrendur.
"Við sjávarsíðuna er mjó rönd af
ræktarmiklu láglendi, en upp frá
ihenni rísa hæðadrög og fjöll
lengra burtu. Akrarnir eru í gulln
um blóma í kvöldsólinni og hvít,
kubbmynduð húsin þyrpast sam-
an til og frá um undirlendið.
Svo komum við auga á Algeirs-
borg þar sem hún þjappar sér
saman utan um nokkrar óreglu-
legar hæðir og teygir byggðina
upp eftir þeim. Skýjakljúfarnir
draga strax til sín athyglina.
Þetta er nýtízkuleg borg við
fyrsta tillit. En þegar við ökum
inn til hennar af flugvellinum,
verður fyrir augum mislitur heim
ur. Á miðri fjölfarinni götu inni
í borginni stendur gamall smali
í stríðu við að hemja kindahóp
sem rásar fyrir bílana og stöðvar
umferðina um stund. Á gangstétt
unum sitja værusamir Austur-
landabúar á hækjum sér og njóta
kvöldsvalans, klæddir hvítum síð
kuflum og túrbönum, en konurn-
ar trítla hjá með blæjuð andlit.
Svo koma ungir menn eftir göt-
unni, klæddir í nýjustu Parísar-
tízku, með velklippt yfirskegg og
forfæringu í augunum. Við og
við gefur svipsýn um.opnar dyr
inn j smiðjur þar sem ungir menn,
naktir að mitti, standa við afl og
steðja, stæltir menn með sól í
líkamanum.
Áður en varir erum við komin
á Hótel heilags Georgs hátt í
austurhlíðum Algeirsborgar, það
an sem er dýrleg sjón yfir Ijós-
haf borgarinnar, þar sem hún
breiðir út arma um iygna vík.
Þetta hótel er frægt úr stríðssög-
unni, því hér hafði Eisenhower
hershöfðingi aðsetur á árunum
1942—44, og eru herbergi hans
kyrfilega merkt með stórum áietr
unum. Hótelið er byggt í arabísk-
um stíl, skrautlegir veggir iagðir
mósaík, herbergin rúmgóð og há
til loftsins, en umhverfis husið
viðamikill garður með drúpandi
laufblöðum og skuggsælum stíg-
um.
Morguninn eftir er tekið til
starfa snemma, því dagskráin er
fjölbreytileg. Fyrst er hlýtt á
langa og misjafnlega merkilega
fyrirlestra um efnahagslíf og póli
tískt ástand í landinu. Vandamál-
in eru greinilega erfið viðfangs. Á
ingu heilla borgarhverfa sem
bera dirfsku hans og framtaki
fagurt vitni. Frakkar sýna gest-
um sínum þessi hverfi með
nokkru stolti, en þegar spurt er
um Chevallier og afdrif hans,
yppta þeir bara öxlum eða reyna
að skýra málið frá frönsku sjón-
armiði: hann var of umdeildur
og of vinveittur Múhameðstrúar-
mönnum. Brottrekstur hans var
efalaust ein stærsta skyssa gaull-
istanna í Alsír.
Það er stórfróðlegt að heim-
Hafnarhverfið í
árunum 1930—50 jókst íbúatalan
í Alsír um 40% á sama tíma og
framleiðslan jókst aðeins um
15%. Nú er gert gífurlegt átak til
að ráða bót á þessu. Reiknað er
naeð að Constantine-áætlunin, sem
tekur yfir fimm ár, kosti um 100
milljarða franka á ári. Landið er
í rauninni þrískipt efnahagslega.
Við ströndina hefur nútíminn og
iðnvæðingin annars vegar náð
fótfestu, en hins vegar er ástand-
ið þar svipað og á Miðjarðarhafs-
Algeirsborg
sækja þessi nýju hverfi, sem eru
byggð háum fjölbýlishúsum þar
sem öll þægindi eru fyrir hendi,
búðir, fatapressur, kaffihús o.s.
frv. Þau eru eiginlega sjálfstæðar
„borgir“ í borginni.
Fyrsta hverfið sem við skoðum
er Diar el Mahcoul (Borg efndu
loforðanna). íbúarnir eru 70%
Ilúhameðstrúarmenn og 30%
Evrópumenn. í þessu hverfi búa
láglaunamenn og er umgengni
öll hin snyrtilegasta. í næsta
ríkjamanna. Frakkar hertóku
landið árið 1830 og hefndu með
því smánar sem franski konsúll-
inn í Algeirsborg hafði orðið fyr-
ir þremur árum áður af hendi
Khoja Husseins, síðasta deysins í
Algeirsborg.
Virkið er umgirt háum múrum
og við eitt hliðið nemum við stað
ar til að virða fyrir okkur svera
járnkeðju sem hangir í seilingar
hæð hægra megin þegar inn er
gengið. Hún á sína sögu, heldur
ófagra. Það var árlegur siður
Tyrkja að hleypa föngum út úr
fangelsi skammt frá hliðinu, og
skyldu þeir þreyta kapphlaup
til keðjunnar. Sá sem fyrstur
snerti hana hlaut frelsi. Hinir
voru allir hálshöggnir á staðnum.
Hættusvæði
Casbah þykir hættulegur stað-
ur ferðamönnum, enda tók það
okkur tímakorn að sannfæra
fylgdarmanninn um, að þetta
fræga hverfi yrðum við að skoða
hvað sem tautaði. Hann fer
fyrst með okkur upp í sjálft virk-
ið, því það er hættuminnst. Það-
an er gott útsýni yfir hverfið
og höfnina. Á þessum stað naía
Tyrkja-Gudda og félagar hennai
af fslandi áreiðanlega staðið og
horft yfir þessi sömu hús. Senni-
lega þræddi hún líka einhver
öngstrætanna sem við eigum að
fara um.
Strætin sem við sjáum næst
okkur eru morandi af fólki. Gang
stéttirnar eru þaktar allrahanda
varningi svo langt sem augað
eygir, og kaupahéðnarnir dotta
hinir rólegustu innan um draslið.
Til að sjá er Casbah eins og ó-
regluleg hrúga af kubbum sem
hefur verið kastað utan í hlíðina.
Húsin liggja allavega hvert að
öðru og eru hvert öðru skakkara
og bjagaðra. Þau eru mishá og
misbreið, þannig að hverfið hef-
ur enga lögun eða reglu. Húsa.
þökin eru krökk af fólki og
þvottasnúrum sem veifa litríkum
spjörum í allar áttir. Á þaki
skammt undan situr kona á hækj-
um sér og svíður kindahausa og
leggi yfir hægum eldi, en kring-
um hana flatmaga börn á öllum
aldri. Heimasæturnar gjóta til
okkar hornauga, fara í felur, en
skjóta upp hlæjandi kollunum
strax og við tökum fram mynda-
vélarnar.
Svo hefst gangan um þetta
furðulega borgarhverfi. Hervörð
urinn varar okkur við förinni og
ráðleggur okkur að bíða hálf-
tíma eða svo, þangað til varð-
flokkurinn fari sína venjulegU
könnunarferð um hverfið, en við
erum orðin óþreyjufull og leið-
sögumaðurinn telur öllu óhætt,
mestan þátt í þessari gífurlegu
uppbyggingu er Jacques Chevall-
ier, fyrrverandi borgarstjóri.
Hann er maður mjög frjálslyndur
og var hlynntur Múhameðstrúar-
mönríum. Vann hann sér óskipta
aðdáun þeirra og fylgi, en í átök-
unum sem urðu við valdatöku de
Gaulles í maí í fyrra var hann
látinn víkja úr embætti, flestum
íbúum Algeirsborgar til sárrar
gremju. Chevallier stóð að bygg-
kennilegum hætti, gluggarnir
þyrping örsmárra gata og stigarn
ir utan á húsunum í forsælunni.
Húsin eru gríðarstórir ferhyrn-
ingar utan um stórt torg, sem er
jaðrað skuggsælum súlnagöngum,
og á torginu eða í súlnagöngunum
hafa íbúarnir sinn daglega mark-
að að hætti forfeðranna.
Fólkið í þessu hverfi virðist
ekki stunda fasta atvinnu, en lifir
mest á kaupmennsku. Þetta sam-
Strandgatan í Algeirsborg. Ráðhúsið er fyrlr miðju.
um uppbyggingu hennar útlistuð
fyrir okkur af sérfræðingum.
íbúatala Algeirsborgar hefur
fjórfaldazt á 20 árum og er kom-
in upp í 800.000. Hún verður orð-
in 1.300.000 eftir 10 ár. Útþensla
Algeirsborgar og byggingafram-
kvæmdirnar .þar eiga sér senni-
lega ekki margar hliðstæður í
heiminum. Á næstu fimm árum
er í ráði að byggja 45.000 íbúðir,
og eru 12.000 þeirra þegar í smið-
um. Þessar 45.000 íbúðir munu
hýsa um 250.000 manns. Þess má
geta hér til fróðleiks, að í borgar-
stjórn Algeirsborgar eiga sæti 43
Múhameðstrúarmenn og 32
Evrópumenn.
Næst er okkur ekið til hinnar
ævintýralegu Sumarhallar, þar
sem landstjórar og „umboðs-
menn“ Frakka hafa aðsetur sitt.
Hún var byggð yfir tyrkneska
landstjórann (deyinn) fyrir þrem
öldum eða svo og minnir einna
helzt á hallir furstanna í Þúsund
og einni nótt. Hádegisverðurinn
er í samræmi við umhverfið, og
Delouvrier „umboðsmaður" held
ur skörulega tölu um vandamál
landsins. Þessi ungi maður kvað
vera einn af fimm mikilvægustu
mönnum Frakka nú, að því er ég
heyrði, og býður hann aí sér ein-
staklega ^óðan þokka.
Casbah
Við höldum beint úr þessum
ævintýraheimi Þúsund og einnar
nætur til Casbah, hins forna
tyrkneska hverfis sem staðið hef-
ur óbreytt öldum saman. Þegar í
lok 18. aldar voru íbúar Casbah
50.00. Hverfið dregur nafn af
virki einu miklu á hæð fyrir
ofan það. Casbah merkir „virki“.
Tyrkir komu til Algeirsborgar ár-
ið 1515 og byggðu þetta virki.
Þeir voru kvaddir þangað af
Berbum, sem löngu síðar gerðu
uppreisn gegn þeim, en hún var
bæld niður með aðstoð Banda-