Morgunblaðið - 17.10.1959, Blaðsíða 3

Laugardagur 17. okt. 1959
MORCUNBLAÐIÐ
3
jVIonarch er 8,000 lesta skip og það stærsta í heimi sinnar tegundar.
Monarch
leggi jr
sæsím-
ann ; til
íslands
NÚ mun vera ákveðið, að hrezka
símaskipið „Monarch Ieggi nýja
sæsímastrenginn yfir Atlants-
haf, frá Skotlandi til Færeyja,
tslands, Grænlands og Nýfundna
lands. Lagning strengsins frá
Skotlandi til íslands er ráðgerð
haustið 1961, en héðan og til
Nýfundnalands ári síðar.
★
Sæsímaskip eru mjög fá til og
„Monarch“, sem smíðað Ýar 1946
er rúmar 8000 smálestir að stærð
og stærsta skip { heimi sinnar
tegundar. Það hefur mjög full-
kominn útbúnað bæði á stefni
og skuti til þess að leggja sæ-
símastreng — og til þess að ná
upp gömlum streng. í skipinu
miðju eru fjögur geysimikil
kefli, sem standa upp á endann
á botni skipsins. Strengurinn er
vafinn upp á þau og þannig
getur „Monarch“ flutt 2000
mílna langan sæsímastreng af
venjulegri gerð en það eru um
5000 lesta þungi.
★
Hámarkshraði skipsins er 14
hnútar, en við lagningu sæsíma
á úthöfum siglir skipið yfirleitt
með 8—9 hnúta hraða — og lagn
ing strengsins frá Gairloch í Skot
landi til Vestmannaeyja á því
ekki að taka ýkjalangan tíma.
Óveður geta að vísu tafið fyrir,
en talið er, að „Monarch“ verði
ekki meira en þrjár vikur með
fyrra áfangann enda þótt tölu-
verður tími fari { að koma
strengnum á land í Færeyjum.
★
Sem kunnugt er hefur Alþjóða
flugmálastofnunin m. a. haft for
göngu um lagningu strengsins.
Strengurinn sjálfur og lagning
hans mun ekki kosta nema sem
svarar 3 dóllurum á meter, en
heildarkostnaður verksins hefur
verið áætlaður um 14 milljónir
dollara. Vegalengdin er um
4300 km., þar af um 1200 milii
Skotlands og Vestmannaeyja.
Stóra norræna ritsímafélagið
leggur fram nær 74% kostnaðar-
ins, Canadian Overseas Tele-
communicating Corp 18% brezka
símastjórnin tæplega 6% og
danska símastjórnin 2—3%. Við
íslendingar tökum ekki þátt í
stofnkostnaði nema hvað við
önnumst sambandið milli Eyja
og Reykjavíkur.
★
En í rauninni var það Alþjóða-
flugmálastofnunin, sem skapaði
grundvöllinn að þessu stórvirki
með því að taka á leigu fyrir
flugumferðarstjórnina beggja
vegna Atlantshafsins eina talrás
af 24 í strengnum svo og 4 rit-
símarásir fyrir 1,17 millj. dollara
á ári. Þar er innifalin leiga á
jarðlínum á Bretlandi, frá þeim
stað sem strengurinn kemur á
land til flugstjórnarmiðstöðva í
Shannon á írlandi og Prestwick.
Einnig radiorásum milli Vest-
mannaeyja og Reykjavíkur, en
þær tengja flugturninn £ Reykja
vík og Gufunesstöðina sæstrengn
um. Ennfremur er þar innifalin
leiga á sambandsrásum á Græn-
landi, frá Frederiksdal þar sem
strengurinn kemur á land — til
fiugstjórnarmiðstöðvarinnar í
Prins Christians Sund — og loks
jarðlínan frá Corner Brook þar
sem strengurinn verður tekinn
í land á Nýfundnalandi — til
flugumferðarstjórnarmiðstöðvar-
innar í Gander.
Talsímalínan milli flugstjórn-
anna í Gander, Prins Christians
Sund, Reykjavíkurflugturns,
Prestwick og Shannon verður
því opin allan sólarhringinn —
og geta flugumferðarstjórnir
lalast við fyrirvaralaust, þegar
þörf krefur. Verður af þessu
geysimikið öyggi í flugsamgöng-
um yfir Atlantshafið, því loft-
skeytasamband er oft lélegt og
áríðandi skeyti fara stundum
margar krókaleiðir áður en þau
komast á endastöð, eins og mál-
um er nú háttað.
★
En þrátt fyrir tilkomu talsím-
ans verður flugumferðarstjórnin
jafnan að hafa radiosamböndin
í lagi. Bilanir geta fyrirvaralaust
orðið á sæstrengnum og þess
Ivegna hefur Alþjóða flugmála-
stofnunin samþykkt, að radio-
sambönd verði jafnan tekin í
notkun eftir að talrásin hefur ver
ið biluð í 5 mínútur — og, ef
ritsímarásirnar bila og ekki hef-
ur verið gert við þær innan 15
mínútna, verður gamla aðferðin
samstundis tekin upp. Hraðinn
í loftinu er orðin slíkur, að sam-
bandið milli flugumferðarstjórn-
anna beggja megin hafsins og á
íslandi má helzt aldrei rofna.
★
Þau lönd innan Alþjóða flug-
1 málastofnunarinnar, sem eiga
flugvélar í förum yfir N.-Atlants
haf. munu í sameiningu greiða
leiguna á þessum rásum i sæ-
símanum.
Greiðsla hvers og eins fer eft-
ir fjölda flugferða, en hlutur ís-
lands er þar um 4,7%. Þessi sam-
eiginlegi kostnaður nemur 1,7
millj. dollara, sem fyrr greinir,
en auk þess hafa Bretar tekið að
sér að greiða einir afnotin af
rásunum sem svarar helming
vegalengdarinnar milli Skot-
lands og Færeyja. Kanadastjórn
hefur einnig fallizt á að annast
kostnaðinn af rásunum hálfa leið
milli Nýfundnalands og Græn-
lands. Bretar og Kanadamenn
munu líka taka þátt í sameigin-
lega kostnaðinum. en alls eru
þau ríki 16.
★
Bandaríkin eru þar hæst með
tæpa 500.000 dollara, en ísraei
lægst með rúma 9.000 dollara.
Þegar síðasta kostnaðaráætlun
var gerð var hlutur íslands
52.854 dollarar, en þá voru ríkin
ekki nema 14. Ástralskt og írskt
flugfélag hófu skömmu síðar ferð
ir yfir N.-Atlantshaf og munu
því írar og Ástralíumenn bæt-
ast í hópinn svo að útgjöld hinna
ríkjanna minnka þá eitthvað, ef
að líkum lætur.

8TAK8TEINAR
„í þrjátíu ár“
Alþýðublaðið sendir í gæt
Hannibal, sínum fyrrverandi rit-
stjóra og flokksformanni kveðju:
„Hannibal Valdimarsson fer nú
mikinn á Vestfjörðum. Þýtur
hann úr einum stað í annan og
boðar Vestfirðingum nyja trú,
trú á ágæti kommúnismans og tor
ystumanna hans hér á landi allt
frá Brynjólfi til Sigurðar Sig-
mundssonar.
Hannibal gleymir þó ekki að
skamma Alþýðuflokkinn, sem
hann taldi allra flokka beztan i
þrjátíu ár eða rúmlega það. Seg-
ir hann flokkinn vera aðallega
forstjóraflokk og nefnir í því
sambandi ýmsa frambjóðendur
hans“.
Eftir þessu hefur Alþýðuflokk-
urinn þó haldið lengur tryggð við
stefniu sína í skattamálum, en
Hannibal við flokkinn. Flokkur-
inn brást fyrsta höfuðstefnuatriði
sinu ekki fyrr en eftir 42 ár, en
tryggð Hannibals við flokkinD
entist ekki nema í 30 ár.
„Biltingabraskari“
Þá heilsar Alþýðublaðið upp A
annan gamlan ritstjóra sinn, Finn
boga Rút, bróður Hannibals:
„Bróðir Hannibals, Finnbogl
Rútur, er einn harðasti bitlinga-
braskari Alþýðubandalagsins. —
Hann heíiur á skömmum tíma
hlaðið á sig svo miklum störfum
og aukagctum, að hann má engu
starfi sinna. Vinstri stjórnin hafði
ekki setið lengi að vóldum, þegar
Finnbogi var búinn að hreiðra
um sig í feitu bankastjóraem-
bætti og frúin orðin bæjarstjóri
í Kópavogi. — Finnboga Rúti er
hins vegar ekkert sérstakt áhuga
mál að sitja dögmm saman niðri
við Lækjartorg og ncita mönn-
um um lán. Hann hefur því tek-
ið þann kostinn að láta helzt
ekki sjá sig í bankanum, enda
nóg annað að sýsla.
Því er það, að einn hagsýslu-
maður bankans hefur reiknað út,
að laun bankastjórans séu um
7000 krónur á dag, ef miðað er
við unnin dagsverk og átta stunda
vinnu á dag.
Hvað segja verkamenn á SuS-
urnesjum um þetta?“
Víst hefur Finnbogi Rútur kom
izt langt í bitlingabraskinu, eu
þó er sýnt, að hinum „frjálslyndu
vinstri mönnum" Framsóknar of-
býður ekki.
„Veslings Rútur“
A. m. k. er svo að sjá af Tím-
amim, því að hann birtir í gær
þessa vísu:
„Voða bágt á veslings Rútur
— viljið heyra hvernig fór —
þessi litli labbakútur,
sem langaði til að vera stór“.
„Gegn Krúsjeff“
Þjóðviljinn er ekki alveg á þvl,
að skattakerfið hér þurfi ger-
breytingar við. Hann segir í gær:
„Áróður Sjálfstæðisflokksins
og Alþýðuflokksins fyrir afnámi
skatta og útsvara er einhver ó-
svífnasta forheimskunarherferð
sem háð hefur verið hér á landi".
Það er e. t. v. vegna þess, að
kommúnistaflokkurinn er ekki
eins aldmrhniginn og Alþýðu-
flokkurinn, að þeir halda eiui
fast við sína æskudrauma.
Alþýðublaðið klappar og á koll
inn á yngra bróður í gær og seg-
ir: —
„Fyrirkomulag óbeinu skatt-
anna ætti satt að segja ekki að
vera Þjóðv. mæðusöm tilhugsun.
Vitað er um eitt ríki veraldar,
þar sem það er sérstaklega í há-
vegum haft. Sovétríkin afla nær
allra ríkistekna með óbeinum
sköttum".