Morgunblaðið - 12.11.1959, Blaðsíða 10

10
MORGmSBLAMV
Fimmtudagur 12. növ. 1959
ðstifrKnfrifr
Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Sigurður Bjarnason frá Viffur.
Matthías Johannessen.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargald kr 35,00 á mánuði innamands.
1 lausasölu kr. 2.00 eintakið
„JÁRNARMAR VETRAR"
Bjarni thorarensen
skáld yrkir um veturinn
í samnefndu ljóði. Bjarni
var mikið karlmenni í ljóðum
sínum og vill „að fjör kenni oss
eldurinn, frostið oss herði“, eins
og hann segir í kvæðinu ísland.
Sömu karlmennsku gætir í
kvæðinu um veturinn. Skáldið
sér hann koma brunandi á hesti,
snjálitum, með ísskjöld og stend-
ur af honum svalur vindur, en
norðurljósabrúskur á hjálmi.
Hann faðmar ísland — sterklega
og kreistir og vefur það járn-
örmum. Og í þessu stórbrotna
kvæði sínu segir skáldið enn,
að það sé ekki rétt sem sagt
sé, að vetur flýi fyrir vori, held-
ur beri sumarið hans merki í
hvítum fjallafönnum.
Enda þótt enginn vafi sé á
því, að veturinn hafi hert þjóð-
ina, þá hefur hann oft og tíð-
um verið hinn versti bölvaldur
og margur góður drengur, sem
tekizt hefur fangbrögðum við
hann legið í valnum eftir. Enn
einu sinni hefur íslenzka þjóð-
in þurft að horfa upp á slíka
glímu og enn einu sinni hefur
hún beðið sameiginlegt skipbrot.
1 ár gerði veturinn ekki boð
á undan sér. Hann geisist í hlað
og kom flestum óvörum. Hann
kom skyndilegar en þjóðin hef-
ur átt að venjast á undanförn-
um árum. Afleiðingamar létu
ekki á sér standa. Fjórir ungir
og vaskir sómenn drukknuðu, þrír
uppi við landsteina, þegar þeir
reyndu að bjarga báti sínum í
óvæntu fárviðri. Er mikill harm-
ur kveðinn að litlu þorpi á Norð-
urlandi, vegna þessa hörmulega
atburðar. Enn einu sinni hafa
náttúruöflin minnt okkur á, að
við búum í erfiðu og harðbýlu
landi, sem af sumum hefur verið
talið á mörkum hins byggilega
heims, en af öðrum bezta land
í heimi. Hafa vafalaust báðir til
síns máls nokkuð.
I fréttum Morgunblaðsins af
slysi þessu var þess m. a. getið,
að legan á Hofsósi væri góð,
nema þegar hann væri norðan-
stæður, en þá leiddi mikið brim
í höfnina. „Hefur lengi verið
ætlunin að fá hafnargarðinn
lengdan, en ekki tekizt að koma
því í framkvæmd. Nú hefur
fengizt loforð fýrir því að
bryggjan verði lengd á næsta
sumri“, segir fréttaritari blaðs-
ins ennfremur. Vitanlega á að
róa að því öllum árum að gera
íslenzkum sjómönnum kleift að
sækja björg í bú við þær beztu
aðstæður, sem hugsast getur á
hverjum stað. Þeirra starf fyrir
þjóðarheildina, er jafnnauðsyn-
legt og það getur stundum verið
erfitt og áhættusamt.
NORÐURLANDARÁÐIÐ
Í-^INS og skýrt hefur verið
| frá í fréttum, var þing
J Norðurlandaráðs haldið
i síðustu viku í þinghúsi Sví-
þjóðar í Stokkhólmi. Fulltrúar
allra frændþjóðanna á Norður-
löndum sóttu þing þetta og má
því segja, að þær skoðanir, sem
þar eru fram settar, geti haft
örlagaríkar afleiðingar,' því
þingið sitja menn, sem mikil
áhrif geta haft, þegar heim kem-
ur. —•
Norðurlandaráðið hefur ekki
sízt þýðingu vegna þess, að það
er tákn frændsemi og sameigin-
legra hugsjóna Norðurlanda og
getur haft mjög mikil áhrif á
þá þróim í framtíðinni, að Norð-
urlandaþjóðirnar tengist sterkari
böndum. Að vísu hafa komið upp
fjölmörg vandamál, sem hafa
heft eðlileg samskipti landanna,
bæði á sviði menningar- og efna-
hagsmála. En Norðurlandaþjóð-
irnar eru staðráðnar í því að
ryðja öllum hindrunum úr vegi,
svo vinátta þeirra geti byggzt
á því bjargi, sem stendur af sér
öll veður.
Af umsögnum blaða og útvarps
af nýafstöðnu þingi Norður-
landaráðs, má sjá, að þar hefur
fámenn þjóð eins og íslendingar
heppilegan vettvang til að koma
skoðunum sínum á framfæri við
aðrar þjóðir stærri. Eins og
kunnugt er, samþykkti Norður-
landaráð fyrir ekki allmörgum
árum ályktun þess efnis, að at-
hugað verði hvemig bezt sé að
auka samgöngur milli íslands og
annarra Norðurlanda. Að tilhlut-
an ráðsins var skipuð sérstök
milliþinganefnd til rannsókna á
því efni og hefur hún nú skilað
ítarlegri álitsgerð. Mál þetta var
rætt á þingi Norðurlandaráðsins
og gafst þá fulltrúum íslands
tækifæri til að túlka málstað Is-
lands og benda á nauðsyn þess
að Flugfélögin gætu starfað ó-
hindrað og hömlulaust. Á þeíta
var nauðsynlegt að benda, því
ekki hefur alltaf ríkt á Norður-
löndum fullur skilningur á starf-
semi íslenzkra flugfélaga. Þá
túlkaði formaður ísl. nefndarinn-
ar, Sigurður Bjarnason, einnig
málstað íslendinga í land-
helgismálinu og fór þess á
leit við frændþjóðir okkar,
að þær litu með skiln-
ingi á þau mál, sem eru okkur
lífsnauðsyn, svo sem vemdun
fiskimiðanna. Einnig bar hand-
ritamálið á góma á þinginu og
málstaður íslendinga í því túlk-
aður, eins og vera ber, og loks
samþykkti ráðið einróma álykt-
un um aukin menningarsam-
skipti íslánds og annarra Norð-
urlanda og skoraði á ríkisstjórn-
irnar að leggja fram nauðsyn-
legt fé til eflingar þessum menn-
ingartegnslum. Fær það mál von-
andi góðan byr, þegar til kasta
stjórnanna kemur. íslendingar
hafa frá alda öðli verið í nán-
ustum menningartengslum við
Norðurlandaþjóðir, fyrst Norð-
menn, síðan Svia nokkuð og
Dani og þangað hafa þeir sótt
sumt af því bezta, sem þeir eiga
til í menningu sinni. Hitt er svo
annað mál, að íslendingar hafa
einnig miðlað frændþjóðunum af
sínum arfi, bæði fyrr og síðar
og má þar til nefna tvö ólík
dæmi, annað þegar Snorri reit
sögu Noregskonunga, hitt þegar
Gunnar Gunnarsson bætti fersk-
um íslenzkum tóni í danskt rit-
mál.
Skáldið hirti ekki um ljónin
á veginum, heldur hélt áfram
ótrauður að því marki, sem hann
hafði sett sér ungur, og vann
sigur. Bezta vegarnestið var:
trúin á málstaðinn.
Norðurlandaþjóðirnar hafa trú
á sínar sameiginlegu hugsjónir.
Að því á að vinna ötullega, að
„norræn samvinna" verði ekki
aðeins trú, heldur staðreynd.
UTAN IIR HEIMI
■N
J
íl:nir virðulegu verðir <j,
fyrir utan Bucking- i
ham-höllina í London \
hafa ekki ævinlega átt
sjö dagana sæla og oft
mátt taka drjúgum á þol-
inmæðinni, þegar ferða-
fólk hefur gert sér það
að leik að reyna að fá þá
til að brosa, eða hreyfa
sig úr stað — hvað þeir
alls ekki mega gera.
Nú hefur Elísabet
drottning látið gera hér
nokkra bót á. Hún hefur
skipað svo fyrir, að verð-
irnir skuli framvegis
standa vörð innan við
rimlagirðinguna um-
hverfis höllina. Lögregl-
an á að taka við vörzl-
unni fyrir utan. — Á
myndinni sést þegar ver-
ið er að lesa úrskurð
drottningar um þetta fyr
ir vörðunum. Mun þá
margur hafa andað létt-
ar . . .
Jólakort
BARNASJÓÐUR Sameinuðu
þjóðanna — UNICEF — hefir
á undanförnum árum selt jóla-
kort til ágóða fyrir starfsemi sína.
Margir frægir listamenn hafa
teiknað og málað kortin, sem
njóta aukinna vinsælda með ári
hverju. í fyrra voru t.d. seldar
10 milljónir UNICEF jólakorta í
70 löndum fyrir samtals 660.000
dollara, en það er nóg til þess
að kosta alla starfsemi barna-
sjóðsins í 10 daga.
Nú eru komin nokkur ný kort
í safnið. Danski listamaðurinn
Kay Christensen hefir teiknað
kort er nefnist „Hamingjusöm
æska“. — Spænski listamaðurinn
Juan Miro hefir teiknað kortið
„Börn og fuglar". Austurríska
listakonan Bettina hefir gert
fimm kort er heita „Börn að
leik“. Kínverjinn Dong King-
mann nefnir sitt kort „Friðar-
brunninn", og „Álfkonan góða“
og „Ævintýrahirðirinn" heitir
kort eftir Ungverjan Jozsef Danj-
an.
Heilbrigðiseftifciit
á flugvöllum
MÖNNUM hefir lengi verið ljóst,
að með auknum flugsamgöngum
ykist hættan á, að sjúkdómar bær
ust ört milli landa. Á ársþingi
Heilbrigðisstofnunar Sameinuðu
þjóðanna (WHO), sem haldið var
1951 var þetta mál þegar til athug
unar. Voru þá settar reglur til
bráðabirgða til þess að fyrir-
byggja smithættu vegna hinna
öru nýju samgangna milli landa.
Mæltu reglur þessar fyrir um,
hvaða varúðarráðstafanir skyldi
gera gagnvart flugvélaáhöfnum
og farþegum, svo og í flugvélun-
um sjálfum og á flugvöllum.
Síðar var skipuð alþjóðleg
nefnd, sem starfað hefir á vegum
WHO og ICAO (Alþjóðaflugmála
stofnunarinnar). Hlutverk nefnd-
arinnar var að fylgjast með í
þessum efnum og gera tillögur
um varúðarráðstafanir gegn smit-
hættu. Nefndin hefir síðar gert
tillögur, sem nú gilda sem regl-
ur um vatnstöku flugvéla,
geymslu og eyðingu sorps (bæði
um borð í vélunum og á flugvöil-
unum) og reglur um eftirlit með
matvælum, skordýrum og nag-
dýrum, sem gætu verið ■ smit-
berar.
Alþjóða
sjóferða-
samþykkt
SVÍAR hafa orðið fyrsta þjóðin
að samþykkja að fullu alþjóða-
sjóferðasamþykkt þá, sem Al-
þjóðavinnumálaskrifstofan (ILO)
samdi og samþykkti 1958. Sam-
þykktin fjallar um vinnuskilyrði,
launakjör og ráðningareglur á
skipum. Þegar níu nánar til-
greind ríki hafa gerzt aðilar að
samþykktinni gengur hún í gildi.
Svíþjóð, sem er ein af þessum til
greindu þjóðum, setti það sem
skilyrði fyrir aðild sinni, að hún
væri ekki bindandi fyrr en Hol-
land og Vestur-Þýzkaland hefðu
gerzt aðilar líka.
Á myndinni sjáið þið
einn af stærstu hjólbörð-
um heimsins — og hann
er framleiddur í Banda-
ríkjunum, í verksmiðj-
um fyrirtækisins Fire-
stone Tyre and Rubber
Co. Ltd. í Akron, Ohio.
— Það vakti mikla at-
hygli við höfnina í Lon-
don, er sex slíkum risa-
hjólbörðum var skipað
þar upp á dögunum. —
Á myndinni eru tveir
menn að mæla stærð eins
þeirra — og hann reynd-
ist vera 2,92 metra í þver
mál, en þykktin tæpur
metri.