Morgunblaðið - 31.12.1959, Blaðsíða 15

Fimmtudaerur 31. des. 1959
MORGVHBLAÐIÐ
15
Brot af byggöxum frá Bergþórshvoli
var upp stórt svæði á Berg-
þórshvoli og stóð Matthías
Þórðarson, fyrrv. þjóðminja-
vörður, fyrir þeim rannsókn-
um. Á 2,30 m dýpi fundust
greinilegar brunaleifar af litiu
húsi og í því mikið af brunnu
byggi og hálmi. Hefur þarna
verið sofnhús, en í slíkum hús-
um var áður fyrr þurrkað
korn, eins og kunnugt er. Tók
Matthías kornið til geymslu í
í»j óðminj asaf ninu.
Fyrir nokkrum árum fékk
Kristján Eldjárn, þjóðminja-
vörður, Sturlu kornið, í þeirh
tilgangi, að hann ákvarðaði
þær jurtaleifar, sem þarna
hafa brunnið. Greindi Sturla
brunaleifarnar jurtafræðilega.
Aldursákvörðun á brunnu
korni styður frásögn Njálu
F Y R I R skömmu barst
Sturlu Friðrikssyni mag-
ister tilkynning um árang-
urinn af vísindalegum rann
sóknum, sem hann hefur
látið gera í Kanada á leif-
um af brunnu korni, er á
sínum tíma fannst við upp-
gröft á Bergþórshvoli. —
Blaðið spurði Sturlu í gær
um niðurstöður þessara
rannsókna. Kvað hann þær
sýna, að kornið hefur
brunnið á árunum 979 til
1099 og kemur það vel
heim við tímasetningu sög-
unnar á Njálsbrennu árið
1011 og fyrri aldursákvörð-
un á brunna fjósinu á
Bergþórshvoli.
Kornið fannst 1928
Korn það sem rannsakað
var, fannst árið 1928, er grafið
er. Arfablandin hálmhrúga gat
hins vegar verið gott íkveikju-
efni.
Vísindaiega rannsakað
í Kanada
Er Sturla fór til Kanada til
að vinna þar að jurtakynbót-
um í eitt ár í boði Rannsóknar
ráðs Kanada, tók hann kornið
með sér, til að fá aldur þess
ákvarðaðan í Saskatchewanhá
skólanum í Sasktatoon. En
aldur jurtaleifa má ákvarða
með því að mæla kolefni 14 í
efninu og geislavirkni þess.
Hefur þessi aðferð verið notuð
í nokkur ár.
Áður hafði þjóðminjavörður
látið aldursákvarða hjá þjóð-
safninu í Kaupmannahöfn leif-
ar úr rústum af brunnu fjósi
á Bergþórshvoli, sem fannst
árið 1951. Höfðu þær reynzt
vera frá því á tímabilinu
840—1040.
Reyndist þar vera mest af
byggi, sem telja verður óyggj-
andi, að ræktað hafi verið hér,
en það hefur verið mjög arfa-
blandið. Hefur Sturla leitt get-
um að því, eins og hann hefur
áður skýrt frá, að þarna kunni
arfasátan fræga, sem sagt er
frá í Njálu, að hafa verið.
Sofnhúsið hefur verið fyrir
aftan og ofan bæinn, og Flosi
og menn hans leituðu einmitt
þangað, er þeir fundu arfasát-
una. Arfi brennur varla nema
hann sé blandaður einhverju
öðru þurrara, því hann er
vatnsmikill, eins og kunnugt
Niðurstöðurnar af rannsókn
unum á brunna korninu úr
sofnhúsinu, sem nú hafa bor-
izt frá Saskatchewan-háskóla
staðfesta einmitt þessa tíma-
ákvörðun. — Brunaleifarnar
reyndust vera 920 ára gamlar,
en þar getur munað 60 árum
til eða frá. Kornið hefur því
brunnið einhvern tíma á ára-
bilinu 979—1099. Getur það
ekki komið betur heim við
fyrrnefnda tímaákvörðun á
fjósinu og frásögn sögunnar af
Njálsbrennu, sem telur hana
hafa verið þremur árum fyrir
Brjánsbardaga eða árið 1011.
íslenzkir skíða-
menn til USA
ÞRÍR íslenzkir skíðamenn halda
til Bandaríkjanna næstkomandi
laugardag. Fara þeir til Aspen í
Colorado þar sem þeL' verða við
skíðaæfingar í mánaðartíma,
áður en Olympíu-skíðakeppnin
hefst í Squaw Walley í Kali-
forníu hinn 18. febrúar. 1 Aspen
verða þeir gestir Aspen Ski Club,
en þar verða við æfingar margir
skíðamenn frá Evrópu og þar fer
fram úrtökumótið fyrir Banda-
ríska landsliðið. Munu landarnir
þar fá tækifæri til að taka þátt
í keppni auk æfinga.
Æfingamöguleikar eru mjög
góðir í Aspen. Heimsmeistara-
mót í Alpagreinum fór þar fram
1950, en síðan hafa verið byggðir
þar stökkpallar og fleiri endur-
bætur gerðar.
Þremenningarnir sem fara eru
þeir Jóhann Vilbergsson og
Skarphéðinn Guðmundsson, báð-
ir frá Siglufirði, og Leiíur Gísla-
son frá Reykjavík. Þeir Skarp-
héðinn og Jóhann munu báðir
taka þátt í Olympíuleikjunum og
auk þeirra Eysteinn Þórðarson
og Kristinn Benediktsson. Astæðu
na til fararinnar má rekja til þess
að á síðasta sumri kom hingað
til lands bandarísk. kona, miss G.
Alison Raymond, en hún er
framkvæmdastjóri samtaka er
heita Committee of Correspond-
ence og hafa aðsetur í New York.
Stefna samtakanna, sem stofnuð
voru 1953, er m.a. að vinna að
auknum skilningi milli þjóða, og
hafa þau haft samband við um
3000 forystumenn í 96 löndum.
Önnuðust þessi samtök allan und-
irbúning og milligöngu í sam-
bandi við boðið til Aspen.
4 LESBÓK BARNANNA
Njúisbrenna og hefnd Kára
8’ Björn úr Mörk gat séð
mannareiAina off fór þegar
iái fundar við þá, og kvödd-
ast þeir vel. Sigfússynir
spurðu að Kára Sölmundar-
syni.
„Fann ec Kára", seRir
Björn. „oe var það nú mjög
fyrir löngu. Ætlaði hann þá
iii Guðmundar ríka, oc þótti
mér nú sem hann myndi held
ur óttast yður*\
Grani Gunnarsson mælti:
„Meir skyldi hann þó siðar
óttast oss. Mun hann það þá
vita, er hann kemur i kast
við' oss‘*.
Björn spurði nær þeir
mundu aftur snúa oc söeðu
þeir honum það.
o
84. Björn segir nú Kára
allt um ferfiir Sicfússona oc
fyrirwtlan þeirra.
Kári talar nú við Björns
„Nú skuium við ríða austu*
nm fjall og ofan í Skaftár-
tungu og fara leynilega una
þincmannasveit Flosa, því a«
éff ætla að koma mér utan
austur í Álftafifði**.
Björn mælti: „Þetta «r
hættuför mikil, off munu fá-
ir hafa huff tU nema þú «c
éff“.
85. Húsfreyjan mæiti: „Ef
þú fylgir Kára ilia, þá skalt
þú það vita, að þú skalt aldrei
koma í mína rekkju sinn síð-
nn. Skuiu frændur mínir
ffera fjárskipti með okkur“.
„Það er likara, húsfreyja**,
•egir hann, „að fyrir öðru
þurfi ráð að gera en það beri
til skilnaðar okkar, því að
ég mun mér bera vitni, hver
ffarpur eða a/reksmaður eg er.
86. Þelr ríða nú um daglnn
á fjall og aldrei almannaveg
og ofan I Skaflártungu og
leiddu hesta sína í dæid
nokkra. En þeir voru á njósn
og höfðu svo um sig búið,
að þá mátti ekki sjá.
Kári mælti þá til Bjarnar:
„Hvað skulum við til taka, ef
þeir ríða hér ofan að okkur
af fjallinu?*4
„Munu eigi tveir tii“, seglr
Björn, „annað hvort að ríða
undan norður n:« ð brekkun-
um og láta þá ríða um fram.
eða bíða, ef nokkrir dveljast
eftir og ráða þá að þeim“.
Hafði Björn í sínu orðl
hvort, að hann vildi flýja
sem hraðast, eða bíða og
taka í móti, og þótti Kára að
>essu ailmikið gaman.
3. árg. Ak Ritsljóri: Kristján J. Gunnarsson df 31. des. 1958.
GLETTA
MÉR finnst mjög gaman
að sögunum, sem koma
í Lesbókinni og nú ætla
ég að senda þér ofurlitla
sögu.
Hún er um hana Glettu
og folaldið hennar.
Ég veit ekki, hvort þið
kannist við Glettu, þó að
hún sé töluvert fræg. Hún
hefur nefnilega tekið þátt
í keppni á skeiðvellinum
og unnið sigur. Núna er
hún íslandsmethafi á
skeiði.
Mér þykir afar vænt
um Glettu og við erum
góðir vinir. Alltaf þegar
ég kem til hennar, finnst
mér að hún þekki mig.
Svo var það í vor, að
ég vissi að Gletta átti að
eignast folald. Ég hlakk-
aði mikið til að fá að sjá
folaldið, og var alltaf að
spyrja, hvort Gletta væri
ekki búin að eignast það.
Það var búið að lofa mér
því að ég skyldi fá
að sjá það strax og það
væri fætt. En það leið
heil vika án þess að nokk
uð skeði og mér fannst
tíminn lengi að líða.
Um morguninn þann 28.
maí fékk ég svo að vita,
að Gletta hefði þá um
nóttina eignast folald.
Eins og nærri má geta
var ég ekki sein á mér að
halda af stað til að heim-
sækja þau. Gletta fagn-
aði mér eins og hún var
vön, en þó var eins og hún
væri annars hugar, því að
hún var alltaf að hugsa
um folaldið sitt. Hún
hnusaði að því og kumr-
aði. Folaldið var rauð-
stjörnótt og ósköp fallegt.
Um tíma voru þau bæ(H
heima, en síðar um sum-
arið var farið með þau
upp á Kjalarnes. Ég
saknaði þeirra mikið.
Leið nú og beið, en þ4
voru haldnar kappreiðar
uppi á Kjalarnesi. Ég
fékk að fara, enda vissi
ég, að ég mundi fá að sjá
Glettu og folaldið hennar
í ferðinni. Það hafði
stækkað mikið, síðan ég
sá það siðast, en ein-
kennilegast fannst mér,
að nú var það orðið grátt,
en það hafði verið rautt,
þegar það fæddist.
Ég sendi þér hérna