Morgunblaðið - 31.12.1959, Blaðsíða 20

20
MORCUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 31. des. 1959
Kaunar var þessi ánægja mín
felmtri blandin, þar eð mér varð
enn einu sinni Ijóst, hversu sljó
og aðgerðalaus samúð mín hafði
verið fram að þessu. Hvernig
gat ég hafa verið stöðugur gest-
ur í þessu húsi, vikum og mán-
uðum saman, án þess að spyrja
nokkurntíma hinnar eðlilegustu
spurningar: Verður þessi veslings
stúlka aumingi alla sína æfi?
Geta læknavísindin ekki veitt
henni neina hjálp? Óþolandi
skömm: Aldrei hafði ég spurt
Ilonu, föður Ediths, herlækn-
inn okkar. Ég hafði litið á mátt-
leysi hennar sem raunalega,
óhagganlega staðreynd. Ahyggj-
urnar, sem kvalið höfðu föður-
inn árum saman, nístu mig nú
sem hnífur í hjartað. Ef læknir-
inn gaéti nú raunverulega losað
þetta barn við þjáningarnar? Ef
þessir veiku, vanmáttugu fætur
ættu nú eftir að hreyfa sig hindr
unarlaust aftur? Ef þessi veika
mannvera, sem guð hafði yfirgef
ið, gæti nú aftur dansað, hlaup-
ið, svifið, hlæjandi og fagnandi?
Hugsunin um þennan möguleika
hreif mig gersamlega. Það var
dásamlegt að hugsa til þess,
hvernig við tvö, við þrjú, mynd-
um þeysa yfir akra og engi á hest
baki, hvernig hún myndi, í stað
þess að bíða mín eins og fangi í
herberginu •sínu, fagna mér í dyr
unum, glöð og áhyggjulaus. Ég
taldi klukkustundirnar óþreyju-
fuilur, kannske óþreyjufyllri en
Kekesfalva sjálfur, þangað til sá
tími rynni upp, þegar ég gæti
lagt spurningar mínar fyrir lækn
inn. Engin úrslitastund í mínu
eigin lífi hafði nokkru sinni ver-
ið mér jafn þýðingarmikil.
Daginn eftir kom ég því fyrr
heim til Kekesfavla-feðginanna,
en venjulega. Ilona tók á móti
mér og sagði að læknirinn væri
þegar kominn frá Wien. Hann
væri nú einmitt inni hjá Edith,
til þess að framkvæma nákvæm-
ar athuganir á heilsufari hennar.
Hann væri nú þegar búinn að
vera þar í hálfa þriðju klukku-
stund og Edith myndi sennilega
vera orðin svo þreytt á eftir, að
hún treysti sér ekki til að koma
niður til okkar. Ég yrði því að
láta mér nægja félagsskap
hennar einnar í þetta skiptið —
þ. e. a. s., bætti hún við, ef ég
hefði ekkert annað betra að
gera.
Af þessum orðum hennar varð
mér það ljóst, að Kekesfalva
hafði staðið við orð sín og ekki
minnzt á áform okkar við hana.
Auðvitað var ég fyllilega ánægð-
tir að vera með Ilonu einni. Við
tefldum skák, okkur til dægra-
styttingar og það var ekki fyrr
en eftir all-langan tíma, sem ég
heyrði hið langþráða fótatak inni
I næsta herbergi. Loks komu
þeir læknirinn og Kekesfalva
inn, niðursokknir í djúpar sam-
reeður og ég átti fullt í fangi með
að leyna undrun minni, þegar ég
stóð í fyrsta skipti andspænis dr.
ICondor, því að svo mikil voru
vonbrigði mín.
Hvenær sem okkur er sagt
margt og merkilegt um einhvern
mann, sem við höfum ekki sjálf
séð, þá gerum við okkur venju-
lega mynd af honum, í samræmi
við það sem okkur hefur verið
sagt um hann. Til þess að gera
mér myndir af frábærum lækni,
eins og þeim er Kekesfalva hafði
lýst fyrir mér, hafði ég gripið
til allra þeirra einkenna sem
leikstjórar og búningsmeistarar
nota, til þess að sýna táknrænan
lækni á leiksviðinu: gáfulegan
svip, hvöss og rannsakandi augu,
þóttafulla framkomu og viturleg
orð. Aftur og aftur verður okkur
á sú ófyrirgefanlega skyssa, að
ætla að Náttúran muni setja sér-
stakt einkennismerki á hvern
einstakling, svo að hann verði
auðþekktur strax við fyrstu sýn.
Mér brá því ónotalega í brún,
þegar ég stóð allt í einu and-
spænis litum, reitlægnum, rið-
vöxnum manni, nærsýnum og
sköllóttum, í krippluðum, gráum'
fötum, með illa hnýtt bindi um
hálsinn, þegar í stað hins hvassa
og rannsakandi tillits, blöstu við
mér dauf og næstum syfjuleg
augu, í gegnum ódýrar stálspeng
ar-nefklömbrur.
Áður en Kekesfalva fengi tóm
til að kynna okkur, rétti dr. Con
dor mér litla, raka hönd sína og
gekk því næst yfir að reykborð-
inu, til að ná sér í vindiling. Hann
teygði sig letilega.
„Jæja, jæja, þá er maður nú
hingað kominn. Það er bezt að
viðurkenna það strax, kæri vin-
ur, að ég er alveg dauðhungrað-
ur. Það væri alveg dásamilegt, ef
við gætum fengið eitthvað að
borða fljótlega. Ef kvöldverður-
inn er ekki alveg á næstu grös-
um, þá gæti þjónninn kannske
náð mér einhvern bráðræðis-
bita, smurt brauð eða eitthvað
þvílíkt? “
Svo settist hann makindalega
í hægindastólinn og hélt áfram:
„Ég gleymi því alltaf, að það er
enginn matvagn í þessarri nætur
hraðlest. Enn eitt dæmið um okk
ar ósvikna austurríska hirðu-
leysi“. Og: „Ah, prýðilegt", bætti
hann svo skyndilega við og
spratt á fætur, um leið og þjónn
inn ýtti rennihurð borðstofunnar
til hliðar. — „Það er alltaf hægt
að reiða sig á stundvísi yðar,
Josef. Og matreiðslumaðurinn á
sannarlega líka viðurkenningu
skilið. Ég fékk nefnilega aldrei
tíma til að borða miðdegisverð í
dag. Alltaf á sífelldum þönum
fram og aftur“.
Svo flýtti hann sér yfir að borð
inu, án frekari umsvifa, fékk sér
sæti, án þess að bíða eftir okk-
ur hinum, festi þurrkuna fram-
an á bringunni og byrjaði í
skyndi — og að mínum dómi með
óþarflega miklum hávaða — að
sötra í sig súpuna. Hann sagði
ekki aukatekið orð, hvorki við
mig eða Kekesfalva, en einbeitti
sér algerlega að borðhaldiniu. —
öll athygli hans virtist bundin
við matinn, enda þótt nærsýn
augu hans hvíldu jafnframt á
vír.flöskunum.
„Ágætt. Hið fræga Szomorodn-
er yðar — og það sem meira er
— ’97. Ég man eftir því frá síð-
ustu heimsókn minni. Það eitt
nægir til þess, að láta mann
koma hingað hvenær sem til þess
gefst færi. .. Nei, Josef, hellið
ekki strax í glasið mitt. .. Ég
vildi heldur fá mér bjór fyrst. ..
Já, þökk fyrir“.
Hann tæmdi glasið í einum
teyg og tók sér svo vænan
skammt af fatinu, sem honum
hafði verið rétt og byrjaði að
matast, hægt og makindalega. —
Þar sem hann virtist ekki veita
návist okkar neina athygli, gafst
mér góður tími til að virða fyr-
ir mér vangasvip þessa átvagls.
Ég uppgötvaði mér til sárustu
vonbrigða, að þessi maður sem
svo mjög hafði verið rómaður í
min eyru, hafði eins sviplaust og
hversdagslegt andlit og hugsazt
gat: kringluleitt andlit með smá-
um spékoppum og þéttsett ból-
um, söðulbakað nef, breiða
kjálka, rauðar holdugar kinnar,
þaktar hörðum skeggbroddum,
stuttur, gildur háls. — I einu
orði sagt, þá var hann ósvikið
dæmi um þá manntegund, sem á
Wienar-málízku er nefnd „Sum-
per“, góðlyndur, svallsamur
náungi, sem hugsaði ekki um ann
að, en að éta og drekka. Þarna
sem hann sat í krukluðu vesti,
fráhnepptu og neytti matar síns
með óseðjandi lyst, fór hann að
verða mér til vaxandi skapraun-
ar — kannske vegna þess, að ég
minntist hversu mikla kurteisi
og prúðmennsku ofurstinn og
verksmiðjustjórinn höfðu sýnt
mér við þetta sama borð,
kannske líka vegna hins, að ég
fór nú stórlega að efast um það,
að þessi mathákur, sem bar glas-
ið sitt upp að ljósinu áður en
hann svolgraði úr því, myndi
nokkurn tíma geta veitt mér
fullnægjandi svar við spurningu
minni.
„Jæja, hvað er svo helzt að
frétta héðan úr sveitinni hjá ykk
ur? Hvernig er uppskeruútlitið?
Ekki of þurrt síðastliðna viku,
ekki of heitt? Ég las eitthvað um
það í blöðunum. Og verksmiðj-
an? Er sykurverðið enn að
hækka?“ Þannig hélt hann alltaf
öðru hverju áfram að spyrja
spurninga, sem raunverulega
kröfðust ekki neins svars.
Hann lét sem hann yrði mín
alXs ekki var og enda þótt ég
hefði oft heyrt talað um hinn sér
kennilega læknaruddaskap, þá
sárnaði mér framkoma þessa góð
látlega rudda og í gremju minni
tók ég það ráð að þegja eins og
steinn.
Dr. Condor lét hins vegar nær-
veru okkar ekki trufla sig hið
minnsta og þegar við fluttum
okkur að síðustu inn í salinn,
þar sem svart kaffi beið okkar,
þá fleygði hann sér umsvifalaust
í sjúkrastól Ediths, sem búinn
var margs konar þægindum, svo
sem snúanlegri bókahillu, ösku-
bikurum og færanlegum arm- ’
bríkum.
Þar sem reiðin gerir mann
ekki aðeins illgjarnan, heldur og
líka skarpskyggnan, þá gat ég
ekki komizt hjá því að veita því
athygli, með nokkurri ánægju,
hversu stuttir og kubbslegir fót-
leggir hans voru og vömbin
hvapleg. Og til þess að sýna fyr-
ir mitt leyti hve litla löngun ég
hefði til að kynnast honum nán-
ar, vatt ég stólnum mínum við,
þangað til ég sneri bakinu beint
í hann. En dr. Condor hirti ekk-
ert um hina stærilátu þögn
mína eða hið eirðarlausa ráp
Kekesfalva aftur og fram um
gólfið — gamli maðurinn var á
sífelldum þönum um stofuna, til
þess að sjá um að læknirinn
fengi allt sem hann þyrfti,
vindla, eldspýtur og vín — held-
ur tók sér ekki færri en þrjá
vindla úr kassanum og lagði tvo
þeirra hjá kaffibollanum, eins og
varaforða. Og það virtist aldrei
fara nógu þægilega um hann,
hversu vel sem djúpi hæginda-
stóllinn lagaði sig eftir líkama
hans. Hann ók sér og sneri, imz
‘hann hafði fundið þægilegustu
stellinguna. Loks þegar hann
hafði tæmt annan kaffibollann,
stundi hann værðarlega eins og
södd skepna.
Andstyggilegt, hugsaði ég með
mér — andstyggilegt. En svo
teygði hann skyndilega fram fæt
urnar og leit hæðnislega á Kekes
falva.
„Jæja, þér getið bersýnilega
ekki unnt mér þess að reykja
þennan ágæta vindil minn í
næði, vegna þess að þér getið
ekki lengur beðið eftir því, að
ég gefi skýrslu mína. En þér er-
uð nú farinn að þekkja mig og
vitið að ég blanda ógjarnan sam-
an máltíðum og meðulum — og
auk þess var ég raunverulega of
svangur, of þreyttur. Ég hef ver-
ið á hvíldarlausum hlaupum frá
því klukkan hálf-átta í morgun.
Jæja“. — Hann saug vindilinn
hægt og lengi og blés út úr sér
bláum reykjarhringi. — „Jæja,
kæri vinur, þá sfculum við snúa
okkur að efninu. AUt er í bezta
lagi, æfingar í göngu og vöðva-
teygjum, allt vonum fremur. —
Jafnvel örlítið betra en síðast.
Sem sagt, við getum verið
ánægð. Það var aðeins á hinu
andlega ástandi hennar .... en
verið þér nú í öllum bænum
ekki hræddur, kæri vinur. .. Já,
það var aðeins á hinu andlega
ástandi hennar, sem ég varð var
við einhverja breytingu...."
Þrátt fyrir viðvörun hans varð
Kekesíalva sem skelfingu lost-
inn og ég sá hvernig höndin, sem
hélt á skeiðinni, byrjaði að
skjálfa.
„Breytingu. .. Hvað eigið þér
við .. hvers konar breytingu?"
......áparið yður hlaup
ð mllli aaaxgra vt:rzlan.a !
dÓWJÚOL
Ó ÖdUM
rtiHJM!
- Austurstræti
Hvað skyldi þessi flugvél vera fljúga yfir án sérstaks leyfis. Það
að gera hér... Hér má enginn er mér nákvæmlega sama um,
bara að ég fái far burtu héðan.
Hann hefur séð mig, hann dýfir
vængjunura. En hann snýr ekki
Baldur, hann flýgur áfram. —
Heyrðu, komdu aftur hingað.
sfllltvarpiö
Fimmtudagur 31. desember
8.00—10.00 Morgunútvarp (Bæn.
12.15—13.15 Hádegisútvarp — (12.25
Fréttir og tilkynningar).
12.50—14.00 „A frívaktinni", sjómanna
þáttur með nýárskveðjum (Guð-
rún Erlendsdóttir).
15.00—16.00 Miðdegisútvarp. — (16.00
Fréttir og veðurfregnir).
16.30 Nýárskveðjur.
18.00 Aftansöngur í Dómkirkjunni
(Prestur: Séra Oskar J. Þorláks
son. Organleikari: Dr. Páll Isólfs
son).
19.10 Tónleikar:
a) Söngfélag verkalýðssamtak-
anna syngur undir stjórn dr.
Hallgríms Helgasonar.
b) Frá Musica sacra tónleikum
í Dómkirkjunni 8 .okt. aL:
Lög eftir Jónas Tómasson.
20.00 Fréttir.
20.20 Avarp forsætisráðherra, Olafs
Thors.
20.40 Lúðrasveit Reykjavíkur leikur;
Herbert Hriberschek stjórnar.
21.10 Lög ársins.
21.40 „Höldum gleði hátt á loftM:
Tryggvi Tryggvason og sexmenn
ingar hans syngja gömul alþýðu
lög; Þórarinn Guðmundsson leik
ur undir á píanó.
22.00 Veðurfregnir.
„I gamni og græzkulausri alvöru**
Leikþáttur og vísnasöngur.
23.00 Harmonikuhljómsveit Georgg
Kulp leikur.
23.30 Annáll ársins (Vilhjálmur Þ.
Gíslason útvarpsstjóri).
23.55 Sálmur. — Klukknahringing.
Aramótakveðja. — Þjóðsöngur-
inn. — (Hlé).
00.10 Danslög, þ.á.m. leikur danshljóm
sveit Björns R. Einarssonar.
Söngvari: Ragnar Bjarnason.
02.00 Dagskrárlok.
Föstudagur 1. Janúar
(Nýársdagur)
10.45 Klukknahringing. — Nýjárssálm-
ar.
11.00 Messa í Dómkirkjunni (Biskup
Islands .herra Sigurbjörn Ein-
arsson prédikar; séra Jón Auðun*
dómprófastur þjónar fyrir altarL
Organleikari: Dr. Páll Isólfsson).
12.15 Hádegisútvarp.
13.00 Avarp forseta Islands (útvarpaö
frá Bessastöðum).
— Þjóðsöngurinn.
14.00 Messa 1 Neskirkju (Dr. theol.
Bjarni Jónsson vígslubiskup
prédikar; séra Jón Thorarensen
þjónar fyrir altari. Organleik-
ari: Jón Isleifsson).
15.15 Kaffitíminn:
a) Josef Felzmann og félagar
hans leika.
b) Dorothy \\Tarenskjold syngur.
16.00 Veðurfregnir.
Hvað hafið þér lesið um hátíðirn
ar?: Vilhjálmur Þ. Gíslason út-
varpsstjóri leitar svars hjá hlust-
endum.
17.00 Nýárstónleikar: Níunda bljóm-
kviða Bethovens (Hljómsveitin
Philharmonia og kór flytja.
Stjórnandi: Otto von Klemperer.
Einsöngvarar: Aase Nordmo- Löv
’ berg, Christa Ludwig; Waldimar
Kmentt og Hans Hotter. — Fluttar
verða skýringar og lesin þýðing
Schiller).
18.25 Veðurfregnir.
18.30 Barnatími:
a) Barnakór Laugarnesskólans
syngur: Kristján Sigtryggsson
stjórnar.
b) Lúðrasveit drengja leikurj
Karl O. Runólfsson stj.
c) Telpnakór Austurbæjarskól-
ans syngur, undir stjórn Guð-
rúnar Þorsteinsdóttur.
d) Samleikur á fiðlu og orgel:
Guðný Guðmundsdóttir (11
ára) og dr. Páll Isólfsson leika.
19.30 Tónleikar: Sónata 1 D-dúr fyr-
ir selló og píanó eftir Bach (Ein-
ar Vigfússon og Jón Nordal leika)
20.00 Fréttir.
20.15 Klukkur landsins: Nýárshring-
ing.
20.45 Frá liðnu ári: Samfelld dagskrá
úr fréttum og fréttaaukum
(Högni Torfason tekur saman).
22.00 Veðurfregnir. — Danslög.
24.00 Dagskrárlok.
Laugardagur 2. janúar
8.00—10.00 Morgunútvarp (Bæn. — 8.05
Morgunleikfimi. — 8.15 Tónleik-
ar. — 8.30 Fréttir. — 8.40 Tón-
leikar. — 9.10 Veðurfregnir. —
9.20 Tónleikar).
12.00 Hádegisútvarp.
12.50 Oskalög sjúklinga (Bryndís Sig-
urjónsdóttir).
14.00 Raddir frá NorðurlÖndum: Nor-
ræn jól.
14.30 Harmonikuþáttur (Högni Jóns-
son).
15.00 Laugardagslögin. — (16.00 Frétt-
• ir og veðurfregnir.
17.00 Bridgeþáttur (Eiríkur Baldvins-
son).
17.20 Skákþáttur (Guðmundur Am-
laugsson).
18.00 Tómstundaþáttur barna og ungl
inga (Jón Pálsson).
18.25 Veðurfregnir.
18.30 Utvarpssaga barnanna: „Siskó á
flækingi" eftir Estrid Ott; XVII.
lestur (Pétur Sumarliðason kenn
ari).
18.55 Frægir söngvarar: Kirsten Flag-
stad syngur lagaflokkinn „Haug
tussa'* eftir Grieg, við kvæði
Arne Garborgs. Kvæðin verða
lesin í ísl. týðingu Bjarna frá
Vogi.
19.35 Tilkynningar.
20.00 Fréttir.
20.30 Jólaleikrit útvarpsins: „Cesar og
Kleopatra" eftir George Bernard
Shaw; síðari hluti. Þýðandi: Ami
Guðnason magister. Leikstjóri:
Helgi Skúlason.
22.00 Fréttir og veðurfregnir.
22.10 Danslög. — 24.00 Dagskrárlok.