Morgunblaðið - 17.01.1960, Side 3

Sunnudagur 17. jan. 1959
MonnTiiyni AfíiÐ
3
Sr. Óskar J. Þorláksson:
Hvað er kristindómur?
Séð norður Mýrdalsjökul, yfir Kötlusvæðið, þarsem skriðjökullinn fellur fram þrengsli. Greina
má Kötlukolla og sigdældirnar frá 1955 á miðrimyndinni. Svarti kletturinn til hægri er nefnd-
ur Barði. (Ljósm. Mag. Jóh.)
Katla gaus ekki
þótt blaðakonan liti hana augum
i.
„Veriö meö sama hugarfari
og Jesús Kristur var“.
(Fil:2.)
ÞAÐ ætti að virðast óþarfi að
varpa fram þeirri spurningu,
sem hér er gert, í kristnu þjóð-
félagi, sem búið hefur við krist-
in sið um aldaraðir. En víst er
það að oft hafa menn velt þess-
ari spurningu fyrir sér og svar-
að henni á ýmsa vegu, og meir
að segja hafa hinar fjölmörgu
mismunandi kirkjudeildir kristn
innar orðið til sem svör við
henni.
Marteinn Lúther var t. d. ekki
ónægður með túlkun kaþólsku
kirkjunnar á sannindum kristin-
dómsins um sína daga, og fram-
komu kirkjunnar manna, þess
vegna kom hann siðbótinni af
stað. Það voru heldur ekki allir
ánægðir með túlkun Lúthers í
trúarefnum, um það bera vitni
hinar mörgu kirkjudeildir mót-
mælenda á vorum dögum.
Þess vegna er það engin fjar-
stæða að hugsa í alvöru um þessa
spurningu og gera sér grein fyr-
ir því, hver sé kjarni þeirrar
trúar, sem vér játum. Þá kemur
I það ef til vill í ljós, að það er

KATLA hét kerling ein, forn
í skapi. Hún var á Kirkjubæj
arklaustri. Segir sagan, að
henni hafi eitt sinn sinnazt
við smalann, sem hét Barði,
og hún drepið hann í sýru-
keri. Þegar kom fram á vet-
ur og lækka tók í kerinu, fór
hún að tauta: „Senn bólar á
Barða“. Loks var kerling orð-
in svo hrædd, að dag einn
hljóp hún frá Klaustri og upp
í Mýrdalsjökul og stakk sér í
Kötlugjá. Nokkrum dögum
seinna gaus Katla í fyrsta
sinn.
Það var því ofur eðlilegt að
ritstjórinn sendi blaðakonu,
til að líta eftir því hvort
Katla gamla væri nokkuð far-
in að hiugsa til hreyfings á ný.
Það var hvort sem er kven-
maður, -em kom þessu öllu
af stað í upphafi. E. t. v. hef-
ur hann vonað, að Kötlu
dyggði að sjá kvenmann, til
að spú eldi á ný, og Mbl. yrði
fyrst með fréttina.
Var dældin fyrirboði?
Tilefni ferðarinnar var það
að í ágústmánuði síðastliðn-
um sóst úr lofti svolítil dæld
í Mýrdalsjökul á Kötlusvæð-
inu, norðan við dældirnar
tvær, sem mynduðust af
hlaupinu 1955. Sigurður Þór-
arinsson og aðrir jöklarann-
sóknarmenn höfðu síðan haft
mikinn hug á að athuga hvort
þetta væri e. t. v. byrjun á
gosi. Dældin var norðarlega,
og talið er að þegar hún mynd
aðist hafi komið vöxtur í
Leirá, sem kemur austan und-
an jöklinum og rennur í
Hólsá. —
En skömmu eftir þetta byrj
uðu rigningarnar og hafa
ekki verið margir heiðir dag-
ar síðan — fyrr en síðastlið-
inn fimmtudag. Þá flugum
við inn yfir jökulinn í lítilli
Cessnaflugvél frá Flugskól-
anum Þyt, Sigurður Þórarins
son, Magnús Jóhannsson,
blaðakona Mbl. og flugmaður-
inn Reynir Eiríksson.
Það var ákaflega heiðskírt
og tært loft þennan dag. Við
flugum yfir Eyjafjallajökul og
gægðumst niður í fallega
hringlaga gíginn í toppinum á
honum, þar sem gaus 1861 og
Bjarni Thorarensen orkti um.
Fimmvörðuháls, skarðið á
milli jöklanna, var að sjálf-
sögðu ekki auður nú um há-
veturinn. Inn yfir Mýrdals-
jökul var flogið upp eftir Sól-
heimajökli, þar sem venjulega
er farið, þegar gengið er á jök
ulinn.
Jökullinn er friðsamlegur
á að líta og fagur, svo tæp-
lega er hægt að ímynda sér að
þarna á Kötlusvæðinu sé eitt
hvert versta eldfjall landsins.
Ekki virtist hafa snjóað mjög
mikið á hann í vetur, þó þetta
sé mesta snjóakista landsins
og reyndar allrar Evrópu. Á
vorin hefur stundum mælzt 9
m. vetrarsnjólag.
Við skimuðum eftir dæld-
inni, en hún var alveg horfin.
Enn sjást dældirnar frá 1955,
eins og litlir pollar í jöklin-
um. Þær virðast ekki merki-
legar. Þó kom úr þeim vatn,
sem tók brýrnar bæði af
Skálm og Múlakvísl. Það var
fyrsta smáhlaupið frá Kötlu,
sem vitað er um. Ekki sóust
heldur neinar nýjar sprungur
í jöklinum. Þarna var því eng
inn fyrirboði Kötlugoss.
Þorir ekki úr landi
Gallinn er bara sá, að aldrei
hefur verið hægt að segja um
það, hvort nokkur aðdragandi
sé að Kötlugosi. Sagt er, að
Sigurður Þórarinsson þori
aldrei almennilega að fara úr
landi, svo hræddur sé hann
um að Katla fari að gjósa á
meðan. Ég spurði hann að því
hvort þetta væri rétt. Hann
kvað það rétt vera, hann slægi
alltaf þann varnagla er hann
semdi um fyrirlestrarferð út
fyrir landsteinana, að hann
mundi svíkja alla samninga
umsvifalaust, ef Katla færi
að gjósa. — Maður hefur ekki
möguleika á að verða vitni að
nema einu Heklugosi og einu
Kötlugosi .um ævina og með
það getur maður verið hæst
ánægður, sagði hann.
— Er engin aðvörun um
gosið?
— Jú, ef það kemur jarð-
skjálfti í Vík, svo rösklegur
að íbúarnir finna hann vel,
þá er Kötlugos að koma. Það
hefur gerzt í hvert skipti, 3—
4 tímum á undan gosi. Það
nægir til að stöðva umferð
um sandinn. Ég held, að sýslu
manni hafi verlð falið að
stöðva bílferðir um veginn,
meðan verið er að rannsaka
málið, ef slíkur jarðskjálfta-
kippur finnst. Jarðskjálfta-
mælingar geta sagt til um
það hvort einhverjar jarðhrær
ingar séu og að Katla fari að
koma 'i næsta hálfa ári. En
þær segja aldrei þetta síðasta:
Nú er það að koma!
Gýs á 2. og 6. iratugnum.
Það er ekki að ástæðulausu
sem nóttúruvísindamenn hafa
sérstakar gætur á Kötlu núna.
Síðan fóru að fást öruggar
heimildir um gos, hefur hún
gosið seint á 'iðrum og sjötta
tug hverrar aldar: árin 1665,
1755, 1860 og 1625, 1721, 1823
og 1918. Og nú er að byrja
árið 1960.
Nú er þó nokkuð erfiðara
að segja fyrir um Kötlugos,
því jöklarnir hafa minnkað
að mun. Það er því ógerlegt
að vita um fyrirstöðuna, og
hugsanlegt að smáhlaup komi
sem dragi úr eða seinki gosi.
„Þessi jökull er ekkert að
verða. Þetta er raunalegt að
sjá“, stundi Sigurður, er við
flugum yfir Tindafjallajökul á
heimleið.
Ferlegar lýsingar
í gömlum bókum eru fer-
legar lýsingar á sumum Kötlu
Framh. á bls. 22.
Þessi mynd var tekin eftir Kötlugosið 1918 á sandinum rétt
vestan við Múlakvísl. Stærðin á jakaruðningnum, sem flóðið
hefur borið með sér, sést vel, þegar jakarnir eru bornir sam-
an við mennina, er standa uppi á jakanum lengst til hægrL

minni munur á hinum ýmsu tró-
arstefnum en virðast kann 1
fljótu bragði og að nauðsynlegt
er að gera mun á aukaatriðum
og aðalatriðum á sviði trúarlífs-
ins.
Hver er þá kjarni kristindóms-
ins, eins og hann kemur fram
i kenningu Jesú sjálfs?
Ég vil minna á tvöfalda kær-
leiksboðorðið í því sambandi.
„Þú skalt elska Drottin, Guð
þinn, af öllu hjarta þínu og af
allri sálu þinni og af öllum huga
þínum. Og þú skalt elska náunga
þinn eins og sjálfan þig“. (Matt:
22.37—39)
Mér skilst að kenning Jesú og
líf hafi allt miðað að því að út-
skýra þetta mikla boðorð.
Að vera kristinn er því að lifa
í trúarsamfélagi við Guð, í bæna-
samfélagi við hann og trausti til
hans.
Að vera kristinn er að lifa í
kærleika og þjónustu við alla
menn, ástunda réttlæti, hrein-
leika og sannleika, lifa eftir hinni
gullvægu lifsreglu: „Allt sem
þér því viljið að aðrir menn
gjöri yður, það skuluð þér og
þeim gjöra“. (Matt:7.12)
Takmark kristins manns í dag
legu lífi er að þroska með sér
það hugarfar, sem bjó í hjarta
Jesú sjálfs.
Enginn getur efast um, að það
sé kjarni kristindómsins, þó að
rnenn kunni að greina á um leið-
irnar að því marki.
Tilgangur allrar guðfræði og
trúarsiða er að hjálpa mönnum
til að komast nær Guði, en vegna
þess hve mennirnir eru ólíkir að
skapgerð og eðlisfari, hafa þeir
kosið að fara þar ýmsar leiðir.
II.
Hugarfar Krists er því hinn
sanni kristindómur.
Áður fyrr deildu guðfræðing-
arnir af miklu kappi um trúar-
stefnur og þetta varð oft til þess
að ný trúfélög mynduðust. Nú
leita þeir fremur að því sem
sameiginlegt er og getur sam-
einað kirkjudeildirnar og reyna
að finna leiðir samstarfs. Sjálf-
sagt verður langt þangað til all-
ar kirkjudeildir sameinast, en
stefna nútímans er greinilega í
þá átt. Trúleysi og efnishyggja
eru hinir sameiginlegu óvinir
allra kirkjudeilda, kristindóms-
ins í heild.
Ef rödd kristindómsins á aS
heyrast í alþjóðamálum verður
það helzt að vera ein rödd, eða
að minnsta kosti samstillt rödd.
Og þegar vel er að gáð er það i
raun og veru miklu fleira sem
sameinar kristna menn, en það
sem skilur þó að.
Ég hef sjálfur fundið þetta
bezt á ferðum mínum erlendis.
Þar skiptir það ekki svo miklu
máli, hvaða trúfélagi sú kirkja
tilheyrir, þar sem ég sæki guðs-
þjónustu eða á kyrrlátri stund,
heldur hitt, að staðurinn sé Guði
vígður, heigaður bæn og íhugun
og ég sé í samfélagi þeirra, sem
vilja leita Guðs í tilbeiðslu og
lotningu. Þá fer ég þaðan styrk-
ari og öruggari, ánægðari og
glaðari, til þess að fást við þau
viðfangsefni, sem ég hef með
höndum.
Hið mikla nauðsynjamál nú-
tímans er að vér getum gert
kristindóminn að veruleika i
hinu daglega lífi. Þetta kann
mörgum að þykja erfitt viðfangs
efni og það er vissulega erfitt,
þegar vér miðum við líf hans
er Drottinn vor og meistari. En
með hans hjálp getum vér kom-
izt miklu lengra en vér erum
komin í dag, og þar er vissulega
lykillinn að öllum vandamálum
mannlífsins, og því tökum vér
undir með postulanum, er sagði:
„Ég fyrirverð mig ekki fyrir
fagnaðarerindið, því það er
kraftur Guðs til hjálpræðis,
hverjum þeim, sem trúir“.
(Rom:1.16)