Morgunblaðið - 17.01.1960, Page 17

Sunnudagur 17. jan. 1959
MORCTnVTtLAÐIÐ
17
Leikfélag Reykjavikur:
Gestur til miðdegisverðar
Gamanleikur eftir S. Kaufman
Moss Hart
Leikstjóri: Gisli Halldórsson
og
LEIKFÉLAG REYKJAVÍKUR
hefur oft verið sérstaklega hepp-
ið um val á viðfangsefnum og
unnið þannig að þeim að um
mjög heilsteyptar og listrænar
sýningar hefur verið að ræða.
Með þessu hefur þetta fámenna
félag unnið sér að verðleikum
traust og virðingu almennings.
En hverju sem það sætir, þá hef-
ur starfsemi félagsins að undan-
förnu verið mjög í molum og það
nú síðast dregið fram lífið á ís-
lenzkum gamanleik, sem að vísu
er ekki óskemmtilegur á köflum,
en þó engin undirstöðufæða.
Ekki verður sagt að Leikfélag-
ið hafi aukið hróður sinn með
leikriti því, sem hér er um að
ræða. Það er að vísu prýðilega
samið og víða bregður fyrir í því
snjallri fyndni, enda hefur leik
urinn lifað góðu lífi og víða farið
síðan hann var sýndur fyrst í
New York 1939. En síðan eru lið-
in 20 ár og margt af því, sem
efst var á baugi í Ameríku, þeg-
ar leikritið var samið, og minnzt
er á þar, — bæði menn og mál-
efni — er nú fallið í djúp
gleymskunnar. — Úr þessu hefur
verið reynt að bæta í íslenzku
þýðingunni, en ekki fer það á
milli mála að leikritið hefur
mjög látið á sjá á langri leið, frá
New York, um Akureyri og upp
á leiksviðið í Iðnó og nýtur sín
því ekki sem skyldi.
Höfundar leiksins, þeir Kauf-
man og Hart hófu samstarf um
leikritun árið 1930 og hafa mörg
leikrit þeirra hlotið miklar vin-
sældir. Meðal þeirra er leikritið
„Er á meðan er“ (You can’t take
it with you), sem sýnt var hér í
Þjóðleikhúsinu vorið 1955 við
góða aðsókn og ánægju áhorf-
enda.
í leikritinu „Gestur til mið-
degisverðar“, sem gerist á heim-
ili Stanley-hj ónanna í smáborg-
einni í Bandaríkjunum, er dreg-
in upp mynd af Alexander Wooll
cott, sem framundir miðja þessa
öld var einn af þekktustu bók-
mennta- og leikgagnrýnendum
Bandaríkjanna .blaðamaður og
eftirsóttur útvarpsmaður. En
hvað frægastur var hann þó fyr
ir það hversu óheflaður hann gat
verið í framkomu, viðskotsillur
og orðhákur hinn mesti. öllu er
þessu lýst í leikritinu af full-
komnu vægðarleysi, en þó þann
ig að úr verður snjall gamanleik
ur, þar sem fyndnin og geðvonsk
an sameinast á hinn skemmtileg-
asta hátt. Hinn þekkti leikari
Monty Woolley lék aðalhlutverk
ið, Sheridan Whiteside, alias Alex
ander Woollcott. Þegar það var
fyrst sýnt í New York, en Wooll-
cott sjálfur bjó yfir nægilegri
kímnigáfu til þess að hann tók
að sér þetta sama hlutverk utan
New York við ágætan orðstír.
Efni leiksins er í stuttu máli
það, að hinn frægi rithöfundur
Sheridan Whiteside kemur til
miðdegisverðar til Stanley-hjón-
anna, en verður þá fyrir því slysi
að fótbrotna við útidyrnar á heim
ili þeirra. Hann hefur verið bor-
inn til þeirra og þegar leikurinn
hefst er allt á öðrum endanum á
heimilinu og fólkið á þönum
frarh og aftur. Eftir skamma
stund kemur Whiteside inn á
sviðið í hjólastól, byrstur á brún
og hefur allt á hornum sér. Hann
leggur algerlega undir sig heim-
ilið, þjónustufólkið og símann og
gengur það svo langt að húsbænd
urnir verða að haldast við uppi
á lofti og þora varla að ganga
um íbúðina niðri hvað þá heldur
e’5 -'rða á hinn fræga mann, sem
stendur í bréfaskriftum og síma
sambandi við öll helztu stór-
menni heimsins. Gengur leikur-
inn allur út á viðbrögð White-
side's við þeim atvikum sem að
höndum ber og framkomu hans
við það fólk, sem hann verður
að umgangast. En senn líður að
því að „sjúklingurinn“ kveður
heimilið öllum til hugarléttis og
lýkur þar leiknum á mjög óvænt
an og skemmtilegan hátt.
Persónur leiksins eru margar,
um eða yfir þrjátíu, en margar
þeirra vitanlega aukapersónur.
Hafa leikendur verið sóttir víða
að, meðal annars frá Hafnarfirði
og er því hér um sundurleitann
hóp að ræða. Ekki bar þó á því
bragð hennar allt, hver hreyfing
og svipbrigði í fyllsta samræmi
við þessa tilgerðarlegu persónu.
Hefur Sigríður verið sívaxandi í
list sinni og er nú orðin mjög at-
hyglisverð leikkona. Því miður
hafa þau hlutverk, sem hún hef-
ur leikið hingað til verið nokkuð
lík hvert öðru og mætti gjarnaj
verða breyting á því, enda hefur
leikkonan sýnt það t.d. í Nótt
yfir Napoli o. fl., að hún býr yfir
fjölþættri leikgáfu.
Maggi Cutler, einkaritara
Whiteside’s leikur Helga Bach-
mann. Hlutverkið er allmikið og
leikur Helgu eðlilegur og örugg-
ur. Ernest Stanley og konu hans,
leika þau Siguröur Kristinsson
og Helga Vaitýsdóttir. Sigurður
er, sem kunnugt er, einn af for-
ustumönnum hafnfirskrar leik-
listar og því enginn nýliði á
leiksviðinu, enda bar leikur
hans það með sér. Helga túlkar
ágætlega hlutverk sitt, — er
taugaóstyrk og eins og hræddur
fugl í návist hins eigingjarna og
að heildarsvipur leiksins ' :?ri .._ ,
jk uppvoðslusama gests heimilisins.
verri en gerist og gengur a
sviði hér og ber það vi'.ni um
örugga leikstjórn Gísla Halldórs-
sonar, sem sett hefur leikinni
á svið. Hefur hann bersýnilega
— Börn þeirra Stanley-hjónanna,
Richard og June leika þau Birgir
Brynjólfsson og Guðrún Ás-
mundsdóttir. Eru hlutverkin lítil
Nína Sveinsdóttir, sem Sarah, Brynjólfur Jóhannesson
sem Whiteside.
ekki legið á liði sínu og haldið
öllum þráðum leiksins í hendi sér
með þeirri festu að vart virðist
út af bregða.
Brynjólfur Jóhannesson fer
með aðalhlutverkið, Sheridan
Whiteside. Hlutverk þetta er
geysimikið og gerir miklar kröf-
ur til leikandans, ef gera á því
fyllstu skil. Leikur Brynjólfs er
að mörgu leyti góður og svip-
brigði hans skemmtileg og hann
hreytir oft út úr sér illkvittninni
á þann hátt, sem honum einum er
lagið. En þó vantar eitthvað, —
einhvern herzlumun að hann nái
fullum tökum á hlutverkinu.
Kemur það máske til af því, að
hann er ekki sú týpa, sem höfund
arnir ætlast til, — sem sé, „portly
and Falstaffian", eins og sagt er í
frumtexta leiksins.
Af öðrum hlutverkum ber fyrst
og fremst að nefna leikkonuna
Lorraine Sheldon vinkonu White
side’s hégómlega og lítt gáfaða
tildurdrós, sem Sigríður Haga-
lín leikur. Er leikur Sigríðar í
hlutverki þessu afburðagóður, lát
en leikur þeirra áferðagóður.
Guðmundur Pálsson leikur Bert
Jefferson, ungan blaðamann og
skáldaspíru. Fer Guðmundur lag
lega með hlutverk þetta. Goiðrún
Stephensen leikur hjúkrunarkon
una ungfrú Preen. Er það tölu-
vert hlutverk og gerir Guðrún
því góð skil. Einkum tekst henni
vel þegar hún undir leikslok tek
ur saman pjönkur sinar og fer úr
vistinni, en segir um leið mr.
Whiteside með hispurslausum
orðum álit sitt á honum. Árni
Tryggvason leikur dr. Bradley,
sem hlotnast hefur það erfiða
hlutskipti að vera læknir White-
side’s. Sýnir Árni vel umkomu-
leysi þessa lítilsiglda manns. Ár-
óra Halldórsdóttir leikur Harriet
Stanley systur Ernest Stanley,
undarlega persónu, er kemur
mjög við sögu áður en iýkur.
Ekki fanst mér Áróra valda hlut
verki þessu, en auðheyrt var að
margir áhorfendur voru á öðru
máli, því að þeir klöppuðu henni
óspart lof í lófa. Steindór Hjör-
leifsson leikur Carlton, einn af
Birgir Brynjólfsson, Richard Stanley, Guðrún Ásmundsdóttir,
June Stanley.
vinum Whiteside’s glaðværan ná-
unga og ánægðan með sjálfan sig.
Er leikur Steindórs léttur og fjör
legur, en hvort hann er ,very
British*1 eins og sagt er um
Carlton í leikritinu, er annað
mál. Banjo, annan vin White-
side’s leikur Gísli Halldórsson.
Er Banjo skemmtilegur náungi
og nýtur sín vel í túlkun Gísla.
Þjóninn John og matreiðslukon-
una Söru leika þau Karl Sigurðs-
son og Nína Sveinsdóttir og er
hlutverkunum vel borgið í hönd-
um þeirra.
önnur hlutverk eru minnl og
gefa ekki tilefni til sérstakrar
umsagnar.
Magnús Pálsson hefur gert
leiktjöldin, sem eru hin glæsileg-
ustu .Hefur hann einnig ráðið
búningunum. Sviðsbúnaður allur
er hinn prýðilegasti og á Finnur
Kristinsson þar verulegan hlut
að. —
Leiknum var ágætlega tekið
og leikstjóri og leikendur kallað-
ir fram hvað eftir annað að leiks
lokum.
Sigurður Grímsson.
STJORNUBIO:
Hinn gullni draumur
ÞETTA er ný bandarísk kvik-
mynd, byggð á ævi leikkonunnar
Jeanne Eagels. Segir þar frá
hinni sterku þrá hennar að ger-
ast leikkona og harðri baráttu
hennar til frama á þeirri braut.
Henni tekst að sigra og hún verð-
ur dáð leikkona, enda óvenju-
lega fögur kona. En hátindinum
nær hún með því að bregðast ó-
drengilega leikkonu, sem leitar a
náðir hnnar og biður hana að úc-
vega sér veigamikið hlutverk í
merku leikriti, því að það sé eina
von hennar um uppreisn frá nið-
urlægingu vegna drykkjuskapar.
— Hún fær Jean íeikritið, en h\n
unga og framgjarna leikkona
verður svo hrifin af hlutverkinu
að hún tekur það sjálf og
vekur geysihrifningu fyrir
leik sinn í því. Með þessu verða
þáttaskil í lífi Jeanne. Samvizk-
an lætur hana ekki í friði. Hún
verður augaóstyrk og óstýrilát og
svo fer að hún leggst í drykkju-
skap og fellur jafnvel fyrir eitur-
lyfjanautninni. Er ekki annað
sýnna en að líf hennar sé að falla
í rúst. En þá kemur fornvinur
hennar. Sal Satori, sem hefur
unnað henni, — og bjargar henni
á síðustu stundu.
Mynd þessi er í alla staði hm
prýðilegasta, vel gerð og áhrira-
rík. Kim Novak leikur aðalhlut-
verkið, Jeanne Eagels. Mér hefur
aldrei fundist Kira Novak mikii
leikkona, og hún meira notið þess
hversu fríð hún er. En í þessari
mynd er leikur hennar afbragð,
sterkur og sannfærandi, þó að
fyrir komi að slakni á leik henn-
ar. Er ekki vafi á því að hún er
vaxandi leikkona. Þá er leikur
Jeff Chandlers í hlutverki Sal
Satoris mjög áhrifamikill, ea
einna heilsteyptastur er þó, ef til
vill, leikur Agnesai Moorehead, i
hlutverki leiklistarkennarans.
Er vissulega óhætt að mæla
með þessari mynd.
Kópavogsbíó;
GLÆPUR OG REFSING
MARGIR hér munu kannast vi8
hina stórbrotnu skáldsögu Dsto-
jevskis „Raskolnikov“ eða „Glæp
ur og refsing" eins og hún heitir
í íslenzku þýðingunni. A þessari
sögu er myndin byggð. Það er
í ýmsu vikið frá sögunni t.d .ger-
ast atburðirnir í Frakklandi ár-
iö 1956.
Myndin fjallar um ungan
mann, René Brunel, sem hefur
orðið að hætta námi sakir fá-
tæktar. í örvæntingu sinni og
biturleika fremur hana morð.
Hann er grunaður, en lögreglaa
hefur þó ekki nægilegar sannan-
ir til þess að hann verði dæmd-
ur. Sektarvitundin þjáir þennan
hrjáða mann sífelt og að lokum
bugast hann og gefur sig fram
við lögregluna. — Þetta er að
eins fá orð um mikið efni, enda
yrði of langt mál að rekja þessa
áhrifamiklu söpu nánar.
í myndinni, sem er prýðilega
gerð, koma fram margir ágæt-
ir leikarar. Rene Bruel leikur
Robert Hassein. Er leikur hans
þróttmikill og sannfærandi og
innlifun hans í hlutverkið geysi-
sterk. Lögregluforingjann leikur
snillingurinn Jean Gabin og er
óþarfi að fara um hann fleiri
orðum.
Frakkar eru snjallir kvik-
myndaframleiðendur og alltaf
eitthvað heillandi við franskar
kvikmyndir. Svo er einnig um
þessa mynd.