Morgunblaðið - 24.01.1960, Blaðsíða 13

Sunnudagur 24. jan. 1960
MORCVNfíLAÐlÐ
13
að hafa í þessum efnum sama t
hátt á og aðrir. I>ó að við höfum !
sérstöðu um sumt, þá eru flest
vandamálin sama eðlis og aðrar
þjóðir hafa þurft að glíma við.
Okkur er þess vegna ómetanleg-
ur styrkur að því að njóta sam-
starfs við aðra. Að sjálfsögðu
erum það við sjálfir, sem tökum
ákvarðanir um hvað gera skuli
í okkar málum. Til þess að þjóð-
in geti dæmt um hvað hollast
sé, þarf hún að fá vitneskju um
allt, sem fyrir liggur, en ekki
vera leynd því, sem stjórnar-
herrarnir telja, að ekki falli í
sitt kram eins og V-stjórnin
gerðL
Búa ber bezt að
Öðinn á siglingu,
REYKJAVÍKU RBRÉF
Laugard. 23. jan.
Óðiim á beimleið
Ráðgert er, að hið nýja varð-
skip, Óðinn, leggi í dag, laugar-
dag, af stað heimleiðis til ís-
lands. Skip þetta er betur búið,
hraðskreiðara og fremur í sam-
ræmi við kröfur tímans en hin
eldri skip, svo sem vonlegt er,
þar sem hið bezta þeirra, Þór,
er nær 10 ára gamall. Alþingi
ákvað þegar í mUrz 1956 eftir til-
lögu þáverandi dómsmálaráð-
herra, Bjarna Benediktssonar, að
veita ríkisstjórninni heimild til
þess að hefja undirbúning að
smíði skipsins. Rök fyrir þeirri
ákvörðun voru einkum þau, að
Ægir væri ekki lengur nógu
hraðskreiður og hefði auk þess
ærnu starfi að gegna við fiski-
rannsóknir. Þá var það einnig
vitað, að ef landhejgin yrði
stækkuð, myndi enn brýnni þörf
á nýju varðskipi.
V-stjórnin tók við skömmu eft-
ir þessa samþykkt Alþingis og
af einhverjum ástæðum sinnti
hún ekki um hinn einróma vilja
Alþingis. Það sinnuleysi varð til
þess, að ekki var samið um smíði
hins nýja skips fyrr en seint á
árinu 1958, enda var þá búið að
stækka landhelgina og öllum
ljóst, að hin litlu, gömlu skip
dugðu með engu móti lengur til
gæzlunnar. Smiði skipsins hefur
sem betur fer gengið greiðlega
og er sem sagt von á því heim
um miðja viku.
Skipstjórnarmaður er hinn
aldni skipherra, Eiríkur Kristó-
fersson. Fer vel á því, að hann
skuli stýra þessu fullkomnasta
varðskipi okkar til hafnar á ís-
landi í fyrsta sinn. Eiríkur hefur
frá upphafi getið sér góðan orð-
stír í starfi, en þó aldrei betur
en þegar mest á reyndi og þá
ekki sízt í viðureigninni við
Breta á sl. 1% ári.
Þá er yfirmaður landhelgis-
gæzlunnar, Pétur Sigurðsson,
einnig með skipinu. Hann hefur
með eðlilegum hætti átt mestan
þátt í undirbúningi málsins, gerði
á sínum tíma grein fyrir þörf á
smíði skipsins og hefur síðan
fylgt málinu eftir, svo sem bezt
mátti verða.
Alþingi keniur
saman
Alþingi hefur, eins og til stóð,
verið kvatt saman til funda hinn
28. janúar. Þegar menn nú hugsa
til allra þeirra fjarstæðna, sem
stjórnarandstæðingar sögðu um
hina fyrirhuguðu frestun fyrir
h. u. b. 1% mánuði, mætti ætla,
að miklu lengra væri um liðið
eða þær fullyrðingar hefðu verið
gerðar i öðrum heimi. Þá létu
stjórnarandstæðingar svo sem
frestun þingsins mundi hafa í för
með sér hrun þingræðis og ógn-
arstjórn í landinu. Spáð var ein-
ræðisákvörðunum til kúgunar
bændum út af landbúnaðarvöru-
verði og upplausn vegna ósam-
komulags ríkisstjórnarinnar við
útgerðarmenn og sjómenn, er
mundi leiða til þess, að vertíð
gæti ekki hafizt upp úr áramót-
um. Forystumenn Framsóknar og
kommúnista létu sér ekki nægja
að halda sjálfir um þetta enda-
lausar ræður, oft á óþinglegan
hátt utan dagskrár, heldur lögðu
ræðukvöð á fylgismenn sína á
Alþingi til þess að teygja mál-
þófið sem allra lengst.
Nú er á daginn komið, hvert
mark var takandi á öllu þessu
orðaskaki. Fyrir forgöngu ríkis-
stjórnarinnar, og þá einkum
Ingólfs Jónssonar, landbúnað-
arráðherra, tókst að leysa hina
erfiðu deilu um landbúnaðar-
vöruverð með samkomulagi allra
aðila. Framsóknarbroddarmr
urðu þá fyrir sárum vonbrigðum,
enda hafði ætlun þeirra með
áframhaldandi þinghaldi einkum
verið sú að nota stöðu sína á
þingi til að hindra sættir í þessu
mikla hagsmunamáli bænda.
Gagnstætt hrakspám þessara
sömu manna og Lúðvíks Jósefs-
sonar hófst vertíð og með eðli-
legum hætti, án þess að til nokk-
urra vandræða kæmi.
Tillögur
ríkisst j órnarinnar
Þá þóttust stjórnarandstæðing-
ar bera kvíðboga fyrir því, að
ríkisstjómin mundi lögleiða með
bráðabirgðalögum án samþykkis
Alþingis, ráðstafanir þær í efna-
hagsmálum, sem hún var að und-
irbúa. Auðvitað vissu stjórnar-
andstæðingar vel, að engum
hafði komið slíkt til hugar.
Stjórnin ætlaði sér það eitt, sem
hún síðan hefur gert, að fá starfs
frið til þess að undirbúa hinar
margháttuðu og flóknu ráðstaf-
anir, sem nú þarf að gera til að
koma efnahag þjóðarinnar í
rétt horf. Hina nauðsynlegu und-
irbúningsvinnu var ekki unnt að
leysa af hendi á meðan þingið
var við störf. Til þess var hér
um alltof tímafrekt verk að
ræða.Stjórnin hefur, eins og hún
hét, unnið látlaust að þessum
málum frá því að þingi var frest-
að og mun nú vera langt komin
í athugun og nauðsynlegum und-
irbúningi.
Tillögur stjórnarinnar munu
um þessa helgi verða ræddar í
báðum stuðningsflokkum stjórn-
arinnar ,sem kvaddir hafa verið
til funda í því skyni. Á þeim
fndum verður tekin ákvörðun
um ,hvort flokkarnir vilja styðja
þær tillögur, sem stjórnin hefur
komið sér saman um. Ef þær
hljóta samþykki flokkanna,
verða þær lagðar fyrir Alþingi
svo fljótt sem verða má, eftir
að það hefur komið saman til
funda á ný.
Erlendir
sérfræðingar
Bæði Framsókn og kommún-
istar reyna að gera það tor-
tryggilegt, að ríkisstjórnin hafi
haft samráð við erlenda sér-
fræðinga um samningu þessara
tillagna. Öðrum fórst en ekki
þér, má segja um þær sakar
giftir. Það var einmitt eitt af
fyrstu verkum V-stjórnarinnar
að kalla hingað til lands erlenda
sérfræðinga og fá tillögur þeirra
um hver úrræði væri vænlegust
í efnahagsmálum. Þá var því
lofað, að láta fram fara úttekt
á þjóðarbúinu í alþjóðaraugsýn
og áttu útlendingarnir að vera
úttektarmenn, en þjóðin vitni
þess, hvernig þeim tækist til.
Úttekt hinna erlendu manna
var framin en þjóðin aldrei
kvödd til vitnis. Stjórnarherrun-
um líkaði ekki umsögn hinna
erlendu sérfróðu manna og í stað
þess að láta þjóðina fylgjast með
og dæma, þá var hitt tekið til
bragðs að halda öllu leyndu fyr-
ir henni.
Náið samstarf
Sannleikurinn er sá, að allar
þjóðir hafa nú náið samstarf við
aðra um ráðstafanir sínar í efna-
hagsmálum. Á meðal hinna
frjálsu lýðræðisþjóða hafa marg-
háttuð samtök verið stofnuð í
þessu skyni. Nægir þar að minna
á alþjóðabankann, alþjóðagjald-
eyrissjóðinn, efnahagssamvinnu-
stofnun Evrópu og tollabandalög-
in tvö, sem nú hefur verið sam-
ið um í Vestur-Evrópu, að ó-
gleymdum hinum miklu samn-
ingum um tollabandalag Norður-
landa, sem nú eru horfur á að
ekki verði úr vegna enn víðtæk-
ari sanminga. Allt þetta samstarf
hefur í för með sér margháttað
og stöðugt samráð, enda er til-
gangurinn ekki sízt sá, að annar
geti lært af reynslu hins. Svo
margþætt sem þetta samstarf er
meðal lýðræðisþjóða þá er vit-
að, að tengslin á milli kommún-
istaríkjanna eru miklu nánari.
Munurinn er sá, að þar njóta ein-
stakir aðilar ekki sama valfrelsis
og á meðal lýðræðisþjóðanna,
heldur bera Rússar slíkan ægis-
hjálm yfir öðrum, að hin komm-
únistaríkin verða í öllu verulegu
að gera það, sem Rússar segja
til um.
Islendingum er það sízt til lít-
illækkunar heldur brýn nauðsyn,
eim, sem
Þ
erfiðast eiga
Eins og fyrr segir er viðfangs
efni okkar um sumt sérstakt.
Þjóð okkar er um margt ekki
eins langt komin í uppbyggingu
og aðrar vestrænar þjóðir. Á
síðustu áratugum hefur raunar
undraverðu verið komið í fram-
kvæmd, en ekki er að búast við
því, að við séum komnir eins
langt og þær þjóðir, sem eiga
að baki samfellda, aldalanga
framþróunarsögu og búa auk
þess í löndum miklu ríkari að
náttúrugæðum en við. Einmitt
þess vegna er okkur flestum
öðrum fremur þörf á miklu fé
til varanlegrar uppbyggingar.
Við megum því ekki, eins og gert
hefur verið undanfarin ár, taka,
lán til eyðslu heldur einungis ’
til framkvæmda, sem koma að
gagni um langan aldur, eða til
að tryggja okkur gjaldeyrisvara-
sjóð, sem brýn þörf er á vegna
óvissu árferðis og afkomu. Með
því háttalagi, sem haft hefur ver-
ið hin síðari ár, er girt fyrir eðli-
leg lán í þessum tilgangi. Þar
með er dregið úr möguleikum til
framkvæmda og framfara í
landinu.
Til þess að bæta lífskjörin til
frambúðar, þarf að stinga við
fótum og gera upp það gjald-
þrotabú, sem V-stjórnin lét eftir
sig. En þá verður og að gæta
þess, að íslendingar þola það í
allra þjóða sízt, að hallað sé á
lítilmagnann eða aukinn sé mun-
ur á hinum verst stæðu og þeim,
er betur eru efnum búnir.
afrakstur hennar þar af leiðandi
vaxið.
Hér tjáir ekki að vísa á ein-
hverjar auðstéttir, sem hægt sé
að svifta eignum til þess að bæta
hag almennings. Enn eru í gildi
allar þær ráðstaafnir, sem V-
stjórnin gerði til tekjujöfnunar.
Stóreignaskattinum hefur ekki
verið haggað að öðru leyti en
því, sem hæstiréttur taldi, að
með álagningu hans væri brotið
gegn reglum sjálfrar stjórnar-
skrárinnar. Reglurnar til tak-
mörkunar milliliðagróða og um
skatta á banka eru enn alveg
hinar sömu.og V-stjórnin setti.
Fals kommúnista þegar þeir
halda því fram, að verið sé að
hlífa hinum ríku, blasir við aug-
um vegna þess að að þeim er
búið á sama veg og þegar komm-
ar sjálfir skildu við. Sannleikur-
inn er sá, að hér á landi er minni
munur á efnahag manna og laun-
um en nokkurs staðar annars
staðar á byggðu bóli. Þess vegna
verður þjóðin öll að taka á sig
afleiðingarnar, úr því að lifað
hefur verið um efni fram, eins
og Þjóðviljinn öðru hvoru viður-
kennir.
Tryggja ber
síbatnandi kjör
„Bruðl og
óhófslifnaður46
Þjóðviljinn fjasar nú um það,
að stjórnarflokkarnir telji „bruðl
og óhófslifnað vinnustéttanna
-------undirrót helztu þjóðfé-
lagsmeina, sem nú er við að
fást“. Að sjálfsögðu hefur eng-
um ábyrgum manni í stjórnar-
flokkunum komið til hugar að
halda slíkri fjarstæðu fram. Því
fer fjarri ,að hér á landi ríki al-
mennt „bruðl og óhófslifnaður".
Þar hefur engin stétt sérstöðu,
enda eru hér á landi ekki til
annað en „vinnustéttir“, þó að
viðfangsefnin séu misjöfn. Óhófs-
bjánar eru hins vegar til í öllum
stéttum, en þeirra bruðl og óhóf
ræður litlu um afkomu þjóðar-
innar í heild.
Hitt er óhagganleg staðreynd,
enda öðru hvoru játað af Þjóð-
viljanum, að Islendingar hafa
undanfarið lifað umfram efni.
Það geta menn gert, þó að hvorki
sé um bruðl né óhófslifnað að
ræða, vegna þess, að hver verð-
ur að sníða sér stakk eftir vexti.
Enn vantar mikið á, að íslenzka
þjóðin lifi við þau kjör, sem
æskilegt væri, enda verður seint
svo miklum gæðum náð, að ekki
séu ófengin mörg, sem eftir beri
að sækjast. Ráðið til þess að
sækja fram á við er að skapa
öruggan fjárhagsgrundvöll, svo
að framleiðsla geti aukizt og
Jafnframt verður að búa svo
um, að þeir, er erfiðast eiga, svo
sem barnmargar fjölskyldur og
gamalmenni þurfi ekkert að láta
af hendi rakna. Þrátt fyrir jafn-
ari efnahag hér en annars stað-
ar er það siðferðisskylda að þessu
fólki sé hlíft, þó að þrengja
þurfi kjörin um sinn. Eitt af
aðalviðfangsefnum stjórnarinnar
að undanförnu hefur verið að
finna leiðir til þessa og vonandi
hafa þær fundizt, svo að viðun-
andi sé.
Aðalatriðið er, að hér á landi
geti átt sér stað sams konar
efnahagsþróun og í öðrum frjáls-
um löndum, sem leitt hefur til
síbatnandi hags alls almennings.
Þar er talað um að kjör al-
mennings geti batnað um helm-
ing á nokkrum áratugum. Allir
viðurkenna, að í þessum efnum
hefur mikið áunnizt síðasta ára-
tuginn í Vestur-Evrópu og
Bandaríkjunum. Fyrir okkur ís-
lendinga er því til mikils að
vinna að koma málum okkar í
sama horf og þessum þjóðum
hefur tekizt.
JMikið áfall“
Framsóknarmenn eru mjög
felmtri slegnir yfir fordæmingu
almennings á olíuhneyksli þeirra.
Alvarlegur ágreiningur er kom-
inn upp á milli broddanna um,
hvernig bregðast skuli við. Ráð-
legast hefur þótt að láta út á
við svo sem ógæfan ætti upptök
sin í því, að hinir ginnhelgu sam-
vinumenn hefðu blandað blóði
við bersynduga. Þess vegna var
sl. miðvikudag efnt til fundar 1
félagi ungra Framsóknarmanna
hér í bæ, þar sem fundarefnið
skyldi vera: „Þátttaka samvinnu-
félaga í rekstri hlutafélaga“.
Með þessu var reynt að gefa til
kynna, að félagaformið en ekki
sjálft manneðlið hefði hér orðið
að fótakefli á vegi dyggðarinnar.
Þegar á fundinn kom reyndist
þó, að þessi feluleikur dugði
ekki. Annar frummælenda, Jón
Skaftason ,gat ekki orða bund-
izt um aðild Framsóknarflokks-
ins að hneykslinu. Hann sagði að
efni til:
„f olíumálinu hafa stórfeld lög
brot átt sér stað.-----Olíu-
hneykslið er mikið áfall fyrir
Framsóknarflokkinn og sam-
vinnufélögin. Forystumenn sam-
vinnuhreyfingarinnar verða að
taka málið föstum tökum en
mega ekki stinga höfðinu í sand-
inn“.
Framhald á bls. 14.