Morgunblaðið - 25.03.1960, Blaðsíða 11

11
Föstudagur 25. marz 1960 MORGUNBLAÐIÐ
B œjarútgerbin
um 40 millj. kr.
laun 1959
HINN 20. marz sl. birtist í Morg
uriblaðinu svar Sveins Jónssonar,
bónda á Egilsstöðum, við athuga
semd Bæjarútgerðar Reykjavík-
ur, varðandi ummæli hans um
starfsemi Bæjarútgerðarinnar og
togaraútgerðar hér á landi.
í rauninni er hér ekki um neitt
svar að ræða af hálfu Sveins Jóns
sonar, en aðeins birtar nýjar stað
hæfingar, sem ekki eiga við nein
rök að styðjast frekar en hinar
fyrri.
1) Sveinn Jónsson vitnar til
ummæla Svavars Pálssonar, sem
birtust í mánaðarritinu „Frjáls
verzlun“, 1. tölublaði 1958, þar
sem sagt er, að Bæjarútgerð
Reykjavíkur hafi fengið greiddar
úr bæjarsjóði á árunum 1955 og
1956 kr. 6.733.961,30, til þess að
greiða rekstrartap útgerðarinn-
ar.
Eins og tekið er fram í grein-
argerð, sem birt var í Morgun-
blaðinu 16. marz, er upplýst, að
framkvæmdasjóður Reykjavíkur
bæjar hafi lagt fram kr. 34.661.-
762,73, sem rekstrarfé og til
kaupa á hinum ýmsu eignum,
svo sem 8 togurum, byggingu salt
fiskverkunarstöðvar, skreiðar-
geymsla, skreiðarhj alla og ýmissa
annarra tækja og véla og miðast
þetta framlag við 31. des. 1958.
Eins og gefur að skilja, verður
ekki hjá því komizt, að Reykja-
víkurbær leggi fram verulegar
fjárupphæðir til kaupa á hinum
ýmsu eignum ,sem starfræktar
eru af Bæjarútgerð Reykjavíkur.
Gilda hér auðvitað sömu reglur
fyrir Reykjavíkurbæ og aðra að-
ila.
Það hefur áður verið upplýst,
að jafnframt hefur Bæjarútgerð
in sjálf úr rekstri sínum getað
lagt fram til aukningar og end-
urnýjunar sem svarar fyrninga-
afskriftum kr. 13.350.935,18, mið-
að við 31. des. 1958, og stæðust
þá tekjur og gjöld útgerðarinnar
á.
Á árinu 1955 lagði fram-
kvæmdarsjóður fram kr. 2.973.
671,03 og árið 1956 kr. 3.760.290,35
eða samtals bæði árin kr. 6.733.
961,38.
Er þá hér komin upphæð sú,
sem Sveinn Jónsson vitnar til,
sem farið hafi til Bæjarútgerðar
Reykjavíkur, til þess að greiða
vexti og tap útgerðarinnar á einu
árL En af framangreindu er ljóst,
að hér er um að ræða framlag
bæjarsjóðs á tveimur árum, árið
1955 og 1956, og er það ínnifalið
í heildarframlagi framkvæmdar-
sjóðs, sem fór til fjárfestingar í
sambandi við kaup á hinum ýmsu
eigum útgerðarinnar eins og að
framan getur.
Bæjarútgerð Reykjavíkur hóf
togaraútgerð skömmu eftir styrj-
aldarlok, eða í byrjun ársins 1947.
Höfðu fram að þeim tíma undan
farandi ár verið velgengistíma-
bil fyrir togaraútgerðina í land-
inu. öll stríðsárin seldist ísfiskur
mjög góðu verði í Bretlandi, einn
ig sátu íslendingar svo að segja
#einir að fiskimiðunum í kringum
landið.
í*egar því endurnýjunartíma-
bilið á togaraflotanum hófst,
stóðu íslenzkar togaraútgerðir
mjög vel að vígi til endurnýjun-
ar, og þá sérstaklega fyrir þá
sök, að með lögum nr. 93 frá
1938, sem í gildi voru öll stríðs-
árin og fjölluðu um skattgreiðsl-
ur útgerðarfyrirtækja íslenzkra
botnvörpuskipa, voru togaraút-
gerðunum heimiluð ýmis skatt-
fríðindi.
Samkvæmt lögum þessum mátti
draga frá tekjum allt tap, sem
orðið hafði frá 1931 'og ennfrem-
ur mátti leggja 90% af tekjum í
varasjóð, skattfrjáls.
Eigi mátti heldur leggja á
hærra útsvar en lagt var á 1938.
Lög þessi voru afnumin með
lögum nr. 9/1941 og í stað þess
heimilað að draga frá helming
af tekjum í varasjóð, þar af %
hlutar í nýbyggingarsjóð.
Einstaklingar og sameignafélög
máttu leggja 40% af tekjunum í
nýbyggingarsjóð.
Með lögum nr. 20 frá 1942 er
skattfrjáls varasjóðsfrádráttur út
gerðarhlutafélaga lækkaður nið-
ur í % af tekjum og hjá öðrum
útgerðaraðilum í 20%. I>etta gild-
ir enn.
Er ljóst að mjög miklu erfið-
ara var fyrir Bæjarútgerð
Reykjavíkur að kaupa þessi nýju
skip en aðrar togaraútgerðir,
félög áttu verulegar fjárupphaéð-
ir í nýbyggingar- og varasjóðum
til kaupanna, sem lagðar höfðu
verið til hliðar skattfrjálst.
Er vissulega ástæða til að taka
fullt tillit til þessa aðstöðumun-
ar, einnig þá, er borin er saman
rekstursafkoma ^Bæjarútgerðar
Reykjavíkur og þeirra togaraút-
gerðarfélaga, sem störfuðu á
stríðsárunum.
Jafnframt er rétt að hafa í
huga, að stríðsgróðaskattur sá,
sem Sveinn Jónsson vitnar til og
er lagður á útgerðarfélög þessi,
mun að mestu einmitt runninn
frá gróðatímum striðsáranna, en
þá starfaði Bæjarútgerð Reykja-
víkur ekki.
Þegar rætt er um tap Bæjarút-
gerðar Reykjavíkur á svo vill-
andi hátt, sem að framan getur,
verður að hafa hugfast, að rekstr-
arafkoma hinna einstöku ára er
mjög mismunandi, og voru árin
1955 og 1956 erfið ár.
Réttast er að leggja til grund-
vallar heildarniðurstöður rekstr-
arafkomu útgerðarinnar þann
tíma, sem Bæjarútgerð Reykja-
víkur hefur starfað. Er niðurstað-
an þá sú, eins og -áður er nefnt,
að tekjur og gjöld stæðust á með
fyrningarafskriftum kr. 13.350.-
greiddi
í vinnu-
935,18 miðað við árslok 1958.
2) Er ríkisstjórnin samdi um
smíði £íu togara á árinu 1948 til
viðbótar hinum þrjátíu og tveim
togurum, sem þegar hafði verið
samið um byggingu á, sótti bæj-
arstjórn Reykjavíkur um að fá til
bæjarins sjö þeirra, til þess að
viðhalda sess Reykjavíkur sem
útgerðarbæjar og auka athafna-
líf bæjarins. Var Reykjavík út-
hlutað fjórum togurum, og var
einn þeirra díseltogari.
Engir kaupendur fengust í
Reykjavík að þessum togurum.
Var það vegna þess, að kaupverð
þeirra var miklu hærra en kaup
verð hinna, sem fyrr höfðu verið
byggðir. Til dæmis kostaði einn
þeirra, b.v. Þorkell Máni, svipað
og þeir þrír togarar, sem togara-
útgerðirnar Júpíter hf. og Marz
hf. reka.
Auk þess voru vaxtagreiðslur
af lánum 5%, en vaxtagreiðslur
af lánum þeim, er veitt voru í
sambandi við kaup á eldri togur-
unum, 2%%.
Er deginum ljósara, að útgerð-
arfélög einstaklinga óskuðu ekki
eftir kaupum á þessum fjórum
fyrrgreindu togurum, sem út-
hlutað hafði verið til Reykja-
víkur, vegna þess að þeir töldu
reksturinn það óhagkvæman. En
til þess að tryggja, að togararnir
yrðu gerðir út frá Reykjavík,
varð Bæjarútgerð Reykjavíkur
að taka við þeim og reka þá, til
hagsbóta fyrir atvinnulíf í
Reykjavík.
3) Sveinn Jónsson vitnar einn
ig til mánaðarritsins „Frjálsrar
verzlunar", þar sem fullyrt er,
að Bæjarútgerð Reykjavíkur
hafi ekki verið reiknaðir vextir
af framlagi framkvæmdarsjóðs á
árunum 1955 og 1956.
Hér er einnig farið með hinar
mestu staðleysur.
Vextir voru reiknaðir sem hér
segir:
Árið 1955 .... kr. 579.000,00
Árið 1956 .... — 826.000,00
Samtals kr. 1.405.000,00
4) Með athugasemdum Sveins
Jónssonar er birt tafla yfir út-
svars- og skattgreiðslur hinna
ýmsu togarafélaga í Reykjavík,
álagðar árið 1959, þar sem til-
greind er útsvarsupphæð hvers
einstaks fyrirtækis.
Að vísu er útsvar fyrirtækj-
anna Júpíters hf. og Marz hf.
lagt saman og birt sem ein tala.
Einnig er birt útsvarsupphæð
eins fyrirtækis, ísbjörnsins hf.,
enda þótt það fyrirtæki reki eng-
Fokhelt raðhús
Til sölu er fokhelt raðhús við Hvassaleiti. Á fyrstu
hæð, sem er 94 ferm., er ein stór stofa, eldhús með
borðkrók, þvottahús, miðstöðvarherbergi, geymsla,
W.C. og bílskúr. — Á annari hæð, sem er 62 ferm.,
er 4 herbergi og bað. Stórar svalir móti suðri. Mjög
gott útsýni. Til greina kemur einnig að selja húsið
tilbúið undir tréverk og málningu.
Allar nánari upplýsingar gefur:
IGNASALA
• R E V KJ AV í K •
Ingólfsstræti 9-B. Sími 19540
og eftir kl. 7. — Simi 36191
an toga»‘a.
Samkvæmt skýrslu þessari er
ekkert útsvar lagt á Bæjarútgerð
Reykjavíkur, og hún því skiljan-
lega talin lægsti gjaldandi þess-
ara tilnefndu félaga.
Hér er enn farið með rangar
staðhæfingar, því að álagt útsvar
á Bæjarútgerð Reykjavíkur fyrir
árið 1959 er kr. 1.500.000,00, og er
það hærri útsvarsupphæð en öðr-
um tilgreindum útgerðarfélög-
um var gert að greiða fyrir þetta
ár.
Nokkra afsökun mun þó sá
eiga, sem samanburðarlista þenn
an tók saman, þar sem hann mun
hafa verið tekinn upp eftir út-
svarsskrá, en útsvar Bæjarút-
gerðar Reykjavíkur er þar ekki
tilgreint, frekar en önnur við-
skipti bæjarsjóðs Reykjavíkur
við stofnanir Reykjavíkurbæjar.
5) í lok athugasemdar sinnar
telur Sveinn Jónsson, að í raun-
inni sé harla lítill munur á út-
gerð togara Bæjarútgerðar R.vík-
ur og hinna austfirzku togara,
þar sem m.a. Bæjarútgerðin hafi
ekkert lagt til bæjarfélagsins.
Lýsir þessi skoðun betur en
flest annað, hvern hug hann ber
til Bæjarútgerðarinnar og hvern
skilning hann hefur á starfsemi
hennar.
Aflamagn það, sem togarar
Bæjarútgerðar R.víkur lögðu á
land hér í Reykjavík árið 1959,
var rúmlega 32,000 tonn, miðað
við slægðan fisk með haus, sem
fóru til vinnslu í hinum ýmsu
frystihúsum bæjarins til saltfisk-
verkunar og til fisksala í bænum.
Jafnframt voru lögð á land um
450 tonn af lýsi. Auk þess fluttu
togararnir beint út á erlendan
fiskmarkað um 2.300 tonn af fiski.
Beinar vinnulaunagreiðslur á
árinu 1959 munu hafa numið um
40 milljón króna, en þar sem
reikningsuppgjöri fyrir það ár er
ennþá ekki lokið, er ekki enn
hægt að fullyrða um þessa tölu.
Virðist það vera allkaldhæðn-
isleg staðhæfing að fullyrða, að
lítill munur sé á hinni aust-
firzku útgerð og Bæjarútgerð
Reykjavíkur. Hinir austfirzku tog
arar liggja nú allir bundnir við
bryggju, en togarar Bæjarútgerð
ar Reykjavíkur sækja stöðugt
sjó með góðum árangri til hags-
bóta fyrir íbúa Reykjavíkurbæj-
ar og þjóðina í heild. Það er nú
gæfumunurinn.
Látum við svo útrætt um mál
þetta af okkar hálfu.
Reykjavík, 22. marz 1960.
Hafsteinn Bergþórsson,
Þorsteinn Arnalds.
Gúmmí
gólfdúkur
á eldhús, ganga og stiga
Margir litir.
Helgi Magnússon & Co.
Hafnarstræti 19 — Símar 1-3184 og 1-7227
2ja herbergja íbuð
mjög góð, í kjallara á Melunum til sölu strax, milli-
liðalaust. Sér hitaveita. Gott lán áhvílandi. Uppl.
í síma 13729.
Til leigu
tvö samliggjandi skrifstofuherbergi með biðstofu.
Umsóknir, merktar: „Miðbær — 9959“, sendist afgr.
Mbl. fyrir mánudagskvöld.
Vefnoðorvöruveizlun
Ein af þekktustu vefnaðarvöruverzlun-
um bæjarins er til leigu. Verzlunin er við
aðalgötu. Lysthafendur leggi nöfn sín til
aígv. Mbl. fyrir 31. þ.m. merkt:
„Hornhús — 9771“.
Vinsælar og
SKÍÐI MEÐ
STÁLKÖNTUM
Verð frá kv. 520.—
gagnlegar
STAFIR — PEYSUR
BINDINGAR
BUXUR — SKÓR
VETTLINGAR
Fermingargjafir
SVEFNPOKAR
BAKPOKAR
VINDSÆNGUR
T JÖLD