Morgunblaðið - 25.03.1960, Blaðsíða 13

Föstudagur 25. marz 1960
MORCTJIS BL ÁÐIÐ
13
Laun l veikindaz
forföllum
Hæstiréttur sker úr um ágreiningsmál
I HÆSTAKÉTTI er genginn dóm
ur, er snertir mjög launþega.
Málið reis út af ágreiningi er
varð um rétt til launa í veikinda
forföllum. Málsaðilar eru Ar-
mann Sigurbjörnsson verkamað-
ur Akranesi (aðaláfrýjandi) og
Sementsverksmiðja ríkisins (gagn
áfrýjandi). Vann Ármann málið
í héraði og eins fyrir Hæstarétti.
Einn dómenda skilaði sérat-
kvæði, vildi sýkna Sementsverk
smiðjuna af kröfum Armanns. 1
forsendum dóms Hæstaréttar er
málið rakið all ítarlega og segir
það m. a. á þessa leið:
Réttur til launa viðurkenndur
Aðiljar máls þessa eru ásáttir
um það, að aðaláfrýjandi, sem
hóf starf hjá gagnáfrýjanda í maí
mánuði 1956, hafi áunnið sér rétt
til launa í veikindaforföllum sam
kvæmt ákvæðum 4. gr. laga nr.
16/1958. Hins vegar greinir þá á
um hvernig þeim rétti sé háttað.
Telur aðaláfrýjandi, að laga-
ákvæðið veiti starfmanni rétt til
launa allt að 14 daga í hvert sinn,
sem hann er frá verki vegna sjúk
dóms eða slysa en gagnáfrýjandi
heldur fram þeirri skoðun að at-
vix.nurekanda sé ekki skylt að
greiða laun í slíkum tilfellum
fyrir lengri tíma en 14 daga sam
tals á ári.
Skýringar á 4. greininni
Rétt þykir að skýra fyrirmæli
nefndrar 4. gr. þannig að þegar
um er að ræða endurteknar fjar-
vistir frá verki vegna sama sjúk-
dóms eða sömu slysfara þá eigi
starfsmaður aðeins rétt til launa
fyrstu 14 forfalladagana enda er
þá um að tefla framhald forfalla
af sama tilefni. Væri mjög óeðli-
legt, að endurtekin eða jafnvel
margítrekuð fjarvist starfsmanns
frá starfi vegna sama sjúkleika
eða slyss veitti honum rétt til
launagreiðslu í hvert skipti, þó
að hann hefði tekið upp vinnu
som hann var fjarverandi. Mundi
fleiri eða færri daga, milli þess
Flóttamannafrímerki
HINN 7. apríl n.k. verða gefin út
í tilefni af aljþóða-fljóttamanna-
árinu sérstök flóttamannafrí-
merki í 70 löndum samtímis.
í tilefni af þessu gefur Rauði
Kross íslands út 7700 svokölluð
útgáfudagsumslög, sem seld
verða á 10.00 kr. stykkið, and-
virði seldra umslaga verur látið
renna til hjálpar flóttafólki
Fjársöfnun þessi er þáttur í
íjáröflun, sem Rauði Kross is-
lands hefur heitið alþjóða flótta-
mannastofnuninni að gangast
fyrir.
1 apríl-mánuði n.k. mun Rauði
Krossinn safna fé til flóttamanna
í eina viku.
Fjársöfnun Þjóðkirkjunnar á
vegum Lúterska heimssambands
ins og alkirkjuráðsins var fyrst
og fremst í þágu flóttamanna í
Hong-Kong og arabalöndum, en
fé því sem Rauði Krossinn safnar
verður varið í samráði við al-
þjóða flóttamannastofnina.
Útgáfuumslög Rauða Kross Is-
lands eru með merki Flótta-
mannastofnunarinnar, þau verða
seld n.k. laugardag í skrifstofu
Rauða Kross íslands að Thor-
valdsstræti 6 kl. 2—5
og slík túlkun á greininni venju-
legast aðeins leiða til uppsagnar
viðkomandi starfsmanns úr
starfi. Hins vegar ber að skýra
ákvæði nefndrar 4. gr. þannig,
að þegar um mismunandi sjúk-
dóma eða slys er að ræða, beri
starfsmanni réttur til launa
fyrstu 14 dagana í hvert sinn,
sem slík forföll ber að höndum.
OrSalag greinarinnar leyfir ekki
þá skýringu, sem gagnáfrýjandi
heldur fram, enda væri það að
eins á færi löggjafans, en ekki
dómstóla að einskorða greindan
rért starfsmanns við nokkurt til-
tekið tímabil, hvort heldur al-
manaksárið, 12 mánaða tíma með
tilfærslu milli almanksára eða
annað tímabil. Ekki gefur undir-
búningur laganna tilefni til að
leggja annan skilning í laga-
ákvæðið en hér var greindur.
Þvert á móti hefur það kómið
fram í málinu, að meðan frum-
varp að lögum nr. 16/1958 var
til meðferðar á Alþingi, fór
Vinnuveitendasamband Íslands
þess á leit við þingnefnd þá í
efri deild Alþingis, sem um frum
varpið fjallaði, að ákveðið yrði
ótvírætt í 4. gr. þess, „að átt sé
við 14 daga samtals á ári“. Sams
konar tilmæli komu einnig fram
1 bréfi Vinnumálasambands sam-
vinnufélaganna til sömu þing-
nefndar. Ekki sinnti Alþingi
þessum málaleitunum.
Veikist tvisvar
Á árinu 1958 var aðaláfrýjandi
tviSvar frá störfum vegna mis-
munandi sjúkleika, hið fyrra
skipti frá 29. ágúst til 6. septem-
ber að báðum dögum meðtöldum,
samtals 9 daga, og hið síðara
skipti frá 27. september til 11.
október, að báðum dögum með-
töldum, samtals 15. daga. Sam-
kvæmt 4. gr. laga nr. 16/1958
átti hann þá rétt til fullra launa
fyrir allt fyrra veikndatímabilið
og 14 daga af hinu síðara. Aðilj-
ar eru sammála um, að aðaláfrýj
andi hafi samkvæmt samningi
unnið hjá gagnáfrýjanda 2
klukkustundir í eftirvinnu alla
virka daga vikunnar nema laug-
ardaga og ber við það að miða,
þegar honum eru ákveðin full
laun fyrir veikindadaga. . . .“
Vildi sýkna verksmiðjuna
Gizur Bergsteinsson skilaði sér
atkvæði í málinu, og þar segir
m.a.:
Ef lögin eru skýrð þannig, að
nýr fjórtán daga fjarverutími
með launum hefjist hverju sinni,
er maður tekur nýjan sjúkdóm
að dómi læknis, gæti kvillasamur
maður fengið hvert veikindaor-
lofið með launum á fætur öðru,
en maður, sem slasast alvarlega
og verður frá vinnu mánuðum
saman, fær þá einungis laun úr
hendi vinnuveitenda fyrstu fjór
tán dagana. Þessi skýring er eigi
samrýmanleg eðli máls og fær
eigi staðizt. Lögin verður að
skýra þannig ,að sköpuð sé eðli
leg regla svo sem kostur er og
mönnum gert sem jafnast undir
höfði. Eins og lögin eru úr garði
gerð er það bezt í samræmi við
lagarök að telja, að starfsmenn
þeir, sem 4. gr. laganna tekur
til, eigi rétt til fullra launa úr
hendi vinnuveitenda í veikinda-
forföllum allt að fjórtán daga á
tólf mánuðum hverjum. Hefur
slík regla eigi verið felld af lög-
gjafarvaldinu . . .“
Þess skal að lokum getið að
Sementsverksmiðjan var dæmd
til að greiða Ármanni kr. 1871.78
ásamt 6% ársvöxtum frá 25. febr.
1959, en þessi fjárhæð var eftir-
stöðvar. Verksmiðjunni var og
gert að greiða málskostnað í hér-
aði og fyrir Hæstarétti alls 4000
krónur.
Söngur Brasilíu
Lítið stúlka af Kavante-ætt-
bálknum. Mjög erfitt hefur
verið að komast í samband við
þann ættbálk, sem er mjög
frumstæður og lifir við Rio
das Mortes (Fljót hinna
dauðu).
STJÖRNUBÍÓ muii á
morgun hefja sýningar á
sænsku kvikmyndinni
„Yillimennirnir við Dauða
fljót“ (Jangada — en
brasiliansk rapsodi). Mynd
ini er frá Nordisk Tonefilm
í litum og Cinema-Scope,
tekin af Torgny Ander-
berg, ásamt fjórum öðrum
Svíum.
Frumskógurinn
kvikmyndaður
Brazilía er stærsta land
Suður-Ameríku. Hluti þess
liggur í hitabeltinu og víða
inni í frumskógum eru enn
hættulegir þjóðflokkar, Indí-
ánaflokkar, sem líta með
mikilli tortryggni á hvern
hvítan mann,
Og svo koma nokkrir Svíar
inn í frumskóginn í þeim er-
indum að kvikmynda hið fjöl-
skrúðuga dýralíf, frumskóg-
inn og frumbyggja landsins.
Og árangurinn af þeim leið-
angri er að finna í kvikmynd
þeirri, er Stjörnubíó er að
sýna. Þar veiða landsmenn
fisk með spjótum. Þar sjást
páfagaukar. skrautfuglar með
tröllsleg nef, maurætur, með
svo langa trjóna að það er
eins og þær hafi hala á báð-
um endum, letidýr, sem aldrei
virðast komast úr jafnvægi,
hvæsandi eiturslöngur, kóngu
lær, sem hafa þann sið að
kvendýrið étur maka sinn, og
„piranas", " smáfiskur, sem
lifir í Amazon-fljótinu og ét-
ur allt hvikt, sem hann kemst
í tæri við.
Borgarlífið og fátækir
fiskimenn
En það er ekki eingöngu
frumskógurinn, sem bíó-
gestir fá að kynnast í þess-
ari kvikmynd, hið ófalsaða líf
frumstæðra Indíána. Hvítir,
rauðir og svartir menn drekka
kaffi í bróðerni í Rió de
Janeiro, baða sig á ströndinni
og aka og ganga um hinar
breiðu götur borgarinnar. Og
við Atlantshafsstrendur Braz-
ilíu lifa fiskimen við fátækt
og kæra sig ekki um neinar
breytingar á lifnaðarháttum.
Foksandurinn færir byggð
þeirra í kaf og brimið lemur
ströndina. Farkostur þeirra,
Jangada, ,er mjög frumstæð-
ur, og manntjón tíð. Þar skipt
ast á skin og skúrir, ást elsk-
endanna og sorg þeirra, þegar
sjórinn hefur tekið fórn sína.
Sænskt tal er með mynd-
inni og fellt inn í kliður frum-
skógabúanna, söngvar þeirra,
auk ýmissa hljóða úr náttúr-
unni, slönguhvæs, fuglakliður,
brimgnýr o. fl., sem gefur
myndinni aukið gildi.
Karasjáindíánarnir lifa eingöngu á villibráð og fiski. Þcir eru framúrskarandi bogaskyttur og
nota örvar við að veiða fisk.
Kaffidrykkja, kvöld-
skemmtun og merkjasala
til ágóða tyrir Björgunarskútusjóð
Breiðafjarðar
FJÁRÖFLUNARDAGUR til
ágóða fyrir Björgunarskútusjóð
Breiðafjarðar verður næstkom-
andi sunnudag í Reykjavík, en
föstudaginn 1. apríl fyrir vestan.
Sjóðurinn er nú 650 ?úsund kr.,
en er hann nemur yfir milljón
króna, er reiknað með að hægt
verði að hefjast handa um smíði
björgunarskútu fyrir Breiða-
fjörð.
Breiðfirzku átthagafélögin í
Reýkjavík, gangast fyrir fjár-
söfnun þar, en þau eru Barð-
strendingafélagið, Breiðfirðinga-
félagið, Átthagafélag Sandara og
Félag Snæfellinga og Hnapp-
dæla og vænta forráðamenn
þeirra að allir Breiðfirðingar
jleggi málefninu lið með því að
fjölmenna á skemxntisamkomu í
Lido, sem haldin verður á sunnu-
dagskvöld, kaupa merki sem seid
verða á götum bæjarins og koma
í síðdegiskaffi í Sjálfstæðis'húsið,
sem breiðfirzkar konur undir-
búa af breiðfirzkri rausn og
myndarskap. Verður Sjálfstæðis-
húsið opið kl. 2—7 þann dag. —
Merkin verða afgreidd til sölu-
barna í Breiðfirðingabúð á sunnu
dag kl. 10 og hjá Ólafi Jóhann
essyni, kaupmanni á Grundarstíg.
Björgunarskútusjóður Breiða-
fjarðar var stofnaður af Þorbirni
Jónssyni frá Ólafsvík og Svan-
hildi Ólafsdóttur konu hans með
50 þús. króna gjöf árið 1954. —
Síðan hefur hann verið efldur
með félagsstarfi og fjársöfnun.
Yfirlýsing
frá Jóni Leifs
AÐ gefnu tilefni og til að úti-
loka misskilning vill undirritað-
ur lýsa yfir því, að greinar þær
og bréf eftir hann, sem birtar
hafa verið nýlega í blöðunum,
eru skrifaðar og birtar algerlega
í hans nafni og á hans ábyrgð
og Tónlistarfélaginu sem félags-
heild óviðkomandi, enda hafa
málin ekki verið lögð fram til
afgreiðslu á stjórnarfundum eða
félagsfundum.
Ennfremur vill undirritaður áf
sömu ástæðum taka það fram,
an hann hefur aldrei viljað draga
í efa góðan hug ýmsra stjórnmála
manna í garð íslenzkra tónlist-
armanna, né heldur gott fram-
lag slíkra listamanna til tón-
menntamála þjóðarinnar.
Reykjavík, 24. 3. 1960.
Jón Leifs.