Morgunblaðið - 30.04.1960, Side 11

Laugardagur 30. apríl 1960
MORGVNBLAÐIÐ
11
Schipol-flugvöllurinn í Amsterdam.
I Amsterdam
Amsterdam, í apríl 1960.
KUNNINGI minn, sem sýndi mér
Rijksmuseum í Amsterdam, benti
mér þar á málverk eftir hol-
lenzka málarann Vroom. Sýnir
það sjóorustu í Haarlemhafinu
árið 1573. Frelsisstríð Hollands
gegn Spánverjum stóð þá yfir
Spánverjar höfðu umkringt bæ-
inn Haarlem. Vilhjálmur af
Öraníu reyndi að veita bænum
hjálp. Hann safnaði því saman
rúmlega 100 hollenzkum skipum
á Haarlemhafinu, en þau voru
lítil og illa vopnum búin. Spánski
skipaflotinn vann því sigur.
Á árunum 1840—53 var Haarl-
emhafið þurrkað upp. Seinna var
reist dálítið virki á norðaustur-
hluta þessa uppþurrkaða svæðis,
einmitt á þeim stað, þar sem
sjóorrustan við Spánverja var
háð. Virkið var skírt Schiphol.
Árið 1917 var hernaðarflugvöllur
gerður nálægt virkinu. í>egar hol
lenzka flugfélagið KLM (Konin-
klijke Luchtvaart Maatschapp)
var stofnað h. 7. október 1919,
fékk það aðsetur á þessum flug-
velli.
í Sohiphoi eins og víða annars
staðar hefur verið nauðsynlegt að
gera flugvöllinn nothæfan fyrir
stóru þoturnar. Hefur hann því
verið stækkaður og endurbættur.
Vegna stækkunarinnar varð að
rífa niður 60 hús í nálægu þorpi.
Búið er að lengja lengstu flug-
brautina, sem nú er 3,3 km. á
lengd. Lengingu hinna brautanna
er ekki með öllu lokið. Ný flug-
stöðvarbygging, búin öllum ný-
tizku tækjum, á að verða ftill-
gerð í síðasta lagi að þremur
árum liðum.
Um miðjan þennan mánuð hóf
KLM reglubundnar ferðir með
þotu af gerðinn DC-8. KLM er
fyrsta flugfélagið í Evrópu, sem
hefur tekið þessar risaþotur í
notkun og er að þessu leyti hálf-
um mánuði á undan SAS, sem
byrjar ekki áætlunarferðir með
DC8 fyrr en 1. maí.
ir rúmlega tveimur mánuðum tók
það Lockheed Electra-vélar í
notkun’ á leiðunum milli borga í
Evrópu og nálægum Asíulönd-
um. Félagið hefur keypt 12 flug-
vélar af þessari gerð. Hafa þær
allar hlotið stjörnunöfn.'
KLM er einn af mörgum vott-
um um dugnað Hollendinga. Það
þarf framtakssemi og áræði til
að skapa 11 milljóna þjóð sæmi-
leg lífskjör í einu af minnstu
löndum álfunnar.
Holland er þéttbýlasta landið í
Evrópu. 1 Hollandi er stutt milli
stórborganna, ekki nema 50 mín-
útna ferð með járnbraut frá
Amsterdam með nálega 900 000
íbúa til Haag með 600.000 jb., og
25 mín. ferð frá Haag til Rotter-
dam með 750.000 íb. Við þetta
bætist, að íbúatala 8 annara
borg í landinu er frá 100.000—-
250.000. I Hollandi eru 2% sinn-
um fleiri íbúar en í Danmörku,
þótt Danmörk sé þriðjungi stærri,
vel ræktuð og iðnaður þar all-
rntkill.
Fæðingar umfram dauðföll
eru í Hollandi fleiri en í flestum
öðrum löndum álfunnar. Fólks-
ina síðari. Tilfinnanlegt var líka,
að ríkisstjórn hins nýstofna indó-
nesiska ríkis gerði eignir Hol-
lendinga upptækar. Verðmæti
þeirra nam nálega 5.000 milljón-
um gyllina. Það bætti ekki úr
skák, að margir Hollendingar og
fólk af hollenzkum ættum flúði
frá Indónesíu til Hollands. Sam-
tals var flóttafólkið um 14 millj-
ón að tölu. Hefur verið vanda-
samt að útvega þessum sæg hús-
næði og atvinnu í hollenzka þétt-
býlinu.
Þegar uppþurrkun Suðursjáv-
arins verður lokið, þá vex land-
svæði Hollendinga um 7% Ann-
að álitlegt svæði verður þurrkað
upp við Norðursjóinn. Eftir flóð
in miklu árið 1953 var ákveðið
að gera mikla og trausta flóð-
garða milli eyjanna, sem eru á
þessu svæði, nánara sagt milli
ósa Maasfljótsins og Schelde. Eru
menn þegar byrjaðir á þessu
mikla mannvirki. Áætlað er, að
það muni kosta 2.400 milljónir
gyllina. Þessir flóðgarðar eiga að
vera fullgerðir árið 1978. Verður
þá þurrkað upp 15.000 hektara
svæði milli þeirra og meginlands
in3
Þótt landið sé stækkað með
uppþurrkunum, þar sem þvi verð
ur við komið, þá er það þó fyrst
og fremst aukin iðnvæðing, sem á
að framfleyta hinum sívaxandi
fólksfjölda. Ar frá ári vex iðnað
arframleiðslan í Hollandi. Þar að
auki er Holland orðið fjölsótt
ferðamannaland. Tekjurnar af
ferðfólki eru komnar upp í h.u.b.
600 milljónir gyllina á ári.
Páll Jónsson.
Óleyfilegt gæsadráp
Sjóorustan í Haarlemhafinu 1573. Þar sem hún var háð er nú
Sehipol-flugvöllurinn.
Meira um minkinn
1 GREIN minni í Morgunblað-
inu 11. marz var óvenjulega mik-
ið af prentvillum. Aðeins ein
var þó meinleg og gat valdið
misskilningi. 1 blaðinu stóð, að á
grávöru uppboði í Svíþjóð hefðu
verið boðin fram 330 búsund
mjnnkaskinn og af þeim hefðu
stlst 9% — en það átti að vera
92% — leiðréttist það hér með.
Nýjustu tölur um grávöru
framleiðslu hér í Noregi 1959
telja að hún hafi numið fast að
100 millj. norskra króna. Lang-
mest eru það minkaskinn. A síð-
asta skinnauppboði í Osló voru
boðin fram 135 þús minkaskinn
og um 50 þús blárefaskinn. Var
góð sala á hvorttveggja, en aft-
ur á móti var selt á n. kr. 650 og
þykir slíkt með fádæmum. Seld
voru minkaskinn fyrir um 16
milij. kr. en blárefaskinn fyrir
um 4 millj. Þeir kaupendur, sem
mest munaði um voru Ameríku-
menn, þeir keyptu % af öllu
sem seldist á uppboðinu
Á.G.E.
KLM fékk fyrstu þotuna af
þessari gerð fyrir rúmlega hálf-
um öðrum mánuði. Hún flaug á
6 klst. og 21 mínútu frá New
York til Amsterdam. Hún var
skírð „Albert Plesman“. Heitir
þotan þannig eftir þeim manni,
sem átti mikinn þátt í því, að til-
tölulega lítilli þjóð tókst að skapa
flugfélag, sem er eitt af hinum
stóru flugfélögumí í heiminum.
Plesman var forstjóri KLM frá
stofnun þess og þangað tii hann
andaðist á gamlársdag 1953.
Flugvélin „Albert Plesman"
var fram að páskum notuð til
að þjálfa flugmennina. I reynslu-
flugi flaug hún á 1 klst og 51
mín. frá Madrid til Amsterdam
og á 21 mín frá París til Amster-
dam.
Þessi mikla þota, sem vegur
fullfermd 140.600 kg., flýgur
h. u. b. 950 km á klst. í 10—12
km hæð og getur tekið 94 far-
þega á sparifarrými og 36 á
fyrsta farrými, er vitanlega dýr
í rekstri. Rekstrarkostnaðurinn
nemur 8,500 gyllinum á klst.,
segir Aler, forstjóri KLM. En DC-
þotan, bætir hann við, getur flog
ið frá Amsterdam til New York
og heim aftur á sólarhring. Sé
hún fullfemd báðar leiðir, þá ætti
hún að geta unnið inn nálega 14
milljón gyllina á sólarhring.
(1 gyllini jafnt 10 ísl. kr.).
KLM fær fyrst um sinn 8 þotur
af þessari gerð. Verða þær allar
notaðar til lengstu ferðanna.
Einmitt nú, þegar félagið tekur
pessar miklu þotur í notkun, eru
40 ár liðin frá því að það hóf
flugferðir. Það var h 17 maí
1920, rúmlega missiri eftir stofn-
un þess.
DC8-þoturnar eru fyrstu skrúfu
lausu flugvélarnar, sem hol-
lenzka flugfélagið eignast. En fyr
fjöldinn vex stórlega, um nálega
130.000 á ári. Þessi mikla fólks-
fjölgun er eitt mesta vandamái
hollenzku þjóðarinnar.
Hollendingar töpuðu miklu,
þegar þeir misstu nýlendurnar í
A.-Indíum eftir heimsstyrjöld
AKUREYRI, 25. apríl. — Sá at-
burður gerðist laust fyrir helg-
ina, að maður nokkur elti gæs
heim á hlað á Þórustöðum í Kaup
angssveit í Eyjafirði og skaut
nana þar við bæjarvegg.
Atburður þessi bar að með
þeim hætti, að grárri Skoda-
bifreið var ekið að heimreiðinni
á Þórustöðum. Út úr henni snar-
aðist maður með alvæpni og
skaut á samri stundu á gæs, sem
var á vappi þar skammt frá.
Ekki lá gæsiri að heldur, en mun
hafa hvekkst nokkuð er hún tók
til fótanna heim að bænum, en
gerði enga tilraun til flugs.
Skyttan brá einnig fyrir sig fót-
unum og þandi sig allt hvað af
tók á eftir gæsinni. Er leiðin var
hálfnuð heim að bænum, skaut
hann enn á ný, en mæði mun
hafa förlað honum mið, því að
enn hélt gæsin áfram hlaupun-
um. Hafði hún sig allt heim á
hlað, en þar mátti hún ekki leng-
ur við hinum ákafa veiðimanni,
er var kominn allnærri henni og
skaut enn á ný, og lét gæsin þar
líf sitt undir húsveggnum.
Eiginkona annars bóndans á
Þórustöðum, Stefáns Ámasonar,
snaraðist út á hlað og skipaði
skotmanni að láta kyrra gæsina,
en hann lét sér ekki segjast held-
ur þreif hræið og hljóp sem hvat-
ast niður að bifreiðinni, sem
snúið hafði verið við á meðan
aðförin var gerð. Héldu hinir
fengsælu veiðimenn síðan i
reykskýi til Akureyrar.
Stefán bóndi var ekki heima
þegar atburður þessi gerðist, en
þegar er hann kom, brá hann sér
skjótt til Akureyrar og varð sú
för til þess að upp á veiðimönn-
unum hafðist. Munu þeir verða
að gjalda bæði glannaskapar síns
og aligæsardrápsins, því hér var
um tamda gæs að ræða.
Nýtt kór\erk
fmniflutt
Á PÁSKADAGSKVÖLD var
frumflutt í ríkisútvarpinu ný
mótetta eftir Hallgrím Helgason,
„f Jesú nafni“. Þjóðleikhúskór-
inn söng undir stjórn höfundar.
Er mótettan samin um íslenzkt
sálmalag úr „Hólabókinni" 1589,
sálmabók Guðbrands biskups
Þorlákssonar en í henni birtast
í fyrsta sinni prentaðar nótur í
íslenzkri bók. Textinn er eftir
Ólaf biskup Hjaltason á Hólum
(1552—1569). Þjóðleikhúskórinn
söng mótettuna til minningar um
hinn mikilhæfa og merka tónlist
armann Dr. Victor Urbamic, sem
lézt í Reykjavík fyrir réttum
tveim árum eftir óþrotlegt, ríku
legt starf í þágu íslenzks tón-
listarlífs.
Hlý sending
Svissneskir
P i
KJULÖk
Rniini
uorun
Rauoarastig 1