Morgunblaðið - 18.05.1960, Síða 8

8
MORCUNBL ÁÐIÐ
Miðvik'udagur 18. maí 1960

Áburðarverksmiðjan
rædd á þingi í gær
— R'ikissfjórnin taki til athugunar
eignaréttinn yfir henni
NOKKRAR umræður urðu um áburðarverksmiðjuna á
fundi Neðri deildar Alþingis í gær, en þá kom úr athugun
í fjárhagsnefnd frumvarp Einars Olgeirssonar um að felld
verði niður úr lögunum um verksmiðjuna heimild til þátt-
töku félaga eða einstaklinga í fyrirtækinu og þar með verði
liætt að reka það sem hlutafélag.
Fer Krúsjeff frá
París í dag?
PARÍS 17. maí (Reuter). —
Almennt eru menn nú farnir
að hallast að því hér í París,
að Krúsjeff sé ákveðinn í að
splundra toppfundinum að
þessu sinni. Hins vegar telja
menn, að hann vilji gjarnan
efna til nýs toppfundar næsta
vetur, þegar Eisenhower hef-
ur látið af forsetaembætti og
nýr og óreyndur maður tekur
við. í kvöld \ók Krúsjeff á
móti nokkrum mönnum í
einkaheimsókn, þeirra á með-
al borgarstjóranum af Dijon,
sem tók vel á móti honum í
Frakklandsferðinni fyrir
skömmu. Borgarstjórinn hafði
eftir honum, að toppfundur
yrði ábyggilega haldinn eftir
6—8 mánuði.
Það styður þennan grun. að
Á ALÞINGI kom í gær fram
þingsályktunartillaga um
byggingu radíóvita á Sauða-
nesi við Siglufjörð, og eru
flutningsmenn hennar þeir
Gunnar Jóhannsson, Skúli
Guðmundsson, Einar Ingi-
mundarson og Jón Þorsteins-
son. —
Öflugur viti nauðsynlegur
Tillagan er svohljóðandi: „Al-
þingi ályktar að skora á ríkis-
stjórnina að hlutast til um, að
reistur verði öflugur radíóviti á
Sauðanesi við Siglufjörð.“
1 greinargerð tillögunnar er
þess getið ,að þingsályktunartil-
agan sé flutt samkvæmt ósk
skipstjóra- og stýrimannafélags-
ins Ægis á Siglufirði. Vitna flutn
ingsmenn ^íðan til greinargerð-
ar frá félaginu sem rökstuðn-
ings fyrir málinu og er hún
fylgisskjal méð tillögunni.
Þar segir m. a. svo:
Ástæða fyrir þessari beiðni
okkar er meðal margs annars
sú, að radíóviti sá, er á sínum
tíma var reistur á Sauðanesi, var
mjög lítill, aðeins 2 wött, og
langdrægni hans því mjög lítil,
þótt betri væri hann en enginn
viti. En fyrir 4 árum var vit-
inn lagður niður og þá talinn
ónýtur, þótt han í sjómanna-
almanakinu væri talinn starfandi
þar til síðastliðins árs.
Mikilvægt vegna síldarskipanna
Á hafsvæðinu milli Stranda-
grunns að vestan og Grímseyjar-
sunds og Kolbeinseyjar að aust-
an eru svo að segja engar dýpt-
armælingar sýndar á sjókortum,
þegar komið er út fyrir Skaga-
grunn. En á þessu hafsvæði er
það, sem aðalsíldveiðin fer fram
á fyrri hluta síldarvertíðar og
það allt að 130 sjómílum til hafs.
Veiðiskipin lenda iðulega í þok-
um og súld dögum saman við
leit sína að veiði, straumar og
vindar hafa líka sín áhrif á, að
staðsetning þeirra á leitarsvæð-
inu verður óákveðin. Ekkert er
hægt að átta sig með dýptar-
mælingum, eins og áður segir.
Skip, sem fá veiði, þurfa fljótt
að komast til hafnar til að
bjarga veiðinni frá skemmdum.
En þar sem farastaður er óviss,
tekur það oft langan tíma, og
hafa undanfarin ár sýnt, að stór-
kostleg verðmæti hafa eyðilagzt
vegna þess, hve skipum gekk
erfiðlega að ná til hafnar.
fulltrúar rússnesku sendi-
nefndarinnar voru í dag að
leita fyrir sér um Ieigu á nógu
stórum fundarsal til að hýsa
alla þá 3000 blaðamenn, sem
safnazt hafa saman hér. Áður
hafði komið til tals, að Krú-
sjeff héldi blaðamannafund í
bækistöðvum alþjóða-blaða-
mannaklúbbsins í Chaillot-
höllinni, en vel má vera, að
Krúsjeff hafi hafnað því,
vegna þess að, tæpt ár er síð-
an Atlantshafsbandalagið
hafði bækistöð í þeim húsa-
kynnum.
Það er álit kunnugra, að
Krúsjeff ætli að kveðja París
með risastórum blaðamanna-
fundi, en aka síðan rakleitt út
á flugvöll.
Vandræði úr sögunni
Með byggingu radíóvita á
Sauðanesi eru þessi vandræði úr
sögunni, þar sem skipin geta þá
miðað vitann og siglt örugg í
höfn. Sama gildir um aðrar sigl-
ingar meðfram ströndinni, að
skip gætu þá örugglega staðsett
sig með miðunum án tillits til
veðurs.
Um ferðir flóabátsins milli
Akureyrar og Sauðárkróks væri
viti þessi ómetanlegur. Svæðið
milli Siglufjarðar og Skaga-
fjarðar er mjög hættulegt í
vondum veðrum vegna margra
grunnhóla, sem brýtur á, og leið-
in stórhættuleg í myrkri eða
snjókomu vetrarmánaðanna. —
Radíóviti á Sauðanesi væri til
mikils öryggis fyrir ferðir þess-
ar. —
Eftir upplýsingum frá síma-
stöðvarstjóra, Ottó Jörgensen,
hefur Ijsóvitinn á Sauðanesi
fengið nýja aflvél, svo að mikl-
ar líkur eru fyrir þvi, að næg
orka sé fyrir hendi fyrir full-
kominn radíóvita á Sauðanesi.
FRUMVARP til Iaga um
breyting á lögum um jarð-
ræktar- og húsagerðarsam-
þykktir í sveitum kom að
nýju til umræðu á fundi
Neðri deildar Alþingis í gær.
Eins og áður hefur verið getið,
fjallar frumvarpið um breytingu
á þeim ákvæðum fyrrnefndra
laga, sem lúta að fjárgreiðslu úr
ríkissjóði til endurnýjunar á vél-
um og tækjum, sem notuð eru
við ræktunarframkvæmdir.
Það hefur komið fram við um-
ræðurnar, að landbúnaðarráð-
herra, Ingólfur Jónsson, skipaði
hinn 31. marz sl. þriggja manna
nefnd til þess að rannsaka fjár-
þörf ræktunarsambandanna, véla
kost þeirra og annað í því sam-
bandi, og gera tillögur um, á
hvern hátt ræktunarsamböndin
geti með sem beztu móti haldið
áfram starfsemi sinni og fram-
Atriði, sem skera þarf úr
Jóhann Hafstein flutti fram-
söguræðu af hálfu meirihluta
nefndarinnar. Hann gat þess, að
skoðanir hefðu verið skiptar um
málið, enda væru í lögunum
nokkuð sérstæð
ákvæði um eign
arheimildina yf-
ir verksmiðj-
unni. Upphaf-
lega hefði verið
fyrirhugað, að
hún yrði algjört
ríkisfyrirtæki,
en á síðari stig-
um hefði frum-
varpinu verið breytt og hún gerð
að hl-utafélagi. Þetta hefði valdið
r.okkrum umræðum og hefðu í
því sambandi komið fram ýmsar
yfirlýsingar af hálfu ráðherra og
einstakra þingmanna. Hér væri
um að ræða atriði, sem úr þyrfti
að fá skorið, og hefðu nefndar-
menn, aðrir en Einar Olgeirsson,
orðið sammála um að leggja til,
að málinu yrði vísað til ríkis-
stjórnarinnar. Mundi þá væntan-
lega fást ótvíræð niðurstaða í
þessu máli.
Reynt að stela verksmiðjunni?
Einar Olgeirsson lagði áherzlu
á, að málið yrði afgreitt á þessu
þingi, og lýsti með allmörgum
orðum þeirri skoðun sinni að
þrátt fyrir tilvist hlutafélagsins,
sem ræki Áburðarverksmiðjuna,
væri hún og
ætti undir öllum
kringumstæðum
að vera eign rík
isins eins. Sumir
væru hins vegar
að reyna að stela
henni frá ríkinu.
Þá gagnrýndi E.
Olg. mjög harð-
lega s í ð a s t a
reikningsuppgjör Áburðarverk-
smiðjunnar h.f., þar sem hann
kvæmdum. f nefnd þessari eiga
sæti Jónas Pétursson, alþm., for-
maður, Pétur Pétursson, frkv.stj.
og Haraldur Árnason, verkfæra-
ráðunautur.
Að svo vöxnu máli þótti meiri
hluta landbúnaðarnefndar deild-
arinnar rétt að bíða með endan-
lega afgreiðslu málsins, þangað
til á næsta þingi, þegar gera má
ráð fyrir að niðurstöður af athug
unum nefndarinnar og tillögur
hennar liggi fyrir. Skýrði Jón
Pálmason frá þessari skoðun
meiri hlutans á fundinum í gær
og -kvaðst hann jafnframt leggja
til, að frumvarpinu yrði af þess
um ástæðum vísað til ríkisstjórn-
arinnar. Framsögumaður minni
hluta nefndarinnar, Helgi Bergs
mælti á hinn bóginn með því, að
frumvarpið yrði engu að síður
samþykkt.
Fleiri kvöddu sér ekki hljóðs,
en atkvæðagreiðslu um málið var
frestað.
kvað .afskriftir hafa verið miklu
meiri en lögin heimiluðu.
Álit lagaprófessorsins
Ingólfur Jónsson upplýsti, að
stjórn Aburðarverksmiðjunnar
h.f. hefði leitað álits lagaprófess-
ors og annarra færra lögfræðinga
um það, hversu víðtækar heimild
ir hún hefði til afskrifta sam-
kvæmt lögunum, og síðan hagað
afskriftunum í samræmi við úr-
skurð þeirra. Það væri því rangt
hjá E. Olg., að ekki hefði verið
farið með lögum. Ástæðan til
þess að afskriftir hefðu nú verið
hækkaðar væri sú, að endurnýj-
unarkostnaður hefði aukizt.
Einar Olgeirsson ítrekaði hins
vegar ennþá skoðun sína, að
reikningarnir væru lögbrot. Þá
komst hann m. a. svo að orði, að
það væri stórhættulegt að vísa
málinu til ríkisstjórnarinnar, því
að hún gæti farið að tala við
hluthafana í Áburðarverksmiðj-
unni h.f. eins og þeir ættu eitt-
hvað í verksmiðjunni.
Á misskilningi byggt
Ingólfur Jónsson benti aftur á,
að fullyrðingar E. Olg. um reikn
inga Áburðarverksmiðjúnnar hf.
byggðust á misskilning. I fljót-
færni slægi hann
því föstu, að
úrskurður laga-
prófessors o g
fleiri lögfræð-
inga um þetta
væri markleysa.
Og á þeirri nið-
urstöðu byggði
hann svo stað-
hæfingar sínar.
Það væri ástæðulaust að svara
þeim frekar.
Að lokum tók Einar Olgeirsson
enn einu sinni til máls og var
sú ræða hans nær eingöngu endur
tekning á því, sem han hafði
áður sagt um málið.
Fleiri kvöddu sér ekki hljóðs og
lauk þar með umræðunni, en
atkv.greiðslu var frestað.
Viðskiptamálin
samþykkt i Ed.
FRUMVARP ríkisstjórnarinnar
um innflutnings- og gjaldeyris-
mál var endanlega afgreitt frá
Efri deild í gær með einni smá-
vægilegri breytingu og er þá að
eins ein umræða eftir um frum-
varpið í Neðri deild.
Breytingin á frumvarpinu var
gerð samkvæmt tillögu frá við-
skiptamálaráðherra, Gylfa Þ.
Gislasyni, sem lögð var fram í
fyrradag. Var hún um það, að
við ákvæði til bráðabirgða bætt-
istist eftirfarandi: „Fjármála-
ráðuneytinu er heimilt, þar til
endurskoðun tollskrár er lokið,
að lækka aðflutningsgjöld af
efnivörum til skógerðar, ef við-
takandi vörunnar rekur skógerð
og staðfestir í aðflutningsskýrslu
að efnivaran verði einungis not-
uð til framleiðslunnar“.
Þegar G. Þ. G. hafði borið
fram þessa tillögu, var 3. umr.
um málið frestað, til þess að
fjárhagsnefnd deildarinnar gæti
gefist tími til að athuga hana.
Nefndin mælti einróma með til-
lögunni, sem svo var samþykkt
ásamt frumvarpinu í heild á
fundi Efri deildar í gær, án frek-
ari umræðna.
jarðasölu
EFRI deild Alþingis samþykkti
í gær endanlega frumvarp til
laga um heimild til að selja jarð-
irnar Meðalheim í Torfalækjar-
hreppi og Hamar í Svínavatns-
hreppi í Austur-Húnavatnssýslu.
Smávægilega breytingu gerði
deildin á frumvarpinu svo að það
fer aftur til einnar umræðu í
Neðri deild.
— Frihöfn
Frh. af bls. 2
verzlanir sé tekið upp í þetta
frumvarp og um það fjallar
þriðji kafli auk nokkurra frekari
ákvæða.
Flutningageymslur
Fjórði kafli fjallar svo um
flutningageymslur, eða transít-
geymslur, sem víða erlendis er
mikill atvihnuvegur , en hafa til
skamms tíma verið lítt þekktar
hér. Þessir flutningar hafa verið
leyfðir sem undantekning frá
venjulegum reglum. um tollmeð-
ferð á aðfluttum vörum með
stjórnarráðsleyfi hverju sinni.
Eins og ég get um, hafa þeir
flutningar farið nokkuð í vöxt,
sérstaklega í sambandi við flutn-
inga til Grænlands, en það er of
þunglamalegt að þurfa í hvert
einasta sinn að sækja um stjórn-
arráðsleyfi fyrir slíkum flutning-
um og hins vegar vantar hér að-
ferð til að koma við öruggu eftir-
liti með þeim. Með þessum á-
kvæðum í fjórða kafla frumvarps
ins er opnuð leið til að auðvelda
þessa flutninga, en með því skil-
yrði, að viðkomandi skipa- eða
flugfélög leggi til húsakynni, þar
sem hægt er að geyma vörurnar
undir tryggu eftirliti. í fimmta
kafla eru svo ýms nánari ákvæði
um framkvæmd laganna, refsi-
ákvæði o. fl.
Til verulegra hagsbóta
Þegar Gunnar Thoroddsen, fjár
málaráðherra, hafði þannig rakið
aðdraganda og efni frumvarpsins,
vék hann í niðurlagi ræðu sinnar
enn að kostum þessa fyrirkomu-
lags. Hann kvaðst ætla, að það
mundi á margan hátt verða til
verulegra hagsbóta fyrir íslenzku
þjóðina alla, bæði sparaðist við
það gjaldeyrir og fært yrði að
gera hagkvæmari innkaup. Á því
væri enginn vafi, að þegar slíkar
tollvörugeymslur, sem í frum-
varpinu væri gert ráð fyrir að
hér rísi, yrðu fyrir hendi, gætu
innkaup farið fram í miklu stærri
stil og það eitt gæti haft í för
með sér ódýrari og betri vöru-
kaup. Ennfremur mundu stærri
vörukaup væntanlega stuðla að
því, að öruggari birgðir væru til
í landinu og enn mætti geta þess,
að á vissum árstíðum væri hægt
að gera hagkvæmari kaup á ýms-
um vörum og mundi hin bætta
aðstaða hér þá gera íslenzkum
innflytjendum kleift að flytja
þær vörur inn í allstórum stíl
á þeim tíma, sem kaupin væru
hagkvæmust, og geyma þær sið-
an hér í tollvörugeymslunum og
greiða aðflutningsgjöldin eftir
því sem þyrfti að nota þær. —
Það er nú mjög oft, sagði fjár-
málaráðherra, að innflytjendur
hafa ekki fjárhagslegt bolmagn
til slíkra stórra innkaupa á hent-
ugustu tímum, þar sem greiða
þarf auk verðsins og flutnings-
gjalda öll aðflutningsgjöld um
leið og varan kemur til landsins.
Fyrir skipaflota landsmanna og
flugflota ætti þetta einnig að
verða til góðs.
Afgreitt á þessu þingi
Að síðustu kvaðst Gunnar
Thoroddsen vonast til þess að
frumvarpið fengi góðar undir-
tektir og yrði afgreitt á þessu
þingi.
Fleiri tóku ekki til máls og
var málinu vísað til 2. umræðu
og fjárhagsnefndar efri deildar
með samhljóða atkvæðum.
Radíóviti verði reistur á
Sauðanesi við Siglufjörð
— Þingsályktunartillaga borin fram
af þingmönnum úr öllum flokkum
Nefnd undirbýr:
Endurnýjun á vélakosti
við rœktunarfram-
kvœmdir
— Frá umræðum á Alþingi i gær