Morgunblaðið - 29.05.1960, Blaðsíða 8

8
M O R C |7 IV P T Aitifí
Sunnudagur 29 maí 1960
í3040 stiga hita með
SEX Afríkuþjóðir fá frelsi á
þessu ári, þar á meðal Kongó,
sem losnar frá Belgíumönnum.
Á þeim slóðum er ekki sem frið-
samlegast um þessar mundir og
þegar hingað berast fregnir það-
an, eru þær jafnan um óeirðir.
Þess vegna barst talið fyrst að
því, er ég hitti íslenzka konu,
nýkomna frá Kongó.
— Maður getur alltaf búizt við
uppþotum og það er satt að segja
ástæðan fyrir því að ég kom nú
heim með krakkana, til að bíða
hér átekta fram yfir 30. júní,
þegar Kongóbúar taka stjórnina
í sínar hendur, sagði Margrét
Thors, en hún og maður hennar,
Þorsteinn Jónsson, flugstjóri, búa
I Leopoldville.
— Hvað gerist þá?
— Ekkert, vonandi. En ástand-
ið er þannig í Kongó, að svert-
ingjarnir skiptast í tvo flokka,
sem berjast um völdin. Neðra-
Kongómenn mynda aðallega
Abako-flokkinn, undir forystu
Kasa Vubu, en forystumaður
Efra-Kongómanna er Lumumba,
sem oft heyrist nefndur í frétt-
um. Báðir hafa að undanförnu
lofað fólkinu í blöðum sínum,
gulli og grænum skógum, svo
sem skattfrelsi, ókeypis öllum
ferðalögum, vörum úr verzlun-
um fyrir lítið sem ekkert og
jafnvel minnzt á að allir geti
kvænzt hvítum konum, sem
þykir ákaflega eftirsóknarvert.
En nú nálgast frelsisstundin, 30.
júní.
Atkvæðagreiðsla byrjaði 13.
maí og sagt er að báðir aðilar
séu orðnir ákaflega hræddir við
loforðin sín og óöruggir. Forystu-
mennirnir hafa líka lýst því yfir
I kosningaræðum, að þeir muni
sjá um það að hinum aðilanum
verði ekki vært í stjórn, ef þeir
verði ekki kjörnir sjálfir. Þess
vegna veit enginn hvað gerist.
Alltaf eru að gjósa upp óeirðir
milli hinna ýmsu kynflokka í
landinu, og ekki alls fyrir löngu
lenti lögreglumönnum, sem allir
eru svartir, og svörtum hermönn-
um saman, er báðir voru að' stilla
til friðar í sveitaþorpi. Þar sem
það verður eina lögregluliðið eft-
ir að belgíski herinn fer, sló óhug
á marga við þær fréttir.
Hvítar konur eru því yfirleilt
farnar með börn sín, enda vill
maður ógjarnan taka ábyrgð á
því að vera þar með böm sem
stendur. Allar mínar vinkonur
voru farnar heim, svo ég hefði
ekki einu sinni getað komið
telpunum þremur fyrir meðan ég
væri í sjúkrahúsi til að ala
fjórða barnið. Og enginn veit
hverju af þjónustufólkinu má
treysta, ef til óeirða kemur. Um
5 þús. manns bíður eftir að kom-
ast úr landinu núna, þar af 2000,
sem ekki hafa far. Mennimir eru
yfirleitt kyrrir. Álitið er að
hvað sem verður ef deilur
harðna. Þeir hata Belgíumenn,
einkum Flæmingjana, og ekki er
álitið að Suður-Afríkubúar muni
eiga þar upp á pallborðið í fram-
tíðinni. En t. d. Bretar og
Bandaríkjaménn eru vel þokk-
aðir. Sennilega á trúboðsstarf-
semi þeirra þátt í því. Trúboð-
arnir hafa alltaf komið fram við
Svertingjana sem menn og jafn-
ingja.
— Við höfum ekki nema gott
eitt af Svertingjunum að segja.
En maður lærir að fara varlega.
Það er hægt að dæma eftir
hávaðanum í trumbunum, hvort
hætta er á ólátum, sem venju-
lega verða í sambandi við funda-
höld hjá þeim.
— Tekur ekki á taugarnar að
Margrét Thors með dæturnar þrjár
eðlur og kóngulær fyrir húsdýr
svarta stjórnin muni sjá sér haghlusta á trumburnar?
í að hafa þá framvegis, því ekk-
ert er til af sérmenntuðum
mönnum í landinu, aðeins um 20
Svertingjar háskólagengnir og
enginn þeirra læknir eða verk-
fræðingur. Sem sagt, maður
vonar að allt gangi vel.
„Madam" afskaplega snjöll
— Er mikið af hvítu fólki í
Kongó?
— í Leopoldville eru um 30
þús. hvítir. Þeir búa í miðborg-
inni og svertingjahverfin í kring.
En þegar Kongó hefur fengið
frelsi verður Luluabourg inni í
landi höfuðborg, og hún er nær
eingöngu byggð svörtum. Þar
ráða ríkjum tveir kynflokkar,
sem í tvö ár hafa átt í erjum,
samið og barizt á víxl.
— Er ekki kurr í garð hvíta
fólksins?
— Ennþá gera Svertingjarnir
greinarmun á hvítu mönnunum
Hlið tjaldbúða Keflvíkin ga á síðasta móti.
— Nei, það kemur upp í vana
og fer eftir hitanum hve vand-
lega Húsinu er lokað á kvöldin.
Maður verður latur í hitanum
og hættir að hugsa, eins og
Svertingjarnir. Annars er bezla
vörnin að hafa hund. Svertingj-
arnir eru allir dauðhræddir við
hunda, sem eru fljótir að sjá það
og elta þá. Við höfum sauðmein-
lausan hund, en heldur ijótan, og
bílstjórar flugfélagsins koma
ekki alveg upp að húsinu til að
sækja Þorstein nema hundurinn
sé lokaður inni. Þetta eru alveg
eins og börn. En hundurinn gerir
það gagn, að enginn getur komið
inn í húsið á nóttunni án þess
við vöknum.
— Já, þú minntist á hita. Hvað
er heitc þarna?
— Svona 30—40 stig á Celcius
á heita tímabilinu, sem nú er að
ljúka, og 20—30 eftir að kólnar.
Munurinn er ekki ýkja mikill, en
á kalda tímanum er oftast skýj-
að á morgnana. Þegar kemur
þrumuveður og ausandi rigning-
arskúr fer ég venjulega út og
stend í rigningunni. Það þykir
Svertingjunum skrýtið. Þeir
standa og skríkja og gera grín
að „madame“. Sjálfir fara þeir
ekki á fætur og láta sér ekki
detta í hug að mæta x vinnunni
ef rignir að morgninum. En þetta
er nú mín bezta upplyfting. Hit-
inn hefur svo lamandi áhrif á
mann. Annars fengum við kæli-
kerfi í svefnherbergið nýlega, og
síðan eru þjónarnir klukkutíma
að sópa gólfið þar. Þeir geta ekki
skilið að vél framleiði kuldann
og finnst madame afskaplega
snjöll að geta látið kólna svona.
AUs kyns orma- og húðsjúk-
dómar
Ingibjörg litla, dóttir Margrét-
ar, kemur inn. Ég spyr hvort
hún hafi meitt sig aftan á lær-
inu. Nei, þetta reyndist bara
vera sandormur, sá eini sem eftir
Skátamót í Botnsdal
1 SUMAR gengst Skátafélag
Akraness fyrir skátamóti í Botns
dal í Hvalfirði. Mótið hefst mið-
vikudaginn 29. júní og stendur
til 3. júlí.
Þegar er vitað um all-mikla og
almenna þátttöku ýmissa skáta-
félaga, en mótið er fyrst og
fremst ætlað skátum, drengjum
og stúlkum af Suðvesturlandi.
Ekki er ennþá hægt að fullyrða
lim fjölda skátanna, sem koma,
en búast má við 400—600 skátum
frá 15 skátafélögum.
Mótasvæðið verður það sama,
sem reyndist svo skemmtilegt á
Baden-Powell-mótinu í Botnsdal
1957. Þar skiptist á skógarrunnar
og falleg rjóður. Mun hvert
skátafélag koma þar fyrir sinni
eigin tjaldbúð með hliði, fánum
og öðru sem tilheyrir tjaldbúðum
skáta. Þar munu skátarnir reisa
sína borg með flestu, sem r.auð-
synlegt er í venjulegu umhverfi
heima. Matreiðslu alla og tjald-
búðastörf annast skátarnir sjálf-
ir og er það megin þáttur í starfi
skátafélaga, að skátinn geti hjálp
að sér sjálfur.
Dagskráin verður fjölbreytt og
leitazt við að allir geti fundið
eitthvað við sitt hæfi.
Umhverfið í Botnsdal og næsta
nágrenni býður upp á mikla nátt
úrufegurð og hin beztu skilyrði
til iðkunar allskonar skáta-
íþrótta. Allt í kring eru tignar-
leg fjöll: Botnssúlur, Hvalfell,
Þyrill. Eða staðir, sem gaman er
að sjá, svo sem Hvaveiðistöðin,
einn hæsti oss landsins: Glymur,
og dýpsta vatn landsins: Hval-
vatn, Skógarkjarrið og heiðar-
drögin eru tilvaldir staðir til alls
konar skátaleikja.
Miðvikudagur: Skátar setja upp
tjaldbúðir sínar. Mótssetning. —
Varðeldur.
Fimmtudagur: Gönguferðir á
Framh. á bls. 23.
er af um 20, sem komust þarna
undir húðina og þvældust þar
fram og aftur um hríð. Þessi
virðist alltaf lifna við aftur,
hvernig sem að er farið.
Talið berst nú að sjúkdómum,
sem við hér þekkjum ekki, og
kvikindum, sem við höfum
aldrei augum litið.
— Ég álít að maður þurfi að
læra heilmikið um hitabeltis-
sjúkdóma, áður en farið er til
Kongó, segir Margrét. Fyrsla
árið mitt þar var ósköp erfitt,
því ég var svo fákunnandi um
þessi atriði og stelpurnar voru
alltaf lasnar. Nú veit ég nokkurn
veginn hvað ber helzt að varast
og hvernig. T.d. er hitamismun-
urinn svo mikill, að gæta verður
þess að loka gluggum um mið-
nættið, og við tökum öll eina
töflu af kínínblöndu á dag, til
að varast malaríung, sem
moskítóflugurnar bera. Áður lét
nýlendustjórnin sprauta vikulega
DDT yfir borgina og þá var
ástandið ágætt hvað þetta snerti,
en nú þegar Belgíumenn eru að
fara, er því hætt.
Annars er nokkuð erfitt að
verja krakkana fyrir sjúkdóm-
um, sem algengir eru meðal
Svertingjanna, því svört og hvít
börn eru saman í barnaskóla, og
í Svertingjunum eru alls konar
orma- og húðsjúkdómar og
einnig talsverð brögð að berkl-
um, enda sóðaskapurinn óskap-
legur.
— Er þá ekki ungbarnadauð-
inn mikill?
— Jú, en einnig hjá hvíta
fólkinu, því ekki er hægt að
bólusetja ungbörnin gegn öllum
þeim sjúkdómum, sem þarna
ganga. Það er hræðilegt að koma
í kirkjugarðinn, því í um þriðj-
ungi af gröfunum hvíla ungbörn.
En úr því við erum að tala um
ungbörn, dettur mér í hug, að
sjálfsagt þætti ungbarnaeftirlit-
inu hér það lítt til fyrirmyndar
að sjá mæður með nýfædd börn-
in bundin aftan á sig. Höfuð
barnsins dinglar, því það hefur
engan stuðning. En kannski er
þetta bara gott fyrir börnin og
ein ástæðan fyrir því hve fal-
lega svertingjakonur bera höfuð-
ið - og hve tígullegar þær eru í
fasi. Þær bera líka allt á höfð-
inu. Algengt er að sjá konu með
eitt barn aftan á sér, annað
ófætt og 3—4 á eftir sér og svo
með hlass á höfðinu. Einum til
tveimur metrum á undan gengur
svo maðurinn uppábúinn.
Gróðurinn klipptur vegna
slangnanna
— Hvernig er með skorkvik-
indi og slöngur?
— Nóg af þvi. Að vísu hef ég
aldrei séð slöngu í garðinum okk
ar, en krakkarnir hafa séð þær
í skólagarðinum. 1 Leopoldville
verða allir að hafa garðinn sinn
vel hirtan og allan gróður klippt
an og snoðinn, svo að slöngur
geti ekki leynzt þar. Eftirlits-
menn fara um garðana á morgn-
ana. Háar sektir liggja við að
hafa ekki garðinn í lagi.
Stóru kóngulærnar, sem kall-
aðrar eru „Black Widow“ eru nú
víst í skógunum. En hjá mér eru
bara litlar kónguiær og eðlur,
sem ég vil gjarna hafa, því þær
eyða öllum flugum úr húsinu.
Maurarnir eru heldur leiðinleg-
ir, en þeir gera engum mein, og
stóru kakkalakkarnir eru ósköp
hvimleiðir, og bezt að losna við
Þá.
■— Hvernig er að halda heim-
ili í Leopoldville? Nokkrir erfið-
leikar með húsjálp?
— Nei, síður en svo, nóg fram-
boð af vinnu. Borgarstjórnin hef-
ur verið að reyna að koma í veg
fyrir að utanbæjarfólk streymi
til borgarinnar, vegna atvinnu-
leysis. En ef Svertingi er skyld-
ur einhverjum borgarbúa í 20.
lið, þá getur hann komið og sezt
upp hjá honum. Þeir eru ætt-
ræknasta og gestrisnasta fólk
sem hugsast getur. Fái aðkomu-
maðurinn ekki vinnu, nú þá
bjargast þetta einhvern veginn
og hann er velkominn.
Mjólkurpotturinn 25 kr.
— Huernig er með matarút-
veganir. Er dýrt að lifa?
— Það er nóg af ávöxtum og
grænmeti. Fiskur er hreinasta
lúxusvara, annað skaplegt, nema
mjólk og áfengi. 3 pela flaska af
mjólk kostar 27 franka eða tæp-
ar 19 kr., svo það er dýrt að vera
þarna með börn.
— Nokkur vandræði með
skóla fyrir krakkana?
— Nei, nei. Kennslan fer fram
á frönsku eða flæmsku og skól-
arnir eru strangir. Það er ekkert
sem heitir að svikjast um. Allur
tími barnanna skiptist milli skóla
og heimavinnu frá 1. sept. fram í
miðjan júlí. Ég tók skólabækurn-
ar með og íelpurnar verða að
lesa meðan þær eru hér, annars
geta þær ekki sezt aftur í skól-
ann sinn, þegar við komum aftur
til Kongó. í skólanum eru bæði
hvít og svört börn. Kaþólsku
skólárnir byrjuðu að taka við
svörtum börnum og ríkisskól-
arnir fóru að dæmi þeirra.
— Okkur hefur orðið tíðrædd-
ast um óeirðir, hita og skorkvik-
indi, svo halda mætti að þarna
væri allt annað en gott að búa,
sagði Margrét að lokum. En sann-
leikurinn er sá, að okkur hefur
líkað ljómandi vel. Ef þar verð-
ur sæmilega rólegt, þá vil ég
fara aftur til Kongó og í bjart-
sýni trúi ég því að ekki verði
langt þangað til. — E. Pá.