Morgunblaðið - 29.05.1960, Blaðsíða 12

12
MORCVNBLAÐIÐ
Sunnudagur 29. maí 1960
TTtg.: H.f Arvakur Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsíngar: Arni Garðar Krístinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Asknftargjald kr. 45.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 3.00 eintakið.
RÁÐSTEFNA A.S.Í.
OÁÐSTEFNA Alþýðusam-
bands íslands um kjara-
málin stendur nú yfir. Af at-
hygli mun verða fylgzt með
gerðum þessarar ráðstefnu
því að líklegt er, að þar fáist
prófsteinninn á það, hvort
samtök þessi eigi að þjóna
hagsmunum verkafólks og
launþega almennt, eða hvort
pólitískum ofstækismönnum
tekst að hagnýta þau í til-
raunum sínum til niðurrifs-
starfa.
Ráðstefnan kemur saman á
þeim tíma, er allar stéttir
þjóðfélagsins hafa tekið á sig
nokkrar byrðar um stundar-
sakir til þess að rétta við
efnahag landsins og firra frá
frekari skuldasöfnun erlend-
is. Full ástæða er til að ætla
að yfirgnæfandi meirihluti
þjóðarinnar, þ. á. m. meðlima
verkalýðssamtaka sé fús á að
taka þessar byrðar á herðar
nú um nokkurt skeið, fremur
en fresta þeim um eitt eða
tvö ár, þótt það væri hægt,
sem allsendis er þó óvíst. Er
líka alveg vafalaust að sú af-
staða er skynsamleg, því að
frestun þess að rétta við
hallabúskapinn, mundi aðeins
leiða til þess, að byrðarnar
yrðu margfalt meiri síðar.
Gera verður ráð fyrir að
fulltrúum á Álþýðusambands
ráðstefnunni séu þessi sann-
indi ljós. Þess vegna-mun
reyna á þroska hvers einstaks
við úrlausn þeirra vanda-
mála, sem um er að ræða.
Þeir sem einlæglega vilja
vinna að hagsmunamálum
samtaka sinna munu gjalda
varhug við tilraunum til að
skapa þjóðinni erfiðleika.
Hinir, sem blindaðir eru af
pólitísku ofstæki, munu vafa-
laust leitast við að fá gerðar
samþykktir um það, að efna
skuli til stéttastríðs í þjóðfe-
laginu.
í kaupgjaldsmálum er
stefna ríkisstjórnarinnar ái-
veg skýr og rétt er að undir-
strika hana hér einu sinni
enn, svo að hún fái engum
dulizt. Stjórnin hefur lýst
því yfir, að hún muni ekki
gerast aðili að neinum vinnu-
deilum. Hún kveðst munu
standa gegn kauphækkunum,
sem leiði til þess eins að byrð-
unum verði á ný velt yfir á
allan almenning, í sköttum
eða hækkuðu vöruverði. Hún
bendir á þau augljósu sann-
indi, að raunverulegar kjara-
bætur geta því aðeins fengizt
að framleiðsluaukning verði.
í þessum yfirlýsingum stjórn-
arinnar felst tvennt. Annars
vegar að verkfallsrétturinn
verður nú gerður virkur. á
ný, þar sem atvinnurekend-
um verður ekki heimilað að
velta nýjum kauphækkunum
yfir á almenning. En á hinn
bóginn er það líka ljóst að
atvinnurekendur munu ekki
fáanlegir til að samþykkja
kauphækkanir, nema þeir
beri óhóflega mikið úr být-
um, eða þá að þeir munu láta
undan kaupkröfum og draga
saman seglin, en við það
kynni að skapast alvarlegt
atvinnuleysi.
Ábyrgð þeirra manna, sem
nú efndu til vinnudeilna, yrði
því-mikil. Slíkar deilur gætu
aðeins endað á tvennan hatt,
annað hvort að vinnuveitend-
ur stæðu gegn öllum kaup-
hækkunum þar til verkfall
færi út um þúfur, eða þá að
þeir féllust á launahækkanir
eftir langt verkfall, en
drægju saman atvinnurekst-
ur sinn, þannig að alvarlegt
atvinnuleysi gæti skapazt.
Einhverjir kynnu að segja að
þriðja leiðin væri til, þ. e. a. s.
að fella gengið að nýju, ef um
verulegar kauphækkanir
verður að ræða. Gegn þeirri
leið mun ríkisstjórnin standa
í lengstu lög. En ofstækis-
mönnum er rétt að segja það
skýrt og skorinort, að fjórða
leiðin, sem þeir sækjast eftir,
er alls ekki fyrir hendi.
Kommúnistar myndu helzt
æskja þess, að vinnudeilur
leiddu til þess að uppbóta-
stefna yrði tekin upp að nýju
og stjórnarstefnan hryndi.
Sú leið væri alvarlegust fyr-
ir allan landslýð, og sérstak-
lega þó launastéttirnar. Þess
vegna mun aldrei horfið að
henni aftur meðan núverandi
ríkisstjórn er við völd. Og i
þar sem stjórnarflokkunum
er það fullljóst, að ný upp-
bótastefna mundi leiða yfir
þjóðina hið mesta böl, þá ber
þeim skylda til að standa ó-
bifanlega gegn öllum tilraun-
um til að innleiða hana á ný.
Þeir eiga því ekki annarra
kosta völ, en að hika hvergi,
hvað sem á gengur. Einnig
þetta er rétt að leiðtogar
kommúnista og Framsóknar
viti, því að þá er þeim líka
ljóst, að skemmdarverkin
geta ekki þjónað þeim tii-
gangi, sem þeim ér ætlað,
þ. e. a. s. að kollvarpa ríkis-
stjórninni.
Af öllum þessum ástæðum
verður að treysta því að full-
trúar á ráðstefnu A.S.I hug-
leiði öfgalaust þá ábyrgð,
sem þeim er lögð á herðar
og forðist að efna til átaka, j
sem mest munriu skaða laun-J
þega.
UTAN UR HEIMI
Þessl teikníng gefur nokkra hug-mynd um, hvernig
milljónarinn Otto Zweig liugsar sér neðanjarðarbrautina.
Risafyrirtæki
EINN af mestu auðjöfrum
Vestur-Þýzkalands eftir stríð
hefir gert áætlun um mikil-
fenglegar framkvæmdir, sem
allt virðist benda til, að
verða muni að veruleika á
næstunni, nú þegar fylkis-
þingið í Rhein-Westphalen
veitti henni einróma stuðning
á dögunum. — Milljónarinn,
sem um ræðir, er Otto Zweig,
sem grætt hefir óhemju fé,
m. a. á framleiðslu plastum-
búða, — og áætlun hans
fjallar um það að byggja
neðanjarðarjárnbraut — ekki
í einni borg, heldur milli
margra bæja og borga. Með
Vestur-þýzkur
milljónari vill
byggja neðan-
jarðarbraut um
Ruhr-hérað
1.0 0 0 000000000 0 0 0 t
þessari miklu neðanjarðar-
braut hyggst auðjöfurinn
tengja saman allar helztu
borgir Ruhr-héraðsins — og
aflétta þannig umferðaröng-
þveiti því, sem nú háir svo
mjög þessu mikla iðnaðar-
svæði Vestur-Þýzkalands.
— 'k —
Ruhr er þéttbýlasta landsvæði
Vestur-Þýzkalands — með ca.
2500 íbúa á hvern ferkílómetra
lands. — Umferðin á þessu svæði
er nú slík, að það má oft telj-
ast meiri háttar „fyrirtæki“ að
komast frá einni hinna 23 storu
iðnaðarborga til annarrar.
Einteinungar
Það er þetta vandræða-
ástand, sem Zweig ætlar að
binda endi á með neðanjarðar-
braut sinni. Hún á að vera á
tveim hæðum. 1 neðri hlutanum
eiga járnbrautarlestirnar að
ganga, og verða það einspora
vagnar, eða einteinungar, eins og
þeir munu hafa verið nefndir á
íslenzku (monorail). — í efri
helmingi jarðgangnanna hugsar
Zweig sér hins vegar, að koma
megi fyrir ýmiss konar starfsemi
— jafnvel geti minni háttar iðn-
fyrirtæki fengið þar inni, auk
þess sem þar verður til húsa
hvers konar þjónusta í sambandi
við neðanjarðarbrautirnar, bráða
birgða-sjúkrahús o. fl. — Við
allar endastöðvar er gert ráð
fyrir rúmgóðum bílastæðum, svo
að menn geti skilið eftir bíla
sína og skotizt með skjótum
hætti til næstu borgar með
hinni hraðskreiðu neðanjarðar-
braut.
A Þúsundir milljóna
Þetta verður að sjálfsögðu
ákaflega dýr framkvæmd — og
mun óhætt að telja kostnaðinn
í þúsundum milljóna í íslenzkri
mynt. En milljónarinn telur, að
ekki muni það verða sérstak-
lega erfitt vandamál að útvega
nauðsynlegt fé — mörg stór-
fyrirtæki og auðugir einstakling-
ar muni sjá sér hag í að leggja
þar nokkuð af mörkum, auk
þess, sem bæði fylkisstjórnm og
sambandsstjórnin í Bonn muni
eflaust styrkja fyrirtækið með
ríflegum fjárveitingum.
—~'k —
Ef svo fer, sem nú horfir, að
þessi risavaxna hugmynd Otlo
Zweigs verði samþykkt endan-
lega, má gera ráð fyrir, að fram-
kvæmdir við hina miklu neðan-
jarðarbraut hefjist eftir svo sem
eitt ár.
Rússnesk dæmisaga
Kemur hún höfundi
sínum í klandur?
MENN tala nú um það, að
„járntjaldið“ hafi verið þétt á
ný eftir njósnaflug Banda-
ríkjamanna yfir Rússlandi
1. maí sl. og upplausn „topp-
fundarins“ um miðjan mán-
uðinn. — Þrátt fyrir það si-
ast þó enn í gegnum það ýms-
ar athyglisverðar fréttir.
— -k —
I bókmenntatimaritinu „Novy
Mir“ birtist fyrir skömmu smá-
saga eftir rithöfundinn Vladi-
mir Dudintsev, sem árið 1956
var mjög umræddur um allan
heim — og olli innanlandsólgu
— með skáldsögu sinni „Ekki af
einu saman brauði“.
• Dæmisaga
Fyrrgreind smásaga Dudint-
sevs er eins konar dæmisaga —
DUDINTSEV
— fær hann skömm í hattinn?
þar sem talað er um land nokk-
urt eða heim, þar sem eilíft sól-
skin ríkir annars vegar, en
myrkrið situr ætíð í hásæti á
hinum helmingnum. — Aðalper-
sóna sögunnar er ungur vísinda-
maður, sem er að dútla við til-
raunir með að „framleiða“ sól-
skin I hinum myrka hluta heims-
ins — þ. e. „gervisólskin“. —
Þrátt fyrir vísindamennsku sína
og göfugan ásetning, eyðir hann
mestu af tíma sínum við að horfa
á sjónvarp.
• Sinnaskipti
Hinn ungi vísindamaður
komst í náinn kunningsskap við
eldri „kollega" sinn, sem er
haldinn alls konar hugsjóna-
grillum, og verður fyrir slíkum
áhrifum frá honum, að hann snýr
sér af alhug að vísindastarfi sínu
— og uppgötvar „gervisólskin-
ið“, sem hann hefir svo lengi
haft í huga.
1 sögunni er einnig fjallað um
bófaflokk nokkurn og foringja
þeirra. Fremja þeir hin mestu
spjöll lengi vel — en loks fer
svo um foringjann ,að hann tek-
ur sinnaskiptum og tilkynnir
opinberlega ,að hann óski einsk-
is heitar en að bæta fyrir synd-
ir sínar og fá að starfa sem lög-
hlýðinn borgari. — En ekki hef-
ir hann fyrr birt yfirlýsingu sína
en ræningjaflokkurinn ræður
honum bana — sem liðhlaupa.
- 'k -
Margir hafa þótzt sjá líkingu
mikla með ræningjaforingjanum
í sögunni og Krúsjeff, forsætis-
ráðherra Ráðstjórnarríkjanna
— og með bófaflökknum og
rússneska kommúnistaflokknum.
— Menn hafa einnig veitt því at-
hygli, að rithöfundurinn virðist
sérstaklega hafa greitt fyrir
þessari samlíkingu með því að
láta ræningjaforingjann eiga
sama fangamark og Krúsjeff.
• Ef til vill ....
Menn segja, að Dudintsev
hafi hér notað líkingamálið lil
þess að fá komið á framfæri
smásögu, sem á beint við okkár
tíma — og meira að segja síð-
ustu vikurnar. En þá er spurn-
ingin — hefir hann gert það
nógu „sniðuglega", þannig, að
ekki verði hægt að hafa á því,
sem kallað er. — Ef honum hef-
ir ekki tekizt það, og komizt
hann í vandræði vegna þessarar
smásögu sinnar — en „innan-
lands-veðurspá“ Sovétríkjanna
nú sem st^ndur gæti vissulega
bent til þess, að svo yrði — ja,
þá er það víst ekki í fyrsta
skipti.
Og, sé það rétt, sem eftir hon-
um er haft, þá er hann ekki ó-
viðbúinn slíku: — „Ég hefi feng-
ið að kenna á því oft og mörg-
um sinnum. — Sex daga vikunn-
ar er mér úthúðað. Þann sjöunda
hlýt ég hrós og heiður — ef til
vill.... “