Morgunblaðið - 30.06.1960, Blaðsíða 13

Morgunblaðið - 30.06.1960, Blaðsíða 13
Fimmtudagur 30. júní 1960 MORCUTVBl ÁÐIÐ 13 BJami Helgason: Vatnið í jarðveginum í AUGUM ræktunarmanns- ins er fátt, sem dregur að sér meiri athygli en frjósemi og vatnsinnihald jarðvegsins, enda er hagkvæm notkun og góð nýting vatnsins venju- lega einn mikilvægasti þátt- ur jarðræktarinnar. Það, sem rækta skal, er oft góðri nýt- ingu vatnsins háð, einnig hvenær vinnsla og ræktun getur hafist, svo og notkun áburðar og nýting hans. Hér þarf, áður en lengra er haldið, að gera sér ljóst, hver munur er á frjósemi jarðvegs ins og vatninu í jarðveginum, því að hugtakið frjósemi í þessu sambandi er geysivíð- tækt og óljóst. í augum margra er það frjósamur jarðvegur, þar sem mikill gróður er og lélegur jarðveg- ur, þar sem lítill eða kannski enginn gróður þrífst. Um skýrgreininguna á frjósöm- um jarðvegi má deila í hið ó- endanlega. Enginn einn get- ur ákveðið, hvar mörkin skuli sett, en óneitanlega hef ur það margt til síns ágætis að álykta svo sem að ofan getur, þegar ekki annað betra er vitað. í almennu tali manna á milli verður frjósemi jarðvegsins þess vegna geysivíðtækt hugtak, þar sem gróðurástandið á hverjum stað og hverju sinni er notað sem mælikvarði á á- gæti jarðvegsins. En í þrengstu merkingu er sá jarð vegur einn frjósamur, sem auðugur er að næringarefn- um alveg án tillits til, hvaða eða hve mikill gróður kunni að vera þar. Frjósamur jarð- vegur getur þó verið rakur eða þurr eftir atvikum, jafnvel svo þurr, að lítið sem ekkert fái í honum þrifist. Blóma- garðar, sem hlúð hefur verið að, er kannski nærtækasta dæmið eða jafnvel blóm í potti, sem fengið hafa áburð reglulega, en skrælna samt, ef gleymist að vökva. Á svipaðan hátt getur ó- frjósamur jarðvegur eða hrjóstrugur verið þurr og kannski skrælnaður, en líka svo rakur, að gróður verður óvenju gróskumikill. í því sambandi má nefna grösuga lækj arbakka sumsstaðar, sem eru í raun og veru oft svo snauðir að nýtilegum næringarefnum, að mest af Jarðvegurinn getur sumsstaðar verið svo þurr, jafnvel þar sem úrkoma er tiltölulega mikil, að áveitur verða nauðsynlegar, til að gróðurinn nái rótfestu. Myndin sýnir áveituframkvæmdirnar á Stjórnarsandi í Vestur-Skaftafellssýslu. gróðrinum mundi visna, ef lækurinn fyndi sér annan farveg. Af þessum sökum eru áveitur og aðrar þær aðferð- ir, sem kunna að draga úr uppgöfun vatnsins nauðsyn- legur liður í ræktun á þeim stöðum, þar sem uppskera jarðarávaxta takmarkast af of litlu vatni. Áveitur eru þó tiltölulega mjög sjaldgæfar sem liður í ræktun í þeim löndum, sem úrkoma er talin árviss í og nægilega mikil fyrir allan venjulegan nytjagróður. En þær eru því algengari sem úr koman verður minni og geta sumsstaðar orðið undirstaðan að tilveru heilla þjóða eins og í Egyptalandi og miklum hluta Súdan, þar sem fram- tíð fólksins er algjörlega háð áveitum. Ekki skyldi þó skilja þetta svo sem aðeins Egyptar og Súdanbúar eigi allt sitt undir áveituvatninu, því að jafnvel enn stórkost- legri áveitukerfi eru til með- al annarra þjóða, þótt ekki hafi þau hina sömu geysilegu þjóðhagslegu þýðingu, og munu Ástralía og Bandaríkin vera þar fremst í flokki. Að sjálfsögðu þekkjast áveitur miklu víðar í hinum suðlægu og þurru löndum, en þær geta líka verið þar, sem úr- komusamt er að öllum jafn- aði eins og t.d. hér á íslandi: Flóaáveitan og áveitan á Stjórnarsandi í Vestur- Sk'aftafellssýslu. Oft hefur verið fullyrt, að í þurru eða tiltölulega þurru Mrrgvíslegur iróðleikur í Ndttúrufræðingnum loftslagi sé mjög náið sam- band milli úrkomu og upp- skeru og sýnist ekki óeðli- legt, að svo sé. En því verð- ur ekki neitað, að jafnvel í röku loftslagi eins og er hér á landi getur skortur á nægi- legu vatni takmarkað gróð- ur og uppskeru og sennilega er það miklu oftar en flestir gera sér grein fyrir. Allir kannast við þurrkasumrin, þegar þeim finnst allt ætla að skrælna eða þegar seint sprettur á vorin vegna ó- venjulegra vorþurrka. Það vita færri, hvar setja skuli mörkin milli þurrka eða ó- þurrka eða hvenær líklegt er, að oflítið vatn dragi úr gróðrinum og hvenær jarð- vegurinn er of blautur. Enn síður höfum við hugmynd um, hvenær rakaskilyrðin eru bezt, til að gróður fái not ið sín, svo að ekki verði á betra kosið. En það eru fleiri atriði í sambandi við vatnið, sem alveg eru órannsökuð og skipta þó alveg jafn miklu máli. Það er t.d. ekki vitað enn, hvort þurrkatímabilin komi reglulega með vissu árabili eða þegar minnst var ir eða þá„ hvort ' eins náið samband er á milli úrkomu og uppskeru eins og þar sem að staðaldri er þurrviðra- samt. Allt þetta eru atriði, sem gefa verður vandlega gaum svo að betri skilningur fáist á eðli og ástandi jarð- vegsins og á þeim lífsskil- yrðum, sem allur jarðargróð- ur á við að búa. NÝLEGA kom út 1. hefti 30. ár- gangs af Náttúrufræðingnum, en það er alþýðlegt fræðslurit í nátt úrufræði, sem verið hefur félags- rit Náttúrufræðifélagsins á annan áratug. Hann kemur út fjórum sinnum á ári, samtals 12 arkir og er ritstjóri Sigurður Pétursson, gerlafræðingur.'Fyrstu útgefend- ur og ritstjórar voru þeir Guð- mundur G. Bárðarson, jarðfræð- ingur og Árni Friðriksson, fiski- fræðingur. Hið nýja hefti er fjölbreytt að efni. Sturla Friðriksson skrifar um íslenzku hreindýrin og um sveppi, Páll Bergþórsson úr sögu veðurfræðinnar, Ingólfur Davíðs son um fíla freðmýranna, Jón sandi og Einar H. Einarsson um sandskel í Dyrhólaósi. Auk þess er sitt af hverju eftir ýmsa höf- unda, ritfregnir eftir Trausta Einarsson og loks skýrsla félags- ins eftir formann þess árið 1959, Jóhannes Áskelsson. Heiðursfélagi fyrir vísindastörf í skýrslunni segir m.a. frá því að Ingimar Óskarsson, grasafræð hafi verið gerður heiðurs- félagi Nátturúfræðifélagsins í við urkenningarskyni fyrir merkileg vísindastörf. Stjórn Náttúrufræðifélagsins skipa nú: Guðmundur Kjartans- son form., Unnsteinn :Stefánsson, varaform., Eyþór Einarsson, rit- ari, Gunnar Árnason, gjaldkeri og Einar B. Pálsson. Ég er frá Akureyri Á FUNDI bæjarstjóra vinabæja Akureyrar á Norðurlöndum, sem baldinn var á Akureyri 19. júií 1958 var m. a. samþykkt, að vina- bæirnir fimm efndu til útgafu sameiginlegs bæklings með mynd um og stuttum upplýsingum frá vinabæjunum, Akureyri, Ala- sundi, Kanders, Vasterás og Lahti. Bæjarstjórinn í Randers í Danmörku tók að sér að sjá um útgáfuna í samráði við auglýs- ingafyrirtækið Poul Juncker í Randers. Síðar varð að ráði að bækingur þessi yrði notaður sem ,,vinabæjavegabréf“ og að ferða menn frá einum vinabæ nytu við framvísun þessa bæklings — •érstakrar fyrirgreiðslu í hinum Vinabæjunum. Bæklingur þessi er nú full- prentaður og hefir honum verið dreift til vinabsejanna i 5U.000 e;n tökum alls. Þeir Akureyringar, sem hyggja á Norðurlandaferðir geta fengið bækinginn afhentan á bæjar- stjóraskrifstofunni, Strandgötu 1, Akureyri. Islenzka útgáfan heitir: „Ég er frá vinabænum Akureyri“. í bæklingnum er greint frá vinabæjahreyfingunni. Ljósmynd í litum er frá hverjum bæ ásamt þjóðfána lands og bæjar og stuttri frásögn _frá viðkomandi bæ. Þá er þáttur er nefnist: Nyt- samar upplýsingar". Eru þar til- greindar ferðaskrifstofur i hverj- um bæ, gististaðir, tjaldstæði o. fl. Þá er í bæklingnum greint frá helztu söfnum og því markverð- asta, sem er að sjá í hverjum bæ. Bæklingurinn er prentaður í mörgum litum og skreyttur með uppdráttum og teikningum. Nýr bátur til Seyð- isfjarðar SEYÐISFIRÐI, 28. júní: Hingað til Seyðisfjarðar er nú kominn nýr stálbátur, 151 tonn, smíðað- ur í Noregi. Eigandi er hluta- félag, sem Björgvin Jónsson kaup félagsstjóri stofnaði ásamt bræðr unum Jóni og Kristjáni Jörunds- sonum frá Keflavík. Báturinn heitir Stuðlaberg N3 102, er mjög fallegt skip. í því eru öll hin fullkomnustu tæki til siglingar og veiða, m. a. hið sjálfvirk asdictæki til fisk- og síldarleitar. Aðalvélin er 400 hest öfl og skipið er búið kastblökk til síldveiða, og fer nú strax á vertíð. Verður Jón Jörundsson með Stuðlaberg i vertíðinni. — Útsvarslögin Framh. af bls. 11 við framhald endurskoðunar á út svarslöggjöfinni, en ætlunin mun vera að ljúka þeirri endurskoðun á þessu ári. Ekki verður skilizt svo við þessar hugleiðingar, að komizt verði hjá því að minnast á af- greiðslu fulltrúaráðsfundar Sam bands íslenzkra sveitarfélaga á útsvarsfrumvarpinu, en frá því er sagt annars staðar í þessu hefti. Afgreiðsla fundarins hefur ver ið túlkuð á þann veg, að fulltrúa ráðið hafi lagzt gegn frumvarp- inu og lítt tekið undir þær breyt ingar, sem í því felast. í því efni ber fyrst á það að líta, að þetta mál var gert flokkspólitískt á fulltrúaráðsfundinum, sem ekki hefur fyrr komið fyrir á þeim fundum, og varð því af- greiðsla þess með öðrum hætti en venja hefur verið á fundum fulltrúaráðs og landsþinga. Allt af eru einhverjir, sem hin pólit- ísku flokksbönd reynast svo traust á, að það torveldar þeim að fylgja skynsamlegri lausn mála, ef flokknum kemur annað betur þá í bili. En þegar litið er burt frá því, að þeir fulltrúar á fundinum, sem einhuga stóðu með frumvarpi ríkisstjórnarinnar, fórnuðu því til samkomulags, að samþykkja ekki séfstakt þakkarávarp til rík isstjórnarinnar, og fjármálaráð- herrans sérstaklega, fyrir að hafa tekið málin upp og ætla að knýja þau fram, felst í sam- þykkt tillögunnar um útsvörin beinn stuðningur við stefnu frum varpsins. Fundurinn leggur ekki gegn frumvarpinu, en bendir á fjögur atriði, sem öll eru mjög umdeild og telur rétt að athuga þau bet- ur og þá auðvitað alveg sérstak- lega við aðalendurskoðun útsvars laganna. Þessi atriði eru : 1. Frádráttur á fyrra árs útsvari frá tekjum ársins________ 2. Að skilgreina þurfi betur hvað átt sé við með orðinu „velta“, sérstaklega í sam- bandi við umboðssölu og fram leiðslufélög. 3. Að ekki sé rétt að samvinnu- félög greiði „jafnt“ af skipt- um sínum við félagsmenn sem utanfélagsmenn. 4. Að vafasamt sé að lögbjóða einn útsvarsstiga fyrir alla hreppa og réttara væri að láta fyrst fara fram samræmingu útsvaranna innan hverrar sýslu. Hér er hvergi lagzt gegn megin tilgangi frumvarpsins, þeim að koma á heildarsamræmingu í út- svarsálagningu, lögfesta vöru- gjöldin og afnema samvinnuskatt inn. Aðeins bent á einstök atriði, sem sjálfsagt er að verði betur athuguð við aðalendurskoðun út- svarslaganna, en engin ástæða er til að láta hindra framgang bráðabirgðabreytingarinnar. Samband íslenzkra sveitarfé- laga hefur, að beiðni fjármála- ráðherra, átt sinn þátt í samn- ingu bráðabirgðabreytinganna á útsvarslögunum og mun aldrei skorast undan að bera sinn hluta þeirrar ábyrgðar, sem því fylgir. Sem formaður sambandsins frá stofnun þess, fagna ég því, að nú er kominn skriður á ýms mál- efni sveitarfélaganna, sem svo lengi hefur verið óskað eftir, og ekki tjáir um það að fást þó þeir fyrirfinnist, jafnvel meðal sveit arstjórnarmanna, sem kikna þeg ar að kollhríðinni kemur, fyrir pólitískri þvingun eða láta ein- hver annarlega sjónarmiði ráða meiru um afstöðu sna en vænzt hafði verið. Sambandið hefur sérstaka ástæðu til að þakka núverandi ríkisstjórn, og þó sérstaklega Gunnari Thoroddsen fjármála- ráðherra, fyrir áð hafa beitt sér fyrir lausn þessara mála, sem svo miklu skipta sveitarfélögin, en alla fyrirennara hans hefur ann- að hvort brostið skilning á eða kjark til að taka upp til far- sællar og réttlátrar úrlausnar. ORN CLAUSEN héraðsdomslögmaður Málf’utningsskrifstofa. Bankastrætí 12. — Sími 18499. * Tilkynning til kaupenda Morgunblaðsins utan Reykjavíkur Póstkröfur voru nýverið sendar til kaupenda blaðsins úti um land, sem fá blaðið beint frá afgreiðslu þess í Reykjavík. Atliugið að innleysa kröfurnar, sem allra fyrst svo komizt verði hjá að stöðva út- sendingu blaðsins. JHottitfttiilafrife /

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.