Morgunblaðið - 30.10.1960, Blaðsíða 1

I
40 síður (I. og II.) og Lesbók
47 árgangnr
249. tbl. — Sunnudagur 30. október 1960
Prentsniiðia Morgunblaðsins
Ovinir
Tshombes
sendir til Katanga
þrátt fyrir mót-
mæli hans
EUsabethville, Katanga
% Kongó, 29. ókt.
YFIRVÖLD Sameinuðu þjóð
anna tjáðu í dag Moise
Tshombe, forsætisráðherra
Katanga, að tveir stjórnmála
foringjar af Baluba-ætt-
flokknum yrðu sendir til
norðurhluta héraðsins til að
reyna að stilla þar til friðar
— en umræddir menn eru
svarnir andstæðingar Tshom
bes, og hafði hann lagt blátt
bann við, að þeir kæmu inn
í Katanga.
Pierre Chevalier, fulltrúi S>,
afhenti TshomBe í dag bréf, þar
sem honum var tjáð að tveir
foringjar Balubakat-flokksins,
sem er helzti stjórnmálaflokkur
Baiubamanna, þeir Joson Sendwe
og Remy Mwamba, yrðu sendir
til Norður-Katanga til þess að
reyna að koma í veg fyrir frek-
ori óeirðir og hryðjuverk, en á-
standið þar hefir verið mjög
slæmt undanfarið. — Tshombe
kallaði ráðuneyti sitt þegar til
fundar til þess að ræða þennan
„yfirgang“ SÞ.
Dayal, fulltrúi Hammarskjölds
1 Kongó hafði stungið upp á því
25. þ.m., að menn þessir yrðu
sendir á vettvang, en i svarbréfi,
sem Tshomibe birti í dag, lagði
hann blátt bann við komu þeirra
— þessir menn hefðu einmitt
æst til óeirða og ofbeldisverka í
Katanga.

Holberg hefði
ehhi gert betur
KAUPMANNAHÖFN, 29. okt.
('Ei.nkaskeyti til Mbl.) — Rit-
höfundurinn Tom Kristensen
skrifaði í dag ritdóm um skáld
sögu Halldórs Kiljans Laxness
„Paradísarheimt“, í blaðið
Politiken. — Lofar Kristen-
sen verkið mjög og segir m.
a., að í sögun(ni séu kaflar,
sem jafnvel Holberg hefði
ekki getað skrifað betur —
Laxness sé vissulega mikill
húmoristi, og í bókinni séu
mörg atriði, dásamlega vel
gerð.
Grivas lœtur
fil s'm heyra
— Boðar „friðsamlega byltingu"
í Grikklandi
^ Jy '"fjiiiiw.ir
____
Hér er verið að fara upp á þridranga. Það er farið upp snar-
bratt bergið með stuðningi af keðju sem liggur frá steðjanum
alla leið upp á brún. — Sjá grein í blaði II.
AÞENU, 29. okt. (Reuter) —
George Grivas hershöfðingi, fyrr
um leiðtogi andstöðunnar gegn
Bretum á Kýpur, lýsti því form-
lega yfir í dag, að hann mundi nú
hefja virka þátttöku í grískum
stjórjnmálum.
— • —
í ávarpi sínu sagði Grivas, að
lýðræðislegt frelsi í Grikklandi
væri í hættu, ef menn samein-
uðust ekki um að útrýma spill-
ingunni í stjórnmálalífinu og
hefja það á æðra stig. Kvað hann
hreyfingu sína mundu berjast fyr
ir „friðsamlegri byltingu" á þessu
sviði. Gerðum sínum væri ekki
sjórnað af persónulegri fram-
girni, og hann óskaði ekki að
bæta enn einum stjórnmála-
flokknum við í landinu, heldur
stefndi hann að sameiningu sem
flestra afla.
— • —
Grivas skoraði á alla stjórnar-
andstöðuflokka að taka þátt í
„hinu erfiða starfi“, sem hann
væri nú að hefja fyrir alvöru —
en tók þó fram, að hann kærði sig
ekki um liðveizlu hinna vinstri-
sinnuðustu, sem hann kvað „fá
og framkvæma fyrirskipanir frá
erlendum aðilum."
.1
Stuðningur við
stefnu Gaitskells
Tutfugu verkalýðsforingjar gefa út
„einkayfirlýsingu"
LONDON, 29. okt. (Reuter): —
Leiðtogar tuttugu brezkra verka-
lýðsfélaga gáfu i dag út opinbera
yfirlýsingu, þar sem stuðningi er
lýst við þá stefnu, að vestræn ríki
skuli hafa sem nánasta samvinnu
um varnir sínar — og að Atlants-
hafsbandalagið byggi varnar-
mátt sinn sem mest á kjarna-
vopnabúnaði. Verkalýðsleiðtog-
arnir tóku raunar fram, að hér
væru aðeins settar fram þeirra
eigin skoðanir, og bæri alls ekki
að líta á þetta sem yfirlýsingu
viðkomandi félaga.
• Stuðningur við Gaitskell
Með yfirlýsingu sinni hafa
verkalýðsleiðtogar þessir snúizt
opinberlega á sveif með Gaitskeli
— en hann hefir, sem kunnugt er,
heitið því að berjast af alefli
gegn samþykkt flokksþings Verka
Handfekinn fyrir landráð
Múnchen, V.-Þýzkalandi, 29. okt.
(Reuter).
UPPLÝST var í dag, að einn aí
þingmönnum Jafnaðarmanna-
flokksins hafi verið tekinn fastur,
grunaður um landráð — og hati
hann gert „víðtækar játningar".
— Hér er um að ræða Alfred
Frenzel, sem átt hefur sæti í
varnarmálanefnd neðri deildar
þingsins. Mun hann hafa verið
handtekinn í þinghúsinu.
I tilkynningu um málið segir að
Frenzel sé talinn hafa gefið tveim
starfsmönnum „leyniþjónustu
kommúnistaríkis" upplýsingar
um mjög mikilvæg ríkisleyndar-
mál — en tekizt hafi að handtaka
þessa tvo menn, einmitt þegar
þeir voru að afhenda húsbænd-
um sínum upplýsingar þessar.
Fyrstu fréttir af handtöku
Frenzels komu fram í ræðu, sem
dómsmálaráðherrann, Fritz
Scháffer, hélt í dag á þingi
Kristilega demókrataflokksins í
Bayern. Hann sagði, að Frenzei
hefði „verið staðinn að verki“ —
og gaf í skyn, að hann hefði stað-
ið í sambandi við njósnara frá
Tékkóslóvakíu.
mannaflokksins fyrr í þessum
mánuði, þess efnis, að Bretar
skuli afsala sér kjarnavopnum,
án tillits til þess, hvað aðrir geri
í því efni.
• Kjör flokksleiðtoga
Hefir þessi ágreiningur valdið
því, að staða Gaitskells í flokkn-
um er nú öruggari en nokkru
sinni fyrir — en eins og kunnugt
er, bauð Harold Wiison, fyrrum
Frh. á bls. 23
Fréttamanni
bjargað undan
mönnum Mobutus
LEOPOLDVILLE, Kongó, 29. okt.
(Reuter): — Liði Sameinuðu
þjóðanna hér- var í dag falið að
veita brezkum fréttaritara banda
rískrar fréttastofu vernd, þegar
kongósk herlögregla hugðist hand
taka hann.
— ★ —
Maðuprinn, sem hér um ræðir.
heitir Michael Goldsmith og er
starfsmaður Assiociated Press-
fréttastofunnar. Mobutu of-
ursti, valdsmaður í Kongó, hefir
skipað Goldsmith að hverfa úr
landi og gefið honum að sök, að
hann hafi sent villandi fréttir
af atburðum í Kongó og ráðizt á
stjórn sína.
— ★ —
í morgun héldu allmargir
kongóskir heriögreglumenn til
Frh. á bls. 23
„Stríðsglæpa
menn“ í flug-
vél Castros
HAVANA, Kúbu, 29. okt.
(Reuter) — Utvarp rikis-
stjórnarinnar skýrði frá
því í dag, að einn maður
hefði beðið bana og nokkr
ir særzt, þegar „stríðs-
glæpamenn, launaðir af
bandariskum heimsvalda-
sinnum“, hefðu reynt að
taka í sínar hendur stjórn
flugvélar í eigu kúbanska
rikisins.
— ★ —
Útvarpið sagði svo frá,
að flugvélin hefði verið á
leið frá Havana til Pines-
eyjar, þegar „striðsglæpa-
mennirnir“ hefðu skipað
flugmanninum að breyta
stefnu — til West Key-
eyjar. Flugmaðurinn hefði
neitað, en „stríðsglæpa-
mennirnir“ þá haft uppi
ógnanir. Hefði þá dregið
til átaka í flugvélinni og
skotvopnum verið beitt —
með fyrrgreindum afleið-
ingum.
— ★ —
Samkvæmt síðari fregn-
um frá bandaríska útvarp-
inu „Voice of America" —
var flugmaðurinn neyddur
til að fljúga til Florida —
og lenti flugvélin þar heilu
og höldnu.
Nýr „geim-klúbbur" stofnaður?
Bretor beita sér fyrir víðtæku samstarfi
margra þjóða um geimrannsóknir
París, 29. okt. — (Reuter)
ÞAÐ var upplýst hér í dag,
að brezk stjórnvöld hefðu
gert tillögur um, að Bret-
land, Frakkland og ýmis
önnur Evrópulönd, svo og
lönd í brezka samveldinu,
hefji samstarf um að skjóta
þungum gervitunglum út í
geiminn, til margvíslegra
rannsókna. I tilkynningu um
þetta mál sagði m. a. að
frönsk stjórnvöld hefðu sýnt
því „mjög mikinn áhuga“.
• Viðræður
Áætlanir þessar voru ræddar
hér undanfarna þrjá daga, sem
brezki flugmálaráðherrann, Pet-
er Thorneycroft, dvaldist hér, en
talið er, að hann hafi einnig rætt
málið við ráðamenn í Ástralíu
og Kanada, sem hann hefir ný-
lega heimsótt. Búizt er við, að
eftir heimsókn hans til Parísar,
komizt skriður á viðræður um
málið við önnur Evrópuríki. —
Hér er fyrst og fremst um það
að ræða að framleiða nógu öfl-
ugar eldflaugar til að skjóta á
loft þungum gervitunglum.
• „Samveldistungl“
I sl. mánuði var tilkynnt i
elaide í Ástraliu um áætlun
samstarf ríkja í brezka sam-
. e.dinu með það fyrir augum að
skjóta á loft gervihnetti með
þriggja þrepa eldflaug. Fyrsta
þrepið yrði af gerðinnj „Blue
Streak“, hið næsta „Black
Knight", en báðar eldflaugagerð-
irnar hafa verið reyndar nokkuð,
og þriðja þrepið yrði af nýrri
gerð, sem ekki hefir enn verið
smíðuð. — Bretar hyggjast og
senda á loft 150 punda hylki með
vísindatækjum á næsta ári, en
til þess verður notuð bandarísk
eldflaug, er skotið verður frá
Kanaveral-höfða.
★
Síðan fyrrnefnd tilkynning var
gefin út í Ástralíu, hefir Thorney
croft ráðherra rætt við „koilega"
sína þar í landi, í Kanada og nú
síðast í Frakklandi um möguleika
á stofnun „geim-klúbbs“, með
þáttöku Vestur-Evrópulanda og
rikja í brezka samveldinu, eins og
fyrr segir. — Gert er ráð fyrir,
að tilraunastöðin í Woomera í
Ástralíu verði miðstöð þessa vís-
indasamstarfs, ef það kemst á.
4