Morgunblaðið - 30.10.1960, Blaðsíða 17

Sunnudagur 30. okt. 1960
MORCrnSfít AÐlb
17
I Egilsstað akauptúni
þarf að rísa þilplötugerð
Þar i grennd eru stærstu skögar landsins
og gnótt rekaviðar é næstu grösum
• Iðnaður i stórum stíl.
— Hafa komið fram nokkrar
hugmyndir um iðnað í stærri stíl,
sem mundi tryggja frekari vaxt-
Rætt við Þórð Benediktsson, skólastjóra
VIÐ erum staddir áT norður-
brún Fjarðarheiðar og horf-
um yfir Fljótsdalshérað. Degi
er tekið að haila, sólin setzt
og einstaka stjarna er að
koma í ljós á himninum. Hér
aðið skartar í sínum fegurstu
litum frá Hlíðarfjöllum og
inn í Norðurdal, en þar fyrir
innan rís Snæfell tignarlegt
og svipmikið. Yfir Fljótsdals
heiðina ber tind Herðubreið-
ar, sem enn er snjólaus þó
komið sé fram í október. —
Lögurinn gefur myndinni
dýpt og fyllingu þar sem
hann liggur spegilsléttur frá
ósum Jökulsár í Fljótsdal og
út að Lagarfljótsbrú. Skammt
frá brúnni er Egilsstaðakaup
tún staðsett í hjarta Héraðs-
ins. Þangað og þaðan liggja
allir vegir þess. Það hvarflar
að okkur hversu mikla
vaxtarmöguleika þetta litla
kauptún hafi og hvort ein-
hverntíma muni rísa blóm-
leg borg á hæðunum milli
fljótsins og skógarins. Við
snúum okkur að Þórði Bene-
diktssyni, skólastjóra og
sparisjóðsstjóra í Egilsstaða-
kauptúni, sem þessa s'tundina
er önnum kafinn við að skoða
Herðubreið, og leggjum fyrir
hann nokkrar spurningar um
kauptúnið, framtíðarmögu-
leika þess og afkomu fólks-
ins, sem þar býr. — Þórður
segir:
• Vinna við þjrpustustörf.
— Nú eru um 240 til 250 manns
búsettir í sveitarfélaginu, og flest
ir þessara manna vinna við þjón
ustustörf. Er þar fyrst aS telja
verzlun og iðnað. Kaupfélag
Héraðsbúa rekur mikla verzlun
í útibúi sínu í Egilsstaðakauptúni
og þar er einnig staðsett önnur
verzlun Verzlunarfélags Austur-
lands. Þá eru þar búvéla- og
bifvélaviðgerðir og miðstöð
rafveitna á Austurlandi. Flugið
hefur þar einnig sína miðstöð
og vinna nokkrir menn við það
eingöngu. Þá hafa menn, sem
stunda vinnu með jarðýtur og
skurðgröfur hvar sem er á Hér-
aði, heimili sitt í kauptúninu, en
þar eru þeir bezt miðsvæðis. Eru
flestir þorpsbúar í fastri vinnu
allan ársins hring, en fáeinir fara
burt á vertíð yfir vetrarmánuð-
ina. Atvinnuleysi hefur ekki ver
ið í Egilsstaðakauptúni síðan ég
kom þangað.
• Framkvæmdir.
Hverjar eru helztu fram-
kvæmdir í kauptúninu um þess
ar mundir?
— Nýlega er hafin bygging
myndarlegs félagsheimilis og
unnið er að byggingu trésmíða-
verkstæðis á vegum byggingar-
félagsins Brúnás h.f. og járn-
smíðaverkstæðis á vegum Sölva
Aðal b j arn asonar, vélsmiðs. Þá
voru reist tvö íbúðarhús í sumar
á vegum Byggingarfélags verka-
manna.
armöguleika þorpsins?
— Það hlýtur að vera megin-
áhugamál þorpsbúa og Héraðs-
manna allra, að hér rísi blómlegt
þorp, segir Þórður. Landbúnað-
urinn, sem rekinn er umhverfis
að veita. En vöxtur og viðgangur
kauptúnsins og Héraðsins í heild
er geysimikilvægur fyrir allt jafn
vægi í byggð landsins, sem svo
mjög er rætt nú á seinni árum.
• Þilplötuverksmiðja.
Þú spyrð um iðnað í stærri
stíl. Jú, það hefur komið fram
hugmynd um að reisa þilplötu-
verksmiðju í kauptúninu. Kom
hugmynd þessi m.a. fram á Fjórð
ungsþingi Austurlands, sem hald
arskilyrðum stóriðnaðar, sem fyr
iir hendi kunna að vera hár
eystra, bæði er varðar náttúru-
leg hráefni og orkuöflun. Lagði
þingið sérstaklega til að athugað
ir yrðu möguleikar á því að reist
yrði á Austurlandi þilplötuverk-
smiðja, sem ynni úr því hráefni,
sem afla má í hinum víðlendu
birkiskógum hér eystra, rekaviði
og öðrum þeim viðarúrgangi,
sem tiltækur kynni að vera. Skor
aði þingið á þingmenn Austur-
Séð yfir Egilsstaðakauptún.
(Ljósm. Vilberg Guðnason).
kauptúnið á mikið undir því, að
þar rísi upp fjölmenn kaupenda-
stétt. Og landbúnaðurinn nýtur
þess þegar sem komið er, og
þeirrar þjónustu sem þar er hægt
ið var nú í október. Fól fjórð-
ungsþingið stjórn sinni að fara
þess á leit við rannsóknarráð rík
isins að það léti nú þegar fara
fram athugun á þeim grundvall
lands og Skógrækt ríkisins að
styðja að því að þessi athugun
færi fram hið fyrsta og vinna
ötullega að því að fyrirhuguð
verksmiðja yrði reist á Fljóts-
dalshéraði, enda virðist sjálfsagt
að hún verði staðsett í skógauð-
ugasta héraði landsins.
• Niðurstööur álitsgerðar
hagstæðar.
— Hafa verið gerðar nokkrar
áætlanir um hvað slík verk-
smiðja mundi kosta eða hversu
hagkvæmur rekstur hennar
kynni að verða?
— Það hefur verið samin álits
gerð. um rekstur slíkrar verk-
smiðju hér á landi og eru niður-
stöður álitsgerðarinnar mjög hag
kvæmar og talið að þilplötur
sem framleiddar yrðu úr íslenzku
efni myndu verða 5% ódýrari en
innfluttar þilplötur jafngóðar.
Mælir allt með því að slík verk
smiðja yrði reist í Egilsstaðakaúp
túni, ef hún á annað borð yrði
sett á fót hér á landi. Stærstu
skógar landsins eru £ grenndinni
og mikill rekaviður á næstu grös
um. Við Héraðsflóa er ætíð mik
ill reki og ekki langt að sækja
rekavið á Langanes. Þá er auð-
velt að veita verksmiðjunni raf-
magn frá Grímsárvirkjuninni.
Ef virksmiðjan yrði a.f þeirri
stærð, sem álitsgerðin var sam
in um, mundu um 10 manns
vinna þar að staðaldri en auk
þess mundi skapast mikil atvinna
við mötun efnis að og frá verk-
smiðjunni. Við munum því leggja
mikið kapp á að þessari verk-
smiðju verði komið upp hið
fyrsta í Egilstaðakauptúni.
— o —
Myrkrið er skollið á þegar
við ökum inn í Egilsstaðakaup-
tún en göturnar eru vel upplýst-
ar. Aðalgatan er breið og bein
eins og allar götur kauptúnsins
því það var skipulagt áður en
það var byggt. Húsin eru öll fal-
leg steinhús enda ekki gömul,
því fyrir tveimur áratugum var
mýri og mór þar sem þorpið nú
stendur. j.h.a.
Gubbjörg Óladóttir
Minningarorð
Fædd 26. febrúar 1896.
Dáin 24. október 1960.
Á MÁNUDAGINN kemur, 31.
okt., verður gerð útför í Húsa-
vík við Skjálfanda. Þá mun
mannfjöldi úr Víkinni, nær-
sveitum hennar og öðrum lands-
hlutum heiðra minningu frú
Guðbjargar Óladóttur og fylgja
kistu hennar til grafar.
Frú Guðbjörg lézt skyndilega
á heimili dóttur sinnar og tengda
sonar, hér í Reykjavík sl. mánu-
dag, sextíu og fjögurra ára að
aldri.
Hún fæddist að Kílakoti í
Kelduhverfi í Norður-Þingeyjar
sýslu. Foreldrar hennar voru
Hólmfríður Þórarinsdóttir, frá
Grásíðu í Kelduhverfi og Óli Jón
Kristjánsson bóndi og trésmiður
úr sömu sveit ættaður, vel met-
in og gáfuð hjón af bezta bergi
brotin, bæði komin af ætt þeirri
er kennd er við Gottskálk í Fjöll-
um, en sú ætt hefur gefið þjóð
vorri marga merka menn og
skáld, svo sem Kristján Jónsson
Fjallaskáld og séra Jón Sveins-
son, hinn heimskunna rithöfund.
Foreldrar Guðbjargar eru bæði
dáin fyrir allmörgum árum, fað-
irinn 1929, en móðirin árið 1937.
Systkini hennar voru fimm og
fjögur þeirra á lífi, en þau eru:
Árni Óla, ritstjóri og rithöfund-
ur í Reykjavík, Kristjana, skrif-
ari í Vestmannaeeyjum.
Kristján bókari, í Húsavík og Sig
urður, fulltrúi í Vestmannaeyj-
um. Þórarinn, skrifari og tré-
smiður í Véstmannaeyjum, dá-
inn fyrir fáum árum. Öll syst-
kynin mjög vel gefin og tvö
þeirra þjóðkunn fyrir ritstörf og
ljóðagerð, enda ættin alkunn
fyrir gáfur og listhneigð.
Sá, er þessar línur ritar, átti
því láni að fagna að eiga Guð-
björgu að fóstursystur frá því að
hún var á ellefta aldursári,
þar til hún var 18 ára og er
minning hans frá þessum sam-
veruárum ljúfari en orð fá
greint. Foreldrum hans var hún
sem kærleiksrík dóttir og stoð
þeirra -og stytta á síðustu bú-
skaparárum. Þegar á æskuárum
blöstu við þau skapgerðarein-
kenni, sem síðar meir gerðu hana
að fyrirmyndar eiginkonu og
móður og einni af vinsælustu
borgurum í sínu byggðarlagi.
Guðbjörg giftist Kristni
Jónssyni, kaupmanni í Húsavik
árið 1920. Kristinn var sonur
séra Jóns Arasonar, sóknar-
prests í Húsavík, Jochumssonar
frá Skógum í Þorskafirði, bróð-
ur þjóðskáldsins Matthíasar.
Kristinn lézt á bezta aldri árið
1950. — Þeim hjónum varð sex
barna auðið, sem öll eru á lífi,
en þau eru:
Kristjana, gift Einari Pálssyni,
lögfræðingi, fulltrúa borgarstjór.
ans í Reykjavík.
Ari, sýslumaður Barðstrend-
inga, kvæntur Þorbjörgu Þór-
hallsdóttur, Sigtryggssonar, fyrr
um kaupfélagsstjóra í Húsavík.
Óli, kaupmaður í Húsavík,
kvæntur Ingunni Jónasdóttur,
Sigurðssonar skipstjóra í Skuld
í Vestmannaeyjum.
Jón, bóndi og listmálari I
Lambey í Fljótshlíð, kvæntur
Ragnhildi Sveinbjarnardóttur,
Högnasonar fyrrv. alþm. og
prófasts að Breiðabólstað.
Páll Þór, viðskiptafræðingur í
Reykjavík, kvæntur Aldísi
Friðriksdóttur, Friðrikssonar,
prófasts í Húsavík og
Halldór, gullsmiður í Reykja-
vík, kvæntur Hrafnhildi Sigurð-
ardóttur, Þorgeirssonar, húsa-
smíðameistara í Reykjavík.
Þau hjón bjuggu allan sinn
búskap i Húsavík Heimili þeirra
var orðlagt fyrir höfðinglega
risnu og höfðingsskap, enda var
þar jafnan ærið gestkvæmt. —
Reyndi þá löngum á þolrif hús-
freyjunnar við margvíslega örð-
ugleika og tíða vanheilsu, en
henni var fjarri skapi að kvarta
og fannst enginn hlutur sjátf-
sagðari en að fórna öllum lífs
og sálar kröftum til velfarnaðar
ástvinum sínum og reyndar öll-
um, sem til hennar leituðu um
aðstoð, samúð og kærleika.
I Allir vissu að frú Guðbjörg
var góðum listgáfum gædd, en
hversu víðteknum gafst aldrei
tækifæri til að kanna. Svo al-
teki'n var hún af mannsins göf-
ugasta eiginleika, þjónustulund-
inni, að ekki vannst tími til að
leita slíkra atriða. Aðeins vegna
þess að hún var kölluð til að-
stoðar þegar mikið lá á og hún
þóttist sjá að styrkja mætti gott
málefni með þvi að koma fram
á leiksviði, varð lýðum ljóst, að
hún var mikil leikkona, þótt vel
kunni að vera að margar sér-
gáfur, henni gefnar, hafi aldrei
komið til þroska, skiptir það ekki
máli, hún gerði sínu hlutverki
þau skil að betur verður vart
gert af mennskum mönnum.
Geðprýði, þolgæði og fórnar-
lund þessarar fágætu konu var
allt næsta fyrirmamrlegt. Mildi
í fasi, hógværð í skoðunum og
hlýja í leikandi léttri kimni, bar
ljómandi birtu yfir allt heimili
hennar og langt út fyrir veggi
þess. Nú er það svo, að skop
kann að meiða, jafnvel þótt
snilldarvel sé með farið. Kær-
leiksþel hennar bannaði henni
þess vegna að beina þvi að ná-
unganum, en með því að kímni-
gáfan var trauðla hamin, varð
hún sjálf, fyrst og fremst skot-
spónn hennar og var þetta óþrot
legur brunnur glaðværðar í ná-
vist hennar.
Mikil er sú dýrðarbirta, sem
umlykur minningu þessa fulL
trúa kærleikans, ósérplægninnar
og- friðarins í vorum hrjúfa
heimi og þessi ljómi mun ekki
slokkna við brottförina, heldur
mun hann framvegis bera birtu
og yl að lífsbraut ástvina henn-
ar, hver veit hve lengi.
Eftir lát eiginmannsins dvaldi
frú Guðbjörg meðal barna sinna
og tengdabarna, allsstaðar au-
fúsugestur, dáð og elskuð jafnt
af tengdabörnum, barnabörnum,
sem sínum eigin börnum og svo
gaf Guð henni milda brottför
úr þessum heimi.
Til eru þeir, og eigi allfáir,
Frh. á bls. 23