Morgunblaðið - 10.02.1961, Síða 20

20
MORGVNBLAÐIÐ
Föstudagur J.0. febrúar 1961
Myrkraverk
- eftir BeverSey Cross
i þýðingu Bjarna Arngrímssonar
Ég sá engan hinna fimm þung-
búnu turna Belleau-kastala,
þegar ég fór fram hjá. Á vet-
urna, þegar beykið og hlynur-
inn hafa fellt laufið, geta ferða-
menn á leið frá Ohartres til Par-
ísar stundum séð svarta turnana
bak við skuggsælt vatnið um
leið og þeir snúa sér við í síð-
asta skipti til að horfa á háa og
drembilega dómkiirkjuna bera
við himin. En júlímorguninn,
sem ég lagði af stað til Parísar,
byrgðu hin hávöxnu tré útsýnið
yfir vatnið til ferkantaða, gráa
miðturnsins. Veggurinn, sem
krýndur var ljótum, ryðguðum
jórngöddum, var það eina sem
bar vott um hvað bak við trén
var.
Belleau-kastali er herfangelsi.
Öll saga hans hefur verið við-
burðarrík og blóði drifin saga
um stríð og plágur, en ætíð hafa
leyndar gerðir og einkalíf þeirra,
sem lifðu og dóu innan þykkra
veggjanna, reynzt skelfilegri en
sagan um styrjöld og stjórnmál,
sem finna má í sögubókunum.
Karlar hafa verið píndir, konur
hafa byrlað elskhugum sínum
eitur og bragðarefir hafa gert
áætlanir um byltingar og fjölda-
morð. Sjálft andrúmsloftið er
sýkt af kvalaópum og blóðlykt.
Jafnvel góðviðrismorgun í júlí
ætti ég að hafa munað eftir því.
Ég hefði átt að muna og forðast.
Nú fylgir sami óþefurinn mér og
fyrir hugskotssjónum mínum
mun ég alla ævi sjá pyntingar,
sem ég aldrei get gleymt.
Sólskinið var þegar orðið heitt
og skyirtan mín blaut, þar sem
ólarnar á bakpoka minum, og
snúran, sem banjóið mitt hékk
í, lá við axlir mínar. Ég hafði
gert ráð fyrir að ganga til
Rambouillet, fylgja silfraðri
Euze-ánni gegnum Belleau og
Maintenon, og fá síðan að sitja í
bíl til Parisar. Ég hefði heldur
viljað vera kyrr í Charlres og
sofa allan daginn í skóginum.
En ég var að verða of seinn. Rit-
gerð mín átti að vera tilbúin
eftir tvo mánuði og ég varð að
halda mig að bókasöfnunum,
þótt nú væri sumar og París
rykug.
Nafn mitt er Alan Malory,
fyrrum námsmaður við Queen’s
College, og þegar saga þessi ger-
ist, stúdent við Sorbonne. Ég
hafði verið í Frakklandi í næst-
um níu mánuði og fengizt við
viðfangsefni, sem var næstum
því fullkomið, því það fullnægði
bæði ást minni á sögu og tón.-
list. í níu dásamlega mánuði
hafði ég flakkað gegnum Ile-de-
France og Loire-dalinn til að
safna þjóðlögum og þjóðsögum,
sem tengdu þau við SVeitirnar,
við menn sem voru löngu dánir,
og við hina frægu kastala, er
enn standa.
Aðalstöðvar mínar voru í
Chartres og ég hafði flakkað um
hinn töfrandi heim, sem er sjálft
hjarta Frakklands. Banjó, stíla-
bók og blýantur var eini útbún-
aðurinn minn. Nú var stílabók-
in orðin full, það var kominn
tími til að loka sig inn í hinum
dimmu bókasöfnum í Sorbonne
og raða því öllu niður.
hins blessaða Frakklands, og
fróðleiksþorsti minn beindi öll-
um kröftum mínum að lær-
dómi“. Ævintýrum hafði ég
kynnzt og skemmtan ekki skort,
siðan ég sneri mér að fræðum.
En upp á siðkastið hafði lítið
komið fyrir. Alla ævi hftfði ég
verið í ævintýraleit, en í heimi
vegabréfanna, þar sem búið er
að klífa Everest, finna upptök
Nílar, var erfitt að finna þau.
Svarið var fræðimennskan. í>ar
mátti finna nóg nýtt og æsandi.
Guð veit að ég óska þess nú að
ég hafði látið mér það nægja.
Hlið Belleau-kastala er um
það bil 300 metra frá þorpinu,
við steinbrúna, þar sem vegur-
inn liggur yfir bugðótta Euze-
ána, en liggur síðan á syðri
bakka hennar til hinnar turnum
prýddu Maintenon. Ég hafði
aldrei komið þar inn, því kast-
alinn hefur verið herfangelsi síð-
an í stríðinu 1870, og þó að kenn
ari minn skrifaði kastalastjóran-
um meðmælabréf, var það til
einskis. Ég þráði að skoða hann.
Mig dreymdi um að ráfa um
hinn hæsta af turnunum fimm,
þar sem Margrét af Aragóníu,
kona þriðja greifans, hafði beð-
ið eftir ástmanni sínum, meðan
hann synti yfir vatnið til að ná
fundi hennar; dreymt um að
skoða litlu kapelluna með gröf-
inni „tout en fer de Venise“, sem
konungur hafði látið gera til
minningar um markgreifafrúna
sem hann hafði elskað. Þjóð-
kvæðið segir að drottningin hafi
í afbrýðisemi myrt hana með
þVí að senda henni eitraðan
liljuvönd. Ég hafði lesið um hið
litla leikhús, þar sem leikflokk-
ur Moliéres hafði sýnt til heið-
urs nábúa níunda markgreifans.
Nú var það notað af foringjun-
um í fangelsinu til að sýna lé-.
legar kvikmyndir og halda öm-
urlega hljómleika. Enn var það
lýst kertum og varðveitt ná-
kvæmlega eins og á dögum
Moliéres. En ég hafði aldrei
komið inn fyrir hliðið.
Spilakvöld
Spiluð verður félagsvist í Félagsheimili
Kópavogs í kvöld kl. 9. —Dansað til kl. 1.
Kópavogsbúar fjölmennið!
Nefndin
Keílvíkingar Suðurnesjantenn
Ungmennafélagshúsið
í kvöld.
GÚTLER sisters
dansa hina seyðandi
dansa úr ævintýrinu
1001 nótt.
Helena Eyjólfs
ásamt
Finn Eydal skemmta
Opið frá kl. 9—1
Einstakt tækifæri
Ég hef hvorki lifað eingöngu
í bókasöfnum né háskólum. Raun
ar var ég orðinn 23. ára, þegar
ég varð flakkandi fræðimaður.
Áður hafði ég að vísu verið
flakkari, en meir leitað ævin-
týra en lærdóms. Ég hafði verið
hermaður í Malaya og Kóreu,
ferðast í kringum Afríku á
norsku flutningaskipi, unnið fyr-
ir mér í Ástralíu og Nýja Sjá-
landi með banjói mínu og nokkr-
um fangasöngvum, Ég hef eign-
azt vini og yfirgefið þá, eignazt
peninga og fengið meira lánað,
unnið og orðið fljótlega leiður
og oft setzt einhvers staðar að,
en flutt mig aftur áður en vikan
var liðin.
í Marseille hafði ég svo kynnzt
stúlku, sem sýndi mér þann
ævintýraheim, sem leynist undir
yfirborði hafsins. Svo undarlega
vildi til, að þessi kynni höfðu
leitt mig fyrst að fornleifafræði,
síðan að skáldskap. Á hvítu klett
unum fyrir neðan If-kastalann
lá hin fegursta galeiða, sem
sokkið hafði fyrir þúsund árum.
Og vegna þess að mig langaði til
að vita meira um hana, varð ég
fræðimaður, fræðimaður sem
leitar fræðslu af athöfnum frek-
ar en Iestri. Ég vildi verða eins
og einn hinna gömlu flökku-
stúdenta, fremur heiðinn en
kristinn, og fyrirmynd mín var
hinn irómantíski klerkur. sem
endur fyrir löngu hafði ritað um
hina fyrstu daga, „er ég var ung-
ur og glaður, og ævin leið skjótt,
er ég flakkaði um flestar borgir
Þrír hermenn stóðu vörð við
hliðið, er ég fór fram hjá. Oft
var ég búinn að horfa inn um
það árangurslaust til að reyna
að sjá kastalann. Enn reyndi ég
það þennan morgun. Ég horfði
gegnum hliðið en þar var ekkert
markvert að sjá. Hvergi var
hreyfing nema utan við varð-
byrgi úr rauðum tígulsteini, þar
sem tveir menn í óhreinum
baðmullarfötum stóðu og burst-
uðu eitthvað á veggnum með
kústum með löngu skafti. Á
dyraþrepinu stóð liðþjálfí með
vindling í munnvikinu og
horfði á þá. Þeir voru að reyna
að þvo burtu áletrun sem hafði
verið páruð á veginn með hvítri
málningu og hljóðaði þannig.
Marot skal deyja. Ég hafði aldrei
heyrt getið um Marot og datt í
hug að hann væri liðþjálfinn.
Mér fannst sennilegt að einhver
drukkinn óbreyttur hermaður
hefði ritað þetta í tilefni dags-
ins, því það var 14. júlí (þjóð-
hátíðardagur Frakka) Þennan
dag, 14. júlí 1953. Ég bauð vörð-
unum góðan dag og „Bonne
féte“, um leið og ég gekk fram
hjá í átt til þorpsins. Sólin skein
á bak mitt, og ég var að hugsa
um Margréti af Aragóníu og
harmaði einungis að allt, sem ég
myndi nokkru sinni sjá af
Belleau-kastala, væri hinir fimm
svörtu turnar.
2.
Klukkan var orðin 6, þegar ég
loksins kom til Saint-Germain
Skyndilega nemur Úlfur stað. Hann leggur King litla undir griðarmikinn trjábol og snýst
ar hjá nokkrum fölinum trjám. svo gegn úlfahópnum.
des-Prés, og sneri inn í Mabillion-
götu til að svala þorstanum.
Ég hafði farið mér rólega allan
daginn, og þegar ég var kominn
til Parísar, miðaði mér hægt
vegna þess hve þröngt var á göt-
unum. Saint-Germain var troð-
full af dansandi fólki og aliar
krár voru fullar, stúdentar,
ferðamenn, elskendur og þjónar.
Allir tróðust hver innan um ann-
an haldandi á fánum og hlöðn-
um bökkum. Tvær hljómsveitir
voru sitt hvorum megin við torgið
önnur framan við Deux Magots,
hamraði valsa undir stjórn kóf-
sveitts harmonikkuleikara í
krypplaðri skyrtu, skreyttri fag-
urrauðum axlaborða. Á trépalli,
sem hróflað hafði verið upp
framan við Café des Flores, ham
aðist kvartett í appelsínugulum
peysum við að leika úrval úr
öllum þeim söngvum, sem
nokkru sinni hafa verið skrifað-
ir um Paris á vorin.
Ég var að leita að vini mínum,
stúdent að nafni Marcel, sem
ætlaði að lofa mér að búa hjá
sér í þessa tvo mánuði. En hann
var hvergi sjáanlegur. Tilgangs-
laust var að leita á öllum þeim
stöðum, þar sem hann gæti ver-
ið. Til þess var þröngin og kvöld
hitinn alltof mikill. Og ég var
búinn að ganga nóg. Þess vegna
ákvað ég að halda kyrru fyrir,
sötra bjórinn minn og horfa á
fólkið.
aiíltvarpiö
Föstudagur 10. febrúar
12.00 Hádegisútvarp.
(12.25 Fréttir og tilkynningar).
13.15 Lesin dagskrá næstu viku.
13.25 „Við vinnuna": Tónleikar.
15.00 Miðdegisútvarp: Fréttir. — 15.05
Tónleikar. — 16.00 Fréttir og til«
kynningar — 16.05 Tónleikar.
18.00 Börnin heimsækja framandi þjóð
ir: Guðmundur M. Þorláksson
talar um steinaldarmenn í Ástra-
líu.
18.25 Veðurfregnir.
18.30 Þingfréttir. — Tónleikar.
19.00 Tilkynningar.
1930 Fréttir.
20.00 Daglegt mál (Öskar Halldórsson
cand. mag.).
20.05 Efst á baugi (Umsjónarmenn;
Fréttastjórarnir Björgvin Guð-*
Guðmundsson og Tómas Karls*
son).
20.35 Tónleikar: Sinfónískar etýður op.
13 eftir Schumann (Irina Sijal*
owa leikur á píanó).
21.00 Upplestur: Jón úr Vör les frum-
ort ljóð.
21.10 Tónleikar: Duet-concertino fyrir
klarínettu, fagott, strengjasveit
og hörpu eftir Richard Strauss
(Gerald Caylor klarínettuleikari,
Don Christlieb fagottleikari og
Kammerhljómsveitin í Los Ang»
eles leika; Harold Byrns stjórnar)
21.30 Utvarpssagan: „Blítt lætur veröld
in“ eftir Guðmund G. Hagalín; L
(Höfundur les).
22.00 Fréttir og veðurfregnir.
22.10 Passíusálmur (11).
22.20 „Blástu — og ég birtist þér"; V.
þáttur. — Ólöf Árnadóttir ræðir
við konur frá ýmsum löndura.
22.40 I léttum tón:
a) Vico Torriani syngur.
b) Malando og hljómsveit hani
leika.
23.10 Dagskrárlok.
Laugardagur 11. febrúar
8.00 Morgunútvarp. — Bæn (Sér*
Jón Auðuns dómprófastur). —
8.05 Morgunleikfimi. — 8.15 Tón»
leikar. — 8.30 Fréttir. — 8.35 Tón
leikar. — 9.10 Veðurfregnir. -•
9.20 Tónleikar. — ,
12.00 Hádegisútvarp. |V
(12.25 Fréttir og tilkynningar).
12.50 Öskalög sjúklinga (Bryndís Sig*
urjónsdóttir).
14.30 Laugardagslögin. (15.00 Fréttir),
15.20 Skákþáttur: Baldur Möller flytur
16.00 Fréttir og tilkynningar.
16.05 Bridgeþáttur (Hallur Símonar-
son.)
16.30 Danskennsla (Heiðar Ástvalds-
son danskennari).
17.00 Lög unga fólksins (Jakob Möll*
er).
18.00 Utvarpssaga barnanna: „Atta
börn og amma þeirra í skógin*
um“ eftir Önnu Cath.-Westly; X.
(Stefán Sigurðsson kennari).
18.25 Veðurfregnir.
18.30 Tómstundaþáttur barna og ung-
linga. Jón Pálsson flytur.
19.00 Tilkynningar.
19.30 Fréttir.
20.00 Tónleikar: Pólsk þjóðlög sungiil
og leikin af þarlendu listafólki.
20.20 Leikrit: „Erfðaskráin og æran'*
eftir Elmer Rice, i þýðingu Helga
J. Halldórssonar. — Leikstjóri;
Gunnar Eyjólfsson. Leikendur:
Herdís Þorvaldsdóttir, Helgi
Skúlason, Steindór Hjörleifsson,
Indriði Waage, Guðbjörg Þor-
bjarnardóttir, Guðrún Asmunds-
dóttir, Inga Þórðardóttir og Þor-
steinn Ö. Stephensen.
22.00 Fréttir og veðurfregnir.
22.20 Ur skemmtanalffinu (Jónas Jón-
asson).
22.45 Danslög. 24.00 Dagskrárlok.