Morgunblaðið - 11.02.1961, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 11. febniar 1961
Myrkraverk
2 eftir Beverley Cross
i þýðingu Bjarna Arngrimssonar
Þegar rökkva tók, var kveikt
á stórum kínverskum Ijóskerum,
og þau sveifluðust yfir dansfólk-
inu eins og ótal gulir mánar.
Öðru hvoru sást flugeldur
springa yfir reykháfunum og
andlit þjóna og tónlistarmanna
voru böðuð svita. Mér fannst
þrumuveður í aðsigi, en svo virt-
ist sem þessar þúsundir af ung-
um herrum í hvítum skyrtum,
er hömuðust við að sveifla stúlk-
um eftir tónlistinni á stéttinni
framan við kirkjuna tækju ekki
eftir því. Einhver barði á öxl
mér og mjúk amerísk rödd
hvislaði í eyra mér:
„Fyrirgefið herra minn, en
leikið þér á þetta banjó?“.
Ég sneri mér við og sá tvo
Amerikumenn beygja sig yfir
mig. Báðir voru þeir hávaxnir,
burstaklipptir, grannvaxnir og
báru þverslaufur. Annar þeirra,
sá sem hvíslað hafði, bar tromp-
et, og hinn hélt á löngu svörtu
trombónið á báðum örmum. Þeir
voru báðir mjög laumulegir, og
þegar ég kinkaði kolli til svars,
settust þeir við borðið hjá mér.
Sá fyrri lagði trompetið frá sér
vandlega og nákvæmlega á mitt
borðið, síðan beygðum við okk-
ur allir þrír yfir hljóðfærið, eins
og samsærismenn kringum
sprengju eða nornir kringum
kristalskúlu. Þeir voru lengi að
koma sér að efninu, en eftir
langan formála komst ég að raun
um að þeir voru skólanemendur
á ferðalagi og voru að reyna að
vinna sér fyrir fargjaldinu heim.
Þeir höfðu leikið í Zúrich og
trombón-leikarinn dró fram
þykkan bunka af blaðaúrklipp-
um, aðallega á þýzku, en engu
að síður glæsilegum. Nafn hans
var Harry og trompetleikarinn
sagðist heita Chuck. Loks þegar
kynningarathöfnin var afstaðin,
barði Chuck í trompetið og leit
laumulega um öxl. Við beygðum
okkur nær hver öðrum.
„Mergurinn málsins er, herra
minn, að við höfum fengið hug-
mynd hvernig við gætum unnið
okkur inn svolitla peninga".
„Já“, sagði ég eins kæruleysis-
lega og ég gat.
„Þér hafið kannski tekið eftir
þessum götuhljómsveitum þarna
hinum meginn". Harry gretti sig
og muldraði eitthvað eins og
„úmmp-úmmpa“.
„Já, nú okkur datt í hug að
dálítið af raunverulegri tónlist
mundi vekja alla af dvalanum.
Trompet, trombón, banjó, það er
hin fullkomna hljómsveit. Ég er
viss um að þau verða öll vitlaus
við örlítið af „Dippermouth““.
Ég sá að „raunveruleg músík“
þýddi djass.
„En ég hef aldrei leikið Dixie-
land“ sagði ég. „Ég er þjóðlaga-
söngvari".
„Þú kannt að lesa nótur, er
það ekki?“ sagði Chuck, „Þú
þekkir áreiðanlega tólf áttundu
takt, þegar þú sérð hann “
Ég ypti öxlum.
„Ef ykkur vantar aðeins undir
leik, þá býst ég við að ég gæti
hjálpað ykkur“.
„Undirleik!" sagði Harry.
„Herra minn. Allt sem við þurf-
um er sláttur".
Við tókumst í hendur, skild-
um kassann undan trombóninu
og bakpokann minn eftir hjá
barþjóninum og gengum síðan
út á götuna.
Við tróðumst gegnum þröng-
ina og beygðum fyrir horn inn
í þrönga hliðargötu. Chuck ýtti
á ventlana á trompeti sínu með
fingrunum og vætti munnstykk-
ið með tungunni.
„Hvað eigum við að leika?“
spurði h*ann.
Ég hristi höfuðið og horfði á
Harry, sem liðkaði trombón sitt
og þefaði út í loftið.
„Hvað sem við spilum.'þá höf
um við það fjörugt". sagði hann.
„Það er að koma stormur, við
skulum ná inn peningunum, áð-
ur en allir hlaupa á brott“.
„Kannt þá „The Saints go
marohing in“?“ spurði Chuck.
„í F eða B?“ spurði ég.
„Við leikum það í F“, sagði
hann. Hann dró djúpt andann,
síðan sló hann taktinn á gang-
stéttina með fætinum. „Einn,
tveir, einn, tveir, þrír“, og svo
byrjum við.
Ég er ekki fróður um hefð-
bundinn djass, en ég veit nógu
mikið til að skilja að Ghuck var
mjög góður. Hann lék snöggt og
nákvæmt, tónn hans var skær
og mikill, hann bar vitni um
góð lungu og talsverða reynslu.
Hann stældi Armstrong allmikið
og eftir því sem á leið sá ég, að
hann hafði lært mikið af tækni
sinni af plötum. Lítið af henni
var frumleg, en hún var sterk,
hljómurinn hávær og skær.
Harry lét sér nægja að leika
undir, og allt sem ég þurfti að
gera var að slá taktinn með eins
miklum hávaða og ég gat, án
þess að missa allt skinnið af
fingurgómunum. Ég hafði lesið
um djassbanjóleikara sem sór og
sárt við lagði að ekkert væri
varið í tónlistina, nema að hann
sæi blóðið leka. Nú vissi ég hvað
hann átti við.
Strax og fyrsti blásturinn
dundi í götunni fengum við á-
heyrendur. Fólkið sneri sér
strax frá keppinautum okkar í
„úmpa“-hljómsveitunum og tók
að dansa eftir hinni æsandi tón-
list okkar, meðan við gengum
beint niður götuna og inn á torg-
ið, framan við turn Saint-Ger-
main kirkjunnar. Við notuðum
bekk fyrir hljómsveitarpall. Við
þrumuðum síðasta kórinn og
mannþröngin trylltist. Þeir æptu
á meira og nokkrir byrjuðu að
kasta peningum. Tötralegur 15
ára aðdáandi safnaði saman pen-
ingunum fyrir okkur, fyllti vas-
ana af smámynt og æpti skrækri
röddu: „Pour les artistes, s’il
vouz plait! Pour les artistes!"
„Hvað næst?“ spurði Ohuck.
Á meðan ég sau á mér fingurna,
hvísluðust hinir tveir grann-
vöxnu tónlistarmenn á. Þeir
ákváðu að halda áfram að leika
hávært og hratt. Chuck byrjaði
á „Dippermouth“ æðarnar tútn-
uðu út á enni hans og hann
klemmdi augun aftur af áreynsl
unni. Fólk streymdi að frá kaffi-
húsunum á hornunum unz torg-
ið var troðfullt. Hinar hljóm-
sveitirnar höfðu gefizt upp við
samkeppnina; aðdáendur okkar,
sem ekki voru ánægðir með að
heyra aðeins í okkur heldur
vildu einnig sjá okkur, höfðu
þrengt þeim niður af pöllum
þeirra. Ég sá fólk streyma niður
Rue Bonaparte í átt að 'skæru
kalli trompetsins. Og litlir strák-
ar börðust um sæti á grindverki
litla garðsins.
Þarna lékum við í 20 mínútur
án þess að stanza. Og þegar við
loks stönzuðum, neyddist Chuck
til þess að setjast niður bak við
bekkinn og hvíla andlitið milli
hnjánna. Ekkert var að Harry
og hann lét sér nægja að hristá
munnvatnið úr hljóðfæri sínu,
en ég varð hvíldinni feginn. Hit-
inn var ógurlegur og stálstreng-
ir banjósins höfðu skorizt inn í
harða skinnpúðana á fingurgóm-
um mínum. í hléinu tróðst um-
boðsmaðurinn okkar fram og
aftur í þrönginni, og vasarnir á
jakkaræflinum hans tóku ekki
meira. Ég sór að við mundum
verða rikir þetta kvöld.
Við sáum að ef ekki kæmi
regn til að dreifa áheyrendum,
yrði erfitt að komast í burtu,
því eftir tveggja mínútna hlé
heyrðust þegar óþolinmóð óp:
„Bis“ og: „Encore". Okkur
fannst varla sæmandi að klífa
niður og stinga af til að skipta
peningunum. Svo virtist sem
eina leiðin til þess að sleppa úr
þvögunni væri að leika okkur út.
Því gengum við með götustrák-
inn mitt á milli okkar gegnum
þröngina og inn í aðalgötuna og
lékum um leið. Tveir bandarísk-
ir hermenn fylgdu í kjölfar okk-
ar og annar þeirra byrjaði að
syngja með ástriðuhita hins
frelsaða:
Oh when the Saints!
Oh when the Saints!
Oh when the Saints go marohing
in!
I’m going to be there of the
number
Oh when the Saints go marohing
in!
Fleiri fylgdu og þegar við lit-
um um öxl, utan við Mabillion,
sáum við að heill her fylgdi okk-
ur. Engin leið virtist vera til að
losna við þá.
Og þá sáum við fánana. Ann-
ar her kom niður götuna á móti
okkur. Hægfara skniðfylking,
sem í fyrstunni virtist vera ein-
hvers konar kröfuganga þjóð-
ernissinna frá Alsír, því göngu-
menn voru aðallega Norður-
Afríkubúar. Þeir héldu sauðar-
lega á kröfuspjöldum, kuðluð föt
þeirra og alpahúfur gáfu þeim
öryggðar- og feimnissvip. Á
spjöldunum voru allskonar slag-
orð: „Þingfulltrúa handa Frakk-
landi handan hafsins!“ (þ. e.
Alsír) stóð við hliðina á: „Frels-
ið Henri Tisson!" Þjóðernis-
hreyfingin og kommúnistar hvað
innan um annað. Mér varð star-
sýnt á eitt spjaldið og eitt augna-
blik hætti ég að leika. Á því
stóð: „Marot skal deyja!" í
fyrstunni mundi ég ekki hvar ég
hafði séð það áður unz ég sá
fyrir hugskotssjónum mínum tíg
ulsteinsbyrgið frá því um morg-
uninn. Ég hafði heyrt getið um
Henri Tisson en enn gat ég ekki
munað hver Marot var.
Meðfram göngunni voru lög-
reglumenn og við Danton neðan-
jarðarbrautarstöðina sáum við
glitta í skuggalega hjálma óeirða
lögreglunnar. Þetta var greini-
lega Bastilludagskröfuganga,
meira að segja opinber, því að
fyrir fylkingunni riðu tveir lög-
reglumenn á mótorhjólum. Er
þ<tir komu nær, drukknaði tón-
list okkar í hávaðanum frá mót-
orhjólunum. Við vikum til hlið-
ar og múgurinn sem fylgdi á
eftir okkur, stanzaði til þess að
láta lögreglumennina og kröfu-
gönguna komast áfram.
Við sáum strax tækifæri til
að losna við aðdáendaherinn. Um
leið og lögreglumennirnir drun-
uðu framhjá, flýttum við okkur
að koma okkur fyrir bak við
þá, framan við fremstu fánaber-
ana, tvo brosandi Alsírmenn, er
bösíuðu við að halda á lofti
flóknum og blóðþyrstum slag-
orði á arabisku. Um leið og við
komum í kröfugönguna, hóf
Chuck að leika mars, er hann
samdi á staðnum, að því er virt-
ist úr John Browns Body. Og
þarna þrömmuðum við niður
götuna undir fánum og dinglandi
lömpum. Fólk hallaði sér út úr
gluggum og stóð á stólum í kaffi
húsunum, sem enn voru þéttset-
in, og við þrumuðum viðlag-
ið með hundruðum fána í röð-
um að baki okkar og opinbert
fylgdarlið fyrir framan. Það var
eins og rómversk hersveit að
koma heim að unnum sigri.
Við vorum að nálgast Rue de
Bac, þegar fyrstu regndroparnir
féllu. Tónlistin lognaðist út af,
kröfugangan hikaði og þegar
stormurinn skall á og lamdi silf-
urglitrandi regnið eftir götunni,
hlupu kröfugöngumenn, tónlist-
armenn og áhorfendur í skjól.
Chuck, Harry og ég stefndum á
lítinn bar til hægri við götuna.
Strákurinn flæktist með fyrstu
Alsírbúunum, sem þutu í áttina
að brautarstöðinni á gatnamót-
unum, þar sem lögreglusveitin
hímdi í skjóli við bíl sinn. Hann
reyndi að hlaupa með okkur, en
peningarnir þyngdu hann niður
og í stað þess varð hann að
hlaupa með æstum, æpandi
Norður-Afríkumönnunum til að
verða ekki troðinn undir. Ég tók
ekki eftir, að drengurinn var
ekki lengur með okkur, fyrr en
ég var kominn inn á barinn.
Gegnum dyrnar gat ég séð hann,
mitt á meðal hinna fremstu,
hlaupandi með hendur í vösum
til þess að hindra peningana í
að falla á götuna. Síðan sá ég,
eins og í draumi eða ógeðslegri
hæggengri fréttamynd, að einn
af lögreglumönnunum hljóp
fram úr skjólinu við vagninn og
tók sér stöðu framan við regn-
Umkringdur urrandi úlfum . A meðan, ekki langt í burtu. I vegna þess að það er fullt tungl! upp á frásögn mína! Við skulum
felur Ulfur King litla undir fölln I — Hlustaðu Andy . . . úlfar að Þetta gæti verið mynd til að lífga koma! ^
«Éaa trjábol og snýst til varnar. | bítast! Þeir æsast svona upp
skelfda Alsírmennina með riffil
sinn reiðubúinn. Hann var mjó-
sleginn unglingur. Ég man að ég
kallaði, orgaði til að yfirgnæfa
hávaðann í mannfjöldanum og
hvæsið í storminum:
„Regnið! Regnið! Þeir eru að
hlaupa undan regninu".
Enginn heyrði óp mitt og lög-
reglumaðurinn tók í gikkinn.
Múgurinn stanzaði eins og riffii-
hvellurinn hefði slegið þá töfra-
sprota. Enginn hreyfðist. Lög-
reglumaðurinn, sem skotið hafði,
stóð grafkyrr, og síðan gekk
drengurinn eitt skref áfram, rið-
aði, fálmaði út í loftið og valt
hægt niður í rennusteininn. Pen-
ingaseðlarnir dreifðust í kring-
um hann, skiptim^ntin hoppaði
og skoppaði yfir götusteinana.
Allir horfðu á hann deyja en
enginn hreyfði sig. Fyrst heyrð-
ist þytur eins og af flugvél í
fjarska. Reiðimuldur óx hægt og
hræðilega, unz það varð ógur-
legt hatursorg. Rigninguna hafði
stytt upp, jafnsnögglega og hún
hafði skollið á, en enginn tók
eftir þvi þegar múgurinn byrj-
aði að hreyfast. Þeir köstuðu sér
yfir lögregluna og tröðkuðu
þann niður, sem skotið hafði,
eins og reið nautahjörð.
gPUtvarpiö
Lúmgardagur 11. febrúar
8.00 Morgunútvarp. — Bæn (Séra
Jón Auðuns dómprófastur). —
8.05 Morgunleikfimi. — 8.15 Tón-
leikar. — 8.30 Fréttir. — 8.35 Tón
leikar. — 9.10 Veðurfreffnir. —
9.20 Tónleikar. —
12.00 Hádegisútvarp.
(12.25 Fréttir og tilkynningar).
12.50 Öskalög sjúklinga (Bryndís Sig«
urjónsdóttir).
14.30 Laugardagslögin. (15.00 Fréttir).
15.20 Skákþáttur: Baldur Möller flytur
16.00 Fréttir og tilkynningar.
16.05 Bridgeþáttur (Hallur Símonar*
son.)
16.30 Danskennsla (Heiðar Ástvalds*
son danskennari).
17.00 Lög unga fólksins (Jakob Möll«
er).
18.00 Utvarpssaga barnanna: „Atta
börn og amma þeirra í skógin-
um" eftir Önnu Cath.-Westly; X,
(Stefán Sigurðsson kennari).
18.25 Veðurfregnir.
18.30 Tómstundaþáttur barna og ung«
linga. Jón Pálsson flytur.
19.00 Tilkynningar.
19.30 Fréttir.
20.00 Tónleikar: Pólsk þjóðlög sungiii
og leikin af þarlendu listafólki,
20.20 Leikrit: „Erfðaskráin og æran"
eftir Elmer Rice, í þýðingu Helga
J. Halldórssonar. — Leikstjóri;
Gunnar Eyjólfsson. Leikendur;
Herdís Þorvaldsdóttir, Helgi
Skúlason, Steindór Hjörleifsson,
Indriði Waage, Guðbjörg t>or«
bjarnardóttir, Guðrún Ásmunds*
dóttir, Inga Þórðardóttir og t>or«
steinn Ö. Stephensen.
22.00 Fréttir og veðurfregnir.
22.20 Ur skemmtanalífinu (Jónas Jón*
asson).
22.45 Danslög. 24.00 Dagskrárlok.
Samkomur
Kristniboðshúsið Betanía,
Laufásvegi 13. — Á morgun;
Sunnudagaskólinn kl. 2 e. h. —«
Öll börn velkomin.
Zion Austurg. 22 Hafn.
Á morgun sunnudagaskóli kl.
10.30. Almenn samkoma kl. 4.
Allir velkomnir.
Heimatrúboð leikmanna.
Ytri-Njarðvík og Keflavík
Mánudagskvöld æskulýðsvika I
Njarðvík. — Firnmtudagskvöld
samkoma í Tjarnarlundi kl. 8.30.
„Kristur einn er sannleikurinn
er hann lifandi í okkur?“.
Velkomin.
Hjálpræðisherinn
í kvöld kl. 20.30: Samkoma
fyrir hermenn og nýfrelsaða. —
Verið velkomin.
Zion, Óðinsgötu 6 A.
Á morgun sunnudagaskóli kl.
10.30. Almenn samkoma kl. 20.30.
Allir velkomnir.
Heimatrúboð leikmanna.
K. F. U. M.
Á morgun:
Kl. 10.30 sunnudagaskóli.
Kl. 1.30 drengir.
Kl. 1.30 e. h. æskulýðssamkoma.
Ræðumenn Birgir G. Albertsson
kennari og Gunnar Sigurjónsson
guðfræðingur. Allir velkomniir.