Morgunblaðið - 17.03.1961, Blaðsíða 13

Fðstudagur 17. marz 1961
M ORClllSB L AÐ1 9
13
Sambúð íslendinga og Dana hefur aldrei
verið betri en nú
Norburlöndin geta ekki verið án
íslands og ísland getur ekki verið
án Norðurlanda
Samtal við B/arne Paulson, sendiherra
Dana á Islandi
Bjarne Pairfson sendiherra vi* skrifborð sitt.
(Ljósm. Mbl. Ól. K. M.)
— SAMBÚÐ Dana og ís-
lendinga er ekki aðeins góð.
Hún er ágæt, og mér virðist
hún stöðugt verða betri og
betri. Eftir hinn fullkomna
pólitíska aðskilnað landanna
hafa þjóðirnar með einlæg-
um góðvilja og hyggindum
treyst vináttubönd sín og
byggt upp traustara sam-
band en nokkru sinni fyrr.
■— Þannig komst Bjarne Paul-
son, ambassadör Dana á Islandi,
m. a. að orði, er Mbl. hitti hann
nýlega að máli ,og ræddi við
hann um samskipti þessara
tveggja norrænu bræðraþjóða.
Sendiherrann og kona hans eru j
nýlega komin úr 2ja mánaða
,„'sumarfríi“ á megiinlandi Ev-
rópu. Þau höfðu ekki tíma til
þess á s. 1. sumri að taka sér
frí, vegna hinna fjölmörgu
norrænu ráðstefna, sem þá voru
haldnar hér í Reykjavík. f þessu
ferðalagi dvöldu þau 3 vikur í
Sviss, 2 vikur í París, 2 í Kaup-
mannahöfn og eina í Þýzkalandi.
Nú eru þau að nýju setzt að í
danska sendiherrabústaðnum við
Hverfisgötu 29 ,elzta sendiráðs-
hústaðnum í Reykjavík. Danir
stofnuðu eins og kunnugt er, í
samræmi við ákvæði sambands-
lagasamningsins 1918 sendiráð á
íslandi árið 1919. f þessu húsi
hafa allir sendiherrar Dana á
íslandi síðan búið. Mikill fjöldi
íslendinga og Dana hefur s. 1.
40 ár heimsótt þetta hús og vin-
áttuböndin hafa haldið áfram að
styrkjast milli þjóðanna.
Ábyrgð í alþjóðlegu samstarfi
— Á þessu vetrarferðalagi
mínu varð mér oft hugsað til
íslands, hélt sendiherrann á-
(fram. Mér finnst Ssland vera
gott land, og loftslagið þar heil-
næmt. Þjóð þess er heilsteypt,
menntuð og ber menningarsvip.
'Á þessum forsendum byggist
það, að ísland hefur meiri þýð-
Sngu, og ber meiri ábyrgð í al-
þjóðlegu samstarfi á yfirstand-
andi breytingatímum en mörg
hinna nýju ríkja, sem að vísu
eru flest miklu fjölmennari, en
eru byggð þjóðum, sem eru ó-
reyndari og hafa ekki átt kost
almennrar menntunar. Ég álít
að komandi kynslóð á íslandi
muni lifa hamingjusömu og fjöl-
ibreyttu menningarlífi, sem felur
í sér mikil verkefni. Tækni nú-
tímans skaoar möguleika örrar
þróunar á fslandi, sem frá nátt-
úrunnar hendi er erfitt land, þar
sem auðlindirnar verða trauðla
hagnýttar með frumstæðum
tækjum og vinnubrögðum Mennt
unin á öllum sviðum þjóðlífsins
er sérstaklega þýðingarmikil á
þessu mikla þróunartímabili í
isögu landsins. Mér virðist is-
lenzk æ.ska gera sér þetta ljóst,
og mér finnst það aðdáunarvert
að svo að segja allir ungir fs-
lendingar vinna í skólafríunum
sínum, ef þeir nota þau ekki til
þess að afla sér frekari mennt-
unar erlendis.
Sameiginlegur uppruni
— Hvað viljið þér segja um
sambandið milli fslendinga og
annarra Norðurlandabúa um
þessar mundir?
— Það er mín skoðun, að
Norðurlönd geti ekki verið án
fslands og að ísland geti ekki
verið án Norðurlanda. Maður
getur aldrei afneitað uppruna
sínum og ætterni. Hinn sameig-
inlegi uppruni norrænna manna
hlýtur að sjálfsögðu að leiða til
samstöðu og samvinnu. Milli
þjóða Norðurlanda ríkir í dag
skilningur, sem nær langt út yfir
pólitiska og efnahagslega hags-
muni. Jafnvel á þeim sviðum,
þar sem ekki er um að ræða
samninga milli þessara þjóða á
sér stað náin samvinna milli
þeirra. Slík samvinna leiðir af
Einlægur áhugi
— En hvað viljið þér segja um
sambúð íslands og Danmerkur í
dag?
— Sambúðin milli landanna er
ekki aðeins góð, hún er ágæt.
Og mér virðist hún verða betri
og betri. Eftir hinn fullkomna
pólitíska aðskilnað landanna hafa
þjóðir þeirra með einlægum
Igóðvilja og hyggindum treyst
vináttuböndin og byggt upp
traustari samvinnu en nokkru
sinni fyrr.
í Danmörku ríkir einlægur
áhugi fyrir fslandi og Danir tala
með ánægju um þær hjartanlegu
móttökur, sem þeir mæti hér. |
Vettvangsþættir Morgunblaðsins
eru lofsverð nýjung. Óneitanlega
er þörf umræðna um mörg svið
þjóðfélags okkar, víða gætu þær
leitt til úrbóta, annars staðar
e. t. v. útrýmt misskilningi. Að-
alatriðið er, að fylgt verði þeim
leikreglum, sem í upphafi voru
settar, að þarna setjj menn
fram sjónarmið sín á eigin á-
byrgð og umfram allt óbundnir
af forskriftum og hleypidómum.
Þetta taldi Eyjólfur Konráð
Jónsson, ritstjóri, sig gera, er
hann fyrir nokkru minntist á
fjölskyldubætur þær, sem voru
þáttur í viðreisnarráðstöfunum
núverandi ríkisstjórnar. Fyrir
þetta kveðst hann hins vegar hafa
orðið fyrir skítkasti frá ritstjóra
annars blaðs, og er það að sjálf-
sögðu ómaklegt. Af því tilefni
ritar hann enn um velferðarríki
og fjölskyldubætur í Vettvangin-
um fimmtudaginn 2. þ. m. Lang-
ar mig að Víkja nokkuð að þessu
tvennu.
Ég vona einnig, að margir
íslendingar muni halda áfram
að heimsækja Danmörku og að
margir Danir komi til íslands.
Gagnkvæm þekking á lífskjör-
unum eykur skilninginn og
traustið.
Sem betur fer er landfræðileg
lega Danmerkur þannig, að
eðlilegt er að margir íslending-
ar komi þangað, ekki aðeins
B
Brenglun hugtaka hefur um
langt skeið verið einkennandi í
stjórnmálaumræðum, bæði hér
og erlendis. Mörg hugtök, sem
mönnum þykja fara vel í munni,
hafa mismunandi merkingu eft-
ir þvi, hver notar þau. Önnur
missa upprunalega merkingu
sína, annaðhvort vegna vísvitandi
brenglunar áróðursmanna eða
fyrir vanþekkingu og misskiln-
ing. Slíks misskilnings gætir,
þegar „velferð" og velferðarríki"
er blandað saman við sósíalisma
og þjóðnýtingu. Þar er verið að
hengja bakara fyrir smið, en það
hefur ýmsa hent og nú síðast
Eyjólf Konráð Jónsson.
Hugtakið „velferðarríki” er
upprunnið í Bandaríkjunum og
hefur verið notað af gagnrýn-
endum efnahagsmálastefnu
Roosevelts á fjórða tug þessarar
aldar. Að stefna hans hafi verið
sósíalistísk, mun fáum fslending-
um detta í hug að halda fram,
bandaríska þjóðin hefur ekki
þegar jjeir hyggjast sérstaklega
heimsækja landið, heldur einnig
þegar þeir halda lengra út í
heiminn.
Á s. 1. sumri heimsótti fjöldi
Dana ísland í sambandi við hina
fjölmörgu norrænu fundi og ráð-
stefnur, sem haldnar voru hér í
Reykjavík.
— Virðist yður að áhugi fyrir
íslandi sé sérstaklega áberandi
verið sökuð um að hneigjast til
sósíalisma, og er þó stefna nú-
verandi Bandarikjaforseta talin
mun róttækari en stefna Roose-
velts var.
Raunverulega studdust kenn-
ingar Adams Smith um yfirburði
frjálsrar samkeppni við velferð-
arsjónarmið. Það var beinlínis
talið, að velmegun og velferð
þegnanna væri bezt borgið með
því, að ríkisvaldið hefði engin
afskipti af efnahagslífinu, eign-
arréttur einstaklinga á fram-
leiðslutækjunum og frjáls sam-
keppni tryggðu þetta bezt. Raun-
in varð líka sú, að þessi nýja
efnahagsstefna jók velmegun alls
almennings víða um lönd meira
en dæmi höfðu áður verið til.
Kenningar sósíalismans um
stéttabaráttu og afnám eignar-
réttarins áttu hins vegar ekki
skylt við neinar velferðarhug-
myndir.
V
Aðstæður hafa breytzt frá
meðal einhverra einstakra hópa
í Danmörku?
— Nei, maður verður var vifl
þennan áhuga í öllum stéttum.
Nefna mætti hin nánu sam-
skipti danskra og íslenzkra
stjórnmálamanna, danskra og ís-
lenzkra lækna, lögfræðinga og
iðnaðarmanna.
Aukin verzlunarviðskipti
— Teljið þér vaxandi mögu-
leika vera á víðtækari verzlun-
arviðskiptum . milli Danmerkur
og íslands?
— Ég vona að slíkir mögu-
leikar séu fyrir hendi. Þegar ég
var nýlega í Danmörku töluðu
fulltrúar frá yfir 30 dönskum
fyrirtækjum og félögum við mig
um áhuga sinn fyrir verzlunar-
viðskiptum við ísland.
Ég_ hef siðan ég kom hingað
til íslands aftur framkvæmt
ýmsar athugunar í því skyni,
að skapa skilyrði fyrir því að
hinir dönsku verzlunar- og iðn-
aðarmenn fengju sem greiðust
svör við fyrirspurnum sínum.
Verzlunarmennirnir verða auð-
vitað sjálfir að selja vörur sín-
ar. En við diplómatarnir eigum
að geta veitt aðstoð við að afla
upplýsinga um markaðshorfur í
þeim löndum, gem við erum
'sendir ti/1, og láta í té hina
staðarlegu þekkingu, þannig að
verzlunarfólkinu sé gert auð-
veldara um vik í að meta mögu-
leikana á auknum viðskiptum.
Horfur í handritamálinu
— Það hefur mikið verið skrl#-
að í vetur í dönsk og íslenzk
blöð um handritamálið. Hvað
viljið þér segja um horfurnar í
því máli?
Þetta er spurning, sem héfir
fengið mikla pólitíska þýðingu
milli landainna. Fyrir mig er
skynsamlegast að svara henni
með því að vitna í gamalt mál-
tæki, sem er á þá leið ,að „sjá
'ekkert, heyra ekkert og vita
ekkert". Hin persónulega afstaða
mín, sem ég lét þegar í ljós við
komu mína til ísland í fyrra er
sú, að ég vona að málið fái á
sínum tíma þá lausn, að ánægja
ríki með hana bæði í Danmörku
I pg á íslandi, þannig að hún
Frh. á bls. 23
dögum Adams Smith, og þjóð-
félag í þeirri mynd, sem hann
hugsaði sér það, er nú hvergi
til lengur. í staðinn er komið
velferðarríki nútímans með öll-
um þeim samtökum stétta og
margvíslegra annarra hagsmuna-
hópa, sem jafnan fylgir lýðræðis-
skipulagi. En grundvöllurinn er
hinn sami, eignarréttur einstakl-
inga, frjáls verðmyndun og
frjálst neyzluval. Þetta er sá
aflgjafi, sem ekki má hefta, en
innan þess ramma, sem hann set-
ur, koma átök hagsmunahópanna
fram í afskiptum ríkisvaldsins.
Þessi hagsmunaátök eru oftast
mjög flókin, og það dugar
skammt að ætla að skipta mönn-
um í andstæðar fylkingar, svo
sem öreiga og eignamenn eða
vinnustéttir og aðrar stéttir.
Hagsmunir hvers einstaklings
eru margs konar, og fara t. d.
eftir atvinnuvegi, atvinnustétt,
aðsetursstað og fjölskylduástæð-
um.
Framh. á bls. 14.
Guðjón Hansen tryggingafræðingur skrifar Vett-
vanginn í dag — Um velferðarríki og f jölskyldubætur
— Hugtakabrengl og misskilningur — Sósíalism-
inn á ekkert skylt við velferðarhugmyndir —
Fjölskyldubæturnar til að skipta byrðunum.