Morgunblaðið - 17.03.1961, Blaðsíða 15

Morgunblaðið - 17.03.1961, Blaðsíða 15
Föstudagur 17. marz 1961 MORGVNBLAÐIÐ 15 Elías Ingimarsson fiskimatsmaður; Bætt nýting fisksins Fyrir rúmu ári skrifaði ég smá- grein í Mbl. um verðmæti fisk- aflans og veiðafærakostnað. Þess- ir tveir þættir útgerðarinnar eru þær meginstoðir sem afkoma ihennar byggist á. Það er viður- ikennd staðreynd, að islenzki þorskurinn og ýsan eru þær beztu fisktegundir til matvælafram- leiðslu, sem völ er á og ættu þessvegna að geta verið í hæsta verðflokki. Enda hefur nú verið frá því skýrt, að íslenzki frysti fiskurinn sé seldur á Bandaríkja- xnarkaði fyrir hæsta verð og sá eini sem fengið hefir hinn verð- mæta stimpil „Geod house keeping“. Hitt er svo einnig stað reynd, að íslenzki fiskurinn er mun verðminni heldur en sá norski sem hráefni til vinnslu. Nú spyrja menn: Hversvegna? Getur það verið að fiskur, sem seldur er á hæsta verði þegar hann hefur verið frystur, sé keyptur inn á lægra verði en hjá næstu nágrönum? Hver er orsökin? ■ Nýtum fiskinn verr en aörar |i þjóöir. ' Orsökin er einfaldlega sú, að við nýtum fiskinn miklu verr en t. d. Norðmenn. Að við nýt- um fiskinn verr, er afleiðing margra orsaka, sem hér verður gerð tilraun til að ræða. Ein örlagaríkasta ástæðan er sú, að við höfum í mörg ár verið að auka þá veiðiaðferð, sem drepur fiskinn á hafsbotni. Það er netaveiðin. Jafnframt hafa netasvæðin þokast stöðugt lengra frá landinu, eða með öðrum orð. jum, á dýpra og dýpra vatn. Fiskur sem legið hefur dauður í sjó, þó ekki sé nema um stutt- an tíma, getur aldrei verið fyrsta flokks vara og gæði fisksins versna í réttu hlutfalli við dýpt vatnsins sem hann liggur undir. Net sem liggja í sjó, þótt ekki sé nema sólarhring drepa alltaf meira eða minna af fiskinum, sem í þau kemur. Hér er því verið að drepa fiskinn á hafs- botni og þar með minnka verð- mæti hans stórkostlega. Reynt hefur verið að frysta aðeins fyrsta flokks fisk og hefur því hlutfallslegt magn af netafiskin- um til frystingar farið stöðugt minnkandi ár frá ári. Blóögaður of seint. Önnur veigamikli orsök er sú, að fiskurinn er að verulegu leyti blóðgaður of seint. Þess hefir ekki verið gætt eins og skyldi a% blóðga fiskinn strax og hann kemur uppúr sjónum, én það er alveg nauðsynlegt, ef fiskurinn á að halda notagildi. Til þess að hægt sé að nýta fiskinn full- komlega, verður hann að vera laus við blóðbletti og þunnildi blóðlaus, en það getur ekki orðið nema að fiskurinn sé blóðgaður lifandi. Þriðja stóra orsökin er, að frystihúsin hafa ekki hugsað nægjanlega mikið um að nýta þann fyrsta flokks fisk, sem þaU hafa fengið til vinnslu. Hugsað hefir verið aðallega um hraðann og afköstin. Efnahagsstefna okkar, undanfarandi ár, hef- ir leitt af sér kapphlaup frystihúsanna, um sem mest framleiðslumagn. Afkoma þeirra hefur byggt fyrst og fremst á kassafjöldanum sem framleiddur hefur verið. Þegar náðst hefir lágmarksnýting, sem reiknað hef- ir verið með við útreikning upp- bótanna, hefir hver kassi bætt afkomuna, en aukin nýting hefði þýtt dýrari vinnu og kannske minnkandi afköst. En frystihús- in hafa ekki haft framleiðslu- bókhald, svo að ekki var eðlilegt að framleiðendur hefðu mikinn áhuga fyrir slíku nostri, þar sem hitt var tryggt eins og að fram- an segir. Fullt verömæti fyrir fiskinn Ég hygg að heilbrigðan grund- völl fyrir útgerð hér hjá okkur sé ekki að finna fyrr en við höf- um náð fullu verðmæti fyrir fiskinn en það verður ekki gert nema fjarlægðar verði þær orsak- ir núverandi ástands, sem hér hefir verið lóent á. Við verðum að hætta að drepa fiskinn á hafsbotni. í því sam- bandi væri æskilegast að leggja alveg niður netaveiðina. Það minnsta sem verður að gera, er að banna netjaveiði á djúpu vatni, segjum t. d. yfir 50 faðma eða kannski öllu heldur, að banna netaveiði nema innanfjarða, þar sem gera má ráð fyrir að hægt sé að vitja netanna flesta daga ársins. Væri þá sjálfsagt að takmarka tímann sem netin mættu liggja óumvitjuð í sjón- um. Við verðum að taka upp strangt mat á nýjum fiski, sem byggist fyrst og fremst á því, hvort fiskurinn hefir verið blóðg- aður nægilega snemma. Nú er komið á ferskfiskmat, sem hið nýskipaða matsráð og framkvæmdastjórn þess stjórna. Vonandi á þetta mat eftir að reynast þjóðinni vel, enda hygg ég að nýtir menn séu þar að verki. Matsráðið kemur til með að hafa nokkur fjárráð og veltur því á miklu að rétt sé af stað farið. ___ Slægingarstöð Ég hygg að miklir erfiðleikar verði fljótlega á vegi þessara manna, en væri ekki athugandi hvort ekki væri rétt að byrja á því að koma upp móttöku og slægingarstöð fyrir bátafiskinn hérna í Keykjavík. Stöð þessi úthlutaði svo fiskinum til hinna ýmsu kaupenda og gæti þá hlut. ast til um að enginn fiskkaup- andi keypti meira en hægt væri að verka sómasamlega á hæfileg- um tíma, áður en fiskurinn yrði fyrir geymsluskemmdum. Ef slík stöð reyndist vel hér í Reykja- vík, þá mundi rrfatsráðið hafa forustu um að byggja aðrar slíkar á stærstu verstöðunum úti á landi. Við verðum að viðurkenna þá staðreynd að þróun fiskiðnaðins hefir ekki stefnt í rétta átt nú síðustu árin. Við megum ekki spara vinnu, ef það hefur í för með sér minnkandi verðmæti aflans. Fyrst og fremst er það vinnan sem er raunhæfar þjóð- artekjur. Sá hluti aflans, sem fer fyrir erlend veiðafæri, olíur o. fl. er ekki þjóðartekjur. Hér þarf öll þjóðin að leggja hönd að verki. Byrja ætti í barnaskól- um að kenna börnum að þekkja fiskinn og byggingarlag hans. Það er t. d. meiri nauðsyn að ---------------------------------i börnin þekki beinagrind þorsks- ins heldur en árnar í Kína og Indlandi, að allri landafræði- þekkingu ólastaðri. Matsráðið ætti að beita sér fyrir að stofn. aður yrði flökunarskóli og fisk- flökun yrði gerð að iðngrein. Ráðið mun bráðlega fá ágæta aðstöðu til slíks þar sem rann- sóknarstofa Fiskifélagsins hefur senn ráð á góðu húsnæði til þeirra hluta. Á vegum sölusam- taka frystihúsanna ferðuðust Englendingar um landið í sumar og haust til þess að kenna flök- un. Enginn vafi er að þetta var spor í rétta átt. Á handbragði þessara manna gátum við glögg- lega séð hvað okkur er ábótavant. Þegar flökunarskóli er kominn á og farinn að útskrifa iðnaðar- menn í flökun, þá er grundvöllur fyrir því að slíkir menn fái sína vinnu betur borgaða en aðrir við fiskflökun. Þá mun þar fara saman, myndun verðmæta og bætt afkoma þeirra manna, sem verðmætin skapa. Umfram allt megum við aldrei láta það henda okkur aftur að reka aðalatvinnuveg þjóðarinnar, fiskveiðar og fiskverkun með rík- isstyrkjum reiknuðum út af reiknimeisturum, enda þótt hag- fræðingar séu. Síldarskip M/S Vabak, 4000 hl., 308, br. reg. tonn, 430 d.v. tonn til sölu fyrir £ 10.000. Byggt úr tré 1944 í Eng- landi sem tundurduflastæðari (sviper). Endurinn- réttaður í Noregi 1955 til síldveiða. P. t. á síld- veiðum við Mörekysten, Fyrsta flokks vélaútbún- aður. Rafmagnsupphitun og eldavél. Öll nýtízku tæki: Asdic, radar, miðunarstöð, talstöð o. fl. Uppl. Vega Shipping Co. A/S Storgate 7, Oslo, Norge LESBÓK BARNANNA GRETTISSAGA 11 129. En er þeir Björn fund- ust, sagöi hann Gretti, að hon- um þótti nú mikið að orðið, — „og mun þér ekki vera hér vært lengur“. Grettir kvaðst hendur sínar ©g líf eiga að verja, — „en illa er það, er þér mislíkar“. L<eitaði Grettir nú brott af Mýrum og fór um haustið á Geitlandsjökul og stefndi á landssuður eftir jöklinum og hafði með sér ketil og elds- virki. Grettir fór þar til, er hann fann dal í jöklinum. Hann sá þá fagrar hlíðar grasi vaxnar og smákjörr. 130. Grettir bjóst nú þar um og gerði sér skála .Tók hann sér sauði til matar, en það þótti honum ótal, hve margur sauðijr þar var í dalnum. Svo hefir Grettir sagt, að fyrir dalnum hafi ráðið blend ingur, þurs einn, sá er Þórir hét, og í hans trausti hafði Grettir þar verið. Gretti þótti svo dauflegt I dalnum, að hann mátti þar eigi lengur vera. Gekk hann þá af jöklinum og fór suður um land og allt til Austfjarða. 131. Það frétti Þórir úr Garði, að Grettir lá úti á Reykjaheiði, og safnaði mönn lim og reið á heiðina. Grettir varð nálega eigi fyrr var við, en þeir komu að honum. Hann var þá við sel, er þar Btóð skammt frá veginum. Þá ▼ar hann við annan mann. Varð þá skjótt til ráða að taka og bað Grettir, að þeir skyldu fella hestana og draga þá inn í selið og svo gerðu þeir. Þórir reið um fram norð ur eftir heiðinni og fann ekki Gretti. Sneru þeir nú aftur. 132. Þá mælti Grettir: „Eigi mun þeim ferðin þykja góð, ef vér finnumst eigi. Nú skaltu geyma hesta okkar, en eg skal fara til mois við þá. Væri þeim það hjáleikur, ef þeir kenndu mig eigi“. Tók Grettir sér þá annan búning og hafði síðan hött niður fyrir andlitið og hafði staf í hendi, gekk síðan á veginn fyrir þá. Þeir heilsuðu honum og spurðu, hvort hann hefði nokkura menn séð ríða um heiðina. 5. árg. ★ Ritstjóri: Kristján J. Gunnarsson ★ 17. marz 1961 POSTURINN -K Bréf frá veiði- manni Kæra Lesbók! Þú þekkir sjálfsagt, hvernig það er, þegar pabbi fer í veiðitúr. Hann er að heiman alla helgina og veiðir og veiðir, kemur heim seint á sunnudags- kvöld. Enginn fiskur. M-amma er hálf örg. Það er eins gott að passa sig að nefna ekki öngul, þá getur maður sjálfur feng- ið skell á rassinn. Nú er þó loksins fund- ið ráð til að losna við -all-ar þessar hörmungar. f Ameríku hafa þeir fund ið upp ágætt veiðitæki, sem vonandi flyzt hingað áður en langt um líður. Ég hlakka til að geta gef- ið paibba það. Mamma verður líka fegin, þá þarf hún ekki að sleppa honum út, þó hann fái veiðidellu. Þetta er fiskur úr plasti, með vél og öllu saman, ætlaður til að nota við sportfiskirí í bað kerinu. Það er hægt að kaupa flskinn, færið, stöngina, öngulinn og beit una í fínum gjafakass-a. Áður en fiskinum er sökkt í æstar öldur bað- karsins, er hann trekktur upp —, og svo syndir hann um, þar til veiði- manninum tekst að láta hann bíta á. Um leið fer sjálfvirkur vélbúnaður af stað, sem lætur fiskinn berjast fyrir „lífi“ sínu aí öllum kröftum, áður en veiðimanninum tekst að draga hann á land. Hérna sjáið þið mynd af mér, þegar ég var að prófa veiðitækin. Svo má pabbi. Haldið þið það verði munur? Með veiðikveðju Stebbi. — ★— Bréfið hennar Þór’j Sæl og blessuð, kæra Lesbók! Ég hefi mjög gaman af að lesa þig og ég safna þér alltaf. Ég ætla að senda þér tvær krossgát- ur, og ef þú vilt birta þær, þá mátt þú það. Þær eru svona:

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.