Morgunblaðið - 19.03.1961, Blaðsíða 12

Morgunblaðið - 19.03.1961, Blaðsíða 12
12 MORGVNBLAÐ1Ð Sunnudagur 19. marz 1961 y Utg.: H.f Arvakur. Reykjavík. Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson. Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.) Sigurður Bjarnason frá Vigur. Matthías Johannessen. Eyjólfur Konráð Jónsson. Lesbók: Arni Óla, sími 33045. Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson. Ritstjórn: Aðalstræti 6. Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480. Áskriftargjald kr. 45.00 á mánuði innanlands. 1 lausasölu kr. 3.00 eintakið. SAMBÚÐ ISLENDINGA OG DANA tSLENDINGAR taka áreið-' anlega undir þau um- mæli Bjarne Paulsonar, sendi herra Dana á íslandi, sem hann viðhafði í samtali, er Morgunblaðið birti sl. föstu- dag, að sambúð íslendinga og Dana hefur aldrei verið betri en nú. Sambúð þessara tveggja norrænu frændþjóða hefur stöðugt verið að batna síðan Islendingar hlutu full- komið frelsi. Þessi saga hefur ekki að- eins gerzt hér á íslandi. Hún hefur gerzt á hinum Norð- urlöndunum einnig. Noregur laut eitt sinn Danakonungi og síðar Svíakonungi. Svíar lutu einnig Danakonungi um skeið. Loks lutu Finnar lengi Svíakonungi. Á meðan Norð- urlandaþjóðirnar voru yfir- þjóðir hver annarra á víxl, var samkomulag þeirra brös- ótt. Þær áttu jafnvel í styrj- öldum sín í milli. Síðan þær urðu allar sjálfstæðar og ó- háðar, hafa þær stöðugt ver- ið að færast saman, sam- vinna þeirra orðið nánari og víðtækari. íslendingar fagna innilega hinni góðu sambúð við fyrr- verandi sambandsþjóð sína, dönsku þjóðina. Þeir gera sér ljóst, að hún er ekki aðeins náin frændþjóð þeirra, held- ur og gagnmenntuð og merki leg menningarþjóð, sem stendur flestum þjóðum fram ar á fjölmörgum sviðum. Okkkur íslendingum verð- ur eðlilega tíðrætt um hand- ritamálið og óskir okkar um að fá hina fornu þjóðardýr- gripi til íslands að nýju. Dan ir hafa sýnt, að þeir hafa fullan skilning á óskum ís- lenzku þjóðarinnar í þessum efnum, og margt bendir til þess, að lausn, sem báðar þjóðirnar geti vel við unað, sé ekki langt framundan. ÍBÚÐARHÚSA- BYGGINGAR OG STJÓRNAk- STUÐNINGUR JÓNAS G. RAFNAR, alþing- ismaður, ræddi nokkuð um stuðning núverandi og fyrrverandi ríkisstjórna við íbúðarhúsabyggingar í land- inu í ræðu þeirri, er hann flutti í útvarpsumræðunum um vantrausttillögu stjórnar- andstöðunnar á Alþingi fyrir skömmu. Hann minnti á það, að árið 1955, er þáverandi ríkisstjórn, sem Sjálfstæðis- flokkurinn hafði forystu í, beitti sér fyrir löggjöfinni um húsnæðismálastjórn o. fl., voru lánaðar 27,4 milljónir króna á vegum hins nýja veð lánakerfis til bygginga nýrra íbúðarhúsa í landinu. Á ár- inu 1956, en á því ári t r y g g ð u Sjálfstæðismenn eínnig fjármagn í þessu skyni, voru veitt 63,6 millj. kr. lán á vegum húsnæðis- málastjórnar. Á fyrsta valdaári vinstri stjórnarinnar, árinu 1957, varð hins vegar verulegur afturkippur í þessum lán- veitingum. Á því ári voru að eins lánaðar 45,6 millj. kr. og árið 1958 48,7 millj. kr. Þannig efndi vinstri stjórn in þau fyrirheit sín að stór- auka stuðning við íbúðar- byggingar almennings í land inu. Á árinu 1960 eru Sjálf- stæðismenn aftur komnir í ríkisstjórn. Þá hafði stjórnin forgöngu um það að útvega aukið fjármagn í veðdeildina og voru þá veittar 71,8 millj. kr. til íbúðarhúsabygginga. Það er vissulega rétt, sem Jónas G. Rafnar einnig benti á, að brýna nauðsyn ber til þess að efla veðdeildina og gera hana færari um að mæta hinni brýnu þörf, sem ávallt er fyrir hendi á aukn- ingu íbúðarhúsnæðis í land- inu. Þjóðinni fjölgar, nýjar fjölskyldur eru stofnaðar og almenningur í landinu gerir stöðugt vaxandi kröfur um rýmra og heilsusamlegra hús næði. Það er skoðun Sjálf- stæðismanna að stefna beri að því að sem flestar fjöl- skyldur í landinu eignist sína eigin íbúð. I þá átt hef- ur sem betur fer þokazt á síðustu árum. Merkilegasta nýmælið, sem upp hefur ver- ið tekið í þessum efnum, er stofnun veðdeildarinnar fyrir forgöngu Sjálfstæðisflokksins á árinu 1955. KENNEDYS- STJÓRNIN OG AFRÍKUMÁLIN CÁ HLUTI Norður-Ameríku, ^ sem nú myndar Banda- „Flauelseinræði" — að þrotum komið? Ákveðnar fregnir berast um vaxandi skipulagða and- stöðu gegn Salazai og stjórn hans, bæði heima fyrir og í nýlendunni, Angola.... „SANTA MARIA“-málið — hvort menn vilja nú tala um uppreisn eða sjórán, — sem fyrir skemmstu var aðalefni heimsblaðanna, er nú horfið ’á vit minninganna — sem ríkin, var einu sinni brezk- frönsk nýlenda, en hinar þróttmiklu þjóðir Vestur- heims undu ekki nýlendu- skipulaginu til lengdar. Þær gerðu uppreisn og mynduðu hin sjálfstæðu sambandsríki, sem nú er öflugasta lýðræðis ríki veraldarinnar. Ekkert er því eðlilegra en að nýlendu- stefnan eigi ekki upp á pall- borðið meðal Bandaríkja- manna. Það hefur ekki sízt komið greinilega í ljós, síð- an John F. Kennedy settist á forsetastól. Sl. fimmtudag gerðist það á allsherjarþingi Sameinuðu þjóð>anna, að sam þykkt var með samhljóða at- kvæðum ályktunartillaga, þar sem Suður-Afríkustjórn var vítt fyrir framkomu sína gagnvart gæzluverndarsvæði Suðvestur-Afríku. Greiddi fulltrúi Bandaríkjanna Adlai Stevenson einnig atkvæði með þeirri tillögu. I svipaðan mund gerðist það í öryggisráðinu, að Stev- enson greiddi atkvæði með tillögu um, að rannsóknar- nefnd Sameinuðu þjóðanna yrði send til portúgölsku ný- lendunnar Angola á vestur- strönd Afríku til þess að kynna sér ástaridið þar. Portúgal er, eins og kunnugt er, í Atlantshafsbandalaginu og hefur haft nána hernaðar lega og pólitíska samvinnu við Bandaríkin. En Kennedy- stjórnin er þess alráðin. að hafa náið og vinsamlegt sam- band við hin nýju Afríkuríki, en þeim er eins og kunnugt er kynþáttastefna Suður-Af- ríkustjórnar og nýlendu- stefnu Portúgala hinn mesti þyrnir í augum. skringilegt og hálft í hvoru grátbroslegt atvik. En öldu- leiðingar þær, sem vöknuðu í kjölfari „Santa Maria“, virð ast halda áfram að falla yfir Portúgal með tálsverðum þunga. Þar eru nú að verki allsterk öfl, sem berjast op- inskátt gegn Salazar. 1 samræmi við þá kenningu sína, að það sé ávallt betra að „hleypa út gufu“ heldur en að láta þrýstinginn inni í katlin- um verða svo mikinn, að hann springi, leyfði Salazar nýlega þekktum stjórnarandstæðingum óvænt að birta ávarp til al- mennings, þar sem krafizt er nýrra kosninga og jafnvel skip- unar nýs forsætisráðherra hið fyrsta — þ. e. a. s. krafan er raunverulega sú, að bundinn verði endir á „flauelshanzka-ein ræði“ Salazars, sem svo hefir verið nefnt. Þetta óvænta „frjáls lyndi“ einræðisherrans hefir sennilega átt að vera sá biti, er styngi upp í andróðursmennina, þannig að þeir hefðu sig ekki frekar í frammi í bili — en svo virðist sem þeir hyggist ekki gera sig ánægða með neitt mála mynda-f rj álsræði. Veðramót Nú undanfarið hafa nefni- lega gerzt þrír eftirtektarverðir atburðir í Portúgal, sem benda ákveðið til þess, að andstæð- ingar Salazars séu sem óðast að þjappa sér saman og hyggist nú brátt láta að marki til skar- ar skríða gegn honum og hans nótum. GALVAO. _ Ölduleiðingar frá „Santa Maria“ ganga yfir Portúgal Fyrir um hálfum mánuði var gefið út ávarp til þjóðarinnar (sem ritskoðunin bannaði þó að birta í blöðum) sem var undir- ritað af 160 nafnkunnum and- stæðingum stjórnarinnar, með fyrrverandi frambjóðenda til for setaembættisins, Arlindo Vic- ente. efstan á blaði. í ávarpi Salazars SALAZAR. — Andstæðingarnir fylkja sér saman. þessu var krafizt, að ritskoðun verði afnumin í landinu og alxir pólitískir fangar látnir lausir. Fáum dögum síðar fékk Tom- az forseti í hendur áskorun, undirritaða af rúmlega 100 þekktum rithöfundum, blaða- mönnum, lögfræðingum, liðs- foringjum og kaupsýslumönn- um, þar sem skorað var á for- setann að beita áhrifum sínum til þess, að ný ríkisstjóm taki við völdum í Portúgal hið fyrsta. — Sú staðreynd, að svo margir voga sér að leggja nafn sitt opinberlega við slík ávörp, sem beint er gegn ríkisstjórn- inni, er ákveðin vísbending um það, að nokkur veðramót séu nú’ í stjórnmálum Portúgals. Samtök andstæðinga Loks ber svo að geta þess, að hin ýmsu sundurleitu öfl, sem andvíg eru stjórn Salazars, virðast nú vera að sameinast gegn henni, þar sem þau hafa stofnað til óformlegra samtaka, er nefnast „Þjóðarbandalagið“ eða „Þjóðar-samtökin“ (National front eru þau nefnd á ensku). .—. Við væntanlegar þingkosn- ingar, sem fram eiga að fara í Portúgal, einhvern tíma á tíma- bilinu maí — nóvember í ár, hyggjast samtök þessi bjóða fram gegn flokki Salazars, „Uni ao Nacional", sem nú hefir haft öll völd í þinginu um 30 ára skeið, án nokkurrar raunveru- legrar andstöðu. — Umræddir stjórnarandstöðuhópar (þeir geta ekki kallað sig „flokka", þar sem starfsemi stjómmálaflokka — utan þess eina — er raun- verulega bönnuð í Portúgal) eru sagðir hafa komið sér saman um eins konar stefnuskrá eða málefnagrundvöll, sem þeir munu byggja kosningabarátt- una á. ★ Helztu hóparnir Sá hópurinn, sem helztur er talinn, lýtur forustu dr. Arl- indo Vicente, hins kunna mál- færslumanns, sem fyrst bauð sig fram gegn fulltrúa Salazars við forsetakosningamar 1958, en dró sig síðan I hlé fyrir Humberto Delgado hershöfðingja, sem nú er landflótta eftir „ósigur“ sinn við kjörið og talinn var aðal- maðurinn í „Santa Maria“-æv- intýrinu. — Þessi „flokkur" hef- ir róttækustu stefnuskrána af þeim, sem mynda fyrrnefnd sam tök. — Annar mikilvægur hóp- ur, sem nefnist „Directorio Repu blikcano“, er imdir forustu hins 76 ára gamla prófessors, Mario de Azevedo Gomes, sem var landbúnaðarráðherra í stjórn Portúgals, þegar Salazar komst til valda fyrir 33 árum. Þessi „flokkur" túlkar fyrst og fremst Framhald á bls. 22.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.