Morgunblaðið - 06.04.1961, Blaðsíða 13

Fimmíudagur 6. aprll 1961
13
MO^VTSBIAÐIÐ
♦♦♦
Verður útlagastjdrn
Kúbu mynduð?
%
rt
í<
iV
v
v
V
%
%
'I
i
Bandaríska stórblaðið New
York Herald Tribune birti fyrir
inokkrum dögum grein eftir
fréttaritara sinn um málefni
Kúbu, (Joseph Njrman) þar
sem segir að allar líkur bendi
til þess, að innan skamms verði
ihynduð útlagastjórn Kúbu með
aðsetri í Bandaríkjimum. Muni
setlunarverk þeirrar stjórnar að
steypa Fidel Castro af stóli for-
sætisráðherra á þessu ári.
í grein sinni segir Joseph
Newman. —
Forystumenn hinna tveggja
andstöðuflokka gegn Castro sem
starfa í Bandaríkjunum komust
að samkomulagi 1 Miami, mánu-
daginn 20. marz, um að skipa
Dr. José Miro Cardona forseta
hinnar nýju útlagastjórnar. Dr.
Miro Cardona sleit samvinnu við
Castro, er hann hafði setið 45
daga sem fvo-.sti forsætisráðherra
sijórnar Castros áriá 1959.
Dr. Cardona, sem er 59 ára
gamall lögfræðingur, kom til
New York aðfaranótt 22. marz
rneð flugvél frá Miami, í því
skyni að vera viðstaddur er hin
nýja stjórn yrði opinberlega sett
á laggirnar og hann sjálfur skip-
aður í forsæti hennar. Ásamt
Cardona verða í þessari stjórn 13
ráðherrar auk ráðs 10 þekktra
Kúbumanna, sem munu fara
með löggjafarvald unz löglega
kjörin stjóm hefur náð völdum
á Kúbu.
í>essar áætlanir eru taldar
undanfari hernaðaraðgerða gegn
stjórn Castros — hernaðarað-
gerða, sem undirbúnar eru um
þessar mundir innan Kúbu sem
utan og vænta má á vori kom-
anda.
Jafnskjótt og útlagastjórnin
hefur náð fótfestu á Kúbu mun
hún flytjast þangað og leita eftir
viðurkenningu erlendra stjórna.
Er þess vænzt, að Bandaríkin og
önnur amerísk lýðveldi verði
fyrst til þess að veita slíka við-
urkenningu.
* * *
Jose Varela Castro, ofursti,
hefur verið valinn til forystu
fyrir uppreisnarliðinu gegn Fidel
Castro — þess skal getið að þeir
eru ekki skyldir. Varela Castro
var einn af forystumönnum bylt
ingarinnar 1952, sem Fulgencio
Batista, fyrrum einræðisherra
Kúbu, stóð að. Síðar — eða nán-
ar sagt í byrjun apríl 1955, gerði
Varela Castro ásamt Ramon
Barquin, ofursta, árángurslausa
tilraun til þess að koma Batista
frá völdum. Báðir voru þeir
teknir höndum og hnepptir
fangelsi á „Furueyju", en þar
hafði Fidel Castro einnig verið
fangi. Þar voru þeir Castro og
Barquin til ársins 1959.
Þegar Batista hafði verið bolað
frá, voru þeir sendir til Evrópu,
sem hernaðarráðunautar Castros.
Síðar slitu þeir sambandi við
hann, og komu til Bandaríkj-
anna sem pólitískir flóttamenn.
Meðal þeirra, sem taka þátt í
myndun hinnar nýju útlaga-
stjórnar ásamt Dr. Miro Cardona
eru: Dr. Manuel Antonio de
Varona, forystumaður Hins lýð-
ræðissinnaða byltingarflokks og
(Manuel Ray, forystumaður Al-
þýðubyltingarhreýfingarinnar,
sem mun vera öflugastur þeirra
ándstöðuflokka gegn Castro, sem
starfa leynilega á Kúbu.
Þcssir tveir flokkar. sterkustu
andstöðuflökkar Oastros, eiga
mestan þátt í skipan Dr. Miros
Cardona, og ráðherrar stjórnar-
innar eru skipaður úr þeim.
Meðal þeira manna, sem til
greina koma í ráðherrastöður auk
Dr. Varona og Rays eru: — Dr.
Feliþe Pazos, fyrrverandi banka-
stjóri ríkisbankans á Kúbu,
JustoOarillo, fyrrverandi banka-
stjóri Búnaðar- og iðnaðarbanka
Kúbu; Raul Ghivas, sem áður
var einn, af stjórnarmönnum
Castros; Carlos Hevia, sem í
ógústmánuði 1933 varð forseti
útlagastjórnar í 24 klst.; —
Manuel Artime, fyrrverandi for-
ingi í byltingarhersveit Fidels
Castros; Goar Mestre, fyrrver-
andi eigandi CMQ sjónvarps- og
útvarpsstöðvanna á Kúbu og
Jose Bosch, eigandi Bacardi
romm- og bjórverksmiðjanna.
Samkomulagið milli tveggja
fyrrgreindra flokka er árángur
af þriggja vikna áköfum og oft
heitum samningaviðræðum, sem
hófust á hótel Commodore í
New York í lok síðasta mánaðar.
Oft lá við borð að samningar
færu út um þúfur og tvísýnt var
um úrslit allt þar til samkomu-
lagið náðist í Miami, mánu-
daginn 20. marz.
Á stjómmálastefnu þessarra
tveggja hreyfinga er mikill mun
ur. Varona og fylgismenn hans
eru taldir hlynntir frjálsri sam-
keppni og því vinsælir meðal
kaupsýslumanna, einkum þeirra,
sem áfram er um að endur-
heimta eignir þær, sem Castro
hefur gert upptækar. Ray og
fylgismenn hans eru hins vegar
vinstrisinnaðir en andkommúnisk
ir. Þeir eru hlynntir þjóðnýtingu
fyrirtækja, sem annast almenna
þjónustu svo sem samgöngufyr-
irtækja,raforkuvera, pósts- og
síma. En þeir vilja bæta fyrri
eigendum, — sem margir eru
Bandaríkjamenn — tjón þeirra.
Enn fremur mundu þeir halda í
landbúnaðarumbæturnar, eins og
þær voru ætlaðar í fyrstu, en
ekki samkvæmt sovézkri for-
skrift eins og Castro hefur gert.
í stuttu móli sagt mundu þeir
vilja halda fast við þá stefnu,
sem mörkuð var í upphafi bylt-
ingar Castros, þ. e. a. s. áður en
hún tók að hneigjast í áttina til
kommúnisma.
Rey, sem er verkfræðingur,
var framkvæmdaráðherra í stjórn
Castros, þar til hann var sann-
færður um, að hún hefði snúizt
á sveif með kommúnistum.
Markmið hans er að vinna fylgi
hinna stóru, mið- og vinstri
flokka, sem upphaflega studdu
Castro, en sneru síðan við honum
baki vegna kommúniskra til-
hneiginga hans.
* * *
Dr. Cardona var einn af fimm
mönnum, sem til greina koma í
forsæti útlagastjómarinnar. Hin-
ir voru: — Dr, Filipe Pazos —
en hann er fylgismaður 'Rays —
Dr. Varoná, Justo Carrillo og
Dr. Emilio Menendez, fyrrver-
andi forseti hæstaréttar Kúbu.
Ray vildi ek'ki samþykkja Dr.
Varona og sá vildi aftur á móti
ekki samþykkja Dr. Pazos. Ray
og fylgismenn hans voru þó loks
taldir á að fallast á skipun
Cardona, enda þótt hann sé fylg
ismaður dr. Varona.
Viðurkenning krefst
uppfyllingar vissra skilyrða
Bandariska utanríkisráðuneyt-
ið neitaði að segja nokkuð um
fregnir af fyrirhugaðri stofnun
útlagastjórnar, er leitað var álits
þess hinn 21. marz s. 1. Starfs-
menn ráðuneytisins bentu þó á,
að sérhver stjórn, sem leitar eft-
ir viðurkermingu Bandaríkja
stjórnax verður að uppfylla viss
skilyrði. í fyrsta lagi verður hún
í ráun og veru að hafa yfirráð
yfir því landssvæði, sem hún
kveðst stjóma í heimsstyrjöld-
inni síðari, þegar útlagastjórnir
Evrópuríkja, sem Kitler hafði
tekið herskyldi, sátu í London,
viðurkenndu Bandaríkin þær
stjórnir, sökum þess, að þær
höfðu verið við völd hver
í sínu landi, þegar þær fyrst
voru viðurkenndar. Þann veg
yrði því ekki farið um fyrirhug-
aða útlagastjórn Kúbu undir
forsæti Dr. Miro Cardona. Enn
fremur verður sérhver stjórn,
sem óskar eftir viðurkenningu
Dr. Varona og dr. Cardona
Bandaríkjastjómar að standa við[
Skuldbindingar þess rákis sem
hún er fulltrúi fyrir.
Að sögn talsmanna utanríkis-
ráðuneytisins gætu Bandaríkin
ekki leyft stjórn sem þessari að
starfa á bandarísku landi. Slíkt
væri brot gegn hlutleycislöggjöf
Bandaríkjanna, sem kveður svo
á að ekki megi undirbúa né
gera árás á erlenda stjóm af
bandarískri grund.
Enn fremur sögðu talsmenn
utanríkisráðuneytisins, að engu
breytti hér um þóbt Bandaríkja-
stjórn hafi slitið stjórnmálasam-
bandi við stjórn Fidels Castros.
Þar sem stjóm Cardona getur
ekki öðlast viðurkenningu Banda
ríkjastjórnar, að svo komnu
máli, virðist engax lí’kur til op-
inberra samskipta milli banda-
ríska utanríkisráðuneytisins og
andstæðinga Castros.
* * *
Stefnuskrá útlagastjórnarinn-
arinnar, sem forystumenn hinna
tveggja andspyrnuflokka gegn
Castro hafa samþykkt, kveðúr
svo á, að komið skuli á fót kjör-
inni lýðræðisstjóm samkvæmt
stjórnarskrá Kúbu frá 1940. Kosn
ingar skuli fara fram í landinu
innan 18 mánaða frá falli stjórn
ar Castros.
Þegar útlagastjórnin hefur náð
völdum á Kúbu, hyggst hún fá
fyrri eigendum í hendur verk-
smiðjuhús og aðrar eignir, sem
Castro hefur gert upptækar, ut-
an þeirra, sem menn höfðu söls
að undir sig á valdatímum Bat
ista.
Þeir, sem opinberlega voru
tengdir eim'æðisstjóm Batista
hafa verið útilokaðir frá þátt-
töku í myndun útlagastjémar-
innar. Hún mim fordæma þau
stjómmála- og efnahags-tengsl,
sem núverandi stjórn Kúbu hefur
stofnað til við Ráðstjómarríkin
og Kína. Hún mun lýsa yfir
stefnu, sem mundi, ef henni
tækist að framfylgja henni, skipa
Kúbu á bekk með vestrænum
ríkjum.
Einvígiö
um heimsmeistaratitilinn
ÞÚSUNDIR MANNA um allan
heim fylgjast með hildi þeirra
Tals og Botvinnik, sem fram fer
í Moskvu í marz og apríl.
Það kom mörgum leikmönn
um á óvart, að Botvinnik not-
færði sér áskorunarrétt sinn til
nýs einvígis við Tal, en þeir, sem
bezt þóttust vita, voru aldrei í
neinum vafa um hvað Botvinnik
myndi gera. Þegar þessar línur
eru skrifaðar hafa þeir lokið 7
skákum, og hefur Botvinnik hlot
Þessa mynd tók fréttaritari
blaðsins á Akureyri, Stefán E.
Sigurðsson, af togaranum
Björgvin, sem strandaði við
Gjögra fyrir skömmu. Unnið
er nú að viðgerð á togaranum
en hann laskaðist nokkuð við
strandið. Vélsmiðjan Atli á
Akureyri framkvæmir við-
gerðina.
ið 4% gegn 2% vinningi Tals.
Óneitanlega óvænt úrslit ef mið
að er við einvígið 1960, en þá
hafði Tal hlotið 5, en Botvinnik
2. Það er bersýnilegt að Botvinn
ik mætir betur þjálfaður til
þessa einvígis, enda er ekki ýkja
langt síðan Ólympíuskákmótið í
Leipzig fór fram, en þar var Bot
vinnik meðal þátttakenda. Ann
ars má það markilegt teljast
hversu sjaldséður gestur Botvinn
ik hefur verið á alþjóðlegum
stórmótum.. Þessi tregða Botvinn
ik s til þátttöku hefur stundum
komið honum í koll t.d. í ein-
vígi hans við Smyslof 1957 og
gegn Tal 1960. Þess ber þó að
gæta að Botvinnik hefur komið
sér upp ákaflega ströngu æfingar
kerfi, sem hann þjálfar sig eft
ir, fyrir hverja stórraun, sem
hann tekur þátt í. Það dylst eng
um, sem hefur athugað skákir
Botvinniks við stórmeistara eins
og t.d. Bronstein, Smyslof, Euwe,
Keres og Tal, svo einhverjir séu
nefndir, að styrkleiki Botvinniks
liggur fyrst og fremst í því
hversu geysilega nákvæmur hann
er í athugunum sínum á skákstíl
andstæðings síns, hins mikla járn
aga, sem hann hefur á sjálfum
sér, þegar hann þarf að leysa af
hendi vandasama vörn. Síðast
en ekki sízt er geta hans í bið
skákrannsóknum, sú mesta, sem
ég hef heyrt sögur herma. (En í
því sambandi minnist ég sérstak
lega tveggja biðskáka frá Amster
dam 1954. Það voru skákir hans
við Þjóðverjann Unzicher og
Búlgaran Minev, að vísu mun
hann hafa notið aðstoðar S.
Flohr, en það rýrir ekki þessi
tvö mestu afrek, serq ég hef orð
ið vitni að við skákborð). Leik-
fléttusnillingurinn Tal hefur
ekki ennþá fengið þá höggstaði á
Botvinnik, sem hann fékk í fyrra
einvíginu, og þar að auki er hann
Framh. á bls. 23.