Morgunblaðið - 13.04.1961, Síða 17

Fimmtudagur 13. apríl 1961
MORGVNBLAÐIÐ
17
Baldvin Einarsson
aktýgjasm. - kvebja
— Eichmann
Framh. af bls. 8.
Um þá viðbáru verjanda Eich
manns, að brottnámið ógildi laga
legan rétt ísraelsstjórnar til
málssóknar, sagði Rosen að sam
samkvæmt gildandi lögum í Bret
landi, Bandaríkjunum og víðar
væri ekki um það spurt, með
thvaða hætti sakborningur væri
ikominn fyrir réttinn, heldur
‘ihvort hann væri sekur eða sak
'laus.
í Rosen var þeirrar skoðunar að
öll saga gyðinga á árunum 1933—
45 yrði endurskoðuð og endur-
skrifuð að þessum réttarhöldum
loknum. Dómsskjölin eru milli
1500 og 2000 talsins, og sjálf yfir
lýsing Eichmanns hvorki meira
né minna en 4000 vélritaðar síð
ur. Meðal dómsskjala eru skýrsl
ur af fundum Gestapo-foringja og
annarra nazistabrodda, og ýmis
mjög merkileg skjöl sem varpa
mun nýju ljósi á grimmdaræði
nazistatímabilsins í Þýzkalandi
©g víðar í Evrópu.
fsraelsstjórn afsalar sér rétti.
Rosen lagði áherzlu á, að í
sréttarhöldunum yfir Eichmann
yrðu allar grundvallarreglur vest
íræns réttarfars í heiðri hafðar.
aVei'jandinn krafðist þess t.d. að
flugmennirnir sem fluttu Eic-
mann frá Argentínu yrðu kallað
ir sem vitni í réttarhöldunum.
Saksóknarinn mótmælti þessu á
J>eim forsendum, að þeir gætu
ekki á neinn hátt varpað ljósi yf
ár sekt Eichmanns eða sakleysi.
Dómstóllinn lagði hins vegar svo
fyrir, að flugmennirnir skyldu
(koma fyrir réttinn og bera vitni,
ef þess væri krafizt.
I ísraelsstjórn hefur neitað að
igefa nazistum grið til að koma
til Jerúsalem og bera vitni í
réttarhöldunum. Þetta er alls
ekki gert til að koma í veg fyrir
vitnisburð þeirra, sagði Rosen,
.því þeim er heimilt að senda skrif
legan vitnisburð sem tekinn -mrð
ur gildur. Hér er stjórnin í raun
inni að afsala sér mikilsverðum
rétti, nefnilega réttinum til að
yfirheyra vitnin í sambandi við
vitnisburðinn sem þau gefa.
I' Rosen sagði að lokum, að skoða
bæri réttarhöldin yfir Eichmann
á miklu breiðara grundvelli en
hinum réttarfarslega. Þau hefðu
íkannski mun merkilegra sálfræði
iegu hlutverki að gegna í heim
inum í dag. Einstaklingurinn
Adolf Eichmann væri í rauninni
ekki sérlega mikilvæg persóha í
þessu sambandi, heldur sjálft
hlutverkið sem hann lék í mesta
harmleik mannkynssögunnar.
Það er fráleitt að halda því fram,
að Eichmann hafi einungis verið
viljalaust verkfæri í höndum yfir
boðara sinna. Hann framkvæmdi
skipanir þeirra með starfsgleði
og hrifningu sem tók Iangt fram
þeirri nauðsyn sem heraginn skap
ar. í mörgum tilfellum átti hann
sjálfur frumkvæði að hermdar-
verkunum. Svo er að sjá sem
hann hafi varið til þess hverri
stund vöku sinnar í heil fimm
ár að elta uppi hvern einasta
gyðing sem hann gat hönd á fest.
Enginn afkimi yfirráðasvæðis
Þj óðverja var óhultur. Jafnvel
euður í dvergríkinu Monaco fann
hann gyðinga handa gasklefum
sínum.
Ben-Gurion segir álit sitt.
Því hefur verið varpað fram,
að réttara hefði verið að draga
Eichmann fyrir þýzkan eða al-
fþjóðlegan rétt en fyrir dómstól í
ísrael. David Ben-Gurion forsæt
Ssráðherra ísraels hefur sagt álit
eitt á slíkum viðbárum. Hann
eegir m.a.: Eichmann er sakaður
um að hafa myrt milljónir gyð
Jnga af því þeir voru gyðingar.
Ég veit að Hitler og fylgismenn
hans drápu Pólverja, Rússa og
menn af ýmsu öðru þjóðerni. En
fyrir Hitler vakti að ná völdum
í heiminum með því að kúga þess
»x þjóðir, en ekki það að þurrka
#>ær út. Hann hafði aldrei uppi
fyrirætlanir um að eyða heilum
jþjóðum, að gyðingum einum und
•nteknum. Þess vegna á þetta mál
•nga hliðstæðu. Eichmann er sak,
aður um að hafa verið meginverk
færi Hitlers í þessu máli. Þess
vegna er það sögulegur réttur
gyðinga að fjalla um mál hans.
Frá siðferðislegu sjónarmiði geta
aðeins gyðingar fjallað um það.
Hvers vegna ættu Þjóðverjar
ekki að fjalla um mál hans? I^jóð
verjar kasta ekki fram þessari
spurningu. Þeir geta talað sínu
máli. Þeir hafa aldrei farið þess
á leit að Eichmann yrði ekki dreg
inn fyrir rétt eða að hann yrði
fenginn þeim í hendur. Ekki eitt
einasta ríki í öryggisráðinu (og
þar eru ekki eintómir vinir fsra
els) dró í efa rétt Ísraelsníanna
til að draga Eichmann fyrir dóm.
Með því að draga Eichmann fyr
ir rétt, heldur Ben-Gurion áfram,
viljum vin enn einu sinni draga
athygli heimsins að þeirri stað
reynd, að milljónir manna voru
myrtar aðeins af því að þær voru
gyðingar, og ein milljón barna
var myrt af sömu ástæðu. Við
biðjum þjóðir heimsins að gleyma
þessu ekki. Við höfum engan sér
stakan áhuga á að refsa Eich-
mann, því það er ekki til nein
viðeigandi refsingin. Það er hlægi
legt að sjá í þessum réttarhöldum
einhverskonar hefndarráðstafan-
ir. Hvernig er hægt að hefna
6.000.000 myrtra manna? Bezta
sönnunin fyrir því hve heimsku
leg þessi staðhæfing er í okkar
augum er viðhorf okkar til Þýzka
lands. Enda þótt nazistar hafi
framið óhugnanlega glæpi gegn
þjóð okkar, þá getum við ekki
litið á alla Þjóðverja sem með-
seka þeim. Við getum ekki frekar
gert Adenauer ábyrgan fyrir Hitl
er en við getum gert Macmillan
ábyrgan fyrir Ernest Bevin. Ég
álít að stefna Bevins gagnvart
flóttafólkinu, sem leitaði hælis í
ísrael, hafi kostað hundruð þús-
undir gyðinga lífið. Ég er viss
um að margir Bretar fyrirverða
síg fyrir þessa stefnu. En jafn
vel meðan hún var í fullu gildi
hafði ég enga andúð á brezku
þjóðinni.
Ben-Gurion heldur áfram: Sum
ir segja að Eichmann hafi verið
fluttur frá Argentínu með ólög
legum hætti. En þeir gleyma að
hann fór þangað líka með ólögleg
um hætti. Lagalega var enginn
Adolf Eichmann í Argentínu. Að
minnsta kosti var ekkert vitað
um hann opinberlega. Þeir sem
leituðu hann uppi og komu með
hann til fsraels brutu kannski ein
hver lög formlega, en stundum
geta siðferðislegar skyldur verið
mikilvægari en lagaleg form.
Eftir því sem ég bezt veit félist
Eichmann á að koma til ísraels.
En hvort sem hann gerði það eða
ekki, þá á^ hann að svara til
saka hér. Ég hef lítinn áhuga
á því, hvaða dóm hann fser. Það
sem er fyrir öllu er, að hann verði
dæmdur af rétti í ríki gyðinga.
- SÍBS
Framh. af bls. 15.
41748 41985 41991 42304 42430 42627 42631
42677 42784 43070 43191 43196 43272 43274
43607 43779 43784 43987 44119 44134 44186
44229 44293 44370 44448 44514 44518 44520
44624 44702 44788 44891 44898 45031 45146
45242 45248 45265 45415 45450 45468 45470
45882 45952 46053 46321 46240 46326 46338
46459 46528 46601 46619 46749 46761 46776
46921 47014 47017 47073 47151 47193 47252
47289 47574 47605 47632 47751 47877 47892
47955 47980 47986 48004 48114 48115 48117
48143 48267 48316 48408 48495 48537 48603
48143 48267 48316 48408 48495 48537 48603
48661 48688 48741 48826 48873 48914 48968
48969 49028 49040 49176 49311 49399 49435
59482 49569 49633 49399 49756 49806 49894
49987 50187 50265 50301 50436 50444 50483
50541 50696 50764 50851 50990 51100 51118
51126 51129 51142 51166 51294 51426 51567
51920 51946 51962 51974 51998 52133 52165
52272 52317 52338 53538 52545 52614 52616
52635 52699 52705 52908 52948 53023 53028
53129 53199 53230 53389 53482 53590 53893
53934 54011 54104 54126 54175 54285 54389
54464 54580 54587 54736 54808 55034 55266
55289 55323 55333 55461 55550 55539 55720
55724 55807 56109 56223 56254 56464 56487
56502 56511 56683 56732 56892 56990 57005
57097 57115 57273 57513 57668 57723 57726
57767 57886 58027 58045 58299 58309 58363
58384 58479 58491 58651 58717 58758 58778
59006 59182 59201 59205 59231 59233 59334
59371 59423 59435 59456 59561 59585 59630
59703 59729 59790 60074 60149 60172 60177
60233 60286 60328 60343 60429 60517 60576
60670 60710 60931 61017 61050 61144 61362
61452 61513 61518 61578 61592 61829 62087
62108 62159 62162 62168 62311 62317 62444
62476 62533 62536 62637 62692 62717 62763
63046 63219 63316 63337 63646 63653 63732
63875 63922 64214 64286 64332 64336 64337
64472 64531 64663 64715 64744 64750 64871
64897 64990 (Birt án ábyrgðar)
f DAG fer fram útför vinar mins
Baldvins Einarssonar aktýgja-
smiðs frá Kirkju óháða safnað-
arins, er þar genginn til hvíldar
einn *af velþekktum borgurum
þessa bæjar, enda líka búinn að
að starfa hér að iðn sinni síðan
1905.
Því miður er ég ekki svo vel
kunnugur æsku og unglingsárum
Baldvins, en ég vildi gjarnan
stikla á þeim stærstu steinum er
ég bezt veit, en hann var sjálfur
dulur um sína hagi geymdi það
mest í sínum eigin minninga-
sjóði.
Baldvin Einarsson var fæddur
8. október 1875 í Leiru, Gull-
bringusýslu. Foreldrar hans voru
Einar Ingimundarson og kona
hans Guðlaug Guðmundsdóttir,
bæði ættuð úr Rangárvallasýslu.
Móður sína missti hann er hann
var nýfæddur, dó hún frá fjórum
börnum, var það mikið áfall fyrir
föðurinn að stanöa einn uppi með
barnahóp sinn í mikilli fátækt,
eins og altítt var víða á landi
voru fyrir 80—90 árum, enda
flúðu þá margir landið og leituðu
betri lífsskilyrða.
\
Það var hlutskipti Baldvins að
flytjast austur í Rangárvallasýslu
strax á 1. ári, þar sem þau
merkishjónin Erlendur Eyjólfs-
son og kona hans Guðrún Jóns-
dóttír opnuðu sinn kærleiksfaðm
fyríf þessum móðurlausa dreng
Gat Baldvin aldrei nógsamlega
blessað minningu fósturmóður
sinnar. Fóstri Baldvins var
og vel metinn maður og hrepp-
stjóri í sinni sveit, en þau
hjón bjuggu á Herríðarhóli í Holt
um, á því heimili dvaldi hann
til 23. ára aldurs, er fóstra hans
brá búi 1898, en maður hennar
var þá dáinn fyrir nokkru.
Bíðustu árin er hann taldist
til heimilis þar eystra lærði hann
söðlasmíði hér í Reykjavík og
tók próf í þeirri iðn árið 1900,
en fór til Noregs 1901, að leita
sér meiri frama í iðn sinni, og
lærði þar aktýgjasmíði, sem var
þá likt þekkt hér.
Á þessum fjórum árum er
hann dvaldist í Noregi kynntist
hann ungri glæsilegri stúlku,
Kristine Karoline f. Heggen. Þau
héldu brúðkaup sitt 4. maí 1905
í Molde. Hann fluttist heim til
síns föðurlands, með sína ungu
brúði það sama sumar eða nán-
ara sagt í ágústmánuði.
Um þetta leyti voru að verða
straumhvörf hér á landi, vegir
byggðir viða um land flutnings
vagnar, sem kallaðir voru (hesta
vagnar) notaðir í stað klyfja, er
hengdar voru á klakka. í þeirri
þróuri skapaðist nýr atvinnu-
vegur og stofnsetti Baldvin
aktýgjavinnustofu ásamt söðla-
— Viðskipfi
Framh. af bls. 15.
í nauðsynjavörur, minna nauð-
synlegar vörur og ónauðsyn-
legar vörur (luxusvörur), en
ekki tókst betur til en svo, að
verðlag hækkaði stöðugt í öllum
flokkunum. Gengi dollarans var
áfram 18,92 cruzeiros, en á hin-
um svokallaða frjálsa markaði
var það komið upp í 250 cru-
zeiros á móti dollar.
Nú hefur gengið verið fellt, en
með töluverðum kúnstum. Látið
er heita svo, að „aðalgengisskrán
ingin sé sú sama og áður, en þó
gildir nú, varðandi innflutning,
að 200 cruzeiros séu jafnvirði
dollars. Falla þá uppboðin niður.
Ýmsar matvörur o. fl. hafa stig-
ið í verði við þetta og, þar með
hafa skapazt auknir erfiðleikar í
bili, en þeir ættu að vera smá-
munir á móti því sem orðið hefði,
þar sem verðhrun blasti við, að
óbreyttum aðstæðum.
smíði, 5. nóvember 1905 og hefur
starfað við þessa iðn sína til síð-
ustu stundar er heilsa og kraftar
voru útrunnir eins og útbrunn-
in kveikur í þeim lampa er olíu
vantar á, svo hrörnar líkami
manns þess, er nær þeim háa
aldri, er vinur minn Baldvin
náði.
Á þessum árum, sem Baldvin
hefur starfað hér í bæ, hefur
gengið á ýmsu eins og gerist hjá
þeim er í þá daga byrjuðu með
tvær hendur tómar, en þá þegar
erviðleikarnir steðjuðu að var
hans góða kona hans sterkasta
stoð, hún studdi hann .til dáða
og drengskapar, hún gat gert mik
ið úr litlu, hún lyfti mér upp,
þá bakið fór að bogna, að hann
sagði sjálfur, eins og hinar beztu
konur gera.
Konu sína misti Baldvin 15.
apríl 1947 eftir 42ja ára hamingju
samt hjónaband og var sem ský
drægi fyrir sólu 1 lífi hans og
mun það ekki hafa horfið að
öllu leyti frá sjónum hans.
Þau hjónin eignuðust 9 börn,
7 eru enn á lífi, flest búsett hér
í bæ, mannvænleg og góð börn
og er fjölslkyldan nú nokkuð
stór, 12 barnabörn, 16. barna-
barnabörn.
Þetta er í stórum dráttum
saga Baldvins Einarssonar, en
svo ótal margt er ósagt, sem ég
er ekki fær um að rita í sögu
þessa vel þekkta ágætismanns,
en vil þó geta nokkru nánar um
samstarf okkar hin síðustu 11 ár,
en er hann lifði. ,
Þegar stofnaður var Óháði
kirkjusöfnuðurinn, varð Baldvin
hinn árvakri og ötuli brautryðj-
andi, brennandi í andanum af
innra lífsmætti að byggja musteri
Guði til dýrðar. f þeim mikla
áhuga sinum stofnaði hann minn
ingarsjóð um konu sína sem
verja skyldi til að skreyta það
hús, sem helgað væri þeim mikla
mætti sem leitt hafði hann far-
sællega þessa löngu lífs leið.
Þennan sjóð myndaði hann með
veglegri gjöf og vandaðri bók í
viðarspjöldum, sem nöfn þeirra
eru letruð í sem ættingjar og
vinir gefa minningargj afir um.
Þessi þáttur var ekki minnstur í
lífi Baldvins, trúin á hina guð-
legu forsjón og vissuna um lífið
eftir þessa jarðvist. Einhverju
sinni sagði hann mér að kona
sín hefði birzt sér og sannað
sér á svo dásamlegan hátt líf
og samband þáð er við öll þrá-
um við burtför okkar ástfólgnu
vina.. Hann var öruggur í trú
sinni á réttlæti hins algóða
guðs, sem engu sínu minnsta
barni gleymir.
Að lokum þakka ég vini mín-
um Baldvini Einarssyni allar
hugljúfar samverustundir og
vona og veit að sá heimur sem
opnast hverjum einum eftir hér-
vistina verði honum bjartur og
fagur.
Andrés Anðrésson.
— Hvaða stefnu...
Framh. af bls.10
Sv.: — Kommúnistar eru
að leggja prófraun fyrir hinn
frjálsa heim. Á meðan þeir
mæta óframfærni og sefun
frá honum munu þeir halda
áfram að reyna að skapa slíkt
hættuástand, þar sem þeir
geta og- verða þau alltaf alvar
legri þeim sem á undan eru
komin.
*
ARDUL
RAHMAN
PURTA,
forsætisráð-
herra Malaya
ríkjasambands-
.„I á . m ins.
Sp.; — Hr. forsætisráð-
herra, þar sem Malaya er
ekki í bandalagi við Banda-
ríkin, finnst yður þá að þau
ættu að flytja heri sín^ burt
úr þessum hluta heimsins?
Sv.: — Nei, það álít ég ekki.
Það er að vísu rétt, að Malaya
er ekki í neinu varnarbanda-
lagi við Bandaríkin, en víð
erum auðvitað á bandi hinna
vestrænu ríkja. Við stöndum
og íöllum með þeim. Ef Banda
ríkin ættu að kalla burt heri
sína t. d. frá Formósu, eða
öðrum stöðvum á þessu svæði,
myndi það án efa auka lík-
urnar fyrir því, að hið komm
úniska Kína beitti ofbeldi,
Augljóst er, að öryggi Asíu
er meira á meðan Bandaríkin
hafa herstöðvar þar.
Sp.: — Malaya er þá ekki
„hlutlaust“?
Sv.: — Ég held að ekki sé
hægt að segja, að neitt ríki í
heiminum í dag sé hlutlaust.
Við erum auðvitað ákveðnir
stuðningi okkar við hin vest-
rænu ríki. Við getum einnig
gert kommúnistaríki . okkur
vinveitt, þó við höfum ekki
gert það ennþá.
Sp.: — Hvað er hægt að
gera til þess að verja þennan
hluta heimsins?
Sv.: — Skipulagning er það
sem mest ríður á. Aðal vanda
mál svæðisins er staðfesta í
efnahagsmálum og fram-
kvæmdasöm stjórn. Ég hef
komið fram með tillögu um
bandalag hinna frjálsu Asíu
ríkja í þessum tilgangi. Ef við
reynum ekki að halda frelsi
okkar af sjálfsdáðum, munum
við alltaf verða undir áhrif-
um utanaðkomandi afla. Það
er lýðræði í þessu landi. Við
fáum enga aðstoð frá öðrum
ríkjum. En þetta land gæti
farið í hundana eins og hver
önnur, ef það hefði ekkert
skipulag. Við höfum látið
kröfur utanaðkomandi vinstri
afla sem vind um eyrun þjóta
og haldið fast við áætlanir
okkar.
SARIT
THANARAT,
forsætisráð-
herra
Thailands
Sp.: — Hvaða áhrif hefur
hernaðurinn í Laos haft á
varnir þessa svæðis, hr. for-
sætisráðherra?
Sv.: — Atburðirnir í Laos
hafa leitt í ljós ýmsa bresti
á SEATO. Þjóðirnar á þessu
svæði eru vonsviknar vegna
aðgerðarleysis og hiks
SEATO.
Sp.: — Lýtur Thailand enn
á SEATO, sem nauðsynlegt
varnarbandalag?
Sv.: — Við erum fúsir til
að bíða með að dæma SEATO
á meðan við erum enn í efa.
Bandalagið hefur reynzt gagn
legt undir vissum kringum-
stæðum. Nú hafa þeir, sem
ógna friði og öryggi á þessu
svæði breytt um aðferðir, og
takmark aðgerða SEÁTO
verður að endurnýja og laga
eftir því.