Morgunblaðið - 25.06.1961, Blaðsíða 12
12
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 25. júní 1961
I.
JRtagnttMaMfr
Utg.: H.f. Arvakur Reykjavík.
Fratnkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalotræti 6.
Auglýsingar og afgieiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 45.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 3.00 eintakið.
FIMMTA VERKFALLSVIKAN
TjEGAR kommúnistar hófu
* hin pólitísku verkföll sín
með aðstoð skuldákónga SÍS
sögðu þeir launþegum að
þetta verkfall mundi aðeins
verða stutt. Þeir höfðu ekki
aðeins tryggt sér aðstoð
Framsóknarflokksins til þess
að hrinda verkföllunum af
stað heldur einnig til þess að
kljúfa samtök vinnuveitenda/
Þar með töldu kommúnistar
það öruggt að skyndiáhlaup
þeirra á íslenzkt efnahags-
Mf myndi ná tilgangi sínum
á örskömmum tíma.
En margt fer öðruvísi en
ætlað er. Fimmta verkfalls-
vika Dagsbrúnar er nú að
hefjast. Reykvískir verka-
menn og heimili þeirra hafa
orðið fyrir stórkostlegu tjóni.
Hin pólitísku verkföll og
glæfraspil kommúnista hefur
þegar leitt yfir þau marg-
visleg vandræði. Hin komm-
úniska forysta Dagsbrúnar
hefur hafnað hverju mála-
miðlimartilboðinu á fætur
öðru. Á sama tíma og for-
ystumenn verkalýðsins í
Hafnarfirði ná samkomulagi
við vinnuveitendur og hefja
vinnu að nýju halda komm-
únistar í Dagsbrún æsinga-
fund og hvetja til áfram-
haldandi vinnutaps reyk-
vískra verkamanna, sem þeg-
ar eru hart leiknir vegna
ofstækisfullrar framkomu
kommúnistaleiðtoganna.
Leiðtogar Dagsbrúnar láta
nokkur hundruð manna fund
hafna tillögu um það, að fram
fari allsherjaratkvæðagreiðsla
í félaginu um þá málamiðl-
imartillögu, sem hafnfirzkur
verkalýður samþykkti svo að
segja einróma. í verkamanna
félaginu Dagsbrún eru á
fjórða þúsund meðlimir. Á
fjölmennustu fundum í félag
inu eru hins vegar aðeins
um 4—500 manns. Aðeins ör-
lítið brot félagsmanna hefur
því tekið ákvörðun um það
að halda verkfallinu áfram,
enda þótt vitað sé að völ sé
á lausn deilunnar, sem verka
lýðsfélög í nágrenninu hafa
þegar samþykkt.
Kommúnistar bera þannig
einir. ábyrgðina á því að
verkfall Dagsbrúnar heldur
áfram. Enginn veit í dag hve
nær því kann að ljúka. En
eitt er víst: það heldur á-
fram að valda reykvískum
verkalýð stórfelldu tjóni og
skapa framleiðslunni og at-
vinnulífinu margvíslegt óhag
ræði.
En kommúnista varðar
ekkert um það. Þeir hafa
hafið pólitískt verkfall, ekki
til þess að koma fram raun-
verulegum kjarabótum til
handa verkalýðnum, heldur
til hins að valda upplausn og
glundroða í þjóðfélaginu. Fyr
ir þetta atferli sitt munu
kommúnistar og bandamenn
þeirra í SÍS og Framsókn-
arflokknum verða dregnir til
ábyrgðar á sínum tíma.
ÓSIGUR KOMM-
ÚNISTA í HLÍF
¥ HAFNARFIRÐI lauk verk
falli verkamannafélagsins
Hlífar í fyrradag. Þá tóku
verkamenn til starfa og at-
vinnulífið á staðnum tók að
færast í eðlilegt horf að nýju.
Kommúnistar höfðu gert
allt sem þeir gátu til að koma
í veg fyrir að samkomulag
næðist milli hafnfirzkra
verkamanna og vinnuveit-
enda. En þeim mistókst mold
vörpustarfið. Hannibal fékk
hrapallegt hryggbrot á Hlíf-
arfundi. Gaspur hans átti þar
engan hljómgrunn. Verka-
menn sáu að þeir áttu völ á
hagkvæmri lausn vinnudeil-
unnar og þeir voru þess al-
ráðnir að láta ekki leiðtoga
kommúnista í Reykjavík
halda sér áfram í pólitísku
verkfalli.
Síðan þetta gerðist í Hafn-
arfirði hafa komipúnistar
haldið uppi stöðugum rógi
og illyrðum um Hermann
Guðmundsson, formann Hlíf
ar og hafnfirzka verkamenn.
Hefur þeim verið borin á
brýn skortur á drengskap og
hvers konar níðingsháttur.
Þessar nafngiftir veljakomm
únistar hafnfirzkum verka-
mönnum og leiðtoga þeirra
vegna þess, að þeir vildu
ekki halda áfram verkfalli,
eftir að þeir höfðu náð hag-
stæðum samningum, sem full
nægðu kröfum þeirra.
Hér í Reykjavík heldur
verkfallið áfram. Kommún-
istar ríghalda í þá fráleitu
kröfu sína að fá 1% af laun-
um verkamanna til þess að
geta myndað milljónasjóði,
sem síðan yrðu notaðir til
að greiða herkostnað komm-
únista við árásir á hendur
athafnalífinu og hinu ís-
lenzka þjóðfélagi. Hermann
Guðmundsson og hafnfirzkir
verkamenn völdu allt annan
kost. Þar greiða vinnuveit-
endur 1% af dagvinnukaupi
í sjúkrasjóð Hlífar en stjórn
hans verSur skipuð þremur
mönnum, einum frá verka-
mönnum, einum frá vinnu-
veitendum og einum hlut-
lausum manni frá Hæsta-
rétti. Með þessu fyrirkomu-
agyMsm.
Gieymdu fangarnir
í LONDON er hafin bar-
átta fyrir réttindum
gleymdra fanga. Barátt-
unni er beint gegn ríkis-
stjórnum og íbúum þeirra
landa, þar sem menn geta
hafnað í fangelsi fyrir það
Mindszenty kardináli
eitt að láta í ljós skoðanir
sínar — ef þessar skoðan-
ir falla ekki stjórncndun-
um í geð.
Þetta á sér stað í mörgum
löndum, jafnvel löndum,
sem eru aðilar að mann-
réttindayfirlýsingu SÞ. En
þar er meðal annars tekið
fram að allir skuli hafa
hugsana-, samvizku- og
trúfrelsi.
Hundruð þúsunda manna,
ef til vi'll milljónir, eru inni-
lokaðar í fangelsum eða fanga
búðum víða um heim fyrir þá
sök að halda fast við téttinn
til að tala og hugsa sjálfstætt.
Flestir þessara manna eru í
kommúnistarí'kjunum. En það
er ekki fjöldinn, sem skiptir
máli. Utan kommúnistaríkj-
anna eru einnig mörg sorgleg
dæmi um fanga, sem ekki fá
að njóta þe&s réttlætis sem
maðurinn á kröfu til.
lagi á stjórn sjóðsins eru
hagsmunir hafnfirzkra verka
manna fyllilega tryggðir, og
það er auðvitað aðalatriði
málsins.
En afstaða kommúnistaleið
toganna í Reykjavík er allt
önnur. Þá varðar ekkert um
það, hvort hagsmunir Dags-
brúnarmanna eru raunveru-
lega tryggðir eð<a ekki. Þeim
er það aðalatriði að tryggja
pólitísk yfirráð sín og að-
stöðu til þess að geta mis-
notað þau.
Þetta er ástæða þess að
5. verkfallsvikan er nú að
hefjast hjá Dagsbrúnarmönn-
um. Þetta er ástæða þess að
reykvískur verkalýður held-
ur áfram að bíða stórkost-
legt tjón og óhagræði af
pólitísku glæfraspili komm-
únista.
TAKMARKIÐ
Ungir lögfræðingar í Lond-
on hafa sett markið háitt í
þessari baráttu sinni. Þeir
vilja:
Vinna að lausn þessara
fanga, eða að minnsta kosti
sjá um að mál þeirra hljóti
löglega afgreiðslu. Viima að
útvíkkun griðarréttarins og
útvega pólitískum flóttamönn
um atvinnu.
Koma á fót alþjóðasamtök-
um, sem tryggja skoðana og
málfrelsi.
Þetta eru háleit takmörk.
Nú fær þessi réttlætiskenmd
að beita sér gegn þeirri hættu
legu þróun, að mannréttind-
in eru sniðgengin á sífellt
fleiri stöðuim í heiminum,
hvort það er á Kúbu, í Suðor
Afríku, Ungverjalandi, Kóngó
— eða Sovétríkjunum, þar
sem nýlega hefur aftur verið
upp tekin dauðarefsing fyrir
sum pólitísk „afbpot“.
BENENSON
Aðalhvatamaður samtak-
anna í London er Peter Ben-
enson lögfræðimgur, en skrif
Peter Benenson
stofa samtakanna er í Mitre
Court Building í Temple. Ben
enson hefur haft náin kynni
af því óréttlæti. sem hann nú
berst gegn. Fyrir heimsstyrj
öldima vann hann við alþjóða
hjá 1 parstofnun, aðallega við
að bjarga börnum ofsóttra for
eldra í Þýzkalandi. Eftir stríð
hefur hann verið verjandi í
nokkrum pólitískum málum
t.d. á Kýpur og mætt sem á-
heymarfulltrúi alþjóða laga-
nefndar við málaferli á Spáni
Kúbu, Ungverjalandi og Port
úgal.
Benson segir að barátta-n
verði ekki háð gegn neinum
sérstökum flokki að hreyfing-u
né neinu ákveðnu landi. Hún
verður óháð stjómmálum og
trúarbrögðum og snýst ein-
göngu um réttlæti eða órétt-
læti gaginvart manninum.
Hann telur nafnið „pólitískir
fangar'* ekki eiga við um þá
menn, sem hér er um að ræða
að bj-arga. Na-fnið sé ekki nógu
víðtækt. Hann vill nota orðið
,,sa-mvizkufangar“, því hér
geti ei-nnig verið um að ræða
menn, sem fangelsaðir hafa
verið vegna trúarskoðana.
Talið er að þúsundir Buddha
-munka séu fangiar í Kína og
Tíbet einmitt aí þessu-m sök-
um. Orðið samvizkufangi skýr
ir Benson á þessa leið:
Sérhver sá maður sem er
líkamlega (með fangelsun
eða á annan hátt) hindraður
í að tjá (með orðum eða merkj
um) hverja þá skoðun, sem
hann er sannrfærður um að sé
rétt og sem ekki hvetur eða
leiðir tii valdbeitingar.
Útilokaðir eru þeir, sem
hafa átt í samningum við er-
lenda ríkisstjórn um að
steypa sinni eigin stjórn af
stóli.
MINDSZENTY og BERAN
Er 1-itið á Mi-ndszenty k-ardí
nála í Ungverjalandi sem sam
vizkufanga?
Eigi-n'lega ekki, þar sem
hann er ekki í f-angelsi held-
ur sem flóttaimaður í banda-
rísk-a sendiráðinu í Budapest.
Fyrir byltinguna 1956 var
hann samvizkufangi, segir
Benenson. En Beran erki-bisk
up í Prag hefur setið í fang-
elsi frá- því 1948. H-ann er
sann/a-rlega samvizbufangi, ef
hann er þá en-n á lífi. En þrá
látur orðróm-ur hefur gengið
um það að hann væri látinn.
Næsta haust gefa þessi rétt
indasamtöik út bók, sem heitir
„Ofsóknir 1961“. Þar er ra-kin
saga ní-u samvizkufanga, sem
eiga sér mjög ólík-a sögu, en
þó margt sameiginlegt. Þessir
f-angar eru:
Antonio Amat, sem reyndi
að stofna lýðræðisflokk á
Spá-ni og setið hefur í fangelsi
án dóms frá því 1958.
Maurice Audin, ungur stærð
fræðikennari við háskólann í
Algeirsborg, sem fallhlifaher
menn handtóku fyrir þrem ár
um og enginn veit hvað orðið
hefur um.
Patrick Duncan, son.ur fyrr
verandi landsstjóra í Suður
Afríku. Hann hefur þrisvar
setið í fa-ngelsi vegna baxáttu
Beran erkiblskup
gegn kynþáttastefnu rfkls-
stjórnarinn-ar. Hann hefur ver
ið sviptu-r málfrelsi í fimm
ár og fer nú huldu höfði.
Hu Feng, þekktur kinversk-
ur rithöfundur, sem si-tur í
fan-gelsi í heimalandi sínu
vegna þess að hann vildi ekki
vinna með ríkisstjórn komm
únista.
Olga Ivinskja, vin-kona rúss
neeka rithöfundarins Boris
Pasternaks, sem hlaut fangels
Framhald á bls. 14.