Morgunblaðið - 01.10.1961, Síða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 1. okt. 1961
brenniv;
segir Hallbjörg í samtali við hana og Fischer
Ég held þær séu frá afa
mínum í Skorholti í Leirár-
sveit. Afi var skáld upp á
gamlan máta.
Þessi orð lét Hallbjörg
Bjarnadóttir falla um fallegar
fífur, sem stóðu í vasa á borð-
inu í herbergi þeirra hjóna að
Miklubraut 15. Hallbjörg sett-
ist á sófann við borðið en
Fischer, maður hennar, sat á
stól. Frúin skyldi hafa betra
sæti en eiginmaðurinn, það
var ekki um að villast. Hall-
björg kveikti sér í sígarettu.
— Hvað eigið þér við með
þessu „upp á gamlan máta“?
— Fífilbrekka, gróin grund
grösug hlíð með
berjalautum ....
Þetta var heimur afa. Hann
hefði aldrei getað ort vísuna,
sem ég orti um Haganesvík:
A, b, c, d, e, f, g,
hafið þið heyrt um
Haganesvík,
sem nóg er af kátum
sjómönnum,
á bátum í Haganesvík,
Ó þvílíkur bær
er okkur svo kær —
það leynir sér ekki að það er
lógik í þe^su: sjómenn á bát-
um. Þetta gæti verið eftir
Kjarval.
— Nei, líklega hefði afi yðar
nú ekki ort þessa vísu.
— En hvernig lfkar yður
lagið?
— Já, lagið?
— „Ríðum, ríðum, rekum
yfir sandinn . . .“, sögðust þér
ekki hafa hlustað á það í út-
varpi.
— Jú, alveg rétt. En eftir
hvern er þessi mynd þarna,
ekki meistara Kjarval?
Fischer stóð upp og athugaði
horn málverksins gaumgæfi-
lega.
— Mér sýnist standa hérna
Jóh. Kr., sagði hann Og leit
upp. Þetta er víst einhver
stæling.
— Við afi vorum miklir vin-
ir, sagði Hallbjörg. Þegar ég
fermdist, var mér gefin hest-
ur, hnakkur og silfurbúið
beizli. Og þá orti afi þejssa
vísu til mín:
Hallbjörg litla hleypur smá,
hún er víða yndi
engum kvíða ber á brá,
barnið þýða í lindi.
Tað er nú tað, bætti hún
svo við.
En ég sagði:
—. Þér eruð danskur,
Fischer?
— Já. Ég vann í lyfjabúð á
Akureyri, þegar ég kynntist
Hallbjörgu.
— Hvernig er að vera gift
dönskum manni?
— Það hlýtur að vera gott,
sagði Hallbjörg, því ég hef
hvorki verið trúlofuð né gift
öðrum öll þessi ár.
— Eruð þér nú vissar um
það, spurði ég sakleysislega.
— Það er gaman að vera
giftur, skaut Fischer inn í
samtalið, áður en Hallbjörg
gæti svarað.
— Ég er mjög gamaldags í
mér og fastheldin á forna siði,
sagði Hallbjörg. En það er
nauðsynlegt að dragast ekki
aftur úr. Bretar eru jafnvel
farnir að fylgjast með tíman-
um og nú eru þeir búnir að
þýða alla biblíuna á nútíma-
ensku, svo fólk geti lesið hana.
Við getum lært margt af Bret-
um'. " -
— Þetta er slæm stæling á
Kjarval, sagði ég og benti enn
á myndina.
— Já, yður þykir gaman að
' málaralist., Mér finnst líka
skemmtilegt að mála. Nú mála
ég eingöngu hljómliti, áður
fyrr málaði ég bara konu í
roki, kannski vegna þess að^
þá andaði köldu til mín.
að leika fyrir fólkið, en það
bað mig í guðanna bænum
að þegja, því það hafði meiri
áhuga á kartöflunum en músík
og ég varð að láta mér lynda
að snauta heim. Það hefur ein-
hvern veginn alltaf loðað við
íslendinga,' að hafa meiri
— Vínber til að setja í
Morgunblaðið.
— Ætli það verði ekki eitt-
hvað annað sem þér fáið í
Morgunblaðið, rófur? En heyr-
ið þér, getið þér ekki séð um,
að fólki sé kennt að umgang-
ast kertaljós? Það notar of-
mikið af víni, ofiítið af kerta-
— Já, hvínandi rok.
— Segðu honum frá pví,
þegar þú byrjaðir að syngja,
skaut Fischer inn i.
— Það fyrsta sem ég man
eftir að hafa sungið var þetta:
Koppurinn datt, koppurinn
datt, kemur einhver á morg-
un! Ég söng það fyrir séra
Einar á Borg. Það er orðið þó
nokkuð langt síðan, rúmlega
tuttugu ár. Ég var víst fimm
eða sex ára.
— Af hverju sunguð þér
fyrir Einar á Borg? spurði ég.
— Þegar ég var krakki, var
ég í sveit að Hamri í Borgar-
hrepp, og þá fórum við oft í
kirkju til séra Einars. Mig
langaði alltaf að syngja í
kirkjunni, en vegna þess að ég
söng hátt og yfirgnæfði alla,
var þaggað niðrí mér. En eft-
ir messu komum við heim á
Borg og fullorðna fólkið fékk
sér kaffi, en prestsfrúin sótti
kistil og lét mig standa á hon-
um og lék svo undir, meðan ég
söng fullum hálsi: Koppurinn
datt, koppurinn datt — og
allir veltust um af hlátri og
skemmtu sér stórvel, og það
átti við mig.
— Þetta hefur verið í fyrsta
skipti sem þér skemmtuð
fólki?
— Já. Annars hermdi ég eft-
ir hvenær sem færi gafst og
þótti skaðræðisgripur á því
sviði. Móðir mín var líka mik-
il hermikráka og gat ekki að
sér gert, að herma eftir fólki,
sem lá vel við höggi.
Síðar fluttumst við til Akra-
ness og þá fór ég oft með
munnhörpu út í kálgarðana til
— Nú eruð þér að verða
reið, sagði ég.
— Nei, ég er ekki reið. -Þó
ég hafi ástæðu til þess.
— Bjugguð þér hjá foreldr-
um yðar á Akranesi?
— Nei, hjá fósturforeldrum
mínum. Faðir minn var góður
söngvari og ég var látin í
fóstur.
— Vegna þess að hann var
góður söngvari?
— Nei, vegna þess að hann
dó, þegar ég var tíu ára göm-
ul. í næsta húsi við okkur
bjuggu gömul hjón, sem áttu
hænsnabú. Konan hét Kristín
Jónsdóttir. Ég hafði afskap-
lega gaman af að leika mér
við hænurnar hennar og svo
þótti ekkert sjálfsagðara en
Kristín bætti mér í hópinn.
Hún ól mig upp.
— Þótti yður hænsni svona
skemmtileg, Hallbjörg?
— Ég hafði gaman af að
leika mér við þau, nema pút-
urnar, sem lágu á eggjum. Þeir
sem liggja á sýknt og heilagt,
finnst mér leiðinlegir. Eggja-
hljóð fer í taugarnar á mér. En
viljið þér ekki kóka-kóla?
— Nei, takk.
— Hvað viljið þér þá?
Appelsín, maltöl, ég býð aldrei
vín, ég er á móti víni, það
drepur karakterinn. Ég elska
blóm, ávexti, kertaljós og gos-
drykki. Og hrein spil, þau eru
svo sjaldgæf. En hvað viljið
þér drekka?
— Ekkert! Ég er ekki þyrst-
ur.
— En hvað viljið þér þá,
epli, appelsínur, vínber?
vín, ég er ölvuð af landinu . .
tra-lartra-la . . kertaljós og
kvæðin rauð . . la-la.
Fischer stóð nú,upp og hélt
smátölu..
— Victor Borge bauð Hall-
björgu að taka þátt í skemmt-
unum, sem hann stjórnar í
september, sagði hann og
kveikti sér í sígarettu af þeirri
kurteisi, sem einkennir Dana
utan heimalandsins.
En Hallbjörg sagði:
— Og samt segja þessir
gríslingar hér, sem kalla sig
gagnrýnendur, að maður sé
ekki frambærileg. Ég syng oft-
ast í 18 karakta gullkjól sem
mundi kosta 40 þúsund krónur
á íslandi; en svo er sagt í
blöðunum að maður sé í drusl-
um|
— Ætlið þér að syngja hjá
Borge?
— Nei. Ég er staðráðin í að
vera með einsmannsskemmtun
í litlu leikhúsi skammt frá
Broadway. Það heitir Sharry
Lane. Áður skemmti þar Elsa
Lancaster, kona Charles
Laughtons. Stórt orð Hákot,
maður. Laughton stjórnaði
þessum skemmtunum konu
sinnar mjög vel. Það var svo
enskt yfirbragð yfir sýningum
hennar, að þeir báru ekki
annað en te fram í hléunum.
Ég er að hugsa um að hafa
slátur, lifrapylsu og hangi-
kjöt.
— En hákarl? spurði Fischer.
— Nei, ekkert brennivín.
Maður á að forðast allt áfengi,
það getur komizt upp í vana
hjá fólki að fara í hundana
og þá er fjandinn laus. Ég er
búin að festa húsið næsta vet-
ur fyrir tólf þúsund dollara,
hvað er það mikið á svörtum
mavkaði?
— Hálf milljón, svaraði
í'ischer.
— Á ég að trúa því, að
þið séuð milljónamæringar?
spurði ég.
— Nei, það erum við ekki,
sagði Hallbjörg, og ef þér
haldið að ég komi heim til
íslands til að græða peninga,
þá er það mikill misskilning-
ur. Ég kem heim til að rifja
upp gömlu tunguna mína. En
þeim er víst ekki alltof vel við
það sumum að ég skreppi
heim, segja að ég geti afvega-
leitt heil sólkerfi. Einu sinni
var sagt um ágætan maíin, sem
gaf út bók um stjörnufræði,
að hann villtist á vetrarbraut-
um á hverri blaðsíðu. íslend-
ingum hættir til þess.
— Kvíðið þér ekki fyrir að
syngja í New York?
— Nei, ég hlakka til þess að
kynna mitt land, því ég lít svo
á að ég sé eins konar ambassa-
dor fyrir ísland. Eða lítið þér
bara á Danny Kaye, hvað
hann hefur gert fyrir
Ameríku! Síðan hann fór að
syngja þekkja allir Ameríku.
M’g langar að kynna ísland í
útiöndum, láta fólkið vita að
hcr býr hamingjusöm þjóð í
fögru landi. Og svo sendi ég
ykkur reikninginn, þegar ég
kem heim gömul kona. En það
er langt þangað til.
— Einu sinni ætluðuð þér að
verða ópeiusöngkona.
— Já.
— Þetta já yðar er dálítið
trist.
— Það er það líka. Ég
skrapp upp í útvarp í morgun
og þá hevrði ég leikið á orgel
„Umbra mai fu“ og það komu
tár i augun á mér og ég reyndi
að gleyma þessu fallega lagi.
En þegar ég kom heim, fór ég
að syngja það í eldhúsinu og
vissi ekki fyrr til en ég var
byrjuð að gráta. Þá opnaði ég
allar flóðgáttir og söng af
öllum lífsins sálarkröftum.
Síðan hringdi ég til Páls ís-
ólfssonar og ætlaði að biðja
hann um að leika undir fyrir
mig í útvarpið, en hann var
ekki heima. Páll er indæll.
Hann var ekki á móti mér á
sínum tíma eins og margir
aðrir. Það deyr enginn af lúsa-
bitum en þau eru hvimleið.
Og leiðinlegt, að þurfa að
klóra sér á almannafæri. En
ég varð að taka þessum ósigri
mínum eins Og öðru. Ef þeir
hefðu tímt að veita mér yfir-
færslu til söngnáms á sínum
tíma, hefði ég orðið heimsfræg
söngkona og væri nú hjá Bing
á Metropolitan og gæti sagt
öllum frá því, hvað ísland er
dásamlegt. Guð minn almátt-
ugur hvað það væri gamanl
Það megið þið vita, að ég hefði
spjarað mig, því ég hef bein í
nefinu, það hafa ekki allir.
Þegar ég hitti prófessor Neu—
mann í Lundúnum 1948, söng
ég íyrir hann og hann sagði:
„Þessi rödd yðar er einstæð“.
— En óperuröddin fór for-
görðum og allt fslandi að
kenna.
— Auðvitað fór hún ekki for
görðum en — ætlaði Fischer
að skjóta inn í. Hallbjörg greip
fram í:
— Röddin er á sínum stað,
en tekur aldrei þátt í kapp-
hlaupinu við Callas.
— Þér eruð með komplexa
út af því að hafa ekki orðið
Framh. á bls. 15.