Morgunblaðið - 01.10.1961, Side 13

f Sunnudagur 1. okt. 1961
MORCVNBLAÐ1Ð
13
r
Andlát Asgeirs
Sigurðssonar
^ Ásgeir Sigiurðsson hafði marga
hildi háð við höfuðskepmurnar.
Hann var fullan mannsaldur
Skipstjóri, að mestu í strandferð-
lum við ísland. f misjöfnum veðr-
um eru þær ferðir ekki heigl-
urn hentar og mikil ábyrgð lögð
á þann, sem stjórnar skipi oft
fullu af farþegum. Síðasta ferð
Ásgeirs var þó ekki umhverfis
ísland eins og oftast óður, held-
ur til ættgtöðva íslendinga í
I INoragi. Á þeirri leið hreppti skip
hans, Hekla, svo slæmt veður,
að Ásgeir yfirgaf ekki stjórn-
pallinn í hér um bil tvo sólar-
Ihringa. Enginn sá þó þreytu á
honum, þegar 1 land var koimið.
ÍHann var jafn föngulegur Og ella,
svaraði af fyndni og vjrðuleik
ræðum, sem honum voru haldn-
nr til heiðurs, bæði í samkvæmi
toorgarstjórans í Bergen ög norsk-
íslenzka félagsins í Stavanger.
I>ar lézt hann skyndilega í sæti
eínu, meðan samkvæmið enn
stóð yfir, rétt eftir að hann hafði
þakkað, að hann hafði verið kjör-
inn heiðursfélagi. Svo skjótur
dauðdagi hæfir miklum starfs-
mönnum, þó að þeir fái þá eigi
hér í lífi notið þeirrar hvíldar,
sem þeir hafa unnið til. En hann
er átakanlegux fyrir aðstendend-
ur og vini, og vini átti Ásgeir
Bigurðsson marga, því að í ótelj-
andi sjóferðum, hafði hann unnið
traust farþega og frá upphafi ver
jð í forystu samtaka farmanna.
K
Ásgeir Ásgeirsson forseti og Diefenbaker forsætisráðherra
Kanada. — Myndin er frá vesturför forsetans.
Kommúnistar
hvarvetna eins
Hugsunarháttur kommúnista er
hvarvetna hinn sami. Annars er
ekki von. Þeir trúa allir á sömu
kennisetningarnar og hafa femg-
ið í þeim rækilega þjálfun. Þeir
telja það sjálfsagðan hlut að nota
aðstöðu sína í almanna-samtök-
um til að sundra því þjóðfélagi,
seim þeir eru andstæðir. Þeim
komur ekki annað til hugar, enda
mundu þeir telja slikt í senn svik
við flokkinn og þá óhjákvæmi-
legu sögulegu þróun, sem þeir
telja, að flokkurinn sé oddviti
fyrir.
Framferði kommúnista í verka-
lýðshreyfingunni hér á landi er
ágætt dæmi þessa. Áhugi þeirra
fyrir bættum kjörum verkalýðs-
ins í borgaralegu þjóðfélagi er
harla takmarkaður. Þeir óttast,
að ef hagur launamanna batni
verulega, þá hafi þeir Síður á-
huga á að rífa niður, — til að
byggja á ný, eins og kommúnistar
vonast til að geta gert á sínum
tíma. Eilíf óánægja, ófriður og
verkföll eru þeirra keppikefli.
Ánægjan, sem skín út úr þess-
um orðum Þjóðviljans á föstu-
daginn, leynir sér ekki:
„Upplausnin er einkenni á is-
leníiku stjórnarfari um þessar
mundir; kerfi þjóðfélagsins er
bersýnilega að gliðna í sundur“.
Læknadeilan
bræðra sinna erlendis og telja
sig þá harla afskipta. Víða er-
lendis er og skortur á slíkurn
sérmenntuðum mönnum og
standa stöður þar því vel mennt-
uðum útlendingum til boða.
Þetta hafa ýmsir íslendingar not-
að sér.
Mannlega er þetta skiljanlegt,
en þó er hér ýmiss ai gæta. ís-
lenzkt þjóðfélag hefur af litl-
um efnum kostað þessa menn tU
náms. Þar eiga hlut að ekki ein-
ungis foreldrar og aðstandendur
heldur miklu fleiri. Ríki og sveit-
arfélög halda hér uppi skólurn,
er gerir götuna til menntunar
auðfarnari hér en víðast erlend-
is. Við framhaldsnám, bæði inn-
anlands og utan, njóta menn héð-
an ríflegri ríkisstyrkja en víða
eru tíðkanlegir. Óhætt er að full-
yrða, að íslenzka ríkið búi betur
að námgmönnum í útlöndum en
flest önnur riki, og þarf þá ekki
að taka neinar hlutfaUstölur, eins
og við oft gerum í samanburði
við aðra, heldur einungis líta á
hina raunverulegu styrki, sem
veíttir eru. Af hálfu ríkisins hafa
og verið gerðir samningar við
erlenda aðila til.að greiða fyrir
framhaldsnámi íslendinga þar.
Öllum réttindum hljóta að fylgja
skyldur.
Meta ber
hæfileika og
menntun
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugard. 30. sept.
Forseti Islands
velkominn heím!
1 Ingólfsferðinni varð þess á
rnargvíslegan hátt vart, hversu
imjög Dalsfirðingum þótti til um
Iheimsókn Ásgeirs Ásgeirssonar,
forseta, og frúar hans 1955.
Þáverandi oddviti byggðarlags-
ins, Hauge, nú skattstjóri,
gat þess í ræðu, að þótt
Dalsfirðingar hyggðust ekki segja
lupp hollustu við Ólaf konung,
þá teldu þeir samt Ásgeir Ásgeirs
son forseta sinn. Og í öðrum
ræðum og einkasamtölum var iðu
lega beðið að skila kveðju til for-
eetans.
Þjóðhöfðingi er talinn tákn allr
ar þjóðar sinnar. Þegar hann er
í senn höfðinglegur og viðfelld-
inn maður, þá er flestum svo
farið, að þeim þykir meira koma
til heimsókna hans og nærveru
en annarra manna. Heimsóknir
íorseta íslands hafa' hvarvetna
þar sem hann hefur komið er-
lendis vakið athygli á okkar litla
og víða lítt þekkta landi. Herra
Ásgeir Ásgeirsson og frú Dóra
Þórhallsdóttir koma ætíð fram af
virðuleik og látleysi, svo að ör-
uggt er að vegur lands okkar og
þjóðar verður meiri eftir kynni
af þeim en áður. Slíkar ferðir eru
engar skemmtifarir fyrir þá, sem
í þeim eru. Þar er yfirleitt á-
skipað frá morgni til kvölds og
ætíð verður að gæta þess að vera
vel upplagður. Forsetahjónin
Ikoma nú um helgina úr Kanada-
för sinni, eftir langa og stranga
útivist, þar sem þau, eins og í
sínum fyrri heimsóknum, hafa
igert þjóðinni mikilsvert gagn.
Allir íslendingar samfagna þeim
oneð árangurinn og bjóða þau
velkomin heim.
Bjartari horfur
í hcimsmálum?
Svo virðist sem andrúmsloftið
á þingi Sameinuðu þjóðanna og
í alþjóðamálum yfirleitt sé ívið
léttara en menn óttuðust, eink-
um er þeir heyrðu um dauða
Hammarskjölds. Enn hefur þó
enginn vandi verið leystur. Sam-
komulag um bráðabirgðaskipun
á æðstu framkvæmdastjóm Sam
einuðu þjóðanna hefur einu sinni
ekki náðst. Vonlaust er, að það
takist á meðan Sovétstjórnin
heimtar neitunarvald sér til
handa um allar aðgerðir fram-
kvæmdastjórans. Slíkt mundi
hafa í för með sér lömun samtak-
anna. Sumir halda að Sovétstjóm
in muni að lokum slaka til í þessu
þegar hún finnur, hversu almenn
um andbyr tillögur hennar mæta.
Kennedy Bandarikjaforseti túlk-
aði ekki einungis skoðanir sínar
og Bandaríkjamanna heldur
miklu fleiri, þegar hann minnti
á, að þótt þrír hestar, „troika“,
séu látnir draga sleða þá séu
þeir ekki stjórnlausir, heldur
sitji í sleðanum maður, er stýri
þeim öllum. Auðvitað veit Sovét-
stjórnin þetta jafnvel og aðrir,
en svo er að sjá sem hún hafi
engan áhuga á starfi Sameinuðu
þjóðanna, nema hún ein geti
stöðvað allar framkvæmdir
þeirra. Um lausn þessa vanda
eru stöðugar umræður að tjalda-
baki þessa dagana, og á meðan
menn halda áfram að tala saman
má segja, að von sé fyrir hendi.
Tilbúinn
að taka því,
sem verða vill
Svipuðu máli gegnir um Berl-
ínarmálið. Við því hafði ætíð
verið búizt, að viðræður um það
yrðu teknar upp að loknum
þýzku kosningunum. Ummæli
CJays, fulltrúa Kennedys í Vest-
ur-Berlín, voru af sumum skilin
svo, sem Vesturveldin væru nú
reiðubúin til að fórna réttmæt-
um hagsmunum Þjóðverja til að
ná samkomulagi við Rússa. Af
þessu hefur orðið nokkur úlfa-
þytur í Þýzkalandi, þótt forystu-
menn þár leggi á það ríka á-
herzlu, að þeir hafi enga ástæðu
til að efast um, að Bandaríkja-
menn haldi gefin loforð við
þýzku þjóðina.
Af ræðu Kennedys á allsherj-,
arþinginu varð ráðið, að þótt
hann að sjálfsögðu sé fús til að
taka upp samninga við Sovét-
stjórnina uim Berlínarmálið, þá
ætlar hann ekki að ofurselja íbúa
Vestur-Berlínar undir kommún-
íska kúgun. Hann er staðráðinn
í að taka fremur hverju, sem
koma kann, en ganga að baki
orða sinna og annarra íorystu
manna Vesturveldanna í þessum
efnum.
Manngerðsú,
sem byrgir
alla glugga
Erfiðleikinn hér er sá, að óvíst
er, hvort einræðisherrarnir 1
Moskvu gera sér fulla grein fyrir
hver alvara er á ferðum. Þeir
hlaða ekki einungis kínverskan
múr um þegna sína, heldur og
sjálfa sig. Enn á við sú lýsing,
sem birtist hér í blaðinu fyrir
nokkrum árum, meðan Molotov
enn var við völd og mótmælti
því eindregið á Genfarráðstefnu,
að gluggar fundarsalarins væru
hafðir opnir. Þetta þótti tákn-
rænt mjög fyrir manninn og
stefnu hans í alþjóðamálum og
var þá kveðið:
Vor heimur hefur enn að engu
bréytzt
og alltaf ræður stefnu hinn gamii
siður,
að það, sem einn af alúð hefur
reist,
er annar jafnan fús að brjóta
niður.
Og enn við horfum huga
þungum á
hin hörðu' átök milli ljóss
og skugga:
Heilbrigða menn, er meiri birtu
þrá,
og.manngerð þá, er byrgir
alla glugga.
Læknadeilan er tilefni þessa
gleðihróps Þjóðviljans. Sannar-
lfega hefur hann ástæðu til að
gleðjast, ef læknarnir fara því
fram sem þeir hafa látið í veðri
vaka. En þó er það svo, að jafnvel
Þjóðviljinn verður að viður-
kenna að hér er leikinn hættu-
legur leikur.
Fæstir telja, að læknar í
Reykjavík búi við bág kjör.
Þvert á móti hafa læknar sótt
hingað í svo ríkum mæli, að erf-
itt hefur reynzt að fá þá í stöð-
ur úti á landi. Nú er unnið að
tiliögum að því að jafna þau met
nokkuð. Ef stórkostlegar kaup-
hækkanir yrðu hjá sjúkrasamlags
læknum hér, yrði læknaskortur-
inn úti á landi enn óviðráðan-
legri en ella. Af þessum ástæð-
um og mörgum öðrum skilur al-
menningur ekki, að lækar skuli
vera ófáanlegir til að leita frið-
samlegrar lausnar. Með tilliti til
þessa almenningsálits segir Þjóð-
viljinn, aldrei þessu vant rétti-
lega:
„Ef upplausnarástand það sem
nú tolasir við stendur lengi, get-
ur það haft mjög alvarlegar af-
leiðingar fyrir fjölmarga sem
þurfa á læknishjálp að halda.
Það er því mjög almenn krafa að
þegar í stað verði gerðar ráðstaf-
anir til þess að leysa vandann.
Læknar og Sjúkrasamlag Reykja
víkur hljóta að geta komið sér
saman um' eitthvert bráðabirgða-
fyrirkomulag sem standi skamma
stund meðan verið er að semja
um varanlegar umbætur á vinnu-
skilyrðum lækna. Læknar hafa
hafnað þeim tillögum um bráða-
birgðalausn sem fram hafa komið
til þessa, en það hlýtur að vera
hægt að finna eitthvert félags-
legt fyrirkomulag sem menn láti
sér lynda í nokkra mánuði með-
an verið er að semja til frambúð-
ar“.
Minni munur á
tekjum en annars-
, staðar
Á íslandi er minni munur á
tekjum manna en hvarvetna ann-
ars staðar, þar sem til hefur
spurzt. Þettá er í vaxandi mæli
að verða til þess, að þeir íslend-
ihgar, er hlotið hafa menntun
sem gerir þeim kleift að fá störf
í öðrum löndum við sitt hæfi,
bera samarn kjör sín við stéttar-
Þeir, sem slíks aðbúnaðar njóta
af hálfu þjóðarinnar, taka á sig
skyldur gegn henni. Þeir verða
að laga sig eftir háttum hennar
og una því þjóðfélagi sem þeir
eru fæddir og uppaldir í. Auð-
vitað eiga þeir rétt til að fá því
breytt eins og lög okkar standa
til. En þeir mega ekki nota for-
réttindin, sem þjóðin hefur veitt
þeim til þess að setja henni ó-
sanngjarna úrslitakosti.
Að sjálfsögðu ber að meta hæfi
leika og menntun. Eðlilegt er
að það mat komi einnig fram í
hærri launagreiðslum til þeirra,
sem yfir slíku búa. En þess verð-
ur að gæta, að oft er það
tekið frá öðrum, sem hinum er
veitt. Engan veginn þarf þó ætíð
svo að vera. Hæfileg umbun kann
að vera ráðið til þess, að menn
leggi sig alla fram og fái það
frjálsræði, sem geri þeim fært
að nota krafta sína til hins ítr-
asta. .Hér er mikill vandi á ferð-
um og nauðsynlegt að hið rétt»
meðalhóf sé fundið.
Menntunarsnauð
lágstétt má ekki
myndast
í þessu sambandi er hollt að
minnast orða, sem höfð voru eft-
ir Jóhanni Hannessyni, skóla-
meistara, á dögunum:
„------íslenzka þjóðin hefði
lengi búið við og byggi enn við
samfelda menningu, innlenda
menningu, sem væri sameign
þjóðarinnar. Væri kraftaverk, að
hún væri enn við lýði á íslandi
í dag. Þessi menning væri dýr-
ust eign allrar þjóðarinnar og
allt tilvinnandi að varðveita
hana.
■— íslenzkt þjóðfélag var næsta
stéttlaust þjóðfélag, sagði Jóhann
Hannesson. Þótt hér hafi verið
bæði herrar Og þjónar, iðkuðu
allir sömu andlegu íþróttirnar og
ræddust við á sömu tungu. Hér
var engin rótgróin yfirstétt né
menntunarsnauð lágstétt. Sér-
kenni íslenzkrar menningar er
að hún er sameign allra stétta.
Lágstétt á íslandi er enn ekki
til, sagði skólameistari, og von-
andi að hún verði aldrei tU.-“
Allt er þetta hverju orði sann-
ara og það verður vissulega að
hafa í huga, þegar tilteknir hóp-
ar krefjast þess að fá sérstöðu í
þjóðfélaginu.
/