Morgunblaðið - 15.10.1961, Blaðsíða 13

/ Sunnudagur 15. okt. 1961
MORCVNBLÁÐIÐ
13
Frú Ragnhildur Helgadóttir í forsetastóli. Henni tii sinn hvorrar handar sitja skrifarar Nd.,
Pétur Sigurðsson (t.v.) og Björn Björnsson (t.h.)
REYKJAVÍKURBRÉF
LaugarcL 14. okt.
1 Landsfundurinn
f* Svo sem á var cLrepið í síðasta
Reykjavíkurbréfi, hefst Lands-
íundur Sjálfstæðismanna næst-
komandi fimmtudag hinn 19. okt.
Fundarmenn hvaðanæva af land
inu mun því koma til bæjarins
lUnl og upp úr miðri vikunni.
i (þann skugga ber á þetta fundar-
ttiald, að nú verður Ólafur Thors
ekki viðstaddur, í fyrsta skipti
tfrá því að Landsfundir hófust.
: Hann dvelur nú í Bandaríkjun-
um hjá dóttur sinni, sem þar
(býr, og hyggst verða þar næsfcu
i fvikur. Allir Sjálfstæðismenn
Bakna Ólafs og hans þróttmiklu
Æorystu. Þrátt fyrir fjarveru hans
lum sinn. munu þeir þó ganga
ötrauðir að starfi. Auk fullnað-
arákvörðunar um flokksreglur
jnun Landsfundurinn marka
stefnu flokksins í helztu vanda-
málum þjóðarinnar, sem nú er
við að etja. Efalaust verða efna-
Ihagsmálin í þrengri merkingu,
þar ofarlega á baugi og þá eink-
um hvernig bregðast eigi við hót
unum um nýjar tilraunir til
ekemmdarverka gegn viðreisn-
inni. Þá verður rætt um mögu-
leika til stóriðju hér á landi og
inotkun erlends fjármagns í því
skyni, um aðild íslands að efna-
hagsbandalagi Evrópu og önnur
stórmál, sem örlögum munu ráða
um framtíð íslenzku þjóðarinnar.
Hátíð til heilla
! Háskólahátíðin fór með af-
Ibrigðum vel fram. Enginn efi ér
é, að hún hefur vakið mikla at-
Ihygli, bæði innánlands og utan,
á starfi og þýðingu Háskóla ís-
lands. Framúrskarandi vísinda-
tnenn úr mörgum löndum sóttu
Ihátíðina og munu þegar heim
Ikemur skýra frá merkilegu menn
Sngarstarfi sem unnið er af lítilli
/ Iþjóð við erfiðar aðstæður. Skiln-
ingur og velvild, sem þannig eru
vakin, verða seint metin til fjár.
En einnig má minnast hinna stór
ihöfðinglegu gjafa, sem Háskólan
um voru færðar. Gjafir Banda-
ríkjastjórnar og hins ónefnda
inorska íslandsvinar ber þar hæst,
ásamt lóðafyrirheiti Reykjavík-
urbæjar. Óráðshjal Þorvalds
Þórarinssonar í Þjóðviljanum út
af gjöf Bandaríkastjórnar stað-
festir einungis þakklæti allra
góðviljaðra manna.
Köpuryrði Þjóðviljans út af
því, að fyrirhugaðri handrita-
stofnun, sem menntamálaráð-
Iherra boðaði fyrir hönd ríkis-
stjórnarinnar, verði sniðinn of
þröngur stakkur, láta einnig illa
í eyrum, þegar blaðið vitnar máli
sínu til stuðnings til prófessors
Jóns Helgasonar í Kaupmanna-
Ihöfn. Lýsir það einstöku smekk-
Heysi að reyna að tengja nafn
prófessors Jóns við áhuga fyrir
endurheimt handritanna eftir
allt sem á undan er gengið. Ekki
sízt hið illræmda viðtal, sem
Þjóðviljinn birti í sumar, þar
sem Jón talaði með fyrirlitningu
um „handritastaglið". Við nöldri
Þjóðviljans mátti búast. Það
Skiptir ekki máli. Aðalatriðið er,
að hátíðin varð háskólanum tií
sæmdar. Sumir fárast þó eflaust
yfir kostnaðinum og gæta þess
ekki til hvers var að vinna.
Kona forseti Al-
þingis í fyrsta
skipti
Svo sem lög gera ráð fyrir, var
Alþingj isett nú i vikunni. Allur
Bnnar svipur var yfir þingsetn-
ingu að þessu sinni en í fyrra,
þegar „hernámsandstæðingar“
reyndu að safna liði, settu vörð
i kringum, þinghúsið og höfðu
slíkan hávaða í frammi að
trauðla mátti heyra orð forseta
íslands, þegar han setti Al-
|>ingi. Ólund stjórnarandstæðinga
brauzt nú aðeins út í því, að
Skúli Guðmundsson vildi ekki
una því, að Gísli Jónsson lyki því
verki sem forseti íslands hafði
lögum samkvæmt kvatt hann til.
JMteirihluti þingheims ákvað að
bafa nöldur Skúla að engu, enda
var það til þess eins að brosa að.
[?„ Við þingsetningu sætti það nú

mestum tíðindum, að kona var
í fyrsta skipti kjörin ein af aðal-
forsetum Alþingis. Ragnhildur
Helgadóttir var kosin forseti
neðri deildar. Hún hafði raunar
áður setið í forsetastól sem ann-
ar varaforseti deildarinnar og
gegnt því starfi með prýði. Ragn
hildur er enn ung að árum en
hefur þegar setið á Alþingi í
fimm ár. Hún kemur ætíð fram
af festu og virðuleik. Mun hún,
ef marka má af fenginni reynslu,
verða öruggur og réttlátur for-
seti. Það er þess vegna full á-
stæða til að óska henni til ham-
ingju með þessa sæmd.
Róa nú einir á
báti
Hermann Jónasson og Ey-
steinn Jónsson lögðu strax á
fyrsta degi þingsins fram tillögu
um að lýsa vantrausti á ríkis-
stjórninni. Sá tillöguflutningur
er í sjálfu sér lítilla tíðinda verð
ur. Alþjóð — hvað þá allir al-
þingismenn, — veit fyrir löngu
að þessir tveir heiðursmenn
treysta oftast engum betur en
sjálfum sér til að fara með stjórn
landsins. Því var það, að þeirra
gamli flokksforingi, Jónas Jóns-
son, sagði um þá, meðan þeir
allir þrír voru enn í sama flokki,
að þeir teldu ráðherrastólana
sér áskapaða. Gallinn er þó sá,
að þegar verulega hefur reynt á,
hefur sjálfstraustið brugðizt. Svo
fór fyrst 1939. Eftir 5 ára stjórn
þeirra var allt komið í óefni.
Kunnu þeir þá ekki annað ráð
en að kalla á Sjálfstæðismenn
sér til hjálpar. Enn ömurlegri
varð samt uppgjöf þeirra í árs-
lok 1958. Ótti þeirra félaga, þeg-
ar þeir sáu verðbólguölduna rísa
þá, er aumlegasta uppgjöf, sem
um getur í íslandssögu. Nú sýn-
ist þeim betur horfa og vilja
þess vegna minna á, að þeir séu
aftur búnir að fá kjark og séu
enn á ný reiðubúnir. Það gerðu
þeir raunar þegar á síðasta þingi.
Munurinn er sá, að þá var Her-
mann, ásamt Karli Kristjánssyni
í veikindaforföllum Eysteins, á
einu blaði í tillögugerð með
Hannibal Valdimarssyni og Lúð-
vík Jósefssyni.
F
Ottast kommún-
istadekrið
Að þessu sinni hefur þeim fé-
lögum þótt ráðlegra að skrifa
ekki upp á sama blað og komm-
únistar. Til þess liggja auðskild-
ar ástæður. Innan Framsóknar-
flokksins er vaxandi ókyrrð út
af kommúnistadekri forystu-
mannanna að undanförnu. Þar
hefur hnífririn yfirleitt ekki
gengið í milli. Ofstækisskrif Tím
ans, svikasamningarnir í sumar
og samstarf gegn vörnum lands-
ins eru allt merki þeirrar nánu
samvinnu, sem hin sameiginlega
vantrauststillaga í fyrra var tákn
ræn fyrir. En mikill fjöldi kjós-
enda þeirra um aHt land og drjúg
ur hluti þingflokksins hefur ími-
gust á og ótta af þessu atferli.
Gleggst birtist sú ókyrrð, þegar
álitlegur hópur ungra manna
gekk í lið með æskumönnum úr
Sjálfstæðisflokknum og Alþýðu-
flokknum, og þeir allir saman
stofnuðu félag til styrktar vest-
rænni samvinnu. Um svipað
leyti urðu einnig auðsæ umskipti
í skrifum Tímans.
„Slæmur
fyrirboði44
Síðustu vikurnar hefur Tíminn
öðru hvoru verið að burðast við
að hnýta í kommúnista og birt
nokkrar skynsamlegar greinar
um utanríkismál. Hefur kveðið
svosvo rammt að þessu, að þótt
kommúnistar telji sér það helzt
til bjargar, að klessa sér sem fast
ast upp að Framsókn, þá er Þjóð
viljinn upp á síðkastið farinn að
senda Framsókn hnútur, svo sem
hann áður tíðkaði. Nú bætist það
við, að Hermann og Eysteinn
þykjast hreinsa sig af kommún-
istum með því að lofa þeim ekki
að skrifa upp á vantrauststillög-
una. Varlega skyldu menn þó
trúa því, áð þar væri um hugar-
farsbreytingu að ræða. Hitt er
líklegra, að þeim hafi þótt þetta
hyggileg vinnubrögð til að sefa
óánægjuölduna í eigin flokki.
Allt mun þetta skýrast nánar,
þegar fram á þingið kemur.
En Þjóðviljinn er nú þegar
sleginn ugg. Hann telur tillög-
una benda til þess, að Framsókn
vilji ólm komast í stjórn með nú
verandi stjórnarflokkum. „Þann-
ig virðist ýmsum vantrauststil-
laga Framsóknar vera slæmur
fyrirboði. Og til munu þeir Fram
sóknarmenn sem hafa ekki meiri
trú á leiðtogum sínum en svo, að
þeir hugga sig helzt við það að
vantraustið verði ekki samþykkt
— að þessu sinni.“ Á þessa leið
kemst Þjóðviljinn að orði sl.
föstudag. Heilindin hjá stjórnar-
andstæðingum eru söm við sig.
„Caddavírsstreng-
ir Rússa ekki
komnir til sög-
unnar
Einn af hinum íhugulli Fram-
sóknarmönnum, Kristján Jónsson
frá Garðsstöðum, skrifaði nýlega
í Timann um varnarmálin og gat
þess, að hann hefði ritað undir
áskriftarskjal „hernámsandstæð-
inga“ með þeim fyrirvara, að
hann vildj ekki að ísland gengi
úr Atlantshafsbandalaginu. síðan
segir hann:
„Þá voru gaddavírsstrengir
Rússa ekki komnir til sögunnar
og því síður hinar geigvænlegu
kjarnorkutilraunir þeirra. Hygg
ég að alþjóðavandamálin hafi nú
snúizt á þann veg síðustu vik-
urnar, að fleiri hafi slíka athuga
semd viljað sett hafa við nafn
sitt.“
Þessi fyrirvari og skýring eru
einkennandi fyrir tvístig forystu
manna Framsóknar í varnarmál-
unum. Þeir skilja ekki eða þykj-
ast ekki skilja, að á meðan mein-
semdin sjálf, árásarhugur og ógn
arafl honum til styrktar, er fyrir
hendi, þá er voðinn vís. En í
hvert skipti, sem einhver ein-
kenni þessa brjótast fram, kipp-
ast þeir við, og telja, að þá beri
að breyta um afstöðu.
Urðu aftur
hræddir
Þessi hugsunarháttur er meðal
skýringanna á því, að mennirnir,
sem voru sammála um að gera
varnarsamninginn við Bandarík-
in 1951, vildu láta reka varnar-
liðið úr landi 1956, þó að allir
skynibornir menn vissu, að enn
logaði undir niðri, og að upp
úr hlaut að blossa, áður en varði.
Þegar raunin varð sú í Ungverja-
landi 195-6, urðu þeir aftur hrædd
ir, bæði við atburðina, sem þar
gerðust, og viðbrögð almennings
á íslandi. Þess vegna hurfu þeir
frá heitstrengingunni um að
betra væri að vanta brauð en
hafa varnarlið í landi. Það á-
stand hélzt meðan Framsókn var
í stjórn, enda fór Hermann Jónas
son á Parísarfund Atlantshafs-
ráðsins 1957, og lýsti þar heil-
huga stuðningi við Atlantshafs-
bandalagið og minntist ekki einu
orði á, að hann vildi losna við
varnarliðið. Eftir að þeir komust
í stjórnarandstöðu, fannst for-
ingjunum heimsástandið enn á
ný batna svo, að þeir ýmist
ibeittu sér fyrir eða létu af-
AÐALFUNDUR Fél. íslenzkra
bifreiðaeftirlitsmanna var hald-
inn í Reykjavík 7. okt. sl. —
Fundinn sátu allflestir bifreiða-
eftirlitsmenn landsins.
Á fundinum voru gerðar þess-
ar ályktanir:
Aðalfundur Fél. ísl. bifreiða-
eftirlitsmanna haldinn í Reykja-
vík 7. október 1961 þakkar vega
málastjórninni það sem gert hef
ir verið í lagfæringu og merk-
ingu vega, en beinir þeim til-
mælum til vegamálastjóra, að
meira verði unnið að því að
breikka vegina á blindum hæð-
um og bröttum brekkum og
merkja vel alla slíka staði til
öryggis fyrir alla vegfarendur.
Þar sem slysum hefir stórlega
fjölgað utan Reykjavíkur, í sam
bandi við bifreiðar og dráttar-
vélar, beinir aðalfundur féla^s-
ins því til Slysavarnafélags Is-
lands og allra aðila, sem með
þessi mál hafa að gera, að auk-
skiptalaust, að flokksm-enn þeirra
gerðust handbendi „hernámsand-
stæðinga“. Nú hafa „gaddavírs-
girðingar og geigvænlegar kjarn
orkutilraunir" gert þá að nýju
hrædda. Enn sem fyrr eru það
bæði atburðirnir sjálfir og við-
brögð almennings á íslandi, sem
hræðslunni valda. Þeir menn,
sem gera sig seka un slíka
skammsýni æ ofan í æ eru sann
arlega ekki til forystu fallnir.
Skyldi það nægja?
Ömurlegt er að heyra heims-
fréttir þessa dagana, eins og oft
áður. Að visu er það til góðs, að
viðræður skuli hafa átt sér stað
milli helztu ráðamanna í Banda-
ríkjunum og Bretlandi og utan-
ríkisráðherra Sovét-stjórnarinn-
ar. En frásagnir af þeim viðræð-
um gefa sannarlega tilefni til
takmarkaðrar bjartsýni. Svo virð
ist sem eina vonin, til að haldið
verði aftur af Sovétstjórninni
um ofbeldi gegn Vestur-Berlín,
byggist á því, að utanríkisráð-
herra hennar hafi nú verið kom-
ið í skilning um, að af þvílíku
ofbeldi mundi leiða kjarnorku-
styrjöld. Það sannar, hversu mik
ið er í húfi og hversu lilla trú
þeir, sem bezt hafa kynnzt
fyrirætlunum Sovétstjórnarinn-
ar, hafa á friðarvilja hennar. Ein
ungis vissa um allsherjar eyði-
leggingu er talin nægja til að
hindra ný ofbeldisáform Sovét-
herranna. Áherzlan, sem nú er
lögð á þetta, færir mönnum heim
sanninn um, að hingað til hafi
Sovétstjórnin ekki talið, að of-
beldinu yrði veitt alvarlegt við-
nám. En skilur hún þá það raun-
verulega nú? Treystir hún ekki á
það, að hinir muni hika, þegar
til kastanna kemur? Og þá ber
að hafa í huga, að styrjaldir hafa
sjaldnast brotizt út, vegna þess
að annar aðilinn í sjálfu sér
sæktist eftir styrjöld, heldur
vegna þess, að hann hefur talið,
að undan ofbeldi hans yrði látið
þegar á reyndi. Enn getur slíkur
misreikningur valdið úrslitum.
Á meðan slíku fer fram, eru það
svik við frelsi og tilveru þjóð-
anna, að skerast úr leik í við-
leitninni til að halda ofbeldinu
í skefjum.
„Fara ekki í mann-
greinarálit66?
Varnarskrif Tímans fyrir r..is-
beiting Framsóknar á samvinnu-
félögunum eru stundum harla
brosleg. Á dögunum var því þar
m. a. s. haldið fram, að kaup-
félögin fari „ekki í manngreinar-
álit“! Þetta er borið á borð, þótt
öllum séu enn í fersku minni að-
farirnar í elzta kaupfélagi lands-
ins, Kaupfélagi Þingeyinga, þar
sem einum mikilsvirtasta bónda
í héraði var vikið úr stjórn, ein-
ungis vegna þess að hann hafði
gerzt svo djarfur að taka sæti
á Alþingi fyrir Sjálfstæðisflokk-
inn.
in verði fræðsla almennings á
þeirri stórkostlegu hættu, sem
misnotkun slíkra tækja hefir í
för með sér.
Þá skorar fundurinn á alla
ökumenn að hafa öryggis- og
ljósabúnað bifreiðanna í lagi,
þar sem myrkur og vetur er að
ganga í garð og haga akstrin-
um samkvæmt 49. gr. umferða-
laga.
Almennt mót norrænna bif-
reiðaeftirlitsmanna var haldið í
Helsingfors dagana 27.—30. júlí
sl. Bifreiðaeftirlitsmenn frá öll-
um Norðurlöndunum ásamt vega
málastjóra Finnlands, Noregs og
Svíþjóðar sátu mótið. A mót-
inu var meðal annars rætt um
hin tíðu og alvarlegu umferða-
slys er oft stafa af ógætilegum
og gálausum akstri.
Stjórn félagsins skipa:
Gestur Ólafsson, form., Svavar
Jóhannsson, ritari, Sverrir Samú
elsson, gjaldkeri, — Meðstjórn-
endur: Bergur Arnbjörnsson og
Magnús Wium Vilhjálmsson.
Hættulegir staðir séu
vel merktir