Morgunblaðið - 27.10.1961, Síða 17

, Föstudaffur 27. okt. 1961
MORCUNBLAÐIÐ
17
VAFALAUST hefir hann notað
sleða með ójárnuðum trémeiðum
húskarl Njáls bónda, sá er ók
skarni á hóla, svo sem farand-
floonurnar sögðu frá í Njálu. öku
tsekni var þá meiri og almenn
ari en síðar varð. Það er ærin aft
urför að reiða mykjuna á völl í
flcláfum, í stað þess að aka henni
á völlinn. Tæknin við að koma
búfjáráburðinum á túnin gekík
hægt fram allt frá dögum Njáls
og til æskiudaga okkar sem nú
eru af léttasta skeiði, og sem ungl
ingar teymdum á milli þegar
reitt var á völl. A^turförin að
hætta akstri og takk upp flutn
ing í kláfum var ærin og hún
varð lífseig.
Fram undir 1920 voru mykju-
kláfar algeng tæki svo að segja
á hverjum bæ, þótt sú tækni
kæmi til, að nota bæði taðikvörn
©g ávinnsluherfi.
Taðkvörnin kemur fyrst fram
í Skagafirði. — „Avinnsluverk-
færi frá Ljótsstöðum“, er sýnt
og fær verðlaun að Garði í Hegra
nesi 10. maí 1880.
i Hrísslóðinn er hið forna , á-
vinnsluherfi, og ekkert líklegra
en að Njáll hafi líka notað þau
, vinnubrögð samhliða því að hann
' lætur aka skarni á hóla. Um alda
mótin síðustu fara bændur svo
að taka í notkun ávinnsluherfi af
öðrum varanlegri og að sumu
leyti — en ekki öllu — betri
gerð.
i Nú eru mykjúkláfarnir alveg
úr sögunni, og það svo gjörsam-
lega að þeir eru orðnir sjaldigæf-
ir og torfengnir forngripir, sem
sótzt er eftir á söfn bæði innan-
lands og utan. — Safn eitt hér á
Bogalandi hefir verið á hnot-
skóg eftir mykjukláf árum sam-
an, en án árangurs. Þeir vilja
raunar fá allt saman: mykjukláf,
hrip, króika og meis, ef kostur
væri. Reiðing og klyfbera er safn
ið búið að fá, með aðstoð góðra
Skagfiringa, og þykir gersemi. —
Mykjudreifirinn Doffen
©g Guffen.
Enn er þetta mál, au Koma við
fullgóðri og viðráðanlegri tækni,
við að koma búfjáráburðinum á

Dreifi-berinn BASS, efri myndin í stöðu til fyllingar, — neðri
myndin við akstur og dreifingu.
eymir eftir af því, því miður. Nú
tekur traktorinn við og ber mykj
una í stórum mykjubera úr haug
húsi út í flag og á völl.
Myndin sýnir ljóslega hvernig
þetta verkfæri er. Stór skúffa
tengd á þríarmia vöíkvalyftitæki
traktorsins. Með þessu er hægt
að áka tráktörnum afturábak inn
í- haughús, jafnvel þótt þröngt
sé. Skúffan er látin síga niður
þegar að mykjunni kemur, við að
aka enn aftur á bak fyllist ber-
inn, honum er lyft og síðan ekið
út þangað sem hentar að tæma
hlassið.
Þetta eru fljótvirk og þægi-
leg tæki, en ekki neitt afar stór
virk, og henta því vel að minni
hyggju, þar sem vegalengd á völl
er ekki mikil, né magn áburðar.
En svo er víða þar sem kúabú
eru fremur litil. En það er ein-
mitt vandinn stóri við tæknina,
að velja það sem við á á hverjum
stað, eftir bústærð og staðhátt-
um, öllum hentar ekki að hlaupa
í hæsta haft, það vill nú stundum
gleymast.
Mjög getur verið til athugunar
hvort mykjuberinn er efcki til-
valið verkfæri til þess að moka
út úr fjárhúsum, þar sem sauðfé
er haft á grindum. Ef dyr eru
hafðar þannig að hægt sé að
breikka þær við útmökstur, má
aka traktor aftur á bak inn
krærnar og nota mykjuberann.
Mykjuberinn Ring-Land tekur
550 lítra, vinnubreidd er 1,50 m,
en öll breidd 1,60 m. Þyngd 190
kíló.
Þess er auðvitað að minnast
við notkun mykjuberans, að hafa
þyngd framan á traktornum.
Þetta er atriði sem því miður vill
gleymast við notkun fleiri tækja
sem þannig eru gerð Og þannig
unnið með, að traktor verður aft
urþungur við vinnuna. Sum trakt
orslysin eiga að nokikru rót sína
að rekja til slfkrar vanrækslu,
og er illt til þess að vita. í þessu
sambandi vil ég minna á hey-
vögurnar — traktorsvögurnar —
ennþá einu sinni. Það er óhæfa
að nota þær án þess að hafa
þyngd framan á traktornum, en
það gera sumir, og ekfci þykir
Að aka skarni á hdla
dýrir, að minnsta kosti á hinum
minni býlum, að slíkt er vart við
ráðanlegt. Hver er reynsla bænda
Mykjuberlnn Ring—Land.
völl og I flög, ekki leyst svo að
vel sé. Ekki eins vel og margt
annað sem nú er unnið með vél-
afli og tæknitökum. En hér er
óneitanlega mikið í efni. öll
vinna við búfjáráburðinn er erf-
ið, og oft óþrifaleg, og þar af
leiðandi eru þetta eigi vinsæl
verk. Fleiri gerðir af mykju-
dreifum hafa verið notaðar,
rnoks tur stækni til að hlaða
enykjudreifa og vagna hafa ver-
rið tekin í notkun. En sá galli er
"löngum á, að þröngt er oft að
'lkomiu í mykjukjöllurum til þess
að traktor og moksturstæki nýt-
ist sæmilega. Er þar um vanda-
mál að ræða, sem er svo örðugt
viðureignar að mér kemur jafn-
vel til hugar hvort rétt sé að
byggja mykjukjallara þessa. Ein
asta ráðið til þess að hægt verði
eð koma við vélmokstri þegar
flilaða skal mykjuvagna og dreifa,
virðist vera að hafa mýkjuna í
meira eða minna opnu haug-
atæði. Kjallarar svo víðir og há
byggðir að vélum verði fyllilega
viðkomið innan veggja, verða svo
um þetta? Hvernig vilja þeir
leysa þennan vanda?
En svo eru það mykjudreifarn-
ir og tækin við að aka skarninu á
hólana. Bezti dreifirinn sem völ
er á tel ég að öllu samanlögðu sé
sá sem nú er óðum tekið að nota
hér á Jaðri og seldur er með
tveimur nöfnum, en svo að segja
algerlega sarna vélin, Guffen og
Doffen. Hér á Jaðri er eins ástatt
og heima, að mykjan er Oftast
mjög vætuborin og laus við hey
og hálm, og þá henta þessir dreif
ar vel. Sé hálmur í mykjunni,
svo sem víða er í öðrum byggða-
lögum 1 Noregi, er Guffen ónot
hæfur, og hið sama gildir auðvit
að heima, ef miikil brögð eru að
heyi í mykjunni. Eins og myndin
sýnir er Guffen mikið verkfæri.
Dreifirinn tekur 1 Vt rúmmetra og
dreifir allt að því 6 metra breitt.
Doffen eða Guffen hefir verið
reyndur heima, t.d. á Hólum í
Hjaltadal, og Kristján skólastjóri
tjáir mér að hann dreifi vel hirtu
sauðataði — sem ekki er hey-
ruddi í — alveg vandræðalaust.
Er það mikið atriði, því að sauða
taðið er erfitt viðureignar í flest
um mykjudreifum.
Guffen er þannig gerður, svo
sem sjá má á annarri mynd, að
hægt er með fáum handtökum
að taka sjálfan dreifinn af undir
vagni og hjólum og er þá vagn-
inn tilbúinn að setja á hann hey-
grind eða annan hlass-búnað og
nota þannig.
En Guffen er ekki gallalaus, ef
svo skal kalla það, og á það vil
ég benda. Þetta er há og mikil
vél, borðhæð 1,43 metrar, þegar
dreifi'rinn stendur réttum hjól
um, það er því erfitt að Waða
hann með handafli, þarf helzt að
nota moksturtæki til þess svo að
jafnræði sé um tæknina.
Eg held að þessi mykjudreifir
eigi skilið útbreiöslu og notkun
á voru landi, íslandi, bændum til
nytja og verkléttis.
Þessi viðamikli og góði mykju
dreyfir á vel við á stærri búum
og þar sem nokkuð langt er á
völl. En önnur úrræði ný eru
einnig fyrir hendi. Það sem ég
vil þá fyrst nefna er mykjuber
inn Ring-Land. Eg segi mykju-
beri og tel það gott nafn. Gott
að taka nafn á eymdartæki for-
feðranna og veita því meiri kosti.
Mykjuberinn gamli var einskonar
trog sem mykjan var borin í, í
fanginu, úr fjósi í haug. Ekki
furða þótt fjósaverkin nytu ekki
mikillar virðingar, svo að enn
mér ólíklegt að sumir þeir sem
hafa keypt traktorvögur, en telja
sig ekki hafa þeirra góð not,
hafi mistekið sig á því að van-
rækja að búa traktorinn fram-
þungann við vinnuna. Það eru
Vagngrindin undan Doffen til-
búin til annarar notkunar.
áreiðanlega mjög fá býli á Is-
landi þar sem tún eru svo brött,
að ekki sé hægt að og ráðlegt
að nota traktorsvögun fullum fet
um. Ummæli sem ég hefi heyrt
um hið gagnstæða stafa af því að
menn gera ekki ráð fyrir — láta
sér ekki til hugar koma — að búa
traktorinn rétt til vinnunar. Öll
vanræksla um þá hluti er stór-
hættuleg.
Mýkjuberinn hentar allvel til
margra annarra hluta en að aka
út búfjáráburði — skarni á hóla
— Vel má nota hann við moldar-
akstur, við að aka sandi og möl,
jafnvel við að malbera vegi
(heimreiðar), ef eigi er um mikið
að ræða. Þveginn og uppstrokinn
eftir endaða vorvinnu við mykj
una kemur hann að fullu gagni
við margt.
Hið nýja við að aka skarni á
hóla Og sem ég ætla að nefna, er
Dreifiberinn B.A.A.S. — Þetta er
algerlega nýtt verkfæri, gert sem
traktorberi, að því viðbættu að
það eru dreifitæfci i sambandi við
berann, þannig að þegar komið er
út á völl eða í flag með hlassið í
beranuim, eru dreifitækin sett í
gang og mykjunni dreift.
Dreifiberinn B.A.A.S. er svo
nýr af nálinni að varla er hægt
að segja að full reynsla sé kom
in á hann og þessa vinnutækni.
Öneitanlega er hér um athyglis
verða hluti að ræða. Dreifiber-
inn er ekki nema 1,6 m, en dreif
irinn tekur 0,75 rúmmetra, sivo
það er töluvert hlass.
Dreifiberinn B.A.A.S. er eitt
af því sem er reynsluvert sem
tækni við að létta starfið — að
aka skarni á hóla. Allt sem á-
vinnst í þá átt er mikilsvert.
Þetta er víðtækt svið, sem í sen/n
grípur inn í byggingarsiði og úr-
ræði annars vegar og véltæknhv
hins vegar.
Jaðri 12. október láv^
A. G. E.
Stórgjafir í orgelsjóð
Oháða safnaðarins
HIN NÝJA og stílhreina Kirkja
Óháða safnaðarins í Reykjavík
hefir enn eigi eignazt pípuorgel.
Við undirritaðir formaður og
prestur safnaðarins erum einhuga
um það að vinna að því með
safnaðarfólkinu að það verði sem
allra fyrst, enda teljum við ekki
brýnni þörf á neinu til eflingar
kirkju- og safnaðarlífi voru í
framtíðinni, bæði við messur, fé-
lagsstarf og safnaðarsamkomur.
Unnt mun verða að útvega hæfi-
legt pípuorgel fyrir uim 230 til
250 þúsund krónur. Stórgjafir
hafa nýlega borizt í orgelsjóðinn
og sýnir það ótvírætt vilja safn-
aðarfólksins sjálfs. Eftirtaldir
hafa afhent prestinum gjafir sem
hér segir: Ónefnd kona kr. 3655;
. »•>’*' - ^ ‘ J '17 ' *■ :
Mykjudreifirinn DOFFEN.
Agnes Gísladóttir kr. 500; Sigur-
björg Gísladóttir kr. 500; Guðrún
Magnúsdóttir kr. 300; Agúst Ein-
arsson kr. 500; E.Þ. kr. 300; —
þetta eru samtals kr. 5755,00, sem
lagðar hafa verið í Orgelsjóðinn.
Þess ber og að geta að á Kirkju-
degi safnaðarins, 24. fyrra mán-
aðar, gáfu kirkjugestir samtals
3100 krónur í Orgelsjóðinn við
méssulok, og við næstu messu
þar á eftir námu samskot kirkju-
gesta 1265 krónum. Við hverja
miessu gefur kirkjufólkið eitthvað
í sjóðinn um leið og það fer út.
Þá afhenti ónefndur maður for
manni Safnaðarins, Andrési
Andéssyni, nýlega 3000 krónur að
gjöf í orgelsjóðinn og Thorvald-
sensbazar 1000 krónur til minn-
ingar um frú Ingibjörgu Isaks-
dóttur. Samtals eru nú í orgel-
sjóði rúm 40 þúsund krónur, og
þar að auki hefir Kvenfélag Ó-
háða safnaðarins ákveðið að gefa
10 þúsund krónur í sjóðinn til
minningar um Ingibjörgu Isaks-
dóttur. Með kærri þökk fyrir birt
inguna og gjafirnar.
Andrés Andrésson,
safnaðarformaður,
Emil. B jörnsson
safnaðarprestur.
PILTAR
ef þií elqW iinnustuníi
pa 3 éq hrinqana /
fí/ÍJ/