Morgunblaðið - 27.10.1961, Side 22
22
IUORCT’Tvnr 4 ÐIÐ
Föstudagur 27. okt. 1961
8TAKSTEIWAR
Hermann
Það gerir gæfumuninn
í „islendingi" er nýlega skýrt
frá því, að einn af hinum elztu
Framsóknarmönmim á Akureyri
hafi skrifað srein í Alþýðumann
inn til að mótmæla aðhlynningu
forystumanna Framsóknar að
uppgangi kommúnista. Fram-
sóknarmaðurinn seffir:
„Hér gleymdi Hermann Jónas
son — eða hefur hann máski
ekki kært sig
um að geta þess?
— að hér og hjá
frændum okkar
á Norðurlöndum
eru aðstæður að
því er hið vinn-
andi fóik snertir,
ekki sambæri-
Iegar. Og þ a ð
gerir gæfu-
muniitn. Þar
eru veikir komm
únistaflokkar áhrifalausir eða
áhrifalitlir í stjórnmálum og
verkalýðsmálum. Hér er öflugur
©g illvígur kommúnistaflokkur
og ræður nú lögum og lofum í
verkalýðsfélögunum fyrir dyggi-
legan stuðning formanns Fram-
sóknar og flokks hans. Hermann
Jónasson er ekki svo skyni.
skroppinn að hann viti ekki, að á
meðan kommúnistar — sem
sett hafa sér það hlutverk og
unnið markvisst að því frá upp-
hafi að ganga að Iýðræðinu
dauðu — ráða miklu í Alþýðu-
sambandi íslands og verkaíýðs-
félögunum, er einskis friðar að
vænta eða endi á hjaðningarvíg-
um og verður aldrei mynduð hér
stjórn, er unnið gæti líkt hinum
farsælu stjórnum frænda okkar
á Norðurlöndum.“
Vinur sá er til
vamms segir
Og Framsóknarmaðurinn held-
ur áfram:
„Til þess að slíkt megi verða,
þurfa að opnast augu þeirra ís-
lenzkra verkamanna, sem villzt
hafa til fylgis við kommúnista og
þeir að hverfa í raðir lýðræðis-
flokkanna. Og foringjar lýðræð
isflokkanne. verða líka að hætta
að styrkja kommúnista til áhrifa
og valda í landinu — ekki sízt í
verkalýðsfélögunum — og veita
þeim brautargengi í örlagaríkum.
pólitískum verkföllum. eins og
þeir hafa gert þrisvar á 6—7
S.I. árum.“
„íslendingur“ bætir síðan við:
„Gamalt máltækl segir: Vinur
er sá er til vamms segir — og
kemur það hér fram. Sjálfsagt
hafa forystumönnum Framsóknar
borizt fleiri slíkar aðvaranir.“
Líkt við Hitler
í fyrradag líkti Tíminn Krús-
jeff við Hitler sá.luga. Sú sam-
líkiirg er auðvitað ekki fjarri
lagi, því að margsannazt hefur
að nazismi og kommúnismi eru
af sömu rótum mannfyrirlitning-
arinnar runnir. Morgunrblaðið
hlýtur að fagna því að Framsókn
armenn hafa nú loksins gert sér
grein fyrir þessari staðreynd og
Ieyfir sér að treysta því með
hliðsjón af þessum nýtilkomna
skilningi, að Framsóknarflokkur
inn taki ekki á ný upp stuðning
sinn við erindreka heimskomm-
únismans á íslarrdi. Hvað sem
deilumálum kann að líða milli
lýðræðisflokkanna eiga þeir að
hafa þroska til að standa saman
gegn kommúnistisku ofbeldi og
útþemrslustefnu líiiðstjómarríkj
anna, en í því efni hefur Fram-
sóknarflokkurinn að undanförnu
því miður brugðizt hlutverki sínu
sem lýðræðisflokkur.
Síðustu dagana hefur Tíminn
tekið eindregna afstöðu gegn
heimskommúnismanum, en hel-
sprengjur Rússa þurfti til að
blaðið áttaði sig á. því eðli kom-
múrrismans, sem öllum lýðræðis-
sinnum ætti að vera ljóst.
Júgdslavinn Ivo Andric
hiaut bókmenntaver ðl aun Nóbeis
Ritari sænsku Akademíunnar lýsir honum
sem „meistara frásagnarlistarinnar46
Hallg
nmsmessa
1 KVÖLD er Hallgrímsmessa í
Hallgrímskirkju í tilefni af dán-
arafmæli Hallgríms Péturssonar
og er guðsþjónustan til minning-
ar um hann.
Séra Sigurjón Þ. Arnason
prédikar og séra Jakob Jónsson
þjónar fyrir altari. Guðsþjón-
ustan hefst kl. 8,30 e. h.
Stokkhólmi, 26. okt. (AP-NTB)
S Æ N S K A Akademían út-
hlutaði bókmenntaverðlaun-
um Nóbels fyrir árið 1961 í
dag. Hlaut þau að þessu
sinni hinn 69 ára gamli júgó-
slavneski rithöfundur og fyrr
um sendiherra, Ivo Andric.
— Andric er fyrsti Júgóslav-
inn, sem hlýtur Nóbelsverð-
laun í bókmenntum, en í yf-
irlýsingu Akademíunnar seg-
ir, að honum séu veitt verð-
launin fyrir þann „epíska
kraft, sem fram kemur í lýs-
ingum hans á mannlegum ör-
lögum og atburðum úr sögu
lands hans“.
★ Þegar fréttirnar bárust til
Belgrad, þyrptust blaðamenn þeg
ar að heimili Andric — en gripu
í tómt. Rithöfundurinn, sem hef-
ir kennt vanheilsu að undan-
förnu, var í skoðun hjá lækni
sínum. En blaðamennirnir hiðu,
og urðu þannig fyrstir til að til-
kynna Andric um verðlaunin. —
„Þetta kemur mér vissulega
þægilega á óvart“, sagði hann
brosandi, — „óvæntur heiður fyr
ir mig og júgóslavneskar bók-
menntir". — Annað vildi rithöf-
undurinn ekki segja um verð-
launaveitinguna að sinni, en bauð
fréttamönnunum inn og skálaði
við þá í „slivovitz", hinum sterka
þjóðardrykk Serbanna, sem stund
um er nefndur „plómu-konjakk“.
★ „KVÖL OG ÞJÁNING“
Ivo Andric fæddist árið 1892
í grennd við bæinn Travnik í
norðanverðri Bosníu. Flest verfk
hans fjalla með einhverjum hætti
uim Bosoníu og fólkið þar. Meðal
þeklktustu bðka hans er hið mikla
þríverk (trilögy) „Ungfrúin",
„Annáll frá Travnik" og „Brúin
á Drínu“, sem flestir telja hans
fremstu verk. Þríverk sitt, sem
spannar margar aldir í sögu Bosn
íu, Skrifaði Andric á ánim síðari
heimjsstyrjaldarinnar, en þá lifði
hann að kalla í einangrun og
Babb í bátnum í
Bonn
BONN, 26. okt. — Alvarlegt
babb er komið í bátinn í við-
ræðum kristilegra demókrata og
frjálsra demókrata um stjórnar-
myndun. Strönduðu viðræðum-
ar í dag, einmitt á þeim fundi,
sem ganga skyldi endanlega frá
samkomulagi um stjómarmynd-
un. Ágreiningurinn er m.a. um
það, hvor flokkurinn skuli skipa
utanríkisráðherra hinnar nýju
stjórnar — en frjálsir demó-
kratar vilja ekki sætta sig við
von Brentano, sem nú gegnir
embættinu.
Eftir snurðu þá, sem hljóp á
þráðinn í dag, var ákveðið að
fresta kjöri kanslara, sem áður
hafði verið ákveðið á þingi nk.
mánudag.
— Borgarafundur
Framh„ld af bls. 24.
Móttökur í sendiráði Rússa
Fyrirsvarsmenn fundarins
gengu síðan til aðseturs sendi-
ráðs Sovétríkjanna, en er þeir
höfðu hringt dyrabjöllu við úti-
dyr sendiráðsins góða stund var
bjallan tekin úr sambandi og ljós
öll slökt í húsinu. Eftir það varð
einskis kviks vart í húsinu.
Nokkur mannfjöldi hafði safnazt
saman við sendiráðshúsið en allt
fór þó friðsamlega fram.
hafði engin afskipti af opinber-
um málurn, þótt hann hefði sam-
úð með baráttu frelsishreyfingar-
irrnar og hún hafi haft áhrif á
■hann sem rithöíund. — Andric
sat í fangelsi í Austurríki um
þriggja ára skeið í heimsstyrj-
öldinni fyrri, og segja bókmennta
fræðingar, að fangavistin hafi
einnig haft mikil áhrif á rithöf-
undarferil hans.
Þessa gætir mjög í fyrstu bók
hans, sem út kom árið 1918, og
„Ex Pönto“ nefnist (titillinn tek-
inn „að láni“ frá Horasi). í þess-
ari bók lýsir Andric lífinu sem
fangelsi — og má segjá, að meg-
ininntalk bókarinnar felist í þess-
um dapurlegu orðum: „Ótti, ein-
manaleiki, þjáning og sekt“ . . .
„Enginn sannleikur er til, annar
en kvöldin, enginn raunveruleiki
nema þjáningin — kvöl og þján-
ing í hverjum dropa vatns, í
hverju grænu grasi, í hverri
kristalsögn, í hverjum hljómi
lifandi raddar, í svefni og í vöku,
í lífinu, áður en iífið hefst — og,
ef til vill, einnig að lífi Ioknu“,
segir hinn ungi Andric.
★ VINNUR AÐ SMÁSAGNA-
SAFNl
Ivo Andric var af fátaeku
foreldri. Faðir hans, sem stund-
aði handiðn í Travni'k, lézt, þeg-
ar drengurinn var aðeins tveggja
ára — það var því oft þröngt í
búi hjá efckjunni, sem ein síns
liðs varð að sjá fjölskyldunni far-
borða. — Er Andric óx upp, gekk
hann í fraimhaldsskóla í Sara-
jevo, en las síðan heimspeki og
sögu við ýmsa austurríska há-
skóla Og tók loks doktorspróf í
heimspeki við háskólann í Graz.
— Skömmu eftir 1920 gekk hann
í utanríkisþjónustuna, og síðasta
embætti hans á því sviði var
sendiherrastaða í Berlín. Þar var
hann, þegar heimsstyrjöldin síð-
ari brauzt út. Hann var kallaður
heim til Belgrad, þegar sýnt var,
að innrás Hitlers var yfirvofandi
— og aðeins nokkrum klukku-
stundum eftir að hann kom til
Belgrad féllu fyrstu sprengjurnar
á borgina. — Eins og fyrr segir,
lökaði Andric sig inni á styrjald-
arárunium og sinnti engu öðru
en ritstörfum. A starfsárum sín-
um í utanríkisþjónustunni, mun
hann efcki hafa skrifað neitt að
ráði, svo að það er fyrst eftir
styrjöldina, sem hann verður að
marki kunnur sem rithöfundur.
— Frá styrjaldarlokum hefir
Andric setið á þingi Júgóslaviu.
Hann tjáði fréttamiönnum í dag,
að hann væri að undirbúa útgáfu'
smásagnasafns, er 'koma muni út
á næsta ári. Verður þeirrar bók-
ar nú beðið með óþreyju, en
Ivo Andric
annars hefir Andric ekki verið
mikið þekktur utan síns heima-
lands til þessa — fátt bóka hans
verið þýtt á erlend mál.
★ „NÝ SÍÐA í BÓK SÖG-
UNNAR“
Anders Osterling, ritari
sænsku Akademíunnar kynnti
Andric í útvarpi í dag sem
„meistara frásagnarlistarinn-
ar“. — Enm fremur sagði Öst-
erling: „Hjá Andric samein-
ast sálgreining nútímans og
forlagablær Þúsund og einnar
nætur. Andric hefir ríka sam-
úð með mónnunum, meðbræðr
um sínum, en veigrar sér þó
ekki við að Xýsa hinu hrylli-
lega, hrottaskap og ofbeldi.
Skáldstef hans eru mjög frum
leg — og einskis annars. Hann
sýnir okkur nýja síðu í bók
sögunnar, ef svo mætti segja,
og talar til okkar úr djúpum
liinnar þjáðu, suður-slavnesku
þjóðarsálar. — Það er sær.aku
Akademíunni sérstakt ánægju
efni að verðlauna svo verðug-
an talsmann málsvæðis, sem
hingað tíl hefir ekki eignazt
fulltrúa í hópi Nóbelsverð-
launamanna.“ i<
ÞESSAR myndir þurfa í raun-
inni ekki skýringar við. At-
burðurinn gerðist um 4 Ieytið
í fyrrinótt. Bifreiðinni var ek-
ið út af Hringbrautinni, og
gegnum grindverk inn í garð,
síðan yfir í næsta garð og yf-
ir V esturvallagötuna. Þar
varð enn fyrir grindverk og
fór bíllinn gegnum það og inn
í þnðja garðinn, þar sem hann
lenti á húshorni og endaði þar
ökuferðin.
Þreant var í bílnum. Bíl-
stjórinn var grunaður um að
vera undir áhrifum áfengis.
Var hann blóðugur í andliti,
enda framrúðan brotin, og
var hann fluttur á Slysavarð-
stofuna. Farþegarnir, stúlka
og piltur, voru eitthvað skrám-
uð, en ekki meidd svo talizt
gæti.
Þetta eru fyrstu fréttamynd-
irnar (utan íþróttamynda),
sem Svelnn Þormóðsson, Ijós-
myndari hefur tekið eftir slys-
ið sem hann varð fyrir í Vest-
mannaeyjum.
gegnum þrjá garða og á húshorn