Morgunblaðið - 23.02.1962, Blaðsíða 15

Föstudagur 23. febrúar 1962
MORGVNBLAÐIB
15
HITSTJÓRAB: BIRGIR ÍSU GUNNARSSON OG ÓLAFUR EGILSSON
Ræða Jóhanns Hafsteins á 35 ára
afmælishátíð Heimdallar
ÞAÐ hafa orðiS einskonar óskráð
lög eða hefð í stjórnmálalífi okk-
ar íslendinga, að við greinum
skarplega á milli yngri og eldri
stjórnmálamanna. Og þessi að-
igreining er að formi til bundin
i við eitt ár. Þegar þú lýkur 35
' lára aldursákeiði, ertu kominn
yfir strikið. í>ú ert þá með engu
tmóti liðgengur í hópi ungra
Btjórnmálamanna. Hvort þú verð-
ur liðtækur sem eldri stjórnmála
rnaður fer eftir atvikum.
'• Það er aðeins einstaka stjórn-
málamaður, eins og Árni Helga-
»on í Stykkishólmi, sem virðir
að vettugi þetta lögmál — og er
ijafnvígur í hvorri fylkingunni
sem vera vill.
! Þó að þessi aðgreining yngri
©g eldri stjórnmálamanna sé að
eumu leyti form, vegna aldurs-
ákvæða stjórnmálafélaga yngri
manna, — og á þessum vett-
vangi Heimdallar, er hún vissu-
lega í eðli sínu efnisrík.
) Hinn ungi stjórnmálómaður
er annar en hinn eldri, þó að þeir
séu í sama flokki — og stefni
jafn ótrauðir að sama marki.
Hinn ungi á sín einkenni — óum-
deilanleg sérkenni. Sérkenni hins
unga stjórnmálamanns er ekki
þroskaleysi, eins og menn bera
stundum í munni sér Nei. Það
gæti eins vel verið sérkenni
Ihvaða eldri stjórnmálamcmns,
eem vera skal.
En einkenni hins unga stjórn-
málamanns hafa ætíð í vitund
minni verið skarpmótuð: Hann
er ópersónulegur, hann er hug-
ejónaríkur, hann er óþreytandi,
— annars er hann ekki ungur
Stjórnmálamaður, þótt hann sjálf
ur vilji telja sig það.
Nú geta eldri stjórnmálamenn,
sem betur fer, verið bæði óper-
sónulegir og hugsjónaríkir, en
þeir eru bá sjaldnast óþreytandi,
nema ein og ein undantekning,
eins og Gísli Jónsson, að sínu
leyti eins og Árni Helgason.
• Aff gæta brúarinnar fyrir
bergrisum
■ Við heiðrum í kvöld ungan
stjórnmálaskörung: HEIMDAL.L.
Hann hefir með sóma og prýði
borið öli helztu einkenni hins
unga stjórnmálamanns. Ef ekki
alltaf í jafn ríkum mæli, þá að-
eins vegna þess að enginn er al-
fuUkominn, og í stjórnmálum
Kkiptast á skin og skúrir sem
annars staðar í mannlífinu.
En hefir nokkur aðili borið
fremur inn í íslenzkt stjórnmála-
líf kyndil eldheitra hugsjóna og
óþrjótandi elju — en Heimdall-
ur? Ég hygg ekki. Víða liggja
vegir Heimdellinga — fyrr Og
eíðar.
Á þessum vettvangi verður
ekki rakin saga þessa unga
fitjórnmálaskörungs — en það má
minna á atvik og staðreyndir:
Aldrei hygg ég, að 35 ár í sögu
þjóðaiþnnar hafi falið í sér jafn
glögg þáttaskil og á 35 ára ald-
ursskeiði Heimdallar. Hvorki er
það Heimdalli að þakka né Heim-
dallar sök. En Heimdallur hefir
það til síns ágætis að hafa ver-
ið liðtækur vel til átaka á hverju
tímaskeiði, við sérhver þátta-
fikil.
Heimdallur hóf merki hug-
ijóna sinna — um það leyti sem
veldi Framsóknar hóf innreið
Bína 1927. Aldrei verður metin
til fulls þýðing þeirra áhrifa, sem
•lík ungmennavakning á þessum
táma átti síðar eftir að hafa á
Sjálfstæðisæskan á drjúgan þátt í
eflingu Sjálfstæðisstefnunnar í
landinu. Æskuár Heimdallar
voru þrotlaus andspyrna gegn
vaxandi socialisma og valdbeit-
ingu rikisins
Hann gætti þá þess hlutverks,
sem Snorri segir í Eddu að verið
hafi hins hvíta áss Heimdallar
— að gæta brúarinnar fyrir berg-
risum, en sá brúarvörður hafði
þá eiginleika, eins Og segir í
Eddu — Snorra — að „hann
þarf minna svefn en fugl, hann
Frá afmælishátið Heimdallar.
stórbrotnum framförum Reykjavíkur
Eg tók við formennsku Heim-
dallar 21 nóv. 1939, — en þá var
hin ægilega heimsstyrjöld haf-
in. Það voru örfáir á bekkjum
á þessum aðalfundi í gamla Varð-
arhúsinu — ekki tveir tugir.
En þó fór það svo, að 10
dögum síðar, hinn 1. des. 1939,
boðaði Heimdallur til fundar í
Varðarhúsinu af því tilefni, að
Rauði herinn hafði ráðizt inn í
Finnland, Og var þá ekki að-
eins húsfyllir, heldur gífurleg
mannþröng utan húss og gjall-
arhornum komið upp, en tilgang-
urinn að votta samúð Finnum
gegn ofbeldi kommúnismans.
Þannig hafa alltaf verið í lifi
Heimdallar stormsveipir og lægð-
ir og allt þar á milli, en ætíð hafa
hugsjónir blásið að kolum, þegar
á þurfti að halda.
Mér finnst það með ólíkind-
um, að það eru nú 15—20 ár
síðan við meðstjórnendur mínir
og samherjar stóðum í þessu
stappi að reyna að stjórna Heim-
dalli. Með mér voru í stjórn og á
eftir mér, svo ég nefni nokkra:
Ludvig Hjálmtýsson, sem tók við
formennsku 1943, Óttar Möller,
Bjarni Björnsson, Guðmundur
Guðmundsson, Eggert Th. Jóns-
son, ívar Guðmundsson, Einar
Ingimundarson, Jón G. Halldórs-
son, Baldur Jónsson, Geir Hall-
grímsson, Magnús Helgason, Már
Jóhannsson, og svo formennirnir
Björgvin Sigurðsson Og Gunnar
Helgason, en með formennsku
Gunnars 1947 er Heimdallur orð-
inn tvítugur.
Síðar þekkja menn söguna
miklu betur, og nefni ég aðeins
formennina Ásgeir Pétursson,
Geir Hallgrímsson, Þorvald Garð
ar Kristjánsson, Pétur Sæmund-
sen, Baldvin Tryggvason, Birgi
ísl. Gunnarsson.
• Svipmyndir úr baráttunni
Eg hefi aðeins viljað rifja nokík
uð upp af því eldra og nefni
nöfn algjörlfiga af handahófi, —
enda eru hin einstöku nöfn ekk-
ert atriði í sjálfu sér, heldur sá
sameiginlegi árangur heildarinn-
ar, sem tekzt að ná, ekki síður
fyrir fórnir og eldmóð hins
óþekkta hermanns. v
Eg minnti á andspyrnu Heim-
dallar á fyrsta áratugnum. Síð-
an kom styrjöldin, með hernámi
íslands og nýjum viðfangsefnum
til að snúast gegn.
Svo kom baráttan og aðdrag-
andinn að lokaþætti sjálfstæðis-
baráttunnar með endurreisn lýð-
veldis á fslandi 17. júní 1944. Þá
færði stjórn Heimdallar formanni
Sjálfstæðisflokksins, Ólafi Thors,
18. júní 1944, að gjöf í nafni
ungra Sjálfstæðismanna um land
allt, silfurbikar til minningar og
þakiklætis fyrir floryistu þessa
oddvita Sjálfstæðisflokksins í
baráttunni fyrir endurreisn lýð-
veldisins.
Síðan komu nýsköpunarárin,
•undir floryistu Sjálstæðisananna
Hin öra uppbygging á fyrri hluta
sjötta tugs aldarinnar — og aft-
ur andspyrnan Og baráttan gegn
vinstri stjórn í landinu — þegar
Hræðslubandalagið var sprengt í
loft upp — og í kjölfarið kom:
Ný stjórnarskrá með nýrri kjör-
dæmaskipan, nýjum siðum og
umfram allt barátta fyrir efna-
hagslegri viðreisn úr öngþveiti,
sem við blasti.
í öllum þessum átökum og um-
brotum finnast æðaslög og átök
Heimdellinga.
En fegursti þátturinn í ævi
Heimdallar er þó enn ótalinn.
Það er uppvöxturinn með borg-
inni sinni — Reykjavík.
Eg hefi aðeins tóm til að minna
á þetta:
• Eitt, sem ekki hefir beytzt.
Það er mikið lán fyrir Heim-
dall að hafa mátt vaxa með vax-
andi borg.
Það er vissulega gjörólíkt um
að litast í borg Heimdellinga nú
en fyrir 35 árum, þegar félagið
var stofnað. Hinn öri vöxtur
Reykjavíkur er ævintýri líkur
1927 var íbúatala Reykjavíkur
um 24 þúsurxd, en nú nærri 75
þúsund manns, og er aukningin
í Reykjavík þá % af heildaraukn
ingunni í landinu.
Byggðin í Reykjavík hefir
breiðzt yfir holt og hæðir og
þangað, sem áður voru taldar
óraleiðir frá bænum, eins Og
kunnugt er
1927 var engin hitaveita, engin
Sogsvirkjun, engir strætisvagnar,
ekki flugvöllur og flugvélar, að-
Framhald á bls. 23.
sér jafnt nótt sem dag hundrað
rasta frá sér, hann heyrir og
það, er gras vex á jörðu eða ull
á sauðum og allt það, er hærra
lætur. Hann hefir lúður þann,
er Gjallarhorn heitir og heyrir
blástur hans í alla heima.“
• Forystumenn félagsins
Við minnumst úr sögu félags-
ins Heimdallar frá þessum árum
árvakra, — ótrauðra brúarvarða.
Jóhann Hafstein.
Fyrsti formaðurinn, Pétur Haf-
stein, fórst í fárviðri með tog-
aranum Apríl, á heimleið að
loknu frarnhaldsnámi til að búa
sig betur undir brúarvarðarstarf-
ið. Við merkinu tóku ótrauðir bar
áttumenn eins og Knútur Arn-
grímsson, Jóbann Möller, Gunn-
ar Pálsson, Einar Ásmundsson,
Torfi Hjartarson, Thor Thors,
Guðmundur Benediktsson, Magn-
ús Thorlacíus, Hallgrímur Jóns-
son, Bjarni Benediktsson, Sigurð-
ur Jóhannsson, Gunnar Thorodd-
sen, Ragnar Lárusson, Sveinn
Zoéga og fjölda margir flleiri á
þessum andspyrnu árum fram til
þj óðstjórnarmyndunarinnar 1939
og svo stríðsáranna.
Tveir pessara ungu stjórnmála-
manna Heimdallar þessa tíma
eru nú formaður og varaformað-
ur Sjálfstæðisflokksins, Bjarni
Benediktsson og Gunnar Thor-
oddsen — dómsmálaráðherra og
fjármálaráðherra, báðir áður
borgarstjórar í Reykjavík.
Námskeið SUS um
sveitarstjórnarmál
SAMBAND ungra Sjalfstæffis
manna efnir til námskeiðs
um sveitarstjómarmál fyrir
unga Sjálfstæffismenn í Borg
arnesi dagana 3. og 4. marz
næstkomandi.
Á námskeiffinu verffa flutt
eftirtalin erindi:
Stjórnmálin og sveitarstjórn
irnar: Alfreff Gíslason, bæjar
stjóri, Keflavík.
Skipulag sveitarstjórnar-
mála: Ásgeir Pétursson, sýslu
maffur, Borgarnesi.
Verkefni sveitarfélaga: Geir
Hallgrímsson, borgarstjóri,
Reykjavík.
Fjáröflun sveitarfélaga til
framkvæmda og þátttaka rík
issjóðs: Jónas Rafnar, alþing-
ismaffur.
Tekjustofnar sveitarfélaga:
Guðlaugur Gíslason, bæjar-
stjóri, Vestmannaeyjum.
Hópferff verffur frá Reykja
vík kl. 9 f.h. laugardaginn 3.
marz og mun náimskeiðiff hef j
ast um kl. 2 á laugardag. Því
verffur væntanlega slitiff síffla
dags á sunnudag og þá ekiff
til Reykjavíkur.
Þess er aff vænta aff ungir
Sjálfstæffismenn reyni aff
sækja námskeiff þetta, en
þangað má sækja mikinn fróff
leik, sem líklegnr er til aff
koma aff gagni viff bæjar- og
sveitarstjórnarkosningar í
mai n.k.
Þátttaka tilkynnist skrif-
stofu Sambands ungra Sjálf
stæðismanna í Valhöll —
(Sími 17102).