Morgunblaðið - 19.06.1962, Qupperneq 12

1Z
MORCUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 19. júní 1962
Samveldislöndin kvíða
þáttöku Bretlands
Menzies ræðir markaðsmdl við Kennedy
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Útbreiðslustjóri: Sverrir Þórðarson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Áskriftargjald kr. 55.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 3.00 eintakið.
SÉRHVER ÞJÓÐ
ÞARF VARNIR
í Reykjavíkurbréfi sl. sunnu
dag voru rifjuð upp um-
mæli Jón Sigurðssonar, for-
seta, tun nauðsyn varna hér
á landi eins og meðal ann-
arra þjóða. Jón forseti fór
ekki dult með þá skoðun
sína, að brýna nauðsyn bæri
til að íslendingar kæmu sér
upp einhverskonar vörnum.
Hann segir:
„Það er að vísu enginn
kostur á mannkyninu að
hver þjóð skuli verða að
vera viðbúin tíl varnar á
móti annarri eins og móti
villidýrum, og að því leyti
betur, sem menn eru slægari
en dýrin, en svo verður að
búa sem á bæ er títt meðan
þannig stendur, og er sá
einn til að hverr sjái sjálf-
um sér farboða, sem bezt
hann má, enda sjá menn og
að allar þjóðir í öllum lönd
um hafa sýnishom af þess
konar vörnum nema íslend
ingar einir“.
Enn í dag er þetta sjónar-
mið rétt. Auðvitað langar
engan til að hafa herbúnað í
landi sínu, en hjá því kemst
þó engin fullvalda þjóð. Al-
veg á sama hátt og nauðsyn
ber til að halda uppi lög-
gæzlu vegna þess að þegn-
amir virða ekki allir lögin,
verður að tryggja sjálfstæð-
ið með vörnum gegn utanað
komandi ásælni eða árásum.
Jón forseti segir ennfrem
ur:
„Eg álykta því þannig: Is
landi er háski búinn, vegna
þess að Danmörk getur ekki
vemdað það, ef á þarf að
halda, það þarf því að hugsa
fyrir sér sjálft í tíma, og fá
konunginn til að taka það
ráð, sem bezt gegnir um
vöm á landinu, hvað sem á
kann að bjáta“.
Og þegar hann ræðir um
Reykjavík segir hann:
„Já, fyrir höfnina og bæ-
inn mætti setja óvinnandi
skotvígi, ef svo lángt kæm-
ist“.
Ef menn fallast á þau sjón
armið Jóns Sigurðssonar, að
nauðsynlegt sé að halda uppi
vörnum, þá ættu þeir líka að
viðurkenna, að á heppilegri
tilhögun vamarmála en þá,
sem nú er, verður naumast
kosið. Við emm nú í varn
arbandalagi við þær þjóðir,
sem okkur eru skyldastar og
vinveittastar. Þær leggja
okkur til vamarlið og hafa
tekið sameiginlega ábyrgð
á öryggi landsins. Vissulega
mætti hugsa sér það að ís-
lendingar kæmu sjálfir upp
einhverskonar varnarhði, til
dæmis heimavamarliði, sem
byggt væri upp svipað og í
nágrannalöndunum, þar sem
menn væm ekki atvinnuher
menn, heldur legðu á sig
þjálfun sem sjálfboðaliðar,
en slíkt lið mundi þó alltaf
verða lítið og tiltölulega van
máttugt. Þess vegna er þátt-
taka okkar í Atlantshafs-
bandalaginu ein megnug að
tryggja þær varnir, sem
nauðsyn er á.
Á VARÐBERGI
Oinni merku ráðstefnu
Varðbergs, félags ungra
áhugamanna um vestræna
samvinnu, er nú lokið. Er á-
stæða til að þakka enn þeim
ungu og áhugasömu mönn-
um, sem stofnuðu þetta fé-
lag og hafa rekið það með
myndarbrag.
Á Varðbergsráðstefnunni
var fjallað um þau sameig-
inlegu vandamál Atlantshafs
bandalagsríkjanna sem byggj
ast á nauðsyn þess að tryggja
frelsið og vera stöðugt á varð
bergi gegn aðsteðjandi hætt-
um.
Of lítið hefur hér á landi
verið gert til að kynna hug-
sjónir þær, sem liggja að
baki hinnar víðtæku sam-
vinnu Atlantshafsbandalags-
þjóðanna í ýmsum efnum.
Með stofnun Varðbergs varð
breyting til batnaðar, en mik
ið er enn ógert og er von-
andi að starf Varðbergs og
annarra félaga, sem hafa það
markmið að kynna vestrænt
lýðræði og menningu, megi
aukast.
LÍTILL STJÓRN-
MÁLAMAÐUR
HPíminn hefur birt hluta úr
•■■ ársskýrslu Erlendar Ein
arssonar, forstjóra SÍS, sem
hann lagði fyrir aðalfund
þess félags fyrir skömmu. Er
sá hluti skýrslunnar, sem
Tíminn birtir, Erlendi Ein-
arssyni til lítillar sæmdar.
í upphafi fer hann með
vísvitandi ósannindi, þegar
hann heldur því fram, að
um það leyti, sem hann lét
kúga sig til að gera svika-
samningana á sl. sumri, hafi
legið fyrir að Vinnuveitenda
samband íslands hafi ekki
viljað fallast á neinar kaup
hækkanir, þótt það hafi þá
einmitt verið búið að bjóða
nokkrar hækkanir; en lát-
I Nýlega komu fjórir norskir
tundurskeytabá.tar í heim-
sókn til Bretlands. Höfðu þeir
tekið þátt í flotaæfingum
Atlantshafsbandalagsins.
Bátar þessir eru smíðaðir
í Noregi og hafa vakið mikla
athygli. Meðan þeir voru í
höfn i Bretlandi var fulltrú-
um NATO boðiið að skoða bát
ana, en í ráði er að aðrar
NATO-þjóðir smíði tundur-
skeytabáta eftir norsku teikn
ingunum. Alls eiga Norð
menn 12 báta af þessari gerð
og átta til viðbótar verða/
smíðaðir á næstu tveimur ár)
um. I
Kosningar
í Kanada
Toronto, 18. júní.
(AP-NTB)
í DAG fóru fram almennar
þingkosningar í Kanada, þær
fyrstu í fjögur ár. Fjórir
flokkar bjóða fram, en kosið
er um 264 þingsæti. Fram-
bjóðendur eru um 1000. Bar-
áttan stendur fyrst og fremst
milli íhaldsmanna, undir for-
ystu John Diefenbaker, sem
verið hefur forsætisráðherra,
og flokks frjálslyndra, undir
stjórn Roberts Thompson.
um það liggja milli hluta.
Staðreyndin, sem Erlendur
Einarsson kemst ekki fram
hjá, er í stuttu máli þessi:
Sáttasemjari lagði fram
miðlunartillögu í vinnudeil-
unum í fyrra. Þar var lagt
til að kaup hækkaði þegar
um 6%, síðan um 4% ári
síðar og vnn 3% 1. júní
1964. Nokkur félög sam-
þykktu þessa tillögu, en
flest felldu hana og jafn-
framt var hún felld af Vinnu
veitendasambandinu. — Öll-
um var þó ljóst, þegar at-
kvæði höfðu verið talin, að
lausnin hlyti að verða ein-
hvers staðar mjög nálægt
miðlunartillögunni, enda var
þar gerð tilraun til að ná
samkomulagi, sem ekki
þyrfti að raska svö efna-
hagslífinu að grípa þyrfti tíl
sérstakra ráðstafana.
En strax á fyrsta degi
hendir það, að vinnumála-
samband SÍS klýfur sig frá
öðrum vinnuveitendum,
London, Washington, 18. júní.
— (AP-NTB) —
EDWARD Heath, ráðherra sá,
sem fer með mál Bretlands,
vegna væntanlegrar inngöngu í
Markaðsbandalagið, tilkynnti í
dag, að í lok júlímánaðar yrði
tilbúin áætlun, sem yrði um-
ræðugrundvöllur um markaðs-
málin, er forsætisráðherrar
samveldislandanna koma til
fundar í september.
Undanfarið hefur gætt mikils
uggs meðal ráðamanna sam-
veldislandanna, en þeir telja, að
efnahag landanna sé stefnt í
hættu, ef Bretlandi tekst ekki
að fá samþykkt sérréttindi þeim
til handa, gangi Bretland í
bandalagið.
Robert Menzies, forsætisráð-
erfitt að segja til um úrslit.
Er það haft til marks, að er
kosið var 1957, fengu íhalds-
menn nauman meirihluta, og
var gengið til kosninga aftur,
ári síðar. Þá fengu íhalds-
menn yfirgnæfandi meiri-
hluta, eða 203 sæti, en frjáls
lyndir 51. Minni flokkar
heimtar sérstakan „samn-
ingafund" áður en mönnum
gæfist nokkurt færi til íhug
unar eftir úrslit atkvæða-
greiðslunnar. Og þar er það,
sem svikasamningarnir eru
gerðir eftir skipun leiðtoga
Framsóknarflokksins. Síðar
í grein sinni segir Erlendur
Einarsson:
„Ríkisstjómin átti að mínu
áliti að standa vörð um krón
una“.
Forstjóri SÍS, sá sem þessi
orð segir, var í afstöðu til
að neita hinum pólitísku
svikum, sem ákveðin voru
af Eysteini Jónssyni og Ein-
ari Olgeirssyni. Ef Erlendur
Einarsson hefði sagt nei,
Samband íslenzkra sam-
vinnufélaga er þjóðhollt fyr
irtæki, sem ekki verður not
að í pólitískri eyðileggingar
starfsemi, hefðu svikasamn-
ingamir aldrei verið gerðir,
en það voru þeir, sem felldu
gengið. Þeim var að vísu
herra Ástralíu, hefur lýst kvíða
sínum fyrir ráðamönnum í
Bretlandi. f dag gekk hann á
fund Kennedys, forseta, í Was-
hington, og átti við hann all-
langar viðræður um markaðs-
málin. Að viðræðunum loknum
lýsti Kennedy yfir því, að góð-
ur árangur hefði náðst.
Menzies vildi lítið gera úr um
ræðunum um markaðsmálin, er
hann ræddi við fréttamenn, að
fundinum loknum. Hann sagði
þó, að um þau hefði verið rætt,
en kvað einnig ýmis önnur mál
hafa verið á dagskrá. Nefndi
hann þar vandamálin í SA-
Asíu, ógnanir kommúnista við
heimsfriðinn o. fl. —. Kennedy
og Menzies munu aftur ræðast
við á morgun.
fengu þá 8 sæti, en þrjú
hafa verið auð.
Margir hafa spáð því, að
frjálslyndum muni nú takast
að rétta hlut sinn.
Veður var víðast gott á
kosningadaginn, nema á Ný-
fundnalandi, en kjörsókn var
þó dræm fram eftir degi, er
hún tók heldur að aukast.
fyrst og fremst ætlað að
fella ríkisstjómina, enda var
sú hugsun rétt, að viðreisn
in væri farin út um þúfur,
ef á ný þyrfti að hefja styrk
veitingar til útgerðarinnar
og allt það fargan, sem því
fylgdi. Viðreisnarstjórnin
hafði hinsvegar manndóm til
að mæta skemmdarverkun-
um. Gengisfelling SÍS-herr
anna var viðurkennd með
nýrri skráningu krónunnar
og uppbyggingin helt áfram.
Erlendur Einarsson er að
ýmsu leyti mætur maður og
hann hefur staðið sig vel
sem forstjóri SÍS, þó að vel-
gengni þess félags sé auðvit
að fyrst og fremst að þakka
heilbrigðu stjómarfari við-
reisnarstefnunnar. En hann
er ekki mikill stjórnmála-
maður og hefur ekki vaxið
af því að beygja sig fyrir
kröfum Eysteins Jónssonar
og annarra þeirra, sem einsk
is svífast í valdabaráttu
Stjórnmálafréttaritarar telja