Morgunblaðið - 27.07.1962, Blaðsíða 10

10
IUORGVNBLAÐIÐ -
Föstudagur 27. júlí 1962
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Útbreiðslustjóri: Sverrir Þórðarson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Áskriftargjald kr. 55.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 3.00 eintakið.
TRAUST OG ÖRUGG
FJÁRMÁLASTJÓRN
¥ Tpplýsingar þær, sem Gunn
ar Thoroddsen, fjármála
ráðherra gaf í stuttri út-
varpsræðu í fyrrakvöld um
afkomu ríkissjóðs árið 1961,
sýna svo að ekki verður um
villzt, að fjárhagur ríkissjóðs
stendur nú með blóma. Tug-
milljóna króna greiðsluaf-
gangur hefur orðið á árinu
og hefur honum verið varið
fyrst og fremst til þess að
greiða upp lausaskuldir rík-
issjóðs. Samkvæmt upplýs-
ingum fjármálaráðherra
voru þær 42,8 millj. kr. í árs-
byrjun 1961. En í ársloksama
árs höfðu þær verið borgað-
ar upp.
Þetta er vissulega gleðileg
staðreynd, sem mjög ber að
fagna.
Þá er og athyglisvert, að
útgjöld ríkissjóðs voru áætl-
uð í fjárlögum 1961 rúmar
1588 millj. kr. en urðu tæp-
er 1587 millj. kr., eða rúm-
lega einni miljón undir áætl-
un. —
Núverandi fjármálaráð-
herra hefur þannig tekizt að
halda útgjöldum fjárlaga
mjög vel innan ramma
þeirra.
Yfirleitt má segja, að all-
ar þær upplýsingar sem fyr-
ir liggja um hag og afkomu
ríkissjóðs á árinu 1960 og
1961 beri vott traustri og ör-
uggri fjármálastjóm. Út-
gjöldum er haldið innan
áætlunar fjárlaga, eins og
vera ber, og lausaskuldir eru
borgaðar upp.
Af þessu leiðir svo aftur
að aðstaða ríkissjóðs til þess
að styðja margvíslegar nauð-
synlegar framkvæmdir og
umbætur í landinu verður á
næstu árum betri og hægari.
FULLKOMNARA
AKVEGAKERFI
npil nýbyggingar vega og
■■■ brúa er nú á þessu ári
varið 42,3 millj. króna. Til
vegaviðhalds er ennfremur
varið á þessu ári 58 millj. kr.
Samtals er því varið til nýrra
vega og brúa og viðhalds vega
rúmum 100 milj. kr. Heildar-
útgjöld ríkisins samkvæmt
sjóðsyfirliti fjárlaga eru um
1750 milj. kr. — Má af því
marka, hve mikil áherzla er
lögð á að bæta vegakerfi
þjóðarinnar og samgöngur
hennar á landi. Sigurður Jó-
hannsson vegamálastjóri
skýrði lesendum Mbl. frá
vega- og brúarframkvæmd-
um í landinu í sumar í sam-
tali við blaðið í gær. Af upp-
lýsingum hans sést, að sjald-
an hefur markvissar verið að
því unnið en nú að bæta vega
kerfið og ryðja hindnmmn
óbrúaðra fljóta úr vegi. —
Hverjir hundrað kílómetrar,
sem vegakerfið lengist um,
hver ný brú, sem byggð er,
þýðir bætta aðstöðu þjóðar-
innar til framleiðslustarfa og
hvers konar mannlegra sam
skipta fólksins um land allt.
Samgöngubætumar eru ekki
aðeins unnar í þágu sveitanna
og þess fólks, sem þar býr.
Þær eru unnar í þágu allra
landsmanna, í sveit og við
sjó. Fólkið í kaupstöðum og
kauptúnum notar ekki síður
vegina en sveitafólkið. Það
þarfnast afurða sveitanna og
það vill geta ferðazt um land
sitt. Bættar samgöngur eru
því hagsmunamál allra ís-
lendinga.
En þótt ötullega sé nú unn-
ið að samgöngubótum skort-
ir þó mikið á að vegakerfi
okkar sé komið í sæmilegt
horf. Heilir landshlutar búa
ennþá við hörmulegt ástand
í þessum efniun. Viðhald veg
anna mótast mjög af vanefn-
um og er víða hið bágborn-
asta, enda þótt fjárveitingar
til þess hafi verið auknar síð-
ustu árin. Vélar og tæki vega
gerðarinnar eru alltof fá og
ófullkomin.
Úr þessu verður að bæta
og óhætt er að fullyrða að
á nauðsyn þessa ríki fullur
skilningur hjá ráðamönnum
vegamálanna.
Takmarkið í vegamálunum
hlýtur fyrst og fremst að
vera fullkomið akvegakerfi
um allar byggðir landsins,
öruggt viðhald allra akvega
og malbikun eða steypa fjöl-
fömustu vega. Að þessu tak-
marki verður að vinna af
festu og markvísi.
GLUNDROÐI
í S-AMERÍKU
¥¥ið pólitíska ástand meðal
■■■*• þjóða Suður-Ameríku
mótast inn þessar mundir af
glundroða og upplausn. —
Stjórnarbyltingar verða í
hverju landinu á fætur öðru,
herforingjaklíkur taka völd-
in og lýðræði og þingræði er
fótum troðið.
Fyrir tæpu ári síðan sagði
nýkjörinn' forseti Brazilíu af
sér án þess að hafa gert raun
verulega tilraim til þess að
stjórna landinu. Komst þá
allt í uppnám í þessu lang-
A LANDAMÆBCM Thailands
og Cambodia, sem liggja um
fjalllendi og eru víða mjög ó-
greinileg’, standa rústir 800
ára gamals musteris. Thailend
ingar kalla musterið Phra Vi-
harn, en Cambodiamenn kalla
það Preah Vihear. Það var
reist Siva einum guða Hind-
úa. Vegna hinna ógreinilegu
landamæra hafa löndin átt í
langvarandi deilum út af must
erisrústunum, þó að Budda-
trú sé mest ráðandi í þeim
báðum. 1959 var deilan komin
á það stig, að Cambodia sneri
sér til Alþjóðadómstólsins í
Haag og bað hann að skera
úr um málið og frá þeim
tíma hefur verið fjallað um
það hjá dómstólnum. Margir
frægir lögfræðingar hafa tekið
þátt í málaferlunum t.d. Dean
Aoheson fyrrv. utanríkisráð-
herra Bandaríkjanna.
samlega stærsta og fólks-
flesta ríki 'Suður-Ameríku,
þar sem búa um 70 milljón-
ir manna.
Niðurstaðan varð þó sú, að
varaforseti landsins tók við
völdum eftir að vald forseta-
embættisins hafði verið stór-
lega skert.
Síðan hefur Brazilía verið
í stöðugu uppnámi. Yerðbólg
an hefur aukizt með hverj-
um mánuði og þjóðargjald-
þrot vofir yfir. í október sl.
hrifsaði herinn í Ekvador
völdin í sínar hendur og í
marz var Frondizi Argentínu
forseti settur af og úrslit
kosninga í landinu ógilt. Nú
síðast hefur svo herinn brot-
izt til valda í Perú og ógilt
forsetakosningar, sem nýlega
Þegar Sihanouk prins leiðtoga
Cambodiamanna bárust fregn
irnar varð hann svo glaður, að
hann rakaði af sér hárið í
þakklætisskyni og fyrirskipaði
þegnum sínum að halda þakk
arhátíð í sjö daga og sjö
nætur.
Forsætisráðherra Thailands,
Sarit marskálkur, varð ekki
eins ánægður er honum voru
tilkynnt málalokin. Hann
skipaði hermönnum sínum að
umkringja musterið. Reiði
hans stóð þó ekki lengi og
eftir nokkra daga lýsti hann
því yfir að loknum fundi með
ráðuneyti sínu, að Thailend-
ingar myndu hlíta úrskurði
Alþjóðadómstólsins, þó þeim
væri það ekki Ijúft. Hann
sagði, að óeirðir milli Thai-
lendinga og Cambodiamanna
á þesu svæði væru einmitt
það, sem kommúnistar vildu
og Thailendingar vildu alls
ekki verða til þess, að þeim
yrði að þeirri ósk.
Fyrir skömmu var kveðinn
upp dómur í máli þessu Cam-
bodia í vil. Það helzta, sem
Cambodia hafði fram að færa
máli sínu til stuðnings var, að
troðningur liggur að muster
inu Cambodia megin og á ár-
unum 1930—1953 fóru embætt
ismenn landsins í pílagríms-
ferðir þangað. Einnig er must
erið sýnt innan landamæra
Cambodia á gömlu frönsku
landabréfi.
Thailendingar sögðu aftur á
móti að landabréfið væri ekki
rétt og bentu á, að það hefði
verið Thailendingur, sem fann
musterisrústimar 1899. Auk
þess sneri framhlið musteris-
ins til Thailands og Cambodia
menn yrðu að nota bakdyrnar
til að komast inn í það. Þrátt
fyrir þetta var Cambodia
dæmt musterið, sem fyrr segir.
Musterið á landamærum Thailands og Cambodia.
fóru fram í landinu.
Á Kúbu hafa kommúnistar
brotizt til valda og stjóma
þar með hervaldi og í Venezu
ela hafa kommúnistar hert
svo undirróður sinn og mold-
vörpustarfsemi að veruleg
hætta er talin steðja að stjórn
landsins.
Þetta er vissulega ófögur
mynd af stjómmálaástandinu
í Suður-Ameríku. Alhr vita
að lýðræði þeirra þjóða, sem
þennan heimshluta byggja
hefur staðið völtum fótum.
Fólkið er pólitískt óþroskað
og í Perú eru t.d. tveir þriðju
hlutar þeirra 11 millj. manna,
sem landið byggja hvorki
læsir né skrifandi.
Við þetta bætist svo botn-
laus fátækt og eymd í mörg-
um þessara landa, sem þó em
a.m.k. sum hver auðug frá
náttúrannar hendi. En örlítill
hluti þjóðanna ræður yfir
auðlindum þeirra og hin gíf-
urlega misskipting þjóðar-
auðsins skapar tortryggni og
beizkju.
Kennedy Bandaríkjafc1*-
seti hefur efnt til svokallaðs
„framfarabandalags" milli
Bandaríkjanna og þjóða Suð-
ur-Ameríku. Tilgangur hans
er að vinna gegn fátæktinni
og menntunarleysinu . þar
suður frá. Byggja margar
þjóðanna miklar vonir á
þessu bandalagi. En upp-
lausnin og vandræðin í
stjómmálalífi þeirra torvelda
þeim mjög að njóta þess.